Yuseɓ kee zah lom nyi goŋ Farao
1 Fahfal syii gwa mo kal o, Farao lolomme, uu ɓo zahbii Nil. 2 Kwo dǝǝ rǝŋ pǝ̃ǝra gin pǝ bii. Ara ne suu pǝsãhe, ŋwaara ɓo ŋwaare, ge piira suu ɓǝǝ tǝ wom pee. 3 So fahfal ah kwo dǝǝ rǝŋ pǝ̃ǝra gin pǝ bii kpǝ, suu ɓǝǝ pǝɓeare, nyahra ɓo nyahe, ge uura kah dǝǝ ma kǝpel ra kŋ zahbii Nil. 4 Dǝǝ maɓea mo nyahra ɓo nyah ge sǝ̃ǝra dǝǝ matǝ rǝŋ ma ne suu sãh mo ŋwaara ɓo ŋwaa kŋ. Fahfal ah Farao kpiŋ sǝ. 5 So nǝnǝm kpǝ, lolom patǝ gwa ah faɗa. Kwo tǝbyaŋ sor masãh ah pǝluu rǝŋ pǝ̃ǝra tǝ sol sor vaŋno ge lalle. 6 Fahfal ah kwo tǝbyaŋ sor maki ah ra rǝŋ, kun kol o, zyak sǝŋ ge yakke. 7 Sor ma kun kol ge sǝ̃ǝ sor maluu masãh ma zyen nǝn ah matǝ rǝŋ tǝɗe'. Fahfal ah Farao kpiŋ, tǝ ɓe, zye lolom ɓo. 8 Zah'nan mo cee o, ɓǝ foo Farao gaɓ ko, pepee ɗii za ẽe ciŋ tǝkine za fatan sǝr Egiɓ daŋ. Farao kee ɓǝ lom ah nyi ra, amma dǝɓ ma gak kee zah lom ah nyi Farao kǝka.
9 Dǝɓlii za joŋ fazwan faa nyi Farao: Tǝ'nah me foo ɓǝɓe' ɓe me joŋ ɓo. 10 Comki Farao ɓaŋ kpãh ne za yeɓ ah pǝlli, gbǝ me ne dǝɓlii za joŋ farel ge pǝ daŋgai yaŋ dǝɓlii za byak cokki. 11 Ame ne ki ru lolom ne suŋ tǝ vaŋno, amma zune daŋ loo ne mor ah camcam. 12 We tǝbanna Yahuduyo no gŋ ne ru, byak dǝɓlii za byak cok yo, ru kee ɓǝ lom ɓuu nyi, so kee zah lom ɓuu nyi ru, kee mor ah nyi zune daŋ tǝgbana lom ahe. 13 Fan ah joŋ laŋ tǝgbana mo keeko nyi ru ta. Farao so jin me ge pǝ cok yeɓ ɓe, amma pee dǝɓ maki ah ge rao tǝ kpuu.
14 Fahfal ah Farao pepee ka mo ɗiira Yuseɓ ge. Nǝǝra ko gin pǝ daŋgai ne hǝǝre. Sõo tǝtǝlli, so kun mbǝro maki ahe, kal ge pel Farao. 15 Farao faa nyi Yuseɓ: Me lolom ɓo, dǝɓ ma gak kee zah lom ah nyi me kǝka. Amma me laa faara dǝɓ mo faa ɓǝ ah mo ɓe, mo gak kee zah lom ahe. 16 Yuseɓ zyii zah Farao faa: Ɓǝ ah ka wo ɓe ya goŋe, Masǝŋ ye ga kee ɓǝ ah nyi mo pǝsãhe. 17 Farao faa nyi Yuseɓ: Ne lom ɓe me uu ɓo zahbii Nil. 18 Me kwo dǝǝ maŋwoo rǝŋ ara ne suu pǝsãhe, pǝ̃ǝra gin pǝ bii Nil ge lalle, tǝ piira suu ɓǝǝ tǝ wom pee. 19 So fahfal ah me kwo dǝǝ maki ah rǝŋ pǝ̃ǝra ge, kee suu ɓǝǝ pǝɓeare, nyahra ɓo nyahe. Pǝ sǝr Egiɓ daŋ me kwo dǝǝ maɓea nai taa ya. 20 Dǝǝ maɓea manyah sǝ̃ǝ dǝǝ matǝ rǝŋ maŋwaa ah ra ma kǝpel kŋ daŋ. 21 Ne cok mo sǝ̃ǝra, mo ka tǝ sõone sǝ̃ǝra ra ɓo ya, so ara pǝɓea na matãa kpǝ. So me kpiŋ o. 22 Me so lolom kpǝ, me kwo tǝbyaŋ sor pǝsãh pǝluu rǝŋ pǝ̃ǝra tǝ sol sor vaŋno ge lalle. 23 Fahfal ah me so kwo tǝbyaŋ sor rǝŋ, kun kol o, zyak sǝŋ ge yakke. 24 Sor ma kun kol ge sǝ̃ǝ sor masãh ah ma zyen nǝn matǝ rǝŋ kŋ. Me faa ɓǝ ah nyi za ẽe ciŋ, amma dǝɓ ma gak kee mor ah nyi me kǝka.
25 Yuseɓ faa nyi Farao: Ɓǝ lom ɓo a vaŋno sǝ, Masǝŋ cuu fan mai mo tǝ ga joŋ ɓo nyi mo goŋe. 26 Dǝǝ masãh ah rǝŋ cuu syii rǝŋ ɓo, tǝbyaŋ sor masãh ah matǝ rǝŋ laŋ cuu syii rǝŋ ɓo ta, ɓǝ lom matǝ vaŋno yo. 27 Ɓǝ dǝǝ maɓea manyah matǝ rǝŋ mo pǝ̃ǝ fahfal ɓǝǝ cuu syii rǝŋ ɓo, so tǝbyaŋ sor ma kun kol rǝŋ zyak sǝŋ mo yakke cuu: koŋ ga wǝ syii rǝŋ. 28 Tǝgbana me faa nyi Farao, Masǝŋ cuu fan mai mo tǝ ga joŋko ɓo nyi Farao. 29 Syii rǝŋ sǝr Egiɓ daŋ ga kǝ̃ǝ fan pǝlli. 30 Fahfal ah koŋ ga wǝ syii rǝŋ, a ga yaŋra ɓǝ kǝ̃ǝ mo kǝ̃ǝra sǝr Egiɓ daŋ, koŋ ga ɓeɓ sǝr ahe. 31 Koŋ ah ga wǝ pǝlli, za ga yaŋra ɓǝ kǝ̃ǝ mai mo yea sǝr ahe. 32 Mor ah Farao lolom ah ɓal gwa, mor ɓǝ ah zyeɓ ɓo wo Masǝŋ naiko, Masǝŋ tǝ hǝǝ ka joŋ ɓǝ ahe. 33 Zǝzǝ̃ǝko Farao mo kyeɓko dǝɓ ma ne yella tǝkine fatanne, ka mo kan ko tǝ sǝr Egiɓ. 34 Farao mo rǝkko wakiili ka ẽe sǝrri, ka yeɓ daŋ mo syee ne fahlii pǝsãh pǝ sǝr Egiɓ ne syii kǝ̃ǝ matǝ rǝŋ daŋ. 35 Ka mo taira farel pǝzyil syii masãh ah mo tǝ gin daŋ. Mo taira sor ge yaŋ Farao, ka farel mo yea yaŋ ahe, ka byak sǝr ahe. 36 Farel ah ga rǝk ka byak sǝr Egiɓ ne ko, mor koŋ tǝ ga wǝ sǝr Egiɓ syii rǝŋ, mor ka koŋ mo vǝr za sǝr ah ka.
Ɓaŋra Yuseɓ kan govener ne tǝ sǝr Egiɓ
37 Ɓǝ ah 'nyah suu Farao tǝkine zaluu ah daŋ. 38 Farao faa nyi zaluu ahe: Na gak lwaa dǝɓ mai tǝ'yak Masǝŋ mo wol ah na Yuseɓ no ne? 39 So Farao faa nyi Yuseɓ: Masǝŋ sye mo cuu ɓǝ mai daŋ nyi ɓo moo ko, dǝɓ ma ne yella ne fatan na mo kǝkao. 40 Me ga kan govener ne mo tǝ sǝr ɓe daŋ, za sǝr ɓe daŋ ga syeera mor ɓǝ faa ɓo. Me kal mo ɓo ne ɗii goŋ to. 41 So faa nyi Yuseɓ: Me ga kan mo tǝ sǝr Egiɓ daŋ, ka coŋ fan ki ga lal a. 42 Farao nǝǝ tǝgaa ma ne lamba goŋ jol ah maa ge nyi Yuseɓ jolle, ɓoo mbǝro ma zyim rwãh nyi, saa fãi vãm kaŋnyeeri ge nyi solle. 43 Soɓ ko yee muŋta pǝr ah patǝ gwa ahe, a ɓyaŋra ɓǝ pel ah ne faa: We kea ge sǝŋ. Goŋ kan ko ɓo tǝ sǝr Egiɓ daŋ. 44 Farao faa nyi Yuseɓ: Ame ye Farao, dǝɓ ka ɓaŋ jol koo ɓal ah ga sǝŋ pǝ sǝr Egiɓ ya sai ka mo zyii ɓe. 45 Farao gee ɗii Yuseɓ ɗii ne Sofnat-Panea, ɓaŋ Asnat mǝlaŋ Potifera pa joŋzahsyiŋ yaŋ Heliopolis nyi kanne. Yuseɓ kal ge kyãh tǝ sǝr Egiɓ daŋ.
46 Ne cok Yuseɓ mo tǝŋ joŋ yeɓ Farao goŋ sǝr Egiɓ, ka joŋ syii ɓo jemma sai, so kal ge kyãh tǝ sǝr Egiɓ daŋ. 47 Ne cok syii kǝ̃ǝ matǝ rǝŋ, fakpãhpǝǝ joŋ sǝr ah pǝlli. 48 Yuseɓ tai farel Egiɓ daŋ ne syii matǝ rǝŋ ko. Tai farel ah ge pǝ yaŋ maluuri, farel yaŋ ma lal mai mo sǝr ah daŋ a tai ga pǝ yaŋ malii mo kah ɓǝǝra. 49 Yuseɓ tai sor pǝlli tǝgbana tǝkuu zahbii, dǝɓ ka gak kee pãa lii ah ya, mor kal tǝ kee ɓe.
50 Yuseɓ bem wee wǝǝ gwa ne Asnat ka koŋ ɓah wun a ba. 51 Yuseɓ ɗii we malii ne Manasse, mor faako: Masǝŋ joŋ me yaŋ ɓǝ bone ɓe tǝkine ɓǝ yaŋ pa ɓe daŋ. 52 Ɗii patǝ gwa ah ne Efraim, mor faako: Masǝŋ joŋ me ka me byaŋ pǝlli pǝ sǝr mai me cuu syak gŋ.
53 So syii kǝ̃ǝ matǝ rǝŋ mo ge sǝr Egiɓ pǝ̃ǝ kalle. 54 Syii koŋ matǝ rǝŋ ge dai fahfal ah tǝgbana Yuseɓ mo faa, koŋ ah wǝ wo sǝr daŋ, amma sǝr Egiɓ daŋ farel no gŋ. 55 Fahfal ah koŋ ge lee sǝr Egiɓ daŋ ta, za yera yee wo Farao mor farelle. Amma Farao faa nyi Egiɓien daŋ: We ge wo Yuseɓ ka we joŋ fan mai moo ga faako nyi we daŋ. 56 Koŋ wǝ wo sǝr daŋ. Yuseɓ gbǝr zah cel sor daŋ soɓ Egiɓien leare, mor koŋ ah wǝ ɓo sǝr Egiɓ pǝ'manne. 57 Za sǝr daŋ a gara sǝr Egiɓ ka lea sor jol Yuseɓ, mor koŋ wǝ ɓo wo sǝr daŋ pǝ'manne.
Kiya̰r ge Faraon ne ma
1 Swaga ge del ne kale azi ɗe, kiya̰r jan Faraon go: «Faraon ka mḛya maŋgaɗam wak go, 2 nday ná ge so̰o̰l ma ɓyalar, a ndé ne maŋgaɗam se ya digi, a ka zam zám baal pul se. 3 Go̰r go, nday ná ge sḛ dwagre do̰yya ma ɓyalar, a ndé ne maŋgaɗam se ya digi nama go̰r go me, a mḛ nama ziyar go. 4 Nday ná ge sḛ do̰yya ma a uɗi nday ná ge sḛ so̰o̰l ge ɓyalar mbe ma.» Swaga mbe go Faraon kore digi.
5 Faraon gwan fí dam, kiya̰r gwan jan na ta uwale: «Kwa swara pala ma ɓyalar ge ndwara gucugu ma ge gyaɗa ge ɗu pal. 6 Go̰r go, swara pala fa̰r ma ɓyalar ge saam ne fya̰ nama pyar digi me. 7 Swara pala fa̰r mbe ma uɗi ge ndwara gucugu ge ɓyalar mbe ma.» Faraon kore digi, kwar go na kiya̰r jya̰ na ne.
8 Swaga ge swaga ne ko̰y ɗe, Faraon ɓol iigiya, tol naa ge mbole ma, ne naa ge zwama ge suwal Masar ne ma ya mwaɗak, wan nama na kiya̰r mbe pe, ndu a̰me ge mbyat wan na kiya̰r mbe pe kat to. 9 Swaga mbe go, ga̰l ge tyare jiya̰l wak ge Faraon ne her fare, jan na go: «Ma̰ no, mbi dwat da ne ya̰l ge mbi ne ke.» 10 Swaga ge Faraon laar ne vḛne na dore ma pal, ne dó i ne bage swar katugum daŋgay zi, ga̰l ge naa ge koy zok daŋgay ma ne tok go ɗe, 11 i jwak, kiya̰r jya̰ i ɗaal ge ɗu zi, kiya̰r ge daage ka da ne na pe wanna. 12 Ge i zok daŋgay mbe zi, i ka ne mo̰r Ibriniya vya a̰me ɗu, na sḛ ka ke bage koy zok daŋgay temel. I wa̰ na i kiya̰r ma pe, na sḛ hare i, i kiya̰r mbe ma pe zum no. 13 Kaŋ ma ge na sḛ ne jya̰ i, a ke dimma ca ne na sḛ ne wa̰ i nama pe go. Faraon gwa̰ par mbi, mbi temel zi, pé bage swar katugum uwara pala digi no me.
Yusuf wan Faraon kiya̰r ma pe
14 Faraon é temel tol Yusuf. A mbo wan na ne daŋgay zi ya zum avun cap, a sot na pala uzi, a er na ba̰r ma, mbo Faraon ndwara se ya. 15 Faraon jan Yusuf go: «Kiya̰r jya̰ mbi ne, ndu a̰me ge wan mbi na pe to. Mbi za̰ no go, kadɗa ndu wan mo na kiya̰r ge ne jya̰ na pe ya ɗe, mo da ne pool wan na kiya̰r mbe pe zum bàŋ.» 16 Yusuf gwan ne Faraon janna go: «A be mbi to, a Dok wan Faraon fare pe ge kwaɗa ne na pe ne!» 17 Faraon jan Yusuf go: «Kiya̰r ge mbi ne zi, mbi ka mḛya maŋgaɗam wak go. 18 Mbi kwar nday ná ge siŋli, ge sḛ so̰o̰l ma ɓyalar ndeya ne maŋgaɗam wak se ya digi, a ka zam zám baal pul se. 19 Go̰r go, nday ná ge sḛ do̰yya gogojoŋ, sone kakatak ge ɗogle ma ɓyalar a ndé ne maŋgaɗam wak se ya digi me. Ago, mbi be kwa nday ge sone dimma ne nama pe go ɗu suwar Masar go to. 20 Nday ná ge sḛ do̰yya mbe ma uɗi nday ná ge sḛ so̰o̰l mbe ma. 21 Swaga ge a ne uɗi nama no puy ɗe, ndu ne pool wan pe go nama uɗi a̰me ya go to bat, a ka do̰yya dimma ne ge zaŋgal go. Swaga mbe go no, mbi ndwara kore. 22 Uwale, kiya̰r ge ɗogle gwan jan mbi: Mbi kwa swara pala ge ndwara gucugu ma ɓyalar tolla ge gyaɗa ge ɗu pal. 23 Go̰r go, swara pala fa̰r ge saam ne fya̰ nama ma ɓyalar a tol ya zum nama pe go me. 24 Swara pala fa̰r ma uɗi swara ge ndwara gucugu ma. Mbi wa̰ mbole ma kiya̰r mbe ma pe, amma ndu a̰me ge wan mbi nama pe zum to.»
25 Yusuf jan Faraon go: «Mo kiya̰r mbe ma jwak, a fare ge ɗu ge ne. Dok é Faraon kwar kaŋ ge na ne ɓyare kerra. 26 Nday ná ge sḛ so̰o̰l ge ɓyalar mbe ma, ne swara pala ge ndwara gucugu ge siŋli ge ɓyalar mbe ma, a del ma ɓyalar ne. A kiya̰r ge ɗu ge ne. 27 Nday ná ge sḛ do̰yya gogojoŋ ge ɓyalar ge a ne gá ndé ya digi go̰r go mbe ma, ne swara pala fa̰r ge saam ne fya̰ nama ge ɓyalar mbe ma no ɗe, a del ma ɓyalar ge baktar ma ne me. 28 Dimma ne fare ge mbi ne jya̰ Faraon go. Dok é Faraon kwar kaŋ ge na ne ɓyare kerra. 29 Ndi, del ge ɓyalar ge ne mbo ya mbe ma no, mbo kat del ge kaŋzam baŋneya bindik suwal Masar go. 30 Del ma ɓyalar ge baktar mbo mbo ne go̰r ya, ago naa mbo vyale ne del ma ge kaŋzam ne zuli bindik. Baktar mbo vḛne suwal. 31 Baktar mbe mbo kat haŋle ge go ndu mbo gwan dwat ne del ma ge kaŋzam ne zuli bindik to. 32 Kadɗa go, a dwage Faraon na ndwara azi ɗe, ago fare mbe no da ne Dok ta ya, Dok ɓyare ke na ke ne se no zo. 33 Se no, a kwaɗa go Faraon ɓó ndu ge zwama ne ɗalla a̰me ɗu, na é na suwal Masar pal. 34 Uwale, Faraon na é naa a̰me ma suwal Masar go ndwara syal swara kaŋ pul ɗu ne anuwa̰y zi ge del ge ɓyalar ge kaŋzam zuliya bindik mbe ma zi. 35 Nama kote kaŋzam ma ge del ge kwaɗa ge ne mbo ya mbe no, ne wak honna ge Faraon ne ta, nama kote nama digi koyya zok ma zi, suwal ma go. 36 Kaŋ mbe ma no, nama ka koyya suwal Masar go, ne del ge ɓyalar ge baktar ne mbo detɗa suwal Masar pal pe, ne da pe, na kaage baktar na ke suwal yál to.»
Yusuf saŋge Faraon goopol
37 Fare ge Yusuf ne jya̰ mbe ke Faraon ma ne na naa ga̰l ge temel ma sḛ tuli. 38 Faraon jan nama go: «Nee da ne pool ɓol ndu a̰me ge ɗogle ge wiya ne o̰yom ge Dok ne dimma ne ndu mbe no go ɗaa?» 39 Faraon jan Yusuf go: «Tek ge Dok ne é mo kwa kaŋ mbe ma no mwaɗak, ndu a̰me ge ɗalla ne zwama dimma ne mo go to. 40 A mo sḛ mbya kat mbi yàl pal ne, mbi naa ma mwaɗak a gwan ne bama pala mo pe se. A hool gan ge mbi ne é mbi waɗe mo ne ga̰l ne ɗeŋgo.» 41 Faraon jan Yusuf go: «Ne se no, mbi é mo ya suwal Masar pal mwaɗak.» 42 Faraon ndage kyaɗa ne na tok zi, par na Yusuf tok vya zi, uwale kan na ba̰r ɓoso lin na ta, ne yiya̰ subraŋ na ka̰l zi. 43 E na ndé pus pore ge na goopol ne digi. A ka suwa̰leya na ndwara zḛ oyya go: «Ya̰ me viya̰! Ya̰ me viya̰!» A go mbe no ge Faraon ne ho̰ na pool suwal Masar pal pet.
44 Uwale, Faraon jan Yusuf go: «Mbi Faraon ne! Be wak honna ge mo ne to, ndu a̰me ne pool ge her na pala digi ke fare a̰me suwal Masar go to.» 45 Faraon syal Yusuf dḭl Safnat-Paneya, hon na Asnat ge Potifera, bage tuwaleya ge suwal On ne vya kat yàl. Yusuf luwaɗe ndil suwal Masar mwaɗak. 46 Swaga ge a ne mbo ne Yusuf ya Faraon, gan ge suwal Masar ne ndwara se, ka da ne del tapolɗu. Ɗage ne Faraon ta ya, an luwaɗe ndil suwal Masar mwaɗak.
47 Del ɓyalar ge kaŋzam zuliya bindik ne go, suwar don kaŋ gḛ ge be to. 48 Del ge ɓyalar mbe ma pul zi, Yusuf kote swara ma digi suwal Masar go. Ka kote swara ge a ne syal ne suwal ge jyale go ma nama suwal ga̰l ma diŋ. 49 Yusuf kote gḛme digi gḛ ge be to dimma ne kafeɗem ge ne maŋgaɗam ga̰l yuwam wak go go. Ɓase ge na ne kat ge be ge ndu gwan day isi na to.
50 Baktar gale ne be det suwal pal to ɗe, Asnat ge Potifera, bage tuwaleya ge suwal On ne vya tol Yusuf vya son azi. 51 Yusuf hon na vya ge zḛ ge dḭl Manasa , ago, jya̰ go: Dok e mbi ya vyale yál njotɗa ge mbi ne, ne varseya ge mbi ne, ne mbi naa ma. 52 Hon ge azi dḭl Efrayim , ago jya̰ go: Dok hon mbi hir ya go ge suwal ge mbi ne ɓó yál go.
53 Del ge ɓyalar ge kaŋzam ne ka zuliya bindik suwal Masar go kale. 54 Del ge ɓyalar, ge baktar ne ma yan’a, dimma ne Yusuf ne waage na go. Baktar mbe kat suwar pal mwaɗak, amma kaŋzam kat suwal Masar go. 55 Swaga ge kyamal ne ɗage njoy Masar ma ɗe, a ɗage fyal ta Faraon pal na ho̰ bama kaŋzam. Faraon jan nama go: Mbo me Yusuf ta, ke me kaŋ ge na sḛ ba jan aŋ ya. 56 Baktar dasare suwar pal mwaɗak, Yusuf hage hal ma wak, ka hon Masar ma swara yatɗa. Kyamal mbe ka gwan ke naa suwal Masar go gḛ waɗeya. 57 Naa ka mbo ne suwal ge ɗogle ma ya yat gḛme ne Yusuf tok go, ago baktar mbe ka haŋle gḛ suwar pal mwaɗak.
