Belsazar joŋ fĩi malii ahe
1 Comki goŋ Belsazar ɗii zaluu pel ah ujenere, nyi farel nyi ra, so zwahra bii lee kpuu vin ne ki. 2 Ne cok mo tǝ zwahra, Belsazar faa ka mo woora tahsah ma vãm kaŋnyeeri, ne ma vãm solai, tǝkine tahsah mai daŋ pah ah Nebukanezar mo woo gin ɓǝr yaŋ Masǝŋ yaŋ Jerusalem ge ne ko. Goŋ pepee kal ge ka woo ahe, mor ka ako, ne zaluu pel ahe, ne ŋwǝǝ ah tǝkine mǝǝ byak ah daŋ mo zwahra fan ne ko. 3 Ne pel sǝ, kal ge woora tahsah ahe, so ara daŋ zwahra bii lee kpuu vin ne ko, 4 so yiira masǝŋ ma zyeɓ ne vãm kaŋnyeeri, vãm solai, vãm syẽ, vãm fuu, kpuu, tǝkine ma zyeɓ ne tǝsal ne ko.
5 Ne pel nai sǝ, jol dǝfuu ge, tǝŋ ŋwǝǝ fan wo suu yaŋ ɓǝr yaŋ goŋe, pǝ cok mai wii pitǝrla mo sǝǝ cok ge ɓo gŋ pǝsãhe. Goŋ ne suu ah kwo jol mai mo tǝ ŋwǝǝ fan ne cok ahe. 6 Zahpel goŋ fer cam sǝ, zahzyil nǝǝ ko, suu kal ne coo ko, zahciŋɓal ah tǝŋ in ki. 7 So goŋ ɓyaŋ ɓǝ faa, mo gera ne za ẽe ciŋ, za kǝndaŋne, ne za ma fee ɓǝ ŋwǝǝmǝŋgai. Ne cok mo danra ge wo goŋ ɓǝr yaŋ, goŋ faa nyi ra: Koo zune mo gak kee fan ŋwǝǝ mai tǝkine kee mor ɓǝ ah nyi me ɓe, me ga ɓoo mbǝro syẽ ma na ma ɓe nyi ko, me ga saa fãi vãm kaŋnyeeri ga nyi sol ta, ako ga yea patǝ sai ne swah pǝ goŋ ɓe. 8 Za fatan goŋ daŋ gera pel ahe, amma koo dǝɓ vaŋno kǝsyil ɓǝǝ ma gak kee fan ŋwǝǝ ah tǝkine kee mor ɓǝ ah nyi ko kǝka. 9 Goŋ Belsazar swaa ɓǝ pǝlli, zahpel ah so fer cam pǝ'manne. Zaluu pel ah tǝra ru so joŋ ɗǝne laŋ ya.
10 Mah goŋ laa fan joŋ goŋ mo tǝ joŋra ne zaluu pel ahe, dan kal ge wo ɓǝǝ ɓǝr yaŋ pǝ cok ren farelle, so faa: Masǝŋ mo soɓ tǝtǝl goŋe! Goŋ mo gaɓ suu ɓo ne foo ɓǝ ka, mo soɓ zahpel ɓo fer cam ka ta. 11 Dǝɓ ki no pǝ sǝr goŋ ɓo, tǝ'yak masǝŋ matǝdaŋdaŋ ah ra no pǝzyil ahe. Ne cok pa ɓo mo yea kaa goŋ ɓo, lwaara yella, ne tǝtǝlli, tǝkine fatan tǝgbana mǝ masǝŋ ki ra wol ahe. So pa ɓo goŋ Nebukanezar ɓaŋ ko kan dǝɓlii ne ko tǝ za syiŋrĩ, za ẽe ciŋ, za kǝndaŋne, ne za ma fee ɓǝ ŋwǝǝmǝŋgai daŋ. 12 A ne yella, ne tǝtǝl ne fatan ma gak kee zah lomme, tǝ ɓǝ maɗǝk tǝ ɓoroo ah ɓo, a gak kee mor ɓǝ ma tǝsyeɓ ahe. Mor ahe, mo pepee ge ɗii dǝɓ ma ɗii ne Daniel, mai goŋ mo fer ɗii ɓo ne Beltesazar. A ga kee mor ɓǝ ŋwǝǝ ah daŋ nyi mo.
Daniel kee mor ɓǝ ŋwǝǝ ahe
13 So zaŋra Daniel ge pel goŋ ne ko. Goŋ faa nyi ko: Amo ko ye Daniel mai mo kǝsyil Yahuduen mai pa ɓe mo woo ra gin sǝr Yuda ge ne ko ne? 14 Me laa ɓǝ ɓo ɓe, faara aa ɓe tǝ'yak masǝŋ maki ah ra no pǝzyil ɓo, me so laa laŋ mo ne yella, ne tǝtǝl tǝkine fatanne. 15 Me faa mo ɗiira za fatan ne za ẽe ciŋ ge pel ɓe ne ko, ka mo keera fan ŋwǝǝ mai tǝkine kee mor ɓǝ ah nyi me, amma gak keera mor ɓǝ ah ya. Ame laa mo gak tan mor ɓǝ maɗǝk ahe, mo kee mor ɓǝ mai mo muŋ ɓo syeɓɓe. 16 Zǝzǝ̃ǝko, mo gak kee fan ŋwǝǝ mai tǝkine kee mor ɓǝ ah nyi me ɓe, me ga ɓoo mbǝro masyẽ ah na ma ɓe nyi mo, me ga saa fãi vãm kaŋnyeeri gai mo sol ta, mo ga yea patǝ sai ne swah pǝ goŋ ɓe.
17 Daniel zyii zah goŋ faa: Goŋe, mo kaa ne fan nyi ɓo, mo 'yah ɓe, mo nyi nyi dǝɓ ki o. Amma me ga kee fan mai mo ŋwǝǝ ɓo tǝkine mor ɓǝ ah daŋ nyi goŋe. 18 Masǝŋ mayǝk joŋ pa ɓo Nebukanezar ciŋ goŋ malii ahe, nyi yǝk ne swah daŋ nyi. 19 A pǝyǝkki, za sǝr daŋ, zahban camcam, za ma faara zah camcam daŋ, a ɗuura gal ah ne coo pel ah coo. Mo 'yahko ka in dǝɓ pǝ wul ɓe, a inni. Mo 'yahko ka soɓ dǝɓ ne cee ɓe, a soɓɓe. Mo 'yahko ka yii dǝɓ wala tǝr dǝɓ ɓe, a gakke. 20 Amma ne cok mo tǝŋko yii suu ahe, zahzyil ah joŋ pǝyakke, mor ah Masǝŋ nĩi ko gin tǝ fakal goŋ ah ge lalle, yǝk ah wǝǝ gin tǝtǝl ahe. 21 Nĩira ko kǝsyil dǝfuu ge lalle, ɓǝ foo ah so ge tǝgbana mǝ nǝǝ cokki, kaa kǝsyil korro cokki, re wom tǝgbana dǝǝ, a swan lal gakgak nooko, mahm nǝn tǝtǝl ahe. Amma fahfal ah so tǝ, Masǝŋ mayǝk ye lwaa goŋ sǝr daŋ ɓo, a gak nyi goŋ nyi dǝɓ mai mo 'yah ko ɓo.
22 Amma amo Belsazar, mo ye wel ahe, mo tǝ ɓǝ marai belbelle, mo so wonsuu ɓo ya. 23 Amo joŋ ɓǝɓe' wo Dǝɓlii ma coksǝŋ, mo woo tahsah ɓǝr yaŋ ahe. Amo, ne zaluu pel ɓo, ne ŋwǝǝ ɓo tǝkine mǝǝ byak ɓo, we zwah bii lee kpuu vin ne ko, we so yii masǝŋ ma joŋ ne vãm kaŋnyeeri, vãm solai, vãm syẽ, vãm fuu, kpuu, tǝkine tǝsal ne ko - masǝŋ mai mo ka kwanra cok wala laa sok ya, mo tǝra fan ki ya ta. Amma Masǝŋ mai tǝ'yak ɓo mo jol ahe, ne fahlii ɓǝ ɓo daŋ, mo zyii ka yii ko ya. 24 Mor ah Masǝŋ pee jol mai ge ka ŋwǝǝ ɓǝ ahe.
25 Ɓǝ ŋwǝǝ ah a naiko: Kee ɓe, kee ɓe, lii ɓe, woŋ ɓe. 26 Mor ɓǝ ah a naiko: Kee ɓe, 'yah cuu: Masǝŋ kee zah'nan goŋ ɓo ɓe, zah'nan ah vǝr ɓe ta. 27 Lii ɓe, 'yah cuu: Liira mo tǝ kilo ɓe, lwaara yǝk ɓo ka pǝlli ya. 28 Woŋ ɓe, 'yah cuu: Woŋra goŋ ɓo kǝsyil Medien ne Persien ɓe.
29 Ne pel gwari sǝ, goŋ Belsazar faa nyi za yeɓ ah ra, mo ɓoora mbǝro syẽ nyi Daniel, mo saara fãi vãm kaŋnyeeri ge nyi sol ta, so joŋ ko na patǝ sai za ne swah pǝ goŋ ahe. 30 Ne suŋ moo sǝ ta, ira Belsazar goŋ sǝr Babilon pǝ wulli. 31 Darius Mediyo kaa goŋ pǝ cok ahe, ka Darius joŋ syii ɓo jemma yea tǝtǝl gwa.
Aazuumit Balchaasar
1 Wa fi ayyaam muluk Balchaasar, hu sawwa aazuuma kabiire le alif min muwazzafiinah wa chirib maʼaahum khamar. 2 Wa wakit hu gaaʼid yachrab al-khamar da, hu amar yijiibu al-mawaaʼiin hana l-dahab wa l-fudda al-abuuh Nabuukhadnasar chaalaahum wa jaabaahum min beet Allah al-gaaʼid fi Madiinat al-Khudus. Wa da achaan al-malik wa muwazzafiinah wa awiinah wa sirriiyaatah yacharbo beehum. 3 Wa khalaas, humman jaabo al-mawaaʼiin hana l-dahab al-awwal chaaloohum min beet Allah al-gaaʼid fi Madiinat al-Khudus wa l-malik wa muwazzafiinah wa awiinah wa sirriiyaatah chirbo beehum. 4 Humman chirbo al-khamar wa khanno le ilaahaathum al-min dahab wa fudda wa nahaas wa hadiid wa khachab wa hujaar.
5 Wa tawwaali, baano jamb al-faanuus asaabiʼ hana iid insaan wa gaaʼidiin yaktubu fi bayaad al-durdur hana gasir al-malik. Wa l-malik chaaf al-iid al-gaaʼide taktib. 6 Khalaas al-malik wijhah alkhayyar wa khaaf wa heelah barad wa rijileenah gaaʼidiin yarjufu. 7 Wa l-malik naada be hiss chadiid wa gaal yijiibu giddaamah kulla l-chawwaafiin wa l-munajjimiin wa l-khattaatiin al-humman mustachaariin hana Baabil. Wa gaal leehum : «Ayyi naadum minku al-gidir gara al-kitaaba di wa fassarha leyi, nilabbisah khalag khaali al-yalbasooh al-muluuk wa nidiss leyah silsila hana dahab fi ragabatah wa nidarrijah taalit rajul fi l-mamlaka.» 8 Wa wakit kulla l-mustachaariin jo le l-malik, ma gidro garo al-kitaaba wa la gidro fassarooha leyah. 9 Al-malik Balchaasar khaaf ziyaada wa wijhah alkhayyar marra waahid wa muwazzafiinah kula barjalo.
Al-malik naada Danyaal
10 Wa wakit al-malika amm al-malik simʼat be l-cheyy al-kaan le l-malik wa muwazzafiinah, jaat wa dakhalat fi bakaan al-aazuuma wa gaalat : «Al-malik, Allah yansurak. Ma takhaaf wa wijhak kula khalli ma yilkhayyar. 11 Achaan fiyah raajil fi mamlakatak al-ruuh al-ilaahaat al-khudduusiin gaaʼide foogah. Wa fi wakit abuuk, al-raajil da maʼruuf be l-ilim wa l-fihim wa l-hikma misil hikmat al-ilaahaat. Wa abuuk al-malik Nabuukhadnasar fi zamanah khattaah kabiir al-sahhaariin wa l-chawwaafiin wa l-munajjimiin wa l-khattaatiin. 12 Wa l-raajil da usmah Danyaal wa l-malik sammaah Beltachaasar. Wa hu indah agul kabiir wa maʼrafa wa fihim al-beehum yifassir al-hilim wa yaʼarif al-hije al-indah maʼana gawi wa yihill al-machaakil al-gaasiyiin. Hassaʼ da, naadi Danyaal wa hu yifassir leek al-kitaaba di.»
13 Wa khalaas, jaabo Danyaal giddaam al-malik wa l-malik saʼalah wa gaal : «Inta bas Danyaal walla ? Inta min al-naas al-abuuyi karabaahum wa jaabaahum min balad Yahuuza ? 14 Ana simiʼt kadar ruuh al-ilaahaat gaaʼide foogak wa inta maʼruuf be l-ilim wa l-fihim wa l-hikma al-ziyaada. 15 Wa jaabo giddaami kulla l-mustachaariin wa l-chawwaafiin achaan yagru leyi al-kitaaba di wa yifassuruuha wa laakin ma gidro yifassuruuha. 16 Wa ana simiʼt kadar inta tifassir al-hilim wa tihill al-machaakil al-gaasiyiin. Wa kan gidirt gareet al-kitaaba di wa fassartaha leyi, ana nilabbisak khalag khaali al-yalbasooh al-muluuk wa nidiss leek silsila hana dahab fi ragabatak wa nidarrijak taalit rajul fi l-mamlaka.»
17 Wa Danyaal radda le l-malik wa gaal : «Khalli hadaayaak yagoodu leek inta. Wa kan tanti, anti al-aakhariin. Wa laakin ana kamaan nagri al-kitaaba di wa nifassirha leek. 18 Ya l-malik, Allah al-Aali anta abuuk Nabuukhadnasar muluk wa azama wa charaf wa majd. 19 Wa min chiddit al-azama al-antaaha leyah, kulla l-naas min al-chuʼuub wa l-umam wa l-lukhkhaat yarjufu giddaamah min al-khoof. Al-hu yidoor yaktulah, yaktulah wa l-yidoor yikhalliih, yikhalliih. Wa l-yidoor yarfaʼah, yarfaʼah wa l-yidoor yarmiih, yarmiih. 20 Wa laakin wakit galbah gamma wa achchaddad wa astakbar, khalaas al-mamlaka maragat minnah wa charafah kula chaalooh minnah. 21 Wa taradooh min ust al-naas wa aglah albaddal min agul insaan le agul haywaan. Wa aach maʼa hamiir al-kadaade wa akal gechch misil toor. Wa jismah anballa be karany al-nazal foogah min al-sama lahaddi allam kadar Allah al-Aali, hu bas siid al-muluk wa yanti mulkah le l-naadum al-hu yidoorah.
22 «Ya Balchaasar, inta wileedah wa taʼarif kulla cheyy al-kaan le abuuk Nabuukhadnasar. Wa laakin ma maskant nafsak. 23 Inta gammeet didd Allah Rabb al-samaawaat wa jaabo leek mawaaʼiin beetah wa chiribtu beehum al-khamar, inta wa muwazzafiinak wa awiinak wa sirriiyaatak. Wa khanneet le ilaahaatak al-min dahab wa fudda wa nahaas wa hadiid wa khachab wa hujaar. Wa humman ilaahaat al-ma yichiifu wa la yasmaʼo wa la yaʼarfu cheyy. Wa be da kula, inta abeet ma timajjid Allah al-antaak al-haya wa gaaʼid yiraakhib derbak. 24 Wa fi chaan da, Allah rassal al-iid al-katabat al-kalaam da.
25 «Wa daahu al-kalaam al-maktuub.
‹Mana Mana Tagil wa Faarsiin›.
26 Wa daahu tafsiirah.‹Mana› yaʼni hasab.
Maʼanaatah Allah hasab ayyaam mulkak
wa khalaas, mulkak kammal.
27 ‹Tagil› yaʼni wazin.
Maʼanaatah wazanook fi l-miizaan
wa waznak ma tagiil.
28 ‹Faarsiin› yaʼni kassarooh.
Maʼanaatah mulkak ankasar
wa mamlakatak antooha
le mamlakat al-Maadiyiin wa l-Faarisiyiin.»
29 Wa khalaas, Balchaasar amar yilabbusu Danyaal khalag khaali al-yalbasooh al-muluuk wa yidissu leyah silsila hana dahab fi ragabatah wa yidarrujuuh taalit rajul fi l-mamlaka. 30 Wa laakin fi nafs al-leele di, Balchaasar malik Baabil, katalooh. 31 Wa khalaas, ja al-malik Daariyuus min balad al-Maadiyiin wa chaal al-mamlaka. Wa fi l-wakit daak, umrah 62 sana.
