Isak kaa yaŋ ma ɗii ne Gerar
1 Ne cok maki ahe, koŋ wǝ wo sǝrri, amma koŋ ma kǝpel mo wǝ ne cok Abraham ye ka. Isak kal ge yaŋ Gerar wo Abimelek goŋ Filistien. 2 Masǝŋ cuu suu ah nyi ko faa: Mo ge sǝr Egiɓ ka, mo kaa pǝ sǝr mai me ga cuu nyi mo ka mo kaa gŋ. 3 Mo kaa sǝr ah ɓe, me ga yea ne mo, me ga ẽe mo, me ga nyi sǝr ah nyi mo tǝkine morsǝ̃ǝ ɓo daŋ. Me ga joŋ ɓǝ haazah mai me haa nyi pa ɓo Abraham. 4 Me ga ɓoo morsǝ̃ǝ ɓo pǝpãa tǝgbana ŋwǝǝmǝŋgai sǝŋ, me ga nyi sǝr mai daŋ nyi morsǝ̃ǝ ɓo. Za sǝr daŋ ga lwaara ẽe gin morsǝ̃ǝ ɓo. 5 Mor Abraham laa zah ɓe, gbǝ ɓǝ faa ɓe ne ɓǝ cuu ɓe, syedowal ɓe tǝkine ɓǝ lai ɓe.
6 So Isak nǝn Gerar nje. 7 Comki za yaŋ ah gera wol ahe, fiira ko tǝ ɓǝ mawin ahe. Zyii zah ɓǝǝ faa: Naa ma ɓe yo. Mor a ɗuu gal faa mawin 'min o, a lǝŋ za yaŋ ah ga ira ko mor Rebeka, mor Rebeka pǝsãh pǝlli. 8 Isak nǝn gŋ pǝlli. Comki Abimelek goŋ Filistien ẽe cok zahtǝwoo, kwo Isak tǝ joŋ kyẽm ne mawin ah Rebeka. 9 Abimelek ɗii Isak faa: Mo ẽe ɗǝ, mawin ɓo ye nyeeko. Mor fẽe mo so faa naa ma ɓo yo ne? Isak zyii faa: Mor me lǝŋ a ga ira me pǝ wul mor ahe. 10 Abimelek so zyii faa: Mo joŋ ɓǝ fẽe ɓo wo ɓuu ne? Coŋ biŋ ka dǝɓ ki kǝsyil za ɓe mo swǝ ne mawin ɓo, so ɓǝ ah mo kal joŋ kǝnah nai ɓe, ka mo 'nam ɓǝɓe' ge tǝ ɓuu ɓe. 11 So Abimelek lai ɓǝ kǝsyil za faa: Dǝɓ makẽne mo joŋ ɓǝɓe' wo dǝɓ mai ne mawin ah ɓe, a ga wuu.
12 Isak ruu fan sǝr ahe, pǝ syii moo lwaa fakpãhpǝǝ pǝlli, mor Masǝŋ ẽe ko. 13 Dǝɓ ah kǝ̃ǝre, ŋhaa kǝ̃ǝ ah ge pelle, kǝ̃ǝ pǝlli. 14 Ciŋ pa fanne, a ne faɓal maluu ne manyee daŋ, a ne za yeɓ pǝlli ta. So Filistien joŋra tǝwon ne ki mor ɓǝ ahe. 15 Lak bii mai za yeɓ pah ah Abraham mo ciira ne cok ka Abraham no sǝŋ ba daŋ Filistien njǝkra sǝr ge gŋ.
16 Ne cok ah Abimelek faa nyi Isak: Mo zol gin wo ɓuu kalle, mor swah ɓo kal tǝ ɓuu ɓe. 17 Isak zol gin gŋ, ge ɗǝr kah el Gerar, kaa gŋ. 18 So jin cii lak bii mai za yeɓ pah ah Abraham mo ciira, mor Filistien njǝkra sǝr ge ɓo gŋ fahfal wul Abraham, so ɗii lak bii ah ra ne ɗii mai pah ah mo ɗii ra ne kǝpelle.
19 Ne cok ah za yeɓ Isak ciira lak bii kah el ah ta, welra zahtǝwoo bii gŋ. 20 Za kǝpii fan za Gerar bǝǝra bal ne za kǝpii fan Isak, faara: Bii mai ma ɓuur o. Isak ɗii lak bii ah ne Balle, mor bǝǝra bal ne ki mor ahe.
21 Ciira lak bii maki ah kpǝ, so bǝǝra bal tǝl ah ta, ɗiira lak ah ne Syiŋki. 22 So Isak ur gin gŋ ge cii lak bii maki ah kpǝ, bǝǝra bal tǝl ah yao. Ɗii lak bii ah ne Lwaatǝtǝlsuu, faa: Zǝzǝ̃ǝko Masǝŋ kan na pǝ cok matǝ gbai ɓe, na ga pel gŋ.
23 Fahfal ah Isak ur gin gŋ kal ge Beerseba. 24 Masǝŋ cuu suu ah wol ah ne suŋ ah faa: Ame Masǝŋ pa ɓo Abraham. Mo ɗuu gal ka, mor me no ne mo. Me ga ẽe mo, me ga ɓoo morsǝ̃ǝ ɓo pǝpãa pǝlli, mor ɓǝ mai me faa ɓo nyi dǝɓ yeɓ ɓe Abraham. 25 So Isak vuu cok joŋ syiŋ pǝ cok ahe, juupel wo Dǝɓlii gŋ. Gbah tal mbǝro pǝ cok ahe, so za yeɓ ah cii lak bii gŋ ta.
Isak ne Abimelek gbǝra zah kǝsyil ki
26 Ne cok ah Abimelek ur daga Gerar ge wol ah ne bai ah Auzah tǝkine dǝɓlii za sal ah Pikol. 27 Isak faa nyi ra: We ge wo ɓe tǝ ɓǝ fẽene? Kǝpel sye, we syiŋ me we nĩi me gin wo ɓii nĩi ya ne? 28 Zyiira faa: Ru kwo belbel Masǝŋ no ne mo, ru faa pǝram na haa zah kǝsyil ki, na gbǝ zah wo ki, 29 ka mo joŋ ɓǝɓe' wo ɓuu ka, tǝgbana ru joŋ faɓe' wo ɓo ya ta ko, ru joŋ ɓǝ sãh wo ɓo to, ru soɓ mo kal jam. Zǝzǝ̃ǝko ẽe Masǝŋ no tǝ ɓo. 30 So Isak joŋ farel nyi ra, rera, zwahra. 31 Urra ne zah'nan ah pim, haara zah kǝsyil ki, so Isak nyi fahlii nyi ra, kalra jam.
32 Daga com ah sǝ, za yeɓ Isak ge faara ɓǝ lak bii mai mo tǝ ciira nyi Isak, faara: Ru lwaa bii ɓe. 33 Ɗiira lak bii ah ne Seba, tǝgba faa: gbanzahe, mor mai a ɗiira yaŋ ah ne Beerseba ŋhaa tǝ'nahko.
Esau woo wee za gwǝǝ kanne
34 Ne cok Esau mo joŋ syii jemma nai, ɓaŋ Judit mǝlaŋ Beeri Hetiyo kanne, ɓaŋ Basemat mǝlaŋ Elon Hetiyo kan ta. 35 A joŋra ɓǝ syen zahzyil wo Isak ne Rebeka pǝlli.
Ishaakh fi balad al-Filistiyiin
1 Wa fi juuʼ ja fi l-balad, baʼad al-juuʼ al-ja awwal fi wakit Ibraahiim. Wa Ishaakh gamma macha hillit Garaar bakaan Abiimalik, malik al-Filistiyiin. 2 Wa Allah baan le Ishaakh wa gaal : «Ma tamchi fi balad Masir laakin askun fi l-balad al-niwassifha leek. 3 Wa laakin hassaʼ askun fi l-balad di wa ana nukuun maʼaak wa nibaarikak. Wa nanti al-buldaan dool leek inta wa le zurriiytak wa nitimm al-kalaam al-ana halaft beyah le abuuk Ibraahiim. 4 Wa ana nisawwi zurriiytak katiire misil nujuum al-sama. Wa nanti al-buldaan dool le zurriiytak. Wa be zurriiytak inta, kulla umam al-ard yalgo baraka. 5 Achaan Ibraahiim taabaʼ kalaami wa tabbag awaamiri wa wasiiyaati wa gawaaniini wa taʼliimi.»
6 Wa khalaas, Ishaakh sakan fi balad Garaar. 7 Wa wakit naas al-hille saʼalooh min martah, hu gaal leehum hi akhtah achaan ma yidoor yuguul Rifga martah. Hu khaayif naas al-hille yaktuluuh be sababha achaan hi samha bilheen. 8 Wa Ishaakh gaʼad ayyaam katiiriin fi l-hille di.
Wa yoom waahid, Abiimalik malik al-Filistiyiin chaaf min al-chubbaak Ishaakh gaaʼid yilaaʼib martah Rifga. 9 Wa tawwaali Abiimalik naada Ishaakh wa gaal leyah : «Akiid hi di martak ! Maala gult leena hi akhtak ?» Wa Ishaakh gaal leyah : «Ana gult al-kalaam da achaan ana khaayif yaktuluuni be sababha.»
10 Wa Abiimalik radda leyah wa gaal : «Da chunu al-sawweetah leena da ? Wa hassaʼ kan naadum waahid min chaʼabi ragad maʼa martak da, ma khalaas aniina kullina ke bigiina khaatiyiin walla ?» 11 Wa Abiimalik amar kulla l-chaʼab wa gaal : «Ma tilammusu al-raajil da wa la martah ! Al-yilammishum, waajib yaktuluuh !»
12 Wa Ishaakh harat fi l-balad di wa fi l-sana di, ligi miya marra ziyaada achaan Allah baarakah. 13 Wa hu bigi khani wa maalah gaaʼid yiziid lahaddi bigi khani marra waahid. 14 Wa indah khanam wa bagar wa khaddaamiin katiiriin. Wa achaan da bas, al-Filistiyiin hasadooh le Ishaakh. 15 Wa humman gammo dafano kulla l-biyaar al-awwal khaddaamiin abuuh Ibraahiim hafaroohum. 16 Khalaas Abiimalik gamma gaal le Ishaakh : «Hassaʼ inta bigiit chadiid bilheen minnina. Yalla gumm fuut !»
17 Wa khalaas, Ishaakh gamma min al-bakaan da wa macha waadi Garaar wa sakan hinaak. 18 Wa hafar min jadiid al-biyaar al-hafaroohum fi wakit abuuh Ibraahiim. Dool al-biyaar al-dafanoohum al-Filistiyiin baʼad moot Ibraahiim. Wa Ishaakh sammaahum be nafs al-asaame al-abuuh Ibraahiim sammaahum beehum awwal.
19 Wa yoom waahid, khaddaamiin Ishaakh hafaro biir fi l-waadi wa ligo almi nadiif. 20 Wa ruʼyaan balad Garaar harajoohum le ruʼyaan Ishaakh wa gaalo leehum : «Al-almi da hanaana.» Wa khalaas, Ishaakh samma al-biir di Isig (maʼanaatah al-muchkila) achaan humman harajo maʼaayah foogha.
21 Wa baʼad da, khaddaamiin Ishaakh hafaro biir aakhara wa battaan macho harajoohum foogha wa khalaas, Ishaakh sammaaha Sitna (maʼanaatah al-khilaaf).
22 Wa Ishaakh hawwal min al-bakaan da wa hafar biir aakhara wa fi l-marra di, ma harajooh foogha. Wa samma al-biir di Rahubuut (maʼanaatah al-wasaʼa). Wa gaal : «Hassaʼ da, Allah jammaana wa nagdaro niziidu fi l-ard.»
23 Wa hawwal min al-bakaan da wa macha Biir Sabʼa. 24 Wa be l-leel, Allah baan leyah wa gaal : «Ana Rabb abuuk Ibraahiim. Ma takhaaf, ana maʼaak ! Wa nibaarikak wa nisawwi zurriiytak tabga katiire fi chaan abdi Ibraahiim.»
25 Wa fi l-bakaan da, Ishaakh bana madbah wa saʼal be usum Allah. Wa bana fariigah wa khaddaamiinah hafaro biir.
26 Wa Abiimalik gamma min Garaar maʼa rafiigah Ahuzzat wa Fikuul masʼuul askarah. Wa macha gaabal Ishaakh. 27 Wa Ishaakh gaal leehum : «Maala jiitu leyi ? Ma intu bas al-kirihtuuni wa taradtuuni baʼiid minku ?» 28 Wa humman gaalo leyah : «Aniina chifna kadar Allah gaaʼid maʼaak. Khalli aniina nahalfu wa nisawwu maʼaak muʼaahada. 29 Wa inta kula tahlif ma tisawwi leena cheyy fasil achaan aniina sawweena leek al-kheer wa khalleenaak macheet be l-salaama. Achaan inta bigiit naadum al-Allah baarakah.»
30 Wa khalaas, Ishaakh sawwa leehum aazuuma wa humman akalo wa chirbo. 31 Wa ambaakir fajur, gammo sawwo haliife ambeenaathum. Wa baʼad da, Ishaakh addaahum wa humman macho be l-salaama.
32 Wa fi nafs al-yoom, khaddaamiin Ishaakh jo khabbarooh be l-biir al-gaaʼidiin yahfuruuha wa gaalo leyah : «Aniina ligiina almi.» 33 Wa Ishaakh samma al-biir di Sabʼa (maʼanaatah al-haliife). Wa bakaan al-biir di bigi hille wa lahaddi l-yoom binaaduuha Biir Sabʼa.
Awiin Isuu
34 Wa Isuu indah 40 sana wakit akhad awiin itneen, al-waahide Yahuudiit bineeyit Biiri al-Hitti wa l-aakhara Baasmat bineeyit Iluun wa hu kula Hitti. 35 Wa l-awiin dool marraro marra waahid al-haya le Ishaakh wa Rifga.
