1 Pǝram waa tǝwaagoo ne ɓǝ matǝ jam pǝ zahzyilli kal ma joŋ fĩi pǝ yaŋ mai ɓǝɓea mo baa ɓo gŋ ɓe. 2 Dǝɓ yeɓ mai mo ne tǝtǝl a ga kaa swah tǝ we pah yaŋ ah mai moo joŋ fan joŋ ma ren swãare, a ga re yaŋ ne wee pah yaŋ ahe. 3 A liira vãm kaŋnyeeri ne vãm solai ne wii, amma Dǝɓlii ye pa ma lii zahzyil dǝfuu. 4 Za maɓea ah a syiira sok laa ɓǝ fan joŋ za faɓe', za ma gwah ber laŋ a syiira sok laa ɓǝ berre. 5 Dǝɓ mo tǝ syak pa syak ɓe, ka tǝ tǝǝ Masǝŋ mai mo joŋ ko ɓo. Dǝɓ mai moo laa pǝ'nyah ne ɓǝɓe' mai mo joŋ ɓo wo dǝɓ ki, a ga lwaa kiita.
6 Za tam a yiira suu ne ɓǝ wee na ɓǝǝra, tǝgbana wee nyee moo yiira suu ne ɓǝ pa ɓǝǝra. 7 Dǝɓ mabǝ̃ǝ ah ka gwah ber a, amma tǝgwĩi ka faa ɓǝ masãh ah ya. 8 Za ki lǝŋra nyi fan maɓe' ah a tǝgbana lai mai moo sãi ra, a foora a gak gbah jol ɓǝǝra. 9 Mo tǝ 'yah ka za mo 'yahra mo ɓe, ne cok mo joŋra ɓǝɓe' wo ɓo ɓe laŋ, mo rõm ra. Mor jin foo ɓǝɓe' dǝɓ moo joŋ wo ki a kǝǝ dǝɓ woŋ bai.
10 Dǝɓ ma ne tǝtǝl a laa lai mai dǝɓ mo lai ko, kal loɓ tǝgwĩi ne bǝrǝǝ ɓal temere ka mo laako ɓe. 11 Kal dǝɓ ɓe' mo kaa ɓo cẽecẽe a kyeɓ ur ɓǝ, amma Masǝŋ ga pee mawul gin gbǝ ko. 12 Pǝram zyaŋ ne maɓol mai za mo lal woo wee ah ɓo, kal ma zyaŋ ne tǝgwĩi pǝ cok joŋ fan joŋ tǝgwĩi ah ɓe. 13 Dǝɓ mo soo ɓǝ sãh ne ɓǝɓe' ɓe, ɓǝɓe' ka woŋ ki ne yaŋ ah yao syaŋsyaŋ. 14 Tǝtǝŋ mor bal dǝɓ moo tǝŋni, a tǝgbana mo ŋgǝ̃ǝ fahlii ɓo nyi bii biŋ ka mo ɗuuko gŋ. Mo hǝǝ coo zah ah ka mo ɓeɓ cok ka.
15 Ŋgoŋ kiita tǝ dǝɓ ma bai faɓe' tǝkine soɓ dǝɓ faɓe' kal jam, Dǝɓlii syiŋ ɓǝ ah ɓo gwa daŋ. 16 Ka pǝsãh ka tǝgwĩi mo ɓeɓ lak ah tǝ ɓǝ fee lekol a, mor ka ne tǝtǝl ma tan fan a. 17 Bai matǝ goŋga a 'yahra ki cẽecẽe, wee mawin laŋ a gbahra jol ki pǝ zah'nan gaɓ ta. 18 Sai dǝɓ mai mo ka ne tǝtǝl a, a nyiŋ ɓǝ val dǝɓ ki kan ga tǝ suu ahe.
19 Dǝɓ ma 'yah faɓe' ka tǝ 'yah gaɓɓe, dǝɓ mai moo yea ma ne yii suu ahe, ka tǝ kyeɓ gaɓ lwaa suu ah ne ko. 20 Dǝɓ mai zahzyil ah mo ɓeɓ ɓo moo so faa ɓǝɓe', ka lwaa fan sãh kpee ya sai ɓeɓɓe. 21 Pah wel mai wel ah moo joŋ fan ma tǝgwĩi ah ciicii, zahzyil ah ka laa pǝ'nyah kpee ya, sai a yea ne ɓǝ swaani.
22 Zahzyil mai mo jam a tǝgbana syiŋ ma laɓ suu dǝɓɓi, amma zahzyil mai moo swaa ɓǝ cẽecẽe a joŋ dǝɓ lwaa syemme. 23 Lakaali matǝ vǝrvǝr ah a nyiŋra fan jol za pǝ muŋ mor ka ɓeɓ kiita ne ko. 24 Dǝɓ ma ne tǝtǝl tǝ fan masãh ah mai ka zye joŋ ɓe, amma dǝɓ ma bai tǝtǝl ka gak woŋ tǝgǝǝ fan a.
25 We ma tǝgwĩi ah ka joŋ zahzyil pam laa pǝ'nyahr a, a kǝǝ mah ah laŋ swaa ɓǝ. 26 Ka pǝsãh ka cuu soo nyi dǝɓ ma bai joŋ faɓe' ka mo soo ya, mo loɓra dǝɓ ma bai joŋ faɓe' pǝ kiita ɓe, ka cok kiita ah ɓeɓ ɓo ɓeɓɓe. 27 Dǝɓ mai moo gban suu ah ma ne, ka yea ma ne ɓǝ faa haihai ya. So dǝɓ mai moo kaa ma 'wa, a yea ne fatanne. 28 Koo dǝɓ ma tǝgwĩi ah mo kaa 'wa mo faa ɓǝ ya laŋ, za ga kwora ko na dǝɓ ma tan fanne.
1 Akheer taakulu eech gargaach be l-salaama
min taakulu laham udur be muchkila.
2 Abid aagil yamluk fi wileed aayib hana siidah
wa fi usut iyaal siidah, yalga warasatah.
3 Be l-naar, al-sayyaakhi yisaffi
al-dahab wa l-fudda
wa laakin al-fi guluub al-naas,
Allah bas yakchifah.
4 Al-naadum al-fasil yukhutt baalah
le l-kalaam al-cheen
wa l-kaddaab yasmaʼ
al-kalaam al-yakhrib.
5 Al-yichchammat le l-masaakiin
yahgir Khaalighum
wa l-yafrah be damaar al-aakhariin,
ma yajʼalooh bari.
6 Iyaal al-iyaal taaj le juduudhum
wa l-abbahaat charaf le iyaalhum.
7 Al-kalaam al-adiil
ma biwaafig le l-matmuus
wa l-kalaam al-kidib
ma bichaabih le l-haakim.
8 Al-rachwa misil sihir
fi fikir al-naadum al-yantiiha.
Fi ayyi bakaan yiwajjih, yanjah.
9 Al-yisaamih al-khata,
yifattich al-mahabba
wa l-yihajji fi l-khata da,
yifarrig al-rufgaan.
10 Be l-luwaama,
yafham al-naadum al-faahim
wa be miya darbe kula,
al-matmuus ma yafham.
11 Al-naadum al-fasil yifattich illa amal al-aasi
wa yijiib le nafsah azaab bala rahma.
12 Akheer tigaabil mart al-duud al-muwaddire iyaalha
min tigaabil al-matmuus wa nifaakhah.
13 Al-yibaddil al-kheer be l-charr,
al-charr ma yikiss min beetah.
14 Bidaayit al-huraaj misil almi al-seel.
Gubbaal ma yaakulak, amrug nafsak.
15 Achya itneen Allah harramaahum,
tibarri al-khaltaan
wa tikhallit al-bari.
16 Chunu nifiʼ al-gurus fi iid al-matmuus ?
Hal yachri beyah hikma ?
Mustahiil ! Hu ma indah raas !
17 Al-rafiig yihibbak fi kulla wakit
wa wald ammak wildooh le yisaaʼidak fi l-diige.
18 Illa galiil al-fihim yudugg sadrah
wa yadman gariibah.
19 Al-yihibb al-huraaj yihibb al-khata
wa l-yiwassif nafsah yijiib leeha al-damaar.
20 Al-galib al-azrag ma yalga kheer
wa l-lisaan al-kaddaab yagaʼ fi l-charr.
21 Al-yalda al-matmuus yalga al-hizin
wa abu al-mukhaffal kula ma yafrah.
22 Al-galib al-farhaan yachfi al-jisim
wa l-galib al-haznaan yiyabbis al-jilid.
23 Al-aasi yichiil al-rachwa be sirr
achaan yiʼawwij duruub al-chariiʼa.
24 Al-faahim yukhutt eenah fi l-hikma
wa laakin al-matmuus kaamil ma yiwajjihha.
25 Al-wileed al-matmuus
yijiib al-hizin le abuuh
wa le ammah al-wildatah,
yimarrir leeha al-haya.
26 Ma adiil tiʼaakhib al-saalihiin
wa ma indak hagg tudugg al-mukarramiin.
27 Siid al-maʼrafa ma yikattir kalaamah,
wa siid al-fihim haadi fi nafsah.
28 Hatta al-munaafikh kan sakat,
yajʼalooh hakiim.
Wa kan sadda gadduumah,
yajʼalooh faahim.
