Ɓǝ cuu Yesu tǝ waare
1 Ne cok Yesu mo kwo za naiko, yee ge tǝ waa ge kaa gŋ. So za syee mor ah gera wol ah gŋ. 2 Tǝŋ ne cuu ɓǝ nyi ra faa:
Ɓǝ ma'nyah lii ahe
(Lu 6:20-23)3 A pǝ'nyah wo za mai mo tǝra pǝ zahzyil ɓǝǝ rǝ pǝsyak pǝ tǝ'yakke, Goŋ Masǝŋ ma ɓǝǝr o.
4 A pǝ'nyah wo za mai mo tǝ swaara ɓǝ, mor Masǝŋ ga kǝǝ ra ba.
5 A pǝ'nyah wo za mai moo wonra suu, a ga rera sǝr mai Masǝŋ mo faa ɓǝ ah ɓo nyi ra.
6 A pǝ'nyah wo za mai koŋ ka syee tǝgbana Masǝŋ mo 'yah mo i ra ɓo pǝ zahzyil tǝgbana koŋ bii, Masǝŋ ga kǝ̃ǝ ra ne ko.
7 A pǝ'nyah wo za mai moo kwanra syak tǝ za ki, Masǝŋ ga kwo syak tǝ ɓǝǝ ta.
8 A pǝ'nyah wo za mai zahzyil ɓǝǝ mo pǝfãi, a ga kwora Masǝŋ.
9 A pǝ'nyah wo za mai moo 'yahra ka za mo yea wo ki jam, Masǝŋ ga ɗii ra ne wee ahe.
10 A pǝ'nyah wo za mai za moo cuura bone nyi ra mor a joŋra fan mai Masǝŋ mo 'yahe, Goŋ Masǝŋ ma ɓǝǝr o.
11 A pǝ'nyah wo ɓii ne cok za mo tǝ tǝǝra we, ne cuu bone nyi we, tǝkine gwah ber faa ɓǝɓe' camcam tǝ ɓii ne mor we ye za ɓe. 12 We laa pǝ'nyahre, we 'nyah suu, mor reba ɓii no coksǝŋ pǝ'manne. Mor foora mor profetoen mai mo kǝpel ɓii nai ta.
Tǝm tǝkine cokfãi
(Mk 9:50Lu 14:34-35)13 Awe tǝgbana tǝm wo sǝrri. Amma loŋ tǝm mo wuu ɓe, a so jin yea pǝloŋ ɗǝne? Ka gak joŋ fan ki yao, sai a rǝkra ga lalle, za syee tǝl ahe.
14 Awe tǝgbana cokfãi wo sǝrri. Yaŋ mai mo vuu ɓo tǝgee sǝŋ ka gak muŋ ya. 15 Dǝɓ ka kan wii nyi pitǝrla ka so ɓaŋ maa ga mor col a, amma dǝɓ ɓaŋ kan tǝ taabǝl ka sǝǝ cok nyi za yaŋ ah daŋ. 16 Nai ta, we soɓ cokfãi ɓii sǝǝ pel za daŋ, mor ka mo kwora yeɓ sãh mai we tǝ joŋni, ka mo so yiira Pa ɓii mai mo no sǝŋ.
Yesu cuu ɓǝ tǝ ɓǝ lai
17 We lǝŋ sõone me ge ɓo ka syel ɓǝ lai Mosus tǝkine ɓǝ cuu profetoen ka. Me ge ɓo ka syel ɓǝ ah ya, amma me ge ɓo mor ka baa ɓǝ ahe. 18 Me tǝ faa goŋga nyi we, ne coksǝŋ ne sǝr moo ga nǝnni, koo ɓǝ ma pǝ ɓǝ lai biŋ laŋ ka coŋ ga lal a, amma a ga joŋ ga cok ah tǝɗe'. 19 Mor maiko, koo zune mo zyak ɓǝ lai mai gin gŋ biŋ, mo so cuu nyi za ki ka mo joŋra nai ta ɓe, a ga yea pǝlaŋ pǝ Goŋ Masǝŋ. Amma koo zune mo syee mor ɓǝ lai ahe, mo so cuu nyi za ki ka mo joŋra nai ta, a ga yea pǝyǝk pǝ Goŋ Masǝŋ. 20 Me faa nyi we njaŋ, goŋga ɓii mo kal mǝ za cuu ɓǝ lai tǝkine Farisien ya ɓe, we ka dan pǝ Goŋ Masǝŋ ya syaŋsyaŋ.
Yesu cuu ɓǝ tǝ ɓaŋ kpãhe
21 We laa mo faara nyi za ɓii ma kǝpelle: Mo i wul ka, dǝɓ mo i wul ɓe, mo ŋgoŋra kiita tǝl ahe. 22 Amma ame, me tǝ faa nyi we, dǝɓ mo ɓaŋ kpãh tǝ naa pah ahe, a ga ŋgoŋra kiita tǝl ahe. Dǝɓ mo faa nyi naa pah ah amo lolle, mo gera pel za ma zyeɓ ɓǝ pǝ tai malii ne ki. Dǝɓ mo faa amo ye tǝgwĩi, a ga pǝ cok wii Gehenna. 23 Ne cok mo ge tǝ joŋ syiŋ pel Masǝŋ pǝ cok joŋ syiŋ ne fan joŋ syiŋ ɓo ɓe, fahfal ah mo so foo gŋ naa pa ɓo no ne ɓǝ tǝ ɓo, 24 mo soɓ fan joŋ syiŋ ɓo kan kah cok joŋ syiŋrĩ, mo ge zyeɓ ɓǝ nyẽe ne naa pa ɓo kǝpelle, ka mo pii soo ge joŋ syiŋ ɓo pel Masǝŋ ba.
25 Dǝɓ mo no ne ɓǝ tǝ ɓo mo tǝ ga ce mo cok kiita, we no ne ki tǝ fahlii ba ɓe, mo hǝǝ zyeɓ ɓǝ ah ne ki, mor ka mo ge soɓko mo jol lakaali, ka lakaali mo soɓ mo nyi pa byak zah daŋgai ka ɓoo mo ga daŋgai ka. 26 Me tǝ faa goŋga nyi mo, mo ge gŋ ɓe, mo ka pǝ̃ǝ ya sai mo soo belbel koo haɓ ah mai mo cuura ɓo mo laŋ, ka coŋ ya.
Yesu cuu ɓǝ tǝ ɓǝ joŋ ɓǝǝre
27 We laa mo faa: Mo joŋ ɓǝǝ ka. 28 Amma ame, me faa nyi we, dǝɓ mo ẽe madǝwin ne cwaa ko ɓe, ka joŋ ɓǝǝ ne ki pǝ zahzyil ah vǝr ɓe. 29 Amma nahnǝn jokǝsãh ɓo mo tǝ kǝǝ mo ka lee pǝ faɓe' ɓe, mo nǝǝ ɓoo ge lalle. Pǝram fan suu ɓo vaŋno mo ɓeɓɓe, kal mai suu ɓo ne lii ah daŋ moo ga cok wii Gehenna ɓe. 30 Jokǝsãh ɓo mo tǝ kǝǝ mo ka lee pǝ faɓe' ɓe, mo ŋgoŋ ɓoo ge lalle. Pǝram fan suu ɓo vaŋno mo ɓeɓɓe, kal mai fan suu ɓo ne lii ah daŋ moo ga cok wii Gehenna ɓe.
Ɓǝ cuu tǝ ɓǝ syel ŋwǝǝre
(Mt 19:9Mk 10:11-12Lu 16:18)31 Ɓǝ ah faa laŋ ta: Dǝɓ mo syel ki ne mawin ah ɓe, mo ŋwǝǝko ɗerewol syel ki ɓǝǝ nyi ko. 32 Amma ame, me faa nyi we, dǝɓ mo syel mawin ahe, so mawin ah mo ye ka ma joŋ ɓǝǝ ya ɓe, mo ge ɓaŋ wor ki kan ɓe, ka dǝɓ ah ye joŋ mawin ah ciŋ ma joŋ ɓǝǝ ɓo, dǝɓ mo so ɓaŋ mawin mai wor ah mo syel ɓo kan ɓe, ka joŋ ɓǝǝ ɓo ta.
Ɓǝ cuu tǝ ɓǝ haa zahe
33 We laa mo faa nyi za man ma kǝpelle: Mo syel ɓǝ haa zah ɓo ka, amma mo joŋ fan mai mo haa zah ɓo tǝl ah pel Dǝɓlii ka joŋni. 34 Amma ame, me faa nyi we, we haa zah ka syaŋsyaŋ, we haa zah ne sǝŋ laŋ ka, mor cok ah cok kal Masǝŋ yo. 35 We haa ne sǝr laŋ ka, cok rǝk ɓal Masǝŋ yo, koo we haa ne Jerusalem laŋ ka, mor yaŋ Goŋ malii yo. 36 Mo haa zah ne tǝtǝl ɓo laŋ ka, mor mo ka gak joŋ rĩi vaŋno pǝfãi koo pǝfuu ya. 37 Mo faa ɓǝ vaŋno to sǝ: Oho, koo A'a. Mor ɓǝ faa mo kal tǝ mai ɓe, ka gee wo Satan ge.
Ɓǝ cuu tǝ ɓǝ faŋ valle
(Lu 6:29-30)38 We laa mo faa: Nahnǝn vaŋno mo soo nahnǝn vaŋno, syel vaŋno mo soo syel vaŋno. 39 Amma ame, me faa nyi we, we faŋ val tǝ dǝɓ mai mo tǝ joŋ ɓǝɓe' wo ɓii ka. Dǝɓ mo i fǝn jokǝsãh nyi mo ɓe, mo fer ma jokǝlǝɓai kan nyi ta. 40 Dǝɓ mo tǝ kyeɓ ɓǝ ne mo ka ga cen mo ka wǝǝ ɗaŋsikki ɓo ɓe, mo soɓ ko ɓaŋ mbǝro sol ɓo ta. 41 Dǝɓ mo joŋ mo ne doole ka syee ne ki kilomeetǝr vaŋno ɓe, mo syee ne ki gwa. 42 Dǝɓ mo fii fan jol ɓo ɓe, mo nyi nyi ko, dǝɓ mo tǝ 'yah val fan ki jol ɓo ɓe, mo jiŋ nyi ka.
We 'yah za syiŋ ɓiiri
(Lu 6:27-28Lu 32-36)43 We laa mo faa: Mo 'yah bai ɓo ra, amma mo syiŋ za syiŋ ɓo. 44 Amma ame, me faa nyi we, we 'yah za syiŋ ɓiiri, we juupel mor za mai mo tǝ cuura bone nyi we, 45 mor ka we ciŋ wee Pa ɓii mai mo no sǝŋ. Mor a soɓ com coo gin tǝ za maɓe' ne za masãh daŋ, a soɓ bam tan gin nyi za ma joŋ ɓǝ sãh ne za ma joŋ ɓǝɓe' daŋ. 46 We tǝ 'yah za mai moo 'yahra we to ɓe, we ga lwaa reba fẽe ne ne? Za sǝǝ fan ka joŋra nai ta ya ne? 47 We tǝ haozah wo bai ɓii ra to ɓe, ka we joŋ ɓǝ lii ɓo ne? Za bai iŋ ka joŋra nai wah ya ne? 48 We yea bai ɓǝɓe' tǝgbana Pa ɓii mai mo no sǝŋ mo bai ɓǝɓe'.
Naas hana mamlakat Allah
1 Wa wakit Isa chaaf naas katiiriin yidooru yasmaʼo kalaamah, hu talaʼ fi l-hajar wa gaʼad tihit wa talaamiizah jo leyah. 2 Wa bada yiʼallimhum wa gaal :
3 «Mabruuk le l-naas al-yaʼarfu nufuushum masaakiin giddaam Allah
achaan mamlakat Allah hintuhum.
4 Mabruuk le l-naas al-haznaaniin
achaan Allah yisabbirhum.
5 Mabruuk le l-naas al-daluuliin
achaan humman yawrusu al-ard.
6 Mabruuk le l-naas al-atchaaniin wa jiiʼaaniin le l-adaala
achaan Allah yichabbiʼhum.
7 Mabruuk le l-naas al-yarhamo akhwaanhum
achaan humman yalgo rahma min Allah.
8 Mabruuk le l-naas al-galibhum taahir
achaan humman yichiifu Allah.
9 Mabruuk le l-naas al-yijiibu al-salaam
achaan Allah yajʼalhum iyaalah.
10 Mabruuk le l-naas al-yitaʼʼubuuhum fi chaan al-adaala
achaan mamlakat Allah hintuhum.
Talaamiiz al-Masiih nuur wa mileh
11 «Mabruuk leeku intu wakit al-naas yiʼayyuruuku wa yaturduuku wa be l-kidib yukhuttu foogku kalaam cheen achaan intu talaamiizi. 12 Afraho wa anbastu ziyaada achaan ajurku fi l-sama yabga katiir bilheen. Achaan awwal al-naas taʼʼabo al-anbiya al-jo gubbaalku. Wa khalaas intu kula tabgo misilhum.
13 «Intu misil mileh le naas al-ard. Wa kan taʼaam al-mileh bigi ma fiih, chunu yigabbilah ? Ma indah faayde wa khalaas yidaffuguuh barra wa l-naas yifajjukhuuh. 14 Wa intu nuur le naas al-dunya. Kan hille kabiire gaaʼide fi raas hajar, ma mumkin yilabbuduuha. 15 Wa l-naas ma yiʼoogudu faanuus wa yidissuuh fi tihit doozam laakin yukhuttuuh fi bakaan foog achaan yidawwi le kulla l-naas al-fi l-beet. 16 Wa misil da, khallu nuurku yidawwi giddaam al-naas. Wa khalluuhum yichiifu khidmitku al-samhe wa yachkuru abuuku Allah al-gaaʼid fi l-samaawaat.
Al-Masiih ma yibattil al-kutub
17 «Ma tifakkuru ana jiit achaan nibattil al-Tawraat wa la kutub al-anbiya. Ana ma jiit achaan nibattilhum laakin achaan nitammimhum. 18 Nuguul leeku al-hagg, harif waahid ma yingachcha min al-Tawraat wa la nugta waahide kula lahaddi l-sama wa l-ard yabgo ma fiihum wa kulla cheyy yitimm.
19 «Wa ayyi naadum al-yikhaalif wasiiye min al-wasaaya dool, kan hi sakhayre kula, kan yiʼallim akhwaanah yisawwu nafs al-cheyy, khalaas yajʼalo al-naadum da sakhayyar fi mamlakat Allah. Wa laakin al-naadum al-yitabbig al-wasaaya dool wa yiʼallimhum le akhwaanah, yajʼalooh kabiir fi mamlakat Allah. 20 Wa nuguul leeku kan intu ma bigiitu saalihiin ziyaada min al-ulama wa l-Fariiziyiin, abadan ma tadkhulu fi mamlakat Allah.
Al-katil wa l-khadab
21 «Wa intu simiʼtu Allah kallam le naas al-zamaan wa gaal : <Ma taktul dimme> wa <Al-naadum al-katal dimme, waajib yichaaruʼuuh.> 22 Wa laakin ana nuguul leeku ayyi naadum al-zaʼlaan min akhuuh, waajib yichaaruʼuuh. Wa ayyi naadum al-yuguul le akhuuh : ‹Inta ajami›, waajib yigaddumuuh giddaam al-majlas al-kabiir. Wa ayyi naadum al-yuguul le akhuuh : ‹Inta jaahil›, waajib yazguluuh fi naar Jahannam.
23 «Wa kan jiit tigaddim dahiiye fi l-madbah wa hinaak bas fakkart kadar akhuuk indah maʼaak muchkila, 24 khalli dahiiytak fi l-madbah wa amchi ajala wa assaamaho maʼa akhuuk. Wa baʼad da bas, gabbil wa gaddim dahiiytak le Allah. 25 Wa kan naadum madluum foogak, yalla assaamaho maʼaayah ajala wakit intu lissaaʼ fi l-derib wa gubbaal ma tawsalo fi bakaan al-chariiʼa. Assaamaho maʼaayah gubbaal ma yiwaddiik le l-gaadi achaan al-gaadi ma yiwaddiik le l-askar wa yakurbuuk wa yidissuuk fi l-sijin. 26 Nuguul leek al-hagg, inta ma tamrug illa kan kaffeet kulla l-gurus al-yidooruuh minnak.
Al-zina wa l-talaag
27 «Simiʼtu Allah gaal : <Ma tazna.> 28 Wa laakin ana nuguul leeku ayyi raajil al-gaaʼid yichiif mara be chahwa, hu zanaaha khalaas fi galbah. 29 Wa kan eenak al-zeene tidoor tamurgak min al-derib al-adiil, sillaha ! Azgulha baʼiid minnak ! Achaan kan waddart cheyy waahid min jismak akheer leek min yazgulu kulla jismak fi naar Jahannam. 30 Wa kan iidak al-zeene tidoor tamurgak min al-derib al-adiil, agtaʼha ! Azgulha baʼiid minnak achaan kan waddart cheyy waahid min jismak akheer leek min yazgulu kulla jismak fi naar Jahannam.
31 «Wa battaan gaalo leeku : <Ayyi naadum al-tallag martah waajib yantiiha maktuub hana talaag.> 32 Wa laakin ana nuguul leeku ayyi naadum al-yitallig martah ma be sabab al-zina, yisawwiiha zaaniye. Wa l-naadum al-yaakhud al-mara al-mutallaga, hu zaani.
Kalaam al-haliife
33 «Simiʼtu gaalo le naas al-zamaan : <Ma tibattil haliiftak laakin al-nazir al-inta sawweetah le Allah, da bas waajib titimmah.> 34 Wa laakin ana nuguul leeku ma tahlif abadan wa la be l-sama achaan hu kursi Allah 35 wa la be l-ard achaan da bakaan rijileenah wa la be Madiinat al-Khudus achaan hi madiinat al-Malik al-aziim. 36 Wa ma tahlif be raasak achaan ma tagdar tisawwi suufaay waahide beeda walla zarga. 37 Kan kalaamak ‹Aywa›, guul ‹Aywa›. Wa kan kalaamak ‹La›, guul ‹La›. Wa ayyi kalaam al-ziyaada min da jaayi min charr Ibliis.
Een be een
38 «Simiʼtu gaalo : <Een be een wa sinn be sinn.> 39 Wa laakin ana nuguul leeku ma tigabbil al-fasil le l-naadum al-sawwa leek al-fasil. Wa kan naadum daggaak fi chidgak al-zeene, antiih al-isra kula. 40 Wa kan naadum yiwaddiik le l-chariiʼa achaan yichiil jawwaaniiytak, khalaas khalli yichiil jallaabiiytak kula. 41 Wa kan naadum jabaraak achaan tiwaddi khumaamah masaafa gariibe, khalaas ziid leyah masaafa aakhara. 42 Wa kan naadum saʼal minnak chokhol, antiih. Wa kan naadum yasʼal minnak deen, ma tigabbilah yaabis.
Hibbu aduuku
43 «Simiʼtu gaalo : ‹Hibb akhuuk wa akrah aduuk.› 44 Wa laakin ana nuguul leeku hibbu aduuku wa asʼalo Allah be l-kheer le l-naas al-yitaʼʼubuuku wa yaturduuku. 45 Wa kan tisawwu misil da, intu tabgo iyaal abuuku Allah. Achaan hu yamrug al-harraay le l-naas al-fasliin wa le l-naas al-saalihiin kula. Wa yikhalli al-matar yusubb le l-naas al-adiiliin wa le l-naas al-ma adiiliin kula.
46 «Wa kan tihibbu al-naas al-yihibbuuku bas, ajurku chunu ? Naas al-fasliin al-yichiilu al-miiri, humman ma yihibbu al-naas al-yihibbuuhum walla ? 47 Wa kan intu tisallumu akhwaanku bas, intu ma tisawwu kheer ziyaada min ayyi naadum. Al-naas al-ma muʼminiin kula ma yisawwu nafs al-cheyy walla ? 48 Khalaas, abgo naas kaamiliin misil Allah abuuku fi l-sama kaamil.»
