Wul Samuel
1 Samuel wuu, za Israel daŋ taira yeyee wul ahe. Ciira ko yaŋ ah Rama.
David ne Abigail
So fahfal ah David ur kal ge kǝsyicok Paran. 2 Dǝɓ ki no Maon, joŋ ah daŋ a Karmel, dǝɓ ah, a pǝkǝ̃ǝ pǝlli. A ne pǝsǝ̃ǝ ujenere sai, sǝgwii ujenere. Tǝ saŋ syiŋ pǝsǝ̃ǝ ah Karmel. 3 A ɗii dǝɓ ah ne Nabal, mawin ah ɗii ne Abigail, mawin ah ne tǝtǝlli, so a pǝsãh ta. Amma wor ah dǝɓ gaɓ yo, yeɓ ah daŋ pǝɓe', ako ye ban Kaleɓ. 4 David laa ɓǝ ah ge kǝsyicokki, aa Nabal tǝ saŋ syiŋ gwii ahe. 5 Pee tǝbanna maswah ah jemma faa nyi ra: We ge Karmel wo Nabal, we haozah wol ah ne cuu tǝɗii ɓe. 6 We faa nyi ko sye, me haozah wol ahe, Masǝŋ mo soɓ ko ne yaŋ ah tǝkine fan ah daŋ jam. 7 Zǝzǝ̃ǝko me laa mo tǝ saŋ syiŋ gwii, so za kǝpii fan ɓo laŋ yeara wo ɓuuru, ru joŋ ɓǝɓe' wo ɓǝǝr a. Ne cok mai ara mo Karmel fan ɓǝǝ muŋ vaŋno ya. 8 Mo fii ra ɗao, a keera ɓǝ ah nyi mo, mor mai mo joŋ gboŋgboŋ wo za nyẽe sa, mor ru ge dai ɓo ne pejii, oseni koo fẽene daŋ mo no jol ɓo mo nyi nyi za yeɓ ɓo rai ne we ɓo David sa.
9 Tǝbanna David ge daira wo Nabal, ge faara ɓǝ ah daŋ pǝ tǝɗii David, so kaara 'wa 'wa. 10 Amma Nabal zyii zah za David faa: David ko zu ye ne? We Isai ko zu ye ne? Zǝzǝ̃ǝ byak pǝlli tǝ ɗuura soɓ za ɓǝǝra. 11 Ka me ɓaŋ gur farel ɓe, bii zwan ɓe ne nǝǝ mai me ŋgoŋ ɓo mor za saŋ syiŋ gwii ɓe ka nyi za mai me tǝ cok gin ɓǝǝ laŋ ya ne?
12 Za David pii soora tǝ ɓal ɓǝǝ ge faara ɓǝ ah daŋ nyi ko. 13 David faa nyi zan ahe: Koo zune daŋ mo ɓaŋ kafahe ah ɓoo. So koo zune daŋ ɓoo kafahe ahe. David laŋ ɓaŋ kafahe ah ɓoo ta. Za mai mo urra mor David ara temere nai, za temere gwa haira wo fanne.
14 Amma dǝɓ yeɓ Nabal vaŋno kal ge wo Abigail mawin Nabal faa: Mo ẽe ɗǝ, David pee za daga cokki ge haozah wo dǝɓlii ɓuuru, amma ako ɓaŋ kpãh ne ra. 15 So zai laŋ joŋra ru pǝsãh no cam, joŋra ɓǝɓe' wo ɓuur a syaŋsyaŋ. Ne cok mai ru no ne ra tǝnyiŋ, fan ki muŋ jol ɓuur a. 16 Ne cok ru tǝ pii fanne, ara wo ɓuu tǝgbana ɓaale suŋ ne com daŋ. 17 Amma zǝzǝ̃ǝko mo foo ɓǝ fan mai moo ga joŋ, mor ɓeɓ ga ge tǝ dǝɓlii ɓuu ne za yaŋ ah daŋ. Ako laŋ dǝɓ ɓe' yo, dǝɓ ka gak faa ɓǝ ne ki ya.
18 Ne pel gwari Abigail woo zahtǝfah wol temere gwa, dah bii lee kpuu vin gwa, pǝsǝ̃ǝ ma zyezyeɓ mor ren dappe, sor ma rǝraa tahsah jemma tǝ rǝŋ, woo lee kpuu vin mayak nǝn baa sak vaŋno, ne paŋgasso wuu magǝgǝr temere gwa, so woo ge tǝ korro. 19 Faa nyi za yeɓ ahe: We ɗah syee ge pelle, me no tǝ ga fahfal ɓiiri. Amma Abigail faa ɓǝ ah nyi wor ah ya.
20 Yee tǝ korro ahe, tǝ ɗǝr ga ɓal waa tǝ fahlii mai mo rii ɓo rii. David ne zan ah ge ɓyaŋra ki ne ki, ge zyaŋ tǝ ɓǝǝra. 21 Amma David faa kǝnah ɓo: Fan mai dǝɓ nyẽe mo no ne lal daŋ, me byak ɓo tǝkolle, koo fan ah daŋ vaŋno laŋ muŋ ya, ɓǝ sãh mai me joŋ ɓo wol ah so soo ne ɓǝɓe'! 22 Dǝɓlii mo joŋ nai ne pa syiŋ ɓe, ka mo so joŋko kal tǝ mai ta, ka me soɓ fan ah zah'nan mo cee tǝl ah ka mo yeako, koo ne we pǝwor vaŋno ɓe ko!
23 Ne cok Abigail mo kwo David, ɗǝr gin tǝ korro ah gwari ɗǝŋ tǝtǝl pel David kea ge sǝŋ, 24 so lee ge mor ɓal David, faa: Ɓǝɓe' ah tǝtǝl ɓe, oseni mo soɓ mabyak ɓo faa ɓǝ nyi mo ɗao dǝɓlii ɓe, mo laa ɓǝ faa mabyak ɓo ɗao. 25 Oseni dǝɓlii ɓe, mo ɓaŋ syiŋ ɓǝ dǝɓ ɓe' mai ka, Nabal, mor a joŋ fan na ɗii ahe, ɗii ah ye Nabal, a pǝ tǝgwĩi. Ame mabyak ɓo me kwo za yeɓ dǝɓlii ɓe mo peera ge ya. 26 Zǝzǝ̃ǝko dǝɓlii ɓe, tǝgbana Dǝɓlii mo no sǝŋ, so tǝtǝl ɓo mo no sǝŋ ta, Dǝɓlii ye cak mo ne ɗuu syim ka mo faŋ val ne jol ɓo ka. Ka za syiŋ ɓo ne za ma kyeɓra dǝɓlii ɓe ne ɓǝɓe' mo yeara tǝgbana Nabal. 27 Fan mai mabyak ɓo mo ge ɓo dǝɓlii ah ne ko, me nyi ɓo nyi za mor dǝɓlii ɓe. 28 Oseni mo rõm ɓǝɓe' mabyak ɓo. Dǝɓlii ga soɓ yaŋ dǝɓlii ɓe yea ga lii, mor dǝɓlii ɓe tǝ ruu sal Masǝŋ, zah'nan ɓo wo sǝr daŋ dǝɓ ka lwaa ɓǝɓe' wo ɓo ya. 29 Koo zune mo ur ka foo mor ɓo ne ɓǝ ka in mo pǝ wul ɓe, Masǝŋ Dǝɓlii ɓo ga byak mo. Amma Dǝɓlii ga 'nǝǝ cee za syiŋ ɓo ga lal tǝgbana dǝɓ moo 'nǝǝ fan ne garviŋ. 30 Ne cok mai Dǝɓlii mo ga joŋ ɓǝ 'nyah wo dǝɓlii ɓe tǝgbana mo faa ɓo kal ɓo, ka ga kan goŋ ne mo tǝ Israel, 31 dǝɓlii ɓe ka ga ɗii marvǝǝ, wala swaa ɓǝ pǝ zahzyil ka tǝǝ suu ah mor ɗuu syim ɓo tǝkol tǝkine faŋ val ne suu ah ya. Dǝɓlii mo ge joŋ ɓǝ 'nyah wo ɓo nai ɓe, mo foo ɓǝ mabyak ɓo.
32 David faa nyi Abigail: Osoko wo Dǝɓlii Masǝŋ Israel mo pee mo ge zyaŋ ne me tǝ'nahko. 33 Osoko mor yella ɓo, so osoko ɓo mor mo cak me ne ɗuu syim tǝ'nah bai faŋ val ne suu ɓe. 34 'Manna Dǝɓlii Masǝŋ Israel mai mo cak me bai joŋ ɓǝɓe' a ne cee. Mo hǝǝ ge zyaŋ kǝnah ne me ya ɓe, ŋhaa zah'nan moo gin cee, koo fan ki ka coŋ jol Nabal ya. 35 David nyiŋ fan mai Abigail mo ge nyi ne ko, faa nyi ko: Mo ge yaŋ ɓo jam o, me laa ɓǝ ɓo ɓe, me kwo syak tǝ ɓo ɓe ta.
36 Abigail pii soo ge wo Nabal, ge lwaa ko tǝ joŋ fĩi yaŋ ah tǝgbana fĩi mai goŋ moo joŋni. Tǝ laa pǝ'nyah pǝ zahzyil ahe, mor tǝtǝl kiŋ ɓo ne yim pǝlli, mor ah Abigail faa ɓǝ ki nyi Nabal koo biŋ ya ŋhaa zah'nan ceeni. 37 So zah'nan mo cee o, yim tahn gin tǝ Nabal, mawin ah kee ɓǝ mai mo joŋ nyi ko. Zahzyil ah wǝ ɓatɓat, so ge tǝgbana tǝsalle. 38 Fahfal ah zah'nan pǝ̃ǝ kal jemma, Dǝɓlii ge i Nabal pǝ wulli.
39 Ne cok David mo laa ɓǝ wul Nabal, faa: Osoko wo Dǝɓlii mo ŋgoŋ kiita ne wǝǝ me jol swãa Nabal, cak dǝɓ yeɓ ah ne joŋ ɓǝɓe'. Mor Dǝɓlii jin ɓǝɓe' Nabal ge ɓo tǝl ahe.
So David pepee ge kyeɓ Abigail mor ka ɓaŋ ko kanne. 40 Za yeɓ David gera wo Abigail Karmel faara nyi ko: David pee ru ge wo ɓo ka ɓaŋ mo nyi ko. 41 Abigail ur ɗǝŋ tǝtǝl ge sǝŋ faa: Mabyak ɓo ye fan vãh ɓal za yeɓ dǝɓlii ɓe. 42 Abigail hǝǝ yee korro ne pel gwari, wee ŋwǝǝ ma joŋ yeɓ mor ah dappe kalra ne ki. Syeera ge mor za yeɓ David. Abigail ge kan ko.
43 Ka kǝpel ah David ɓaŋ Akinoam ma yaŋ Jezereel kan ɓe, so ara gwa daŋ ciŋra ŋwǝǝ ahe. 44 Ka ne cok ah Saul ɓaŋ mǝlaŋ ah Mikal mawin David nyi Palti we Lais ma yaŋ Gallim kan ɓe.
Siya ge Samiyel ne
1 Dam mbe ma pul zi, Samiyel su, Israyela vya ma koteya pet ndwara fyal na. A mbul na ge na suwal Rama diŋ.
Dawda zwagre mbo ful pul ge Paran ne ya.
Nabal kuri be mbar Dawda
2 Ndu a̰me, a ndu ge tok pool ne, ká suwal Mawon go. Ká da ne tame ma dudubu ataa ne ɓiya̰ ma dubu ɗu me. Na kaŋ ɓolla ma ká Karmel ya. Dam a̰me ɗu, na sḛ mbo suwal Karmel ya ndwara mbo kot na tame ma susu. 3 Ndu son mbe dḭl Nabal, na gwale dḭl Abigayel. Gwale mbe ká kale, ne ɗalla me, amma na obe ká ndu ge laar pisil ne ndu ge ndwara ndaar me. Na sḛ mbo da ne hir ge Kaleb ne zi ya.
4 Dawda zá̰ ge ful zi ya go, Nabal mbo ja kot na tame ma susu, 5 teme naa wol ne ka̰l janna go: «Mbo me ɓol Nabal ge Karmel ya, aŋ san na wak ne mbi dḭl. 6 Jya̰ me na go, mbi jan go: Dok na ho̰ na taal twala, na ká swaga halas, ne na naa ge ne na yadiŋ ma pet me. 7 Mbi za̰ go mo kot ne go mo tame ma susu. Swaga ge mo naa ge koy gii ma ne ka i ta Karmel go, i be ke nama sone to, a be ban a̰me to me. 8 Ele mo dore ma, a ma̰ jan mo. Kwa mbi naa ma a̰se, ame nama ne sḛ tuli. Ne jo̰ i dé ya mo dam ge tuli go, ho̰ mo dore ma, poseya ne mbi Dawda ge mo vya, kaŋ ge ne mo tok go.»
9 Swaga ge Dawda naa ma ne dé ya Nabal ta, a jan na ka̰l ge Dawda ne jya̰ ma mwaɗak, a gá katɗa. 10 Nabal jan Dawda naa go: «Dawda wuɗi ne? Isay vya wuɗi ne? Ma̰ ne se no, dore ma gḛ a so ya̰ bama bageyal ma. 11 Aŋ dwat go, mbi ma abe mbi kaŋzam, ne her mbi mam, ne duur ma ge mbi ne ke nama ne mbi naa ge kot tame susu ma pe, mbi hon naa ge mbi ne kwa swaga ge a ne mbo ne ya to ma ɗaa?»
12 Dawda naa ma gwan, a mbo jan Dawda fare ge Nabal ne jya̰ ya ma mwaɗak. 13 Dawda jan na naa ma go, ndu ge daage na he na kasagar, a abe bama kasagar ma vwal bama pe zi, Dawda vwal ge na ne me. Abe naa kikis anda na pe go, ya̰ naa ge kikis azi ma se koy kaŋ ma.
Abigayel sya Dawda ndwara zi ya ne kaŋ ma
14 Swaga mbe go, Nabal dore a̰me mbo waage Abigayel ge Nabal gwale fare mbe, jan na go: «Dawda teme naa ne ful zi ya san i bageyal wak, i bageyal be ame nama ne ka̰l ge tuli to. 15 Swaga ge i ne nama ne ká ful zi ya, naa mbe ma ká kwaɗa i ta, a be ke i a̰me ge sone to, i kaŋ a̰me be ban to me. 16 Dam mbe ma go mwaɗak, ɗaal ne gyala, i swaga koy gii ma go, a nama ka koy i ne. 17 Se no, dwa kwaɗa, ke kaŋ ge mo ma̰ mbyatɗa kerra. Kadɗa to, yál ma ɓol i bageyal ma ne na yàl mwaɗak. Ne jo̰ na sḛ a ndu ge bernde ne, i day jan na a̰me to.»
18 Abigayel ɗage digi avun cap, abe katugum kikis azi, ne oyo̰r jiya̰l tóól ataa, ne gii swarra ataa, ne gḛme satɗa kaŋ pul anuwa̰y, ne o̰yor kumar bwatɗa kis, ne fere kumar mbwatɗa ɗu ɗu kikis azi me, yage nama kwara ma pal. 19 Jan na dore ma go nama mbo zḛ ya, na kare nama pe ya me. Amma jan na obe Nabal pal to. 20 Ndwar na kwara pal digi, ka mborra gṵṵl zi, njal kiya̰r go, Dawda ma ne na naa ma ka mborra ya na ndwara zi me, a ne nama mbo tan ta tukcuk. 21 Ago Dawda jya̰ tene go, na koy ndu mbe kaŋ ma ful zi be ge vḛne nama to baŋ ɗar. Kwaɗa ge na ne ke na, na gwa̰ ne na na potɗa sone. 22 Ɗiŋ mbo kwap gyala wak horom, kadɗa na ya̰ ndu son a̰me ya Nabal yadiŋ be hunna, Dok na ke ne na kaŋ ge na laar ne ɓyare kerra.
23 Swaga ge Abigayel ne ka̰ na ndwara kwa Dawda, harge tene kan na koo ne kwara pal digi se, gur na koo na ndwara se, cwage na pala se suwar zi. 24 Dol tene na ndwara se, wan na koo, jan na go: «O mbi bageyal, sone mbe mbo da ne mbi ta! Mbi kaɗe mo, ho̰ mbi viya̰ mbi jya̰ mo fare nde. No a fare ge mo kale ne ɓyare jan mo ne: 25 E mo haŋgal ge fare janna ge Nabal, ndu ge bernde mbe ne pal to. A tol na Nabal, ndwara go ndu ge bernde. Na kaŋ kerra ma kare na dḭl pe. Mo kale be kwa naa ge mo ne teme nama ya ma to. 26 Mbi bageyal! Se no ɗe, ne dḭl ge Bage ɗiŋnedin, Bage ndwara ne zi, ne jo̰ mo sḛ da ne ndwara me, a Bage ɗiŋnedin tele mo ne go mo gele tene to, mo hṵ siya to me. Ya̰ mo naa ge ho̰l ma, nama ge ne ɓyare mo hunna ma ɓó yál ge Nabal ne pe. 27 Mbi bageyal! Mbi kaɗe mo, ame bobo ge mo kale ne gene ya hon mo ma no, va naa jabso ge ne mo pe go ma na. 28 Pore sone ge mo kale ne ke, mbi kwa kwa tyatyat go, Bage ɗiŋnedin mbo hon aŋ ne mo pehir ma gan, ago mo mbal ne go pore ge Bage ɗiŋnedin ne. Kadɗa a ndil kaŋ kerra ge mo ne ma ya mwaɗak, ago mo sḛ be ke a̰me ge sone to. 29 Kadɗa ndu a̰me ɗage ja ke mo ho̰l, na ɓyare mo hunna, Bage ɗiŋnedin mbo koy mo kat ne ndwara, naa ge ne ndwara ma buwal zi. Amma mbo fyage mo naa ge ho̰l ma uzi ya kaal cat dimma ne a ne fyage turum mballa go. 30 Mbi bageyal! Swaga ge Bage ɗiŋnedin ne mbo wi na wak tuli ge na ne ke ne mo pe ya mwaɗak, swaga ge ne mbo e mo katɗa dḛ ya suwal Israyela pal ɗe, 31 na kaage mo dulwak wa̰ mo dḛ ɗo, mo kat ne iigiya mo zi go, mo gá dḛ gele tene, mo hṵ ndu a̰me baŋ go ɗar to. Swaga ge Bage ɗiŋnedin ne mbo tyare mo na tok matoson ya ɗe, dwa ne mo kale.» 32 Dawda jan Abigay go: «Uwareya hon Bage ɗiŋnedin Dok ge Israyela ne, na ge ne teme mo ma̰ ya ɓol mbi. 33 Uwareya hon Dok, na ge ne ho̰ mo haŋgal ge kwaɗa, ge ne é mo mborra ya ma̰ mbi ndwara zi, ndwara tele mbi be ge hun siya to me. 34 A fareba, a Bage ɗiŋnedin bage ndwara, Dok ge Israyela ne tele mbi ne go mbi ke mo yál to. Te go mo mbo ya ɓol mbi avun cap to, mbi guni tene go ɗiŋ kwap cya̰wak, ndu son a̰me gá te Nabal yadiŋ to.»
35 Dawda ame na bobo ge ne ho̰ na ma, jan na go: «Gwa̰ di kwaɗa, mbi zá̰ mo fare janna ma ya go, mbi vin mo ya go me.»
Siya ge Nabal ne, Dawda he Abigayel
36 Swaga ge Abigayel ne gwa̰ ya diŋ, ɓol Nabal ma ne ke vḛso buyya dimma ne vḛso buyya ge gan ne go. Nabal ka ke laar saal gḛ, ago ká fereya tilib. Abigayel jan na a̰me to ɗiŋ cya̰wak. 37 Kwap cya̰wak, swaga ge jiya̰l ne abe ne Nabal ndwara zi, na gwale wan na fare ge te ya ker’a pe. Na dulwak kun, na sḛ su leɗet. 38 Dam ke kaŋ ge wol go, Bage ɗiŋnedin iyal Nabal, su.
39 Swaga ge Dawda ne zá̰ Nabal siya, jan go: «Uwareya hon Bage ɗiŋnedin na ge ne gele mbi, ne senna ge Nabal ne sḛ́ mbi pe, na ge ne ya̰ mbi wat sone zi to, ago Bage ɗiŋnedin e sone ge Nabal ne ke mbi ya gwan na pal.»
Go̰r go, Dawda teme naa mbo ele Abigayel, na ame na kat yàl.
40 Swaga ge Dawda naa ge temel ma ne dé ya Abigayel ta suwal Karmel go, a jan na go: «Dawda teme i ya mo ta ne go, na ɓyare mo kat yàl.» 41 Abigayel gur na koo se, cwage na pala suwar zi, jan go: «Mbi vinna kat kale ge mo ne, ndwara usi mo dore ma koo.»
42 Abigayel ɗage digi, ndwar na kwara pal, poseya ne na kale ma anuwa̰y, a ne Dawda naa ge temel ma ɓan mbo ɓol Dawda. Ga Dawda gwale. 43 Ago Dawda sa̰ Ahinowam, vya gwale ge suwal Jizreel ne zaŋgal. Nama sḛ ma jwak a ga na gwale ma. 44 Ago Dawda gwale Mikal ge Sawul vya, Sawul wa̰ na, ho̰ na Palti ge Layis vya ndu ge suwal Gallim ne no.
