Elie mi de zla d’a yam dabid’a hi baktarad’id’a
1 Wani alona mi se d’uo gak bizad’a hindi. Bugol biza ndata, Ma didina mi de mi Elie ala: Ang i tak tang ngei avok amulâ Ahap, ang dum ala an mba ni salona yam andaga d’a sod’a. 2 Elie mi i á tak tam mbei avok Ahap.
Baktara d’a avo Samari-d’a kal ngola heî. 3 Ahap mi yi Obadiya ma ngol ma yam azì ma amulina. Obadiya ni sama d’engzeng ma kud’or Ma didinina. 4 Ata yima amula Jezabel ti tchi suma djok vuna hi Ma didinina, Obadiya mi sut suma dingâ kis, mi ngeyezi kur zul ahinad’a dok vahl dok vahl, mi hazi tena ki mbina ata yi máma mi.
5 Ahap mi de mi Obadiya ala: Ang mbeï i kur ambasa pet, ang i gol ir mbiyo ma laud’a pet ki mbiyo ma gurei ma tatana pet. Dam ei mba fei hat ma nguloma makulumeina ki korona, kayam d’uwarâ mi ba woi atei d’i.
6 Azi wal ambasa abo taziya. Ahap mi hlabo tu, Obadiya mi hlabo tu mi. 7 Kid’a Obadiya mi nga kur tita glovota, mi ngaf ki Elie dumuzi, mi wum tcha, mi grif kä avoromu, mi dum ala: Ni ang salana Elie d’ä?
8 Elie mi hulong dum ala: Ni anu! Ang i de mi salangâ Ahap ala: Elie mi nga ata yima wana.
9 Obadiya mi hulong dum ala: An le ni tcho me ba, ang zud’un mi Ahap á tchid’a ge? 10 An nga ni dang ngei avok Alo mang Ma didin ma bei matna ba na. Ambas sa ar hawa bei salana mi sun kur á halanga nga d’i. Ambasa suma kurutna le a dala: Mi nga hatami d’uo d’a, a gun ni tazi mbeî ala azi wang nga d’uo. 11 Wani ki tchetchemba, ang dan ala an i de mi salana ala: Elie mi nga ata yima wana! 12 Wani ata yima an wal ki sed’engâ, Muzu’â hi Ma didinina mba mi hlang ing ata yima an wum mbuo na. An mba ni de mi Ahap, mam mba mi fang nguo, mam mba mi tchanu. Wani an azong mangâ ni sama kud’or Ma didina kazongôn deina. 13 Na ni salana, sa mi dang nga yam ahle suma an lazi ata yima Jezabel ti tchi suma djok vuna hi Ma didinina woina d’uo zu? An ngei suma djok vun Alona kis, an walazi dok vahl dok vahl kur zul ahinad’a mi, an hazi tena ki mbina mi d’uo zu? 14 Wani ki tchetchemba, ang dan ala an i de mi salana ala: Elie mi nga ata yima wana! Mam mba mi tchanu!
15 Wani Elie mi dum ala: An nga ni dang ngei avok Alo ma bei matna ma ad’engêm kal pet ma an nga ni lum sundina, an gunung tanu, an nga ni tak tan ndei avok Ahap ini!
16 Obadiya mi i fe Ahap, mi dum zla ndata. Ahap mi i á d’ugol Elie. 17 Ata yima mi wuma, mi dum ala: Ni ang ma mba ndaka yam Israel-lîna d’ä?
18 Elie mi hulong dum ala: Ni an ba ni mba ki ndaka yam Israel-lâ d’i; ni ang ki simiyêngû, kayam agi gagi nga yagi kä ad’u vun ma hed’a hi Ma didinina d’i. Wani agi igi lagi sunda malo ma a yum ala Bäl-lâ. 19 Wani ki tchetchemba, ang tchuk sunda kur ambasa, kayam Israel-lâ pet a togï geven ka hî yam ahina d’a Karmel-la, zlapa ki suma kikis fid’i yam dok vahl suma a nga djok vun alo ma a yum ala Bäl-lâ ki suma kikis fid’i suma a nga djok vun alo d’a a yat ala Asera-d’a suma amula Jezabel nga d’i hazi tenina.
Elie ki suma hi Bäl-lâ a nga Karmel
20 Ahap mi tchuk sunda, mi yï andjaf Israel-lâ pet, mi togï suma djok vun ndazina yam ahina d’a Karmel-la mi. 21 Wani Elie mi hut avok ablau suma petna, mi dazi ala: Ni mindja tua ba, agi mba aragi bei tcha tatad’a ge? Le agi wagi ala Ma didina nAlo ma gagazina ni, agi lum sunda! D’oze, le Bäl lî alo ma gagazina ni, agi lum sunda! Wani ablau suma sa mi hulongôm nga zlad’a de tu d’i.
22 Ata yi máma Elie mi dazi ala: An tu ni ma djok vuna hi Ma didina ma arâ, wani suma a djok vun Bäl-lâ a ni kikis fid’i yam dok vahl. 23 Agi hami amuzleina mbà. Suma djok vun Bäl-lâ a man tu, a ngad’am a pawam kä woyo, a yom hliwim a tchugum yam aguna, wani a do akud’a kua d’i. An mba ngat amuhl ma mbàna, an yom hliwim ni tchugum yam aguna mi, wani an mba ni do akud’a kua d’uo mi. 24 Ar azi tchen alo mazina, an tchen Ma didina mi. Alo ma mi hulong humba kakud’ina nAlo ma gagazina.
Ablau suma petna a hulong dala: Ami min na!
25 Ata yi máma Elie mi de mi suma djok vun Bäl-lâ ala: Agi managi amuhlâ avogo, agi minigiziya, kayam agi nablaud’a. Agi tchenegi alo magina, wani agi dogi akud’a kua d’i.
26 A vamuhl ma a hazizina, a minim yam yima ngal ahle suma ngat buzuna, a nde tchen Bäl ki yorogo dei, a nga er ad’uzi akulo ala: Bäl, Bäl, ang hulongômi humba! A le gak afata tchol faleya. Wani sama hulongôzi zla tu pî nga d’i. Wani azi nga pir akulo, a nga pir akulo, a nga ngui yima ngal ahle suma ngat buzu ma azi minima.
27 Kid’a afata tchol falei d’ad’ara, Elie mi nde mi lazizi ala: Agi eregi ad’ugi akulo ad’enga, kayam mam mi alona! Nga mi djib’er yam va kla, mi i kel kla, mi i nakoid’a kla! Dam mi burî sena kla, agi i zlid’igiziya!
28 Azi er ad’uzi akulo ad’enga d’igi azi nga le avok dei na, a ngat tazi ki mbuguyona kasubiyona yam hat mazid’a gak buzuna nga mi djang atazi kä. 29 Kid’a afata leng da d’a, azi nga yi Bäl akulo kua, azi tchi ki hur ma hata gak fladege d’a azi hahle suma ngat buzuna kuad’a, wani sa hulongôzi nga zlad’a de tu d’oze vama simat tu d’uo.
30 Ata yi máma Elie mi yï ablau suma petna gevemu. Kid’a azi mba gevemba, Elie mi nde mi min yima ngal ahle suma ngat buzuna hi Ma didina ma b’lak keina akulo. 31 Mi yo ahinad’a dogo yam mbà, ngad’a yam andjaf ma dogo yam mbàna hi Jakob ma Ma didina mi dum ala: Bugol hî a mba yang ala Israel-lu na. 32 Elie mi yo ahina ndata, mi min ki yima ngal ahle suma ngat buzuna hi Ma didinina, mi djugot zula nguyum kä. Zul ndata hurut ndak á vo mbina lidirâ dok hindi. 33 Mi ndja aguna yam yima ngal ahle suma ngat buzuna, mi pau amuhlâ kä woyo, mi yom mi tchugum yam aguna. 34 Mi he vuna mi suma a nga tchola gevema ala: Agi i oyôgi agolongeîna ki mbina fid’i, agi vom yam aguna ata yima ngal ahle suma ngat buzuna. Mi dazi kua ala: Agi i gulugï yagi á mbàd’a. Azi i gulï mi. Mi dazi kua ala: Agi i gulugï yagi á hindid’a. Azi gulï mi. 35 Mbina mi djang kä, mi ngui yima ngal ahle suma ngat buzuna, mi oî zul la a djugud’ota mi.
36 Kur ler ra fladege d’a suma a hahle suma ngat buzuna mAlona kuad’a ndaka, ma djok vun Alona Elie mi hut gen yima ngal ahle suma ngat buzuna, mi dala: Ma didina, Alona hi Abraham-ma, Alona hi Isa’â, Alona hi Jakob-ma, ar ang tak Israel-lâ ini ala angî Alo mazina, an nazong mangâ, a wala an lahlena pet ni yam vun mang ma hed’a mi. 37 Ma didina, ang humunu, ang humun kayam sum ndazina a wala ang Ma didina nAlo ma gagazina, ang hulongôzi djib’er mazid’a kang mi.
38 Ata yi máma Ma didina mi tchugï akud’a kä. Ti ngal he d’a hawad’a kagu matna kahinad’a ki gugud’upa handagad’id’a, ti tche mbiyo ma kur zulina woi pet mi. 39 Kid’a Israel-lâ pet a we hina d’a, a grif kä, a dala: Ma didina nAlo ma gagazina! Ma didina nAlo ma gagazina!
40 Elie mi dazi ala: Agi vigigi suma djok vuna hi Bäl-lâ, ar sa adigazi mi sut tu d’i. Azi vigiziya. Elie mi i ki sed’ezi kä avun toliyon nda Kison-nda, mi ngad’azi woi kua.
Alona mi hulong sed’a
41 Bugola, Elie mi de mi Ahap ala: Ang i te, ang i tche, kayam an nga ni hum alona vunam nga mi tchi wü. 42 Ahap mi i á ted’a, á tched’a. Wani Elie mi i yam ahina d’a Karmel-la akulo, mi tchok yam kä andaga, iram ped’a kä aduk guguvamu.
43 Bugola, mi de mazong mama ala: Ang djak akulo, ang gol irang abo ma avun alum ma ngolîna.
Azong mama mi djaga, mi gola, mi dala: Va nga d’i!
Elie mi dum ala: Ang hulong huhulong yang kid’iziya.
44 Kid’a mi hulong yam á kid’iziyad’id’a, mi de mi Elie ala: An we d’ugula tin hina ndib’ek d’igi abo sana na abo ma avun alum ma ngolîna.
Ata yi máma Elie mi de mazong mama ala: Ang i de mi Ahap ala: Ang i zlup akulumei mangâ, ang i atogo, ar alona mi d’eleng ngi!
45 Kak hina ndjondjo wani, akulod’a ti mbut wurad’a i’îlik abo d’ugul la babarâ mi mbata, alona mi nde sed’a kûkû. Wani amulâ Ahap mi nga kur pusâ hakulumei mamina, nga mi i avo Jisreyel. 46 Elie mi djin d’ik mama furumu, Ma didina mi hum ad’enga, mi ring avok pus ma akulumeina hi Ahap-ma, mi mbaza avun azì ma Jisreyel-lâ avok Ahap.
Eli tel aw rɔ Akab’g ɓəi
1 Ndɔje bula dəs ndá mee ləb gə́ njekɔm’g munda lé Njesigənea̰ ula Eli ta nee pana: Aw aar no̰ Akab’g tɔjee rɔi ndá m’a kar ndi ər dɔ naŋg nee.
2 Yen ŋga Eli ɔd aw gə mba kaw kaar no̰ Akab’g tɔjee rəa ya tɔ.
Ɓoo-boo gə́ oso mee ɓee gə́ Samari lé to ɓəl yaa̰. 3 Akab ɓar Abdias gə́ to mbai dɔ njémeekəije ləa, nɛ Abdias lé ɓəl Njesigənea̰ yaa̰, 4 mbata loo gə́ Jejabel tuji njéteggintaje lə Njesigənea̰ ndá Abdias wa njéteggintaje as tɔl (100) iya dee rɔ-mi rɔ-mi mee bolè mbal’g, tɔɓəi yeḛ ar dee muru ləm, gə mán-kai ləm tɔ. 5 Akab ula Abdias pana: Aw mee ɓeeje’g lai aw saŋg kəm-rəw-manje ləm, gə kəm-ma̰je ləm tɔ, banelə a kiŋga mu gə́ j’a ŋgəm ne kundaje gə kundaje-mulayḛ̀jeje lə sí keneŋ, bèe ɓa mba kar nékulje lə sí d’wəi ne el.
6 Deḛ kai na̰ ɓee gə mba kaw keneŋ, Akab un rəw ləa gə karee ləm, Abdias kara un rəw gə́ raŋg gə karee ləm tɔ. 7 Loo gə́ Abdias nai gə rəw ɓəi ndá aa oo, Eli iŋgá. Abdias gəree ndá yeḛ oso naŋg bəbərə dəb kəmee naŋg pana: See to i mbai ləm Eli ya wa.
8 Yeḛ tel ilá keneŋ pana: To ma ya, aw ula ɓéije pana: Aa oo, ma lé m’iŋga Eli!
9 Ndá yeḛ pana: See kaiya ɗi ɓa m’ra ɓa i ndigi kila ne kura ləi ji Akab’g mba karee tɔlee bèe ne wa. 10 Njesigənea̰ to Njesikəmba! Ginkoji gə́ rara əsé ɓeeko̰ gə́ rara gə́ lal kar ɓémje ula kula keneŋ sa̰gi lé godo, tɔɓəi loo gə́ deḛ pana: I godo loo gə́ nee’g ndá yeḛ ar ɓeeko̰ neelé əsé ginkoji neelé naji bər-bər pana: N’iŋgaije el. 11 Nɛ ɓasinè i pana: M’aw m’ula ɓémje m’pana: Aa oo, ma lé m’iŋga Eli! 12 Tɔɓəi loo gə́ m’a kubai kya̰’i ndá Ndil Njesigənea̰ a kuni kaw səi loo gə́ ma m’gər’g el, ndá m’a kaw kula Akab ɓa ɓó yeḛ ḭgai el ndá a tɔlm. Nɛ ma kura ləi m’to njeɓel Njesigənea̰ gə basm ba. 13 See d’ula mbai ləm né gə́ ma m’ra loo gə́ Jejabel tɔl ne njéteggintaje lə Njesigənea̰ lé el wa. Ma m’iya njéteggintaje lə Njesigənea̰ as tɔl (100) m’kai dee rɔ-mi rɔ-mi mee bolè mbal’g ləm, ma m’ar dee muru gə mán-kai ləm tɔ. 14 Nɛ ɓasinè i pana, M’aw m’ula ɓémje m’pana: Aa oo, m’iŋga Eli! Ndá yeḛ a tɔlm ya.
15 Nɛ Eli pana: Njesigənea̰ gə́ njeboo-néje gə́ m’to kura ləa lé to Njesikəmba! Ɓogənè ndá m’a kaar no̰ Akab’g ŋga.
16 Abdias ḭ aw iŋga Akab, ɔr sor néje lé aree. Ndá Akab ḭ aw iŋga Eli tɔ. 17 Loo gə́ Akab ila kəmee dɔ Eli’g ndá yeḛ dəjee pana: See to i ɓa gə́ njékar kəmndoo teḛ dɔ Israɛlje’g lé el wa.
18 Eli tel ilá keneŋ pana: To ma ɓa m’ula kəm Israɛlje ndòo el, nɛ to i seḭ gə njémeekəije lə bɔbije ya, mbata seḭ ubaje godnduje lə Njesigənea̰ ya̰je, tɔɓəi i aw goo magə-Baalje’g tɔ. 19 Ɓasinè ar dee mbo̰ Israɛlje lai ree sə dee rɔm’g dɔ mbal gə́ Karmel ləm, gə njéteggintaje lə Baal gə́ tɔl-sɔ gə dɔ dee rɔ-mi (450) gə njéteggintaje lə Astarte gə́ tɔl-sɔ gə́ (400) d’isi ta ka-nésɔ’g lə Jejabel lé ləm tɔ.
Eli gə njéteggintaje lə Baal d’iŋga na̰ dɔ mbal’g Karmel
20 Akab ula njékaḭkulaje gə looje lai rɔ Israɛlje’g ndá yeḛ mbo̰ njéteggintaje dɔ mbal gə́ Karmel tɔ. 21 Yen ŋga Eli rəm pər gə́ rɔ koso-dəwje’g ndá yeḛ pana: See ndɔ gə́ ra ɓa seḭ a kəwje rɔ sí kulaje panjaa sí na̰’d lé wa. Ɓó lé Njesigənea̰ ɓa to Ala ndá awje gée’g, ŋga ɓó lé to Baal tɔ ndá awje gée’g tɔ.
Koso-dəwje tel d’ilá keneŋ el. 22 Tɔɓəi Eli ula koso-dəwje pana: Ma nja m’nai gə karm ba gə́ njetegginta lə Njesigənea̰ nɛ njéteggintaje lə Baal ɓa deḛ tɔl-sɔ-dɔ-dee-rɔ-mi (450). 23 Maji kar dee d’ar sí bɔ maŋgje joo, deḛ d’a kwa kára gə́ ka̰ dee mba gaŋg dana ɗuguru-ɗuguru kɔm dɔ kir’g lal kula pər keneŋ, ndá ma kara m’a gɔl bɔ maŋg gə́ kára kilá dɔ kir’g lal kula pər keneŋ tɔ. 24 Tɔɓəi seḭ a ɓarje ri magə lə sí ndá ma kara m’a ɓar ri Njesigənea̰ tɔ, magə gə́ a kila sí keneŋ gə pər ndá yeḛ nee ɓa a to Kankəm Ala ya.
Bèe ɓa koso-dəwje lé tel d’ilá keneŋ pana: To maji ya.
25 Eli tel ula njéteggintaje lə Baal lé tɔɓəi pana: Maji kar sí waje bɔ maŋg gə́ to ka̰ sí lé gɔlje dɔtar mbata seḭ bulaje yaa̰, ɓarje ne ri magə lə sí nɛ pər ɓa ulaje keneŋ el.
26 Deḛ d’wa bɔ maŋg gə́ d’ar dee lé ndá deḛ gɔlee, tɔɓəi deḛ ɓar ne ri Baal, un kudee gə ndɔ ya saar kàr aar daŋdɔ pa ne pana: Baal, ila sí keneŋ! Nɛ ndia ɓar el ləm, yeḛ ila dee keneŋ el ləm tɔ. Bèe ɓa deḛ tal jagəra-jagəra no̰ loo-nékinjaməs’g deḛ ra lé. 27 Loo gə́ kàr aar daŋdɔ ndá Eli ula sul dɔ dee’g pana: Raje né gə ndu sí gə́ tar wəl ɓa mbata yee to magə, yee si ə̰ji dɔ né gə́ raŋg’d, əsé kula to dəa’g, əsé yee əd mbá’g, banelə ɓi oso kəmee’g ndá yee a ndel dɔ ɓi’g ɓəi.
28 Tɔɓəi deḛ ra né gə ndu dee wəl ndá gə goo néjiɓee lə dee lé deḛ tḭja rɔ dee gə kiambasje ləm, tɔs rɔ dee gə niŋgaje ləm tɔ saar d’ar məs dee aḭ rɔ dee’g yao-yao. 29 Loo gə́ kàr gə́ aar daŋdɔ lé dəs mba̰ ndá deḛ tegginta lé saar d’ar kàr kun nékar gə́ kàrkemetag teḛ tɔ. Nɛ ndia ɓar el ləm, yee ila dee’g el ləma, əsé né gə́ tɔji dee kar meḛ dee to yel kara d’oo el ləm tɔ.
30 Yen ŋga Eli ula koso-dəwje pana: Reeje pər gə́ rɔm’g nee! Koso-dəwje lai rəm pər gə́ rəa’g ya tɔ. Bèe ɓa Eli tel unda loo-nékinjaməs lə Njesigənea̰ gə́ jura naŋg kédé lé. 31 Yeḛ odo kɔr mbalje dɔg-giree-joo gə goo bula lə ginkoji lə ŋgalə Jakob, yeḛ gə́ Njesigənea̰ ulá pana: Israɛl ɓa to ria lé , 32 ndá yeḛ unda loo-nékinjaməs gə mbalje neelé gə ri Njesigənea̰. Tɔɓəi yeḛ inja bwa gugu ne dɔ loo-nékinjaməs lé aree uru as nékwɔji kandə kó gə́ ka̰ dubu lé joo. 33 Yeḛ gɔl kir ləm, gaŋg bɔ maŋg lé dana ɗuguru-ɗuguru ləma, ɔm dɔ kir’g lé ləm tɔ. 34 Tɔɓəi yeḛ ula dee pana: Toje mán as jo sɔ ndá ɔmje dɔ nékinjaməs’d gə́ ka̰ roo lé ləm, gə dɔ kir’g lé ləm tɔ. Yeḛ ula dee tɔɓəi pana: Toje yee gə́ njekɔm’g gɔl joo ɓəi. Deḛ to yee gə́ njekɔm’g joo ya tɔ. Yeḛ ula dee ɓəi pana: Toje yee gə́ njekɔm’g gɔl munda ɓəi ndá deḛ to yee gə́ njekɔm’g munda lé ya tɔ. 35 Man ula gugu dɔ loo-nékinjaməs lé sub ndá mán rusu bwa lé rḛdeŋ tɔ.
36 Loo gə́ kàr kun nékar gə́ kàrkemetag lé as ndá njetegginta Eli rəm pər gə́ keneŋ pana: Ǝi Njesigənea̰, Ala lə Abrakam, gə Isaak, gə Israɛl! Maji kar dee gəri ɓogənè to gə́ i to Ala mbuna Israɛlje’g ləm, gə ma m’to kura ləi ləma, néje lai gə́ ma m’ra lé m’ra gə goo ta ləi ləm tɔ. 37 Ǝi Njesigənea̰, ilam keneŋ ya, ilam keneŋ ya, gə mba kar dəwje d’oo to gə́ i to Njesigənea̰ gə́ to Ala gə́ njetel meḛ dee par gə́ rɔi’g ya.
38 Yen ŋga pər lə Njesigənea̰ oso bib ndá roo nékinjaməs lé dula-dula ləm, o̰ kir ləm, gə kɔr mbalje gə naŋg ləma, gə njibi mán gə́ mee bwa’g lé kara nja̰-nja̰ ləm tɔ. 39 Loo gə́ koso-dəwje d’oo né neelé ndá d’unda naŋg mburug dəb kəm dee naŋg pana: Njesigənea̰ ɓa to Ala ya! Njesigənea̰ ɓa to Ala ya! 40 Eli ula dee pana: Waje njéteggintaje lə Baal gə mba kar dəw kára mbuna dee’g teḛ el!
Bèe ɓa deḛ d’wa dee. Eli aw sə dee kəm mán gə́ Kiso̰ ndá lée gə́ nee ɓa yeḛ tḭja gwɔs dee keneŋ tɔ.
Ndi tel ər
41 Yen ŋga Eli ula Akab pana: Ɔd aw sɔ gə ai, mbata m’oo kaa né ɓar asəna gə ndi gə́ a gə kər bèe.
42 Akab aw gə mba kaw sɔ gə kai. Nɛ Eli ɓa tuga loo aw dɔ sém mbal gə́ Karmel ndá, yeḛ yèr naŋg njoŋ ula dəa naŋg mbuna kəjeje’g tɔ . 43 Tɔɓəi yeḛ ula kura ləa pana: Aw aa loo par gə́ baa-boo-kad’g bèe oo.
Kura ləa lé aw oo loo ndá ulá pana: Né godo.
Eli ulá as gɔl siri pana: Tel aw oo ya ɓəi. 44 Njekɔm’g gɔl siri lé ndá yeḛ pana: Aa oo, ndi il dɔ baa-boo-kad’g, asəna gə dabla ji dəw bèe.
Eli ulá pana: Aw ula Akab mba karee tɔ kundaje no̰ pusu’g ləa aw nà ndi a kɔgee kaw kəi.
45 Waga ba bèe ndá léegəneeya ndi il ar loo gə́ dara ndul ndiŋ-ndiŋ, ar lel ɔr gigigi ndá ndi ər bai-bai. Akab uba pusu ləa aḭ aw ne Jisreel tɔ. 46 Bèe ɓa, ji Njesigənea̰ to ne dɔ Eli’g, aree wa kubu ləa gə́ tɔ ne rḛgee aḭ ne no̰ Akab’g saar teḛ ne tarəwkɔg gə́ Jisreel lé tɔ.
