1 So Yuseɓ kal ge faa nyi Farao: Pa ɓe ne wee pa ɓe gera gin sǝr Kanaan ge ɓe, gera ɓo ne ŋgaɓ pǝsǝ̃ǝ ɓǝǝ ne ŋgaɓ dǝǝ ɓǝǝ tǝkine fan ɓǝǝ daŋ. Ara no sǝr Gosen. 2 Yuseɓ woo za kǝsyil wee pam dappe ge cuu ra nyi Farao. 3 Farao faa nyi ra: Yeɓ ɓii ye fẽene? Zyiira zah ah faa: Aru ye za pii fan daga pa ɓuu lii. 4 Ru ge ɓo mor kaa mowoo pǝ sǝr nyẽeko. So ru ka ne cok pii ŋgaɓ fan ɓuur a, mor koŋ jok sǝr Kanaan ɓe. Mo soɓ ru kaa sǝr Gosen o. 5 Farao faa nyi Yuseɓ: Pa ɓo tǝkine wee pa ɓo gera ɓo wo ɓo. 6 Sǝr Egiɓ laŋ a pel ɓo. Mo soɓ pa ɓo ne wee pa ɓo mo kaara pǝ cok masãh tǝ sǝr ahe, mo kaara sǝr Gosen. Mo lwaa za ma ne yella kǝsyil ɓǝǝ ɓe, ka mo woo ra rǝk zaluu tǝ za kǝpii fan ma ɓe ne ko.
7 Yuseɓ zaŋ pah ah Yakuɓ ge pel Farao ne ko. So Yakuɓ ẽe Farao. 8 Farao fii Yakuɓ: Syii ɓo kǝɗǝne? 9 Yakuɓ zyii zah Farao faa: Syii gwǝǝ ɓe wo sǝr temere ne jemma sai, zah'nan ɓe me kyaŋ wo sǝr ɓo ne ko ka pǝlli ya, amma a pǝɓeare, dai mǝ pa ɓe ra ya. 10 So Yakuɓ ẽe Farao faɗa, fahfal ah pǝ̃ǝ kal o. 11 Yuseɓ zyeɓ cok kal nyi pam ne wee pamme, nyi cok masãh ah ma kal maki ah pǝ sǝr Egiɓ daŋ nyi ra. Ako ye sǝr Ramse, tǝgbana Farao mo faa nyi ko. 12 Yuseɓ a nyi farel nyi pam ne wee pam tǝkine za yaŋ pah ah ne wee daŋ tǝgbana pãa ɓǝǝra.
Koŋ malii wuu
13 Farel pee wo sǝr daŋ, mor koŋ wǝ ɓo pǝ'manne, koŋ ah jok za sǝr Egiɓ ne Kanaan daŋ. 14 Yuseɓ tai lak sǝr Egiɓ tǝkine ma sǝr Kanaan daŋ ne sor mai za mo lea jol ahe, so a woo lak ah ga yaŋ Farao ne ko. 15 Ne cok lak sǝr Egiɓ ne ma sǝr Kanaan mo vǝr o, Egiɓien daŋ gera wo Yuseɓ faara: Mo nyi farel ru, ru ga wuk tǝ nǝn ɓo nai mor fẽene? Mor lak vǝr ɓe. 16 So Yuseɓ faa nyi ra: Lak mo kǝkao ɓe, we nyi faɓal ɓii nyi me o, me ga nyi farel we zahwaa ahe. 17 A nĩira lak ɓal ɓǝǝ gin nyi Yuseɓ ne ko. So Yuseɓ a nyi farel nyi ra zahwaa pǝrri, zahwaa gwii ne dǝǝ tǝkine korro daŋ, wol ra ne farel syii ah moo zahwaa lak ɓal ɓǝǝra.
18 Ne cok syii moo mo vǝr o, gera wo Yuseɓ syii ki ah faara: Lak ɓuu vǝr ɓe. Faɓal ɓuu laŋ ciŋ mǝ dǝɓlii ɓuu ɓe. Ru ka gak muŋ ɓǝ ah pel dǝɓlii ɓuur a, fan ki coŋ pel dǝɓlii ɓuur ao, sai suu ɓuu ne 'wah ɓuu ye coŋ ɓo to. 19 Mo soɓ ru wuk ka, mo soɓ 'wah ɓuu ciŋ cok kol ka ta. Mo lee ru ne 'wah ɓuu daŋ ne farel ka ru ciŋ byak Farao ne 'wah ɓuu daŋ o. Amma mo nyi nah fan nyi ru ka ruuni, mor ka ru wuk ka 'wah ɓuu mo ciŋ nyiŋ ka.
20 Yuseɓ lea 'wah sǝr Egiɓ daŋ nyi Farao. Koo zune kǝsyil Egiɓien daŋ lee fan ne 'wah ahe, mor koŋ tǝ gaɓ ra. So 'wah sǝr ah daŋ ciŋ mǝ Farao. 21 Yuseɓ tai za ge pǝ yaŋ maluu camcam, joŋ nai tǝ sǝr Egiɓ daŋ . 22 Sai lea 'wah za joŋzahsyiŋ ya to, mor Farao bǝǝ zah fan ma ɓǝǝ nyi ɓo nyi ra, a renra mai Farao mo nyi nyi ra, mor ah leara fan ne 'wah ɓǝǝr a. 23 So Yuseɓ faa nyi zana: We ẽe, me lea we ne 'wah ɓii daŋ nyi Farao ɓe, we nyiŋ nah fan we ruu 'wah o. 24 Fakpãhpǝǝ daŋ we ɓaŋ vaŋno pǝzyil dappe ah we nyi Farao. Tǝcoŋ ah matǝ nai ah ra we soɓ mor ruu pǝ 'wah ne mor farel ɓii ne mǝ za yaŋ ɓii tǝkine wee ɓiiri. 25 Zyiira faa: Mo ǝ̃ǝ ru ɓe, ru lwaa ɓǝ 'nyah wo dǝɓlii ɓuu laŋ ɓe, ru ga yea na byak Farao. 26 Yuseɓ ye kan ɓǝ lai mai sǝr Egiɓ ŋhaa tǝ'nahko, za nyira vaŋno pǝzyil dappe ah nyi Farao. Sai 'wah za joŋzahsyiŋ to mǝ goŋ ye ka.
Yakuɓ faa ɓǝ cii wul suu ahe
27 Za Israel kaara sǝr Gosen pǝ sǝr Egiɓ. Lwaara zah cok ma ɓǝǝ gŋ, bemra weere, ɓoora ge pel pǝlli. 28 Yakuɓ kaa sǝr Egiɓ syii jemma tǝtǝl rǝŋ. Yakuɓ kyaŋ syii wo sǝr temere ne jemma nai tǝtǝl rǝŋ. 29 Ne cok zah'nan wul ah mo ge gwari o, ɗii nan ah Yuseɓ faa nyi ko: Me lwaa ɓǝ 'nyah ɓo wo ɓo ɓe, mo maa jol ɓo ge mor ɓe, mo haa zah nyi me ka mo joŋ gboŋgboŋ tǝkine ɓǝ sãh wo ɓe, oseni mo cii me sǝr Egiɓ ka. 30 Amma ne cok me wǝ ɓe, ka mo ɓaŋ me gin sǝr Egiɓ ge cii pǝ pal kah pa ɓe ra. Yuseɓ zyii faa: Me ga joŋ tǝgbana ɓǝ faa ɓo. 31 Yakuɓ faa: Mo haa zah nyi me. Yuseɓ haa zah nyi ko. So Yakuɓ ɗǝŋ juupel tǝ ɗee ahe, joŋ osoko.
Malik Masir anta bakaan le Yaakhuub
1 Wa khalaas, Yuusuf macha khabbar al-malik Firʼoon wa gaal : «Akhwaani wa abuuyi jo khalaas min balad Kanʼaan maʼa bagarhum wa khanamhum wa kulla khumaamhum. Wa hassaʼ gaaʼidiin fi turaab Goochan.»
2 Wa Yuusuf chaal khamsa min akhwaanah wa gaddamaahum le l-malik. 3 Wa l-malik saʼalaahum wa gaal : «Awwal khidmitku chunu ?» Wa humman raddo leyah wa gaalo : «Ya sayyidna, aniina siyaad al-khanam, misil juduudna.» 4 Wa gaalo battaan : «Al-juuʼ bigi chadiid fi balad Kanʼaan. Ma fi marʼa le khanamna wa aniina jiina hini misil awraata. Achaan da, ya sayyidna, antiina bakaan al-nagoodu foogah fi turaab Goochan.»
5 Wa l-malik gaal le Yuusuf : «Abuuk wa akhwaanak jo lihgook hini. 6 Kulla balad Masir fi iideenak. Khutt abuuk wa akhwaanak fi l-bakaan al-sameh al-fi l-balad di. Khalliihum yaskunu fi turaab Goochan. Wa kan chift ambeenhum naas waahidiin gaadriin, antiihum masʼuuliiye hana bahaaymi.»
7 Wa Yuusuf gaddam abuuh Yaakhuub le l-malik wa Yaakhuub gaal leyah : «Allah yibaarikak.» 8 Wa l-malik saʼal Yaakhuub wa gaal : «Indak kam sana ?» 9 Wa Yaakhuub radda leyah : «Indi 130 sana. Wa ayyaami faato ajala wa icht fi taʼab hana hayaat al-ruhhal. Wa siniini ma lihgo adad siniin juduudi al-humman kula aacho misil ruhhal.» 10 Wa battaan Yaakhuub gaal le Firʼoon : «Allah yibaarikak.» Wa marag.
11 Wa Yuusuf anta le abuuh wa le akhwaanah al-bakaan al-sameh bilheen fi balad Masir, fi nuss hana turaab Raʼamsiis al-binaaduuh Goochan, misil al-malik Firʼoon amarah beyah. 12 Wa Yuusuf anta maʼaach le abuuh wa le akhwaanah wa le kulla aayilat abuuh ale hasab adadhum.
Siyaasit Yuusuf fi wakit al-juuʼ
13 Wa l-juuʼ bigi chadiid bilheen wa ma fi maʼaach fi kulla l-buldaan. Wa naas al-fi balad Masir wa fi balad Kanʼaan taʼbaaniin min al-juuʼ. 14 Wa Yuusuf lamma kulla l-gurus hana naas Masir wa Kanʼaan al-charo beyah gameh. Wa khatta al-gurus da fi gasir al-malik Firʼoon. 15 Wa wakit kulla l-gurus hana balad naas Masir wa balad Kanʼaan kammal, kulla l-Masriyiin jo wa gaalo le Yuusuf : «Antiina maʼaach ! Aniina ma indina gurus ! Walla tidoor numuutu be l-juuʼ giddaamak ?»
16 Wa Yuusuf gaal leehum : «Kan ma induku gurus da, antuuni bahaayimku wa nantiiku maʼaach.» 17 Wa khalaas, humman jaabo bahaayimhum le Yuusuf wa Yuusuf antaahum maʼaach fi badal kheelhum wa bagarhum wa hamiirhum wa khanamhum. Wa fi kulla l-sana di hu gaaʼid yantiihum maʼaach fi badal bahaayimhum.
18 Wa khalaas, al-sana di faatat wa fi l-sana al-taaniye al-Masriyiin gabbalo jo wa gaalo le Yuusuf : «Ya l-sayyid al-haakim, aniina ma nagdaro nilabbudu minnak cheyy, ma indina gurus. Wa bahaayimna kulla bigo hineeyak inta. Wa khalaas, ma indina cheyy illa faddalna aniina wa turaabna bas. 19 Tidoor numuutu be l-juuʼ giddaamak wa nikhallu turaabna walla ? Achriina aniina wa turaabna, be maʼaach. Wa aniina wa kulla turaabna nabgo hana l-malik. Wa antiina teeraab le nahartu achaan ma numuutu wa turaabna ma yabga sahara.»
20 Wa Yuusuf chara kulla turaab Masir le l-malik achaan al-juuʼ bigi chadiid wa ayyi Masri baaʼ zerʼah. Wa be misil da bas, al-balad kullaha bigat hana l-malik Firʼoon. 21 Wa Yuusuf nagalaahum le kulla l-chaʼab fi l-mudun hana Masir. 22 Illa rujaal al-diin bas ma baaʼo turaabhum achaan humman gaaʼidiin yiʼiichu be huguughum al-gaaʼid yantiihum leehum al-malik. Achaan da, Yuusuf ma chara turaabhum.
23 Wa Yuusuf gaal le l-chaʼab : «Hassaʼ da, ana chareetku intu wa turaabku fi hisaab hana l-malik. Daahu nantiiku teeraab le tahartu al-ziraaʼa. 24 Laakin fi wakt al-gatiʼ, antu al-khumus min al-intaaj le l-malik. Wa l-baagi kamaan, hanaaku intu achaan titeerubu ziraaʼitku wa tiʼiichu maʼa iyaalku wa kulla naas beetku.» 25 Wa kulla l-chaʼab gaalo le Yuusuf : «Ya l-sayyid al-haakim, inta najjeetna wa wassaft leena ridaak. Be da, aniina khassadna nabgo abiid le l-malik Firʼoon.»
26 Wa be misil da, Yuusuf marag gaanuun jadiid al-gaaʼid lahaddi al-yoom fi Masir. Wa l-gaanuun buguul fi kulla turaab Masir, khumus al-intaaj le l-malik. Illa turaab hana rujaal al-diin bas ma yabga hana l-malik.
Wasiiyat Yaakhuub le Yuusuf
27 Wa Bani Israaʼiil sakano fi Masir fi turaab Goochan. Wa charo bakaan wa wildo wa bigo katiiriin. 28 Wa Yaakhuub aach 17 sana fi Masir. Wa umrah 147 sana.
29 Wa wakit Yaakhuub irif kadar gariib yumuut khalaas, naada wileedah Yuusuf wa gaal leyah : «Kan inta radyaan be kalaami, wassif leyi kheerak wa amaanak. Ma tadfinni fi Masir. Khutt iidak fi wirki wa ahlif leyi. 30 Kan ana mutt wa lihigt abbahaati, amrug janaazti min Masir wa amchi adfinha fi khubuur juduudi.» Wa Yuusuf radda leyah : «Tamaam, ya abuuyi, nisawwi misil inta gultah leyi.» 31 Wa Yaakhuub gaal leyah : «Ahlif leyi !» Wa khalaas, Yuusuf halaf. Wa fi l-bakaan da, Yaakhuub antaka fi sariirah.
