Tchid’a hi suma hi Ahap-mid’a
1 Ahap grom suma andjofâ dok kid’iziya a nga avo Samari. Jehu mi sun mbaktumba avo Samari mi azigar suma nglo suma kur azì ma ngol ma Jisreyel-lâ ki suma nglona ki suma a nga ngom Ahap gromina. Mi dazi kur ala: 2 Ki tchetchemba, le mbaktum ndata fagiya ni, salagina groma a nga nabogiya. Pus ma dur ayîna teteng kakulumeina kazì ma ad’eng ma ngungu ma ahle suma dur ayîna nga kuana a nga nabogi mi. 3 Agi gologi aduk amulâ groma ma djivi ma ndak á kak amulina, agi tinim yam zlam mba amula habumba. Bugola, agi minigi tagi á durugi yam suma avo hamulîna mi.
4 Wani a le mandarâ ngolâ, a de tazi ala: Amulei suma mbàna a tchol nga avorom mbuo d’uo d’a; ei ndak á tcholï avorom zu?
5 Ata yi máma na wat ma ngol ma hur azina hamulîna ki ma ngolâ hi azigar suma hur azì ma ngolîna ki suma nglona ki suma a nga ngom amulâ gromina, a hulong humba mi Jehu ala: Ami nazungeî mangâ, ami mba lami ahlena pet suma ang hami vuna kazina, ami mba tinimi amul ma ding ngi. Ang le vama ang hurung minima.
6 Jehu mi sun mbaktum mba mbàd’a ala: Le agi ni sun mana, le agi min gagi yagi kä ad’u zla manda ni, agi ngad’agi yam suma avo hamulîna woi pet, agi mbeï fan ka hî avo Jisreyel avin hina dedege. Amulâ grom suma dok kid’iziya ndazina a wulî avo hamulâ ndram ma ngol ma sunda.
7 Kid’a suma nglona a fe mbaktum ndatid’a, a yo amulâ grom suma dok kid’iziyana, a tchaziya, a yozi yazi kur gogologeina, a sunut mi Jehu avo Jisreyel.
8 Sama sunda mi mba mi de mi Jehu ala: A mba wa ki yam amulâ grom ndazina da’.
Jehu mi dazi ala: A i molot kä avun agre’â ad’u mbà gak yorogo.
9 Tcha ndjivin yorogod’a, Jehu mi nde woi hur azina, mi tchola, nga mi de mablaud’a ala: Agi zla nga kagi d’i. An ni sala zlad’a, ni an ba ni ndjak vunan ki suma dingâ yam amulâ, ni tchumu. Wani suma yazi mola pet wana, sama mi tchazina ni nge ge? 10 Agi wagiya, zla d’a Ma didina mi dat yam suma hi Ahap-mid’a nga d’i dap pei hawa d’i. Ma didina mi nda’î vun zla d’a mam dat avun mam ma djok vuna Elie-d’a. 11 Kayam ndata, Jehu mi tchi suma hi Ahap suma a nga kaka Jisreyel-lâ woi pet ki ndrom suma nglo suma sunda ki buniyôma ki mam suma ngat buzuna woi pepet; mi ar nga sa tu á sut ti.
Tchid’a hi suma hamul ma Juda-nid’a
(Gol 2 Sun hAm 22.8)12 Jehu mi tchol á i Samari. Kid’a mi mbaza Bet-Eket ta hi suma polid’a, 13 mi ngaf ki suma hamulâ Ahaziya ma Juda-na. Mi djobozi ala: Agi ni suma lara ge?
A hulong dum ala: Ami ni suma hi Ahaziya-na. Ami mba ná gami amula Jezabel grotna ki suma a ar avo hamulîna depa.
14 Jehu mi er ad’um akulo ala: Agi yogiziya! Ndrom suma ki sed’ema a yozi a tchaziya, a tchuguzi mad’azi kur golong nga Bet-Eket-ta; azi ni dok fid’i yam mbà. Sa adigazi tu pî mi sut ti.
Jehu mi ngaf ki Jonadap
15 Jehu mi hut avok hina nde, mi we Jonadap Rekap goroma nga mi djï avoromu. Mam gum depa, mi dum ala: Ang hurung djivid’a atan d’igi an hurun djivid’a atang na mi zu?
Jonadap mi hulong dum ala: Â.
Jehu mi dum ala: Djiviya, vei abo teya. A vabo taziya. Bugola, Jehu mi hlum akulo kur pus mam ma dur ayîna.
16 Jehu mi dum ala: Ang mbeï i ki sed’enu, ang mba we vama djivi ma an mba ni lum yam Ma didinina. Ni hina ba, mi hlum kur pus mama. 17 Kid’a mi mbaza Samari-d’a, mi tchi suma avo hi Ahap suma a arâ woi pet, mi dap andjaf mama woi pet d’igi Ma didina mi de mi ma djok vun mama Elie na.
Jehu mi d’el suma á kud’or Bäl
18 Jehu mi tok suma kur azinina pet, mi dazi ala: Ahap mi kud’or Bäl nakid’eid’a, wani an tan Jehu mba ni kud’urom kala. 19 Ar agi yagï suma djok vuna hi Bäl-lâ ki suma a kud’uroma ki suma a ngad’am buzunina pepet, a mbeï gevenu. Ar sa arza woi tu d’i, kayam an min le vun til ma ngolâ á ngat buzuna á subur Bäl. Sama ar bei mbad’ina, a mba tchum mbeyo! Jehu mi le ni lemba á tchi suma a kud’or Bäl-lâ woyo.
20 Jehu mi he vuna ala: Agi gagi tok ka djivid’a á läd’u Bäl. Azi yi suma, 21 azi b’rau sunda kur ambas sa Israel-la pet. Suma a kud’or Bäl-lâ pet a mba, sa arza woi tu d’i, a oî gong nga a kud’or Bäl kuad’a ndinding.
22 Ata yi máma Jehu mi de mi sama nga mi ngom baru ma a kud’or ki Bäl-lîna ala: Ang i yoï baruna mi suma a kud’or Bäl-lâ. Mam yoziziya.
23 Bugola, Jehu azi ki Jonadap Rekap goroma a tchuk klavi kur gong nga a kud’or Bäl kuad’a, a de mi suma a nga kud’or Bäl-lâ ala: Agi gologi djivi tetet! Adigagi wani ar a fe sama kud’or Ma didinina tu d’i; wani arî agi pepet ni suma kud’urogi Bäl-lâ hol.
24 Jehu mi tin azigarâ dok klavandi abu avun gonga, mi dazi ala: An hagi sum ndazina pet nabogiya. Le sama ar sa adigazi tu mi sud’a ni, an mba mi tchi sa máma balum sa máma.
Ata yi máma Jehu azi ki Jonadap a tchuk klaviya, a hahle suma ngat buzu suma zlap darigïd’a kahle suma ngat buzu suma ngala teteng mi.
25 Kid’a abozi mi dapa, Jehu mi de mi azigarâ ki mazi suma nglona ala: Agi tchugugi klaviya, agi tchagi sum ndazina woyo. Ar sa adigazi tu pî mi ndabu d’i.
A tchaziya, a tchuguzi mad’azi woi abua. Bugola, a tchuk klavi ata yima a tinim iram vam ma kal teglesâ kur gong nga a kud’or Bäl kuad’a. 26 A yoï ahina d’a tchet ta kur gonga hi Bäl-lid’a woi abua, a ngalat tei kakud’a. 27 Azi to ahina d’a tcheta hi Bäl-lâ kä woyo, a to gonga hi Bäl-la tata kä woi mi, a mbud’ut ni yima o sutna gak ini.
Jehu mi tamula yam Israel-lâ
28 Ni hina ba, Jehu mi tchi kud’ora hi Bäl-la woi aduk Israel-lâ. 29 Wan pî, Jehu mi wal nga ki tcho d’a Jerobowam Nebat goroma mi lat mi zut ki Israel-lâ á le tchod’a á kud’or amuhl ma lor ma avo Betel ki Dan-nid’a woi d’i.
30 Ata yi máma Ma didina mi de mi Jehu ala: Ang le wa vama d’ingêra ma an hurun minima, ang ndak wa vun vama an ngam kurun á ngop ki suma hi Ahap-mina. Kayam ndata, andjavang mba mi kak yam zlam mba amula aduk Israel-lâ gak kur atchogoi d’a fid’id’a.
31 Wani Jehu mi ge nga yam kä ad’u gata hi Ma didina Alona hi Israel-lîd’a ki hurum pet ti, mi wal nga ki tcho d’a Jerobowam mi lat mi zut Israel-lâ á le tchod’id’a woi tu d’uo mi.
32 Kur atchogoi ndata tata, Ma didina mi nde mi ka andaga d’a Israel-la woyo. Hazayel amul ma Siri-na nga mi dur ki Israel-lâ ir hagad’a pet. 33 Mi yo andagad’a mi tinï ad’ud’a avun alum ma Jurdê-na abo ma yorogona gak mi mba kur azì ma Arower ma avun alum ma Arnon-na, gak mi mba yam andaga d’a Galät-ta ki d’a Basan-nda pet. Andaga ndata pet nandagad’a handjafâ hi Gad-na ki ma hi Ruben-na ki ma hi Manase-na mi.
34 Sunda hi Jehu d’a ara kahle suma mi lazina pet kad’eng mam mba dur ayîna, a b’irizi nga kä kur Mbaktum mba de zlad’a yam Sunda hAmulei suma Israel-lîd’a.
35-36 Mi tamula yam Israel-lâ bizad’a dok mbà yam klavandi avo Samari. Mi mit mi i azulei kä ad’u abuyom ngolo. A tozom avo Samari. Goroma Jowahas mi vrak tamula blangâmu.
Deḛ tɔl ŋgalə Akab lai-lai
1 Mee ɓee gə́ Samari lé ŋgalə Akab gə́ diŋgam deḛ rɔ-siri d’isi keneŋ. Ndá Jehu ndaŋg maktubje ula ne ar mbaije gə́ Jisreel ləm, gə ŋgatɔgje ləma, gə njékaa dɔ ŋgalə Akab lé ləm tɔ, ula dee pana: 2 To gə́ ŋgalə ɓée síje naḭ rɔ sí’g ləm, pusuje, gə kundaje gə nérɔje kara ləma, to gə́ seḭ síje mee ɓee-boo gə́ siŋgá to kɔgərɔ’g ləm tɔ lé, loo gə́ maktub neelé a teḛ rɔ sí’g ndá, 3 maji kar sí ooje yeḛ gə́ kára mbuna ŋgalə ɓée síje gə́ maji unda mareeje ndá ṵdáje dɔ kalimbai’g lə bɔbeeje ɓa waje dɔ gɔl rɔ sí gə mba rɔ ne gə mbata gel-bɔje lə ɓée síje ɓəi!
4 Nɛ ɓəl-boo unda dee badə gaŋg dee ndá deḛ pana: Mbaije gə́ joo ya kara d’aar naŋg gəs no̰ Jehu’g el nɛ see ɓəd ɓa jeḛ wa. 5 Yen ŋga mbai dɔ njémeekəije ləm, yeḛ gə́ njekaa dɔ ɓee-boo ləm, gə ŋgatɔgje ləma, gə njékaa dɔ ŋganje ləm tɔ, d’ula kula rɔ Jehu’g pana: Jeḛ n’to kuraje ləi ləm, néje lai gə́ i a kula sí lé j’a ra ya ləm tɔ, nɛ jeḛ j’a kundaje dəw kára kara gə́ mbai el. Ndá maji kari ra né gə́ məəi-i ya ndigi.
6 Togə́bè ɓa Jehu ndaŋg maktub gə́ njekɔm’g joo ula ne ar dee pana: Ɓó lé seḭ toje kamaje ləm, gə seḭ ilaje koji dɔ ta’g ləm ləm tɔ ndá maji kar sí gaŋgje dɔ dəwje nee gə́ to ŋgalə ɓée síje reeje ne rɔm’g Jisreel bèlè kàr gə́ bèe ya amje.
Mbata ŋgalə mbai gə́ d’as rɔ-siri lé d’isi mee kəi’g lə dəwje gə́ boo-boo gə́ mee ɓee-boo’g neelé d’ar dee ŋgəm dee keneŋ.
7 Loo gə́ d’iŋga maktub neelé mba̰ ndá deḛ twa ŋgalə mbai gə́ rɔ-siri lé tɔl dee, tɔɓəi deḛ gaŋg dɔ dee d’ɔm mee karèje’g d’ula ne d’ar Jehu mee ɓee gə́ Jisreel lé ya tɔ. 8 Njekula kára ree ula Jehu pana: Deḛ ree gə dɔ ŋgalə mbai lé ŋga. Ndá yeḛ ula dee pana: Ɔmje dɔ na̰’d loo joo tarəwkɔg’d saar bèlè gə ndɔ. 9 Yeḛ teḛ gə ndɔ rad ndá, yeḛ aar no̰ koso-dəwje’g ula dee pana: Seḭ lé toje njéra nédanaje! Nɛ aa oo, ma lé ɓa m’o̰ njuma̰ mbai ləm m’tɔlee ne, nɛ deḛje neelé see na̰ ɓa tɔl dee wa. 10 Maji kar sí ooje maji, taje lai gə́ Njesigənea̰ pa dɔ gel-bɔje’g lə Akab lé né kára kara a koso naŋg kari ba el, mbata Njesigənea̰ lé ar néje lai gə́ yeḛ pa gə ndu kura ləa Eli lé aw lée’g béréré ya.
11 Togə́bè ɓa Jehu tɔl ne gel-bɔje lə Akab lai gə́ nai Jisreel ləm, gə dəwje ləa lai gə́ boo-boo ləm, gə kuramareeje lai ləma, gə njékinjanéməsje ləa ləm tɔ, ar dəw kára kara nai el .
Jehu tɔl ŋgalə mbaije gə́ Juda
12 Yen ŋga Jehu ḭ aw Samari. Loo gə́ yeḛ ree kəi-kinja-bḭ-badje’g lə njékulbadje gə́ to rəw’g ndá, 13 Jehu iŋga ŋgako̰ Ahajiaje, mbai gə́ Juda keneŋ, yeḛ dəji dee pana: See seḭ toje na̰je wa.
Deḛ d’ilá keneŋ pana: Jeḛ n’toje ŋgako̰ Ahajiaje ɓa jeḛ n’reeje gə mba raje lapia ŋgalə mbai ləm, gə ŋgalə dené lə mbai ləm tɔ.
14 Jehu pana: Wa deeje kəmba.
Ndá deḛ d’wa dee kəmba, tɔɓəi deḛ tḭja gwɔs dee rɔ-sɔ-gir-dee-joo d’ɔm dee godə-bwa-mán gə́ wɔji dɔ kəi-kinja-bḭ-badje lé ndá Jehu ya̰ dəw kára kara kəmba el.
Jehu iŋga Jonadab
15 Loo gə́ yeḛ aw gə́ kédé lam ndá yeḛ tila kəm Jonadab, ŋgolə Rekab gə́ ree mba kiŋgá lé. Yeḛ rəa lapia dəjee pana: See məəi ndá kaḭ dɔm’g to gə́ məəm-ma nda ne kaḭ dɔi’g bèe ya wa.
Ndá Jonadab tel ilá keneŋ pana: Bèe ya,
Jehu pana: Ɓó lé bèe ndá ula jii am.
Jonadab ula jia ar Jehu wa ɓa yeḛ uba al si səa mee pusu’g ləa ndá, 16 yeḛ pana, Gə́ ree səm ndá i a koo mal Njesigənea̰ gə́ ram lé ɓəi.
Togə́bè ɓa yeḛ aw ne səa na̰’d mee pusu’g ləa tɔ. 17 Loo gə́ Jehu ree Samari mba̰ ndá yeḛ tɔl njé’g lə Akab lai gə́ nai Samari lé, yeḛ tuji deḛ lai gə goo ta gə́ Njesigənea̰ ula Eli kédé lé ya.
Jehu ɔg loo pole magə-Baal
18 Tɔɓəi yeḛ mbo̰ koso-dəwje ula dee pana: Akab pole magə-Baal lam ba nɛ Jehu a polé yaa̰ ɓəi. 19 Ɓasinè, ɓarje njéteggintaje lə magə-Baal lai ar deeje ree rɔm’g nee, deḛ lai gə́ to kuraje ləa ləm, gə njékinjanéməsje ləa lai ləm tɔ, ar dəw kára kara nai el mbata ma m’ndigi kinja nékinjaməs gə́ boo kar magə-Baal. Nana ɓa gə́ a ree lée’g el ndá a si kəmba el tɔ.
Jehu ra togə́bè gə goso mba tɔl ne kuraje lə magə-Baal lai ya. 20 Jehu un ndia pana: Ilaje mbər ra naḭ gə́ boo gə mba kula ne rɔnduba dɔ magə-Baal’g. Bèe ɓa deḛ d’ila mberee ya tɔ. 21 Jehu ula njékaḭkulaje mee ɓee gə́ Israɛl lai ndá kuraje lə magə-Baal lai ree ɓó dəw kára kara lal ree el, deḛ d’andə mee kəi’g lə magə-Baal ndá deḛ rusu mee kəi lə magə-Baal lé njḭ-njḭ. 22 Jehu ula yeḛ gə́ njeŋgəm kubuje gə́ to gə kəmee pana: Teḛ gə kubuje lé ar dee-deḛ lai gə́ to kuraje lə magə-Baal lé. Bèe ɓa yeḛ teḛ gə kubuje lé mbata lə dee tɔ. 23 Tɔɓəi Jehu gə Jonadab, ŋgolə Rekab d’andə mee kəi’g lə magə-Baal lé ndá yeḛ ula kuraje lə magə-Baal lé pana: Saŋje ooje maji nà banelə kuraje lə Njesigənea̰ d’a si loo gə́ nee’g, nɛ kuraje lə magə-Baal ya ba ɓa d’a si loo gə́ nee’g ya.
24 Deḛ d’andə d’aw mee kəi’g gə mba kinja nékinjanéməsje gə nékinjanéməsje gə́ ka̰ roo lé. Nɛ Jehu ar njérɔje rɔ-jinaijoo d’aar raga ndá yeḛ ula dee pana: Yeḛ gə́ ya̰ dəwje gə́ d’ɔm dee ji sí’g nee lé kára kəmba ndá yeḛ nja a taa toree. 25 Loo gə́ deḛ tɔl kula nékinjanéməsje gə́ ka̰ roo lé bém ndá Jehu ula njérɔje gə́ njékaḭ bada dɔ looje’g gə ɓée deeje lé pana: Gə́ reeje a̰dje kəi tɔl deeje, arje dəw kára kara teḛ el.
Bèe ɓa deḛ tɔl dee ne gə kiambas ya. Njérɔje gə ɓée deeje d’ɔm dee raga ndá deḛ d’aw saar teḛ ne ɓee gə́ kəi gə́ to gə kəmee gə́ to loo-pole magə-Baal lé to keneŋ. 26 Deḛ teḛ gə néndajije gə́ to mee kəi’g lə magə-Baal lé raga ndá deḛ roo dee. 27 Deḛ t’ɔs néndaji magə-Baal tila ləm, deḛ kunda kəi lə magə-Baal pɔs-pɔs tɔ ləm tɔ ndá d’ar lé neelé to gə́ ɓiri-ɓisi saar teḛ mee ndəa gən tɔ.
Jehu gə́ to mbai gə́ Israɛl lé
28 Jehu tuji magə-Baal mbuna Israɛlje’g aree godo. 29 Nɛ yeḛ ya̰ goo kaiyaje lə Jeroboam, ŋgolə Nebat gə́ yeḛ ar Israɛlje ra lé el ləm, larlɔr gə́ léḛ ndaji ne ŋgan maŋgje gə́ d’unda dee Betel gə Dan lé kara yeḛ uba dee ya̰ dee el ləm tɔ .
30 Yen ŋga Njesigənea̰ ula Jehu pana: Né gə́ i ra lé to gə goo rəbee, taa kəm ya, né gə́ i ra gə gel-bɔje lə Akab lé to né gə́ ma m’wɔji məəm’g ya tɔ, gelee gə́ nee ɓa un kudee dɔ ŋganije’g saar teḛ dɔ ŋgakaije gə́ njekɔm’g sɔ lé d’a si dɔ kalimbai’g lə Israɛlje ya.
31 Lée togə́bè kara Jehu unda kəmkàr dɔ rəa’g njaa ne gə meendakaḭ goo godndu Njesigənea̰, Ala lə Israɛlje’g el, kaiyaje lai gə́ Jeroboam ar Israɛlje ra lé yeḛ ya̰ goo dee el tɔ.
32 Mee ndəa gən lé Njesigənea̰ ar dɔ naŋg lə Israɛlje un kudu rəm ndá Ajael rɔ sə dee dɔ rəw-nim-ɓee gə́ Israɛl’g lai ya. 33 Un kudee baa gə́ Jurdɛ̰ par gə́ bər lé yeḛ rɔ ɓeeje lai gə́ Galaad gə́ to ka̰ Gadje, gə Rubḛje, gə Manasəje ləm, un kudee Aroer gə́ to mbɔr kəm-rəw-mán gə́ Arno̰ saar teḛ ne Galaad gə Basan ləm tɔ.
34 Ges sorta néraje lə Jehu gə néje lai gə́ yeḛ ra gə siŋgamoŋ lé ndaŋg taree mee Maktub-sorta néraje’g lə mbaije gə́ Israɛl lé. 35 Jehu wəi ar dee dubee mee ɓee gə́ Samari ndá ŋgonee gə́ Joakas ɓa o̰ ɓee toree’g tɔ. 36 Tɔɓəi Jehu si mee ɓee gə́ Samari o̰ ne ɓee dɔ Israɛlje’g as ləbee rɔ-joo-giree-jinaijoo tɔ.
