Ezekiyas mi djop Isai
(Gol 2 Amul 19.1-7)1 Kid’a amulâ Ezekiyas mi hum zla ndatid’a, mi haû baru mama woyo, mi tchuk baru d’a dodora atamu, mi i kur gong nga kud’ora hi Ma didinid’a. 2 Ata yi máma na wat mi sun ma ngol ma yam azì ma amulina Eliyakim ki ma b’ir mbaktumba hamulîna Sepna ki suma nglo suma ngat buzu suma dedeina gen ma djok vun Alona Isai Amot goroma, a tchuk baru d’a dodora atazi mi.
3 Azi dum ala: Ezekiyas mi dami ala ami dang ala: Ini ni bur ma yor tad’a, ni bur ma ngopa, ni bur ma zulona mi. Ki tchetchemba, ei ni d’igi atcha d’a ti nde vuta wani ad’engêt nga á vut gorotna woi d’uo d’a na. 4 Amul ma Asiri-na mi sunï mam ma avun ma ngolîna á ngul Alo ma bei matna. Dam Ma didina Alo mangâ mi hum wa ngul ndata pet, dam mba mi ngobom yam zla d’a mam humuta kla. Ki tchetchemba, ang tchen Ma didina yam mam suma a arâ. 5 Suma Ezekiyas mi sunuzina a mbaza gen Isai.
6 Isai mi dazi ala: Zla d’a agi i dat mi salaginid’a ba wana: Ma didina mi dala: An hum ngul la suma nglo suma hamul ma Asiri-na a ngulunda, wani ang le mandarâ yam zla d’a azi data d’i. 7 An mba ni hum djib’er ra dinga. Ata yi máma mam mba mi hum zla d’a dinga, mba mi hulong yam andaga mamba. An mba ni tchum sä hî ki mbigeu d’a fiyaka.
Sanakerip mi ngobozi kua d’ei
(Gol 2 Amul 19.8-13)8 Ma avun ma ngol ma Asiri-na, mi hum ala salama mi ar wa Lakis, mi i wa á dur ki Libina, mam i fum sä kua. 9 Ata yi máma amul ma Asiri-na mi hum ala Tirhaka amul ma Etiyopi-na mi mba atam á durâ. Ata yima mi hum zla ndatina, mi tchuk sunda ata Ezekiyas 10 amul ma Juda-na ala: Ar Alo mang ma ang tin hurung kam heîna mi lobong vunang ala an mba ni hle Jerusalem mbuo d’i. 11 Ang tang hum zla d’a amulei suma Asiri-na a lat kandaga d’a dinga, a b’lagat teid’a. Ang djib’er ala ang tang mba sud’a zu? 12 Kid’a abuyon suma avorona a b’lak Gozan ki Haran ki Resef ki Telasar azì ma ngolâ hi suma Eden-nid’a, alona handjaf sum ndazinina mi sud’uzi woi zu? 13 Ang wamul ma Hamat-na kamul ma Arpat-na kamul ma Sefarvayim-ma kamul ma Hena-na kamul ma Iva-na, azi nga ni lara ge?
Tchenda hi Ezekiyas-sa
(Gol 2 Amul 19.14-19)14 Ezekiyas mi hle mbaktumba abo suma sun suma Asiri-na, mi ndumud’u. Ata yi máma mi i kur gong nga kud’ora hi Ma didinid’a, mi malat tei avok Ma didina. 15 Bugola, mi nde tchenda ala: 16 Ma didin ma ad’engêng kal petna, Alona hi Israel-lîna, ang ma nga kaka yam zlam mang nga amula aduk tcherebênina, angî Alo ma tu ma yam leu d’a pet ta yam andagad’id’ina, ang ni Ma lakulod’a kandagad’ina. 17 Ma didina, ang tin humang ang huma! Ma didina, ang mal irang ang gola! Ang hum ngul la Sanakerip mi ngulung ang Alo ma bei matnina. 18 Ma didina, gagazi, amulei suma Asiri-na a tchi andjaf suma dingâ woyo, a b’lagazi andaga mazid’a woi mi. 19 A tchuguzi alo mazina aduk akud’a, kayam mam nga nalo ma gagazina d’i, wani nahle suma a minizi kabozina, naguna kahinad’a. A b’lagazi woyo. 20 Wani ki tchetchemba, ang Ma didina Alo mamina, ang sud’umi woi abo Sanakerip. Hina wani, Ma didina, suma yam andagad’ina pet a mba wala ang tu nAlona.
Isai mi djok zlad’a hi Ma didinid’a woi mamulâ
(Gol 2 Amul 19.20-34)21 Ata yi máma Isai Amot goroma mi sun mi de zlad’a mamulâ Ezekiyas ala: Ma didina Alona hi Israel-lîna mi hum tchen nda ang tchenem yam Sanakerip amul ma Asiri-nid’a. 22 Ki tchetchemba, ang hum zla d’a mi dat kamba ala:
Ang Sanakerip, azì ma ngol ma Siyon-na mi golong is,
mi san ad’ungû,
Jerusalem mba djifâ
ti hle yat tei ad’ungû.
23 Ang ngulî nge? Ang kra’î nge?
Ang er ad’ung akulo a lazî nge?
Ang hle yang akulo ni yam nge?
Ni an Alo ma tin tan irat vat yam Israel-lîna.
24 Ang tchugï mang suma sunda á ngulun an Ma didina.
Ang dala: Ki pus man ma dur ayî ma ablauna
an djak akulo yam ahuniyôna yazi d’a ked’iwurenga
gak ni i Liban yat ta dabid’a.
An ka agu mat ma fuyogei ma sedrena
kagu mat ma sipre ma djivi ma kal teglesâ woyo.
An i dabi naduk agu mat ta ndindik
ka sa nga mi kal kua d’uo d’a.
25 An yo golonga, an tche mbiyo ma yam andaga d’a dingina,
an mba ni so abo alum ma Nil ma Ezipte-na woi pet
kasen ma tita.
26 Ang Sanakerip, ang we djiviya!
Ni an Ma didina ba, ni min ahle ndazina dedei.
An nga hurun á lahle ndazina navok dedei.
Ki tchetchemba, an nga ni lazi wana.
Ni an ba ni hang lovota á to azì ma nglo
ma ad’eng ma ngunguna kä woyo.
27 Suma kuruma ad’engêzi ndak á tchol avorong ngi.
A le mandarâ ngola, a mungôr mi.
Azi mbut ni d’igi asu ma abageina na,
azi mbut ni d’igi asu ma d’uf awilina na,
azi ni d’igi asu ma deî yam gongîyona akulo
ma so woi bei mi djeng ba na na mi.
28 Wani Sanakerip, an we tchol manga, an we kak manga,
an we nde mang nga abud’a ki hulong mang nga avod’a,
an we gurut ta ang nga gurut atan ndandaleîd’a mi.
29 Ang nga gurut ki sed’enu.
An hum ngul la ang nga ngulunda.
Kayam ndata, an mba ni tchong atchinangû,
an mba ni tchugung djamad’a avunang mi,
an mba ni tanang hulongông avo hatang
kur lovot ta ang hlad’ïd’a.
30 Isai mi de mi Ezekiyas kua ala: Ar zla d’a wanda ti ka’î vama simata: Kur biza d’a wanda ang ki sum mangâ agi mba tagi nawu ma yak kä woina, dama agi mba tagi nawu ma ma gorâ, wani kur biza d’a hindid’a agi mba zaragi awuna, agi mba dud’umu, agi mba pagi guguzlud’a, agi mba tagizi vud’ut mi. 31 Suma a sut tei aduk suma Juda suma a mba ar kakina, sideyezi mba mi sir kä aduk andagad’a d’igi aguna na, a mba vut ngola. 32 Kayam suma a ara a mba buzugï woi Jerusalem, suma a sut teina a mba buzugï woi yam ahina d’a Siyon-nda. Wana ni vama an Ma didin ma ad’engên kal petna tan ndi lan zlezleû kama.
33 Isai mi de kua ala: Alona mi dala: Wana ni vama an Ma didina nga ni dum yam amul ma Asiri-na: Mam mba mi kal ka hî kur azì ma ngol ma wana d’i, azigar mam tu pî mba mi yet yeûd’a kurum mbi, sa tu pî mba mi mba ki mbareid’a avorom mbi, sa tu pî mba mi mbu andagad’a akulo ad’um á dur ki sed’em mbuo mi. 34 Wani Sanakerip mba mi hulong avo hatam ki lovot ta mam hlad’ïd’a, mba mi kal kur Jerusalem mbi. An Ma didina ni de na. 35 An mba ni ngom suma kur azì ma ngol ma wanina, an mba ni sud’uzi yam simiyênu, yam azong mana David ma d’engzengâ mi.
Ringâ hi Asiri-na ki matna hi Sanakerip-ma
(Gol 2 Amul 19.35-37)36 Malaikana hi Ma didinina mi mba kur kangâ hi suma Asiri-na, mi tchi suma 185.000. Kid’a suma a zlit akulo yorogod’a, a gol matna kä didi. 37 Ata yi máma Sanakerip amul ma Asiri-na mi hô kang mama, mi hulong kur aziyam ma ngolâ Ninif, mi kak sä kua. 38 Bur tu mi i kur gong nga kud’ora halo mama Nisrok-ka á tchenda. Groma mbà, ma dingâ a yum ala Adramelek, ma dingâ a yum ala Sareser, a tchum ki mbigeu d’a fiyaka, a ring kur andaga d’a Ararat-ta. Gorom ma dingâ a yum ala Esar-Hadon mi vrak tamula blangâmu.
Ejekias ula kula rɔ Esai gə́ to njetegginta’g dəjee ta
2Mb 19.1-71 Loo gə́ mbai Ejekias oo taje neelé ndá yeḛ til kubuje ləa rəa’g hao̰-hao̰ ya̰ ula kubu-kwa-ndòo ɓa aw ne mee kəi’g lə Njesigənea̰. 2 Yeḛ ula Eliakim, njekaa dɔ kəi lə mbai ləm, gə Sebna, njendaji-maktub ləma, gə njékinjanéməsje gə́ tɔg d’unda mar deeje ləm tɔ ar dee d’ula kubu-kwa-ndòo ɓa rɔ dee’g d’aw ne rɔ Esai, njetegginta gə́ to ŋgolə Amots lé. 3 Ndá deḛ d’ulá pana: Ejekias pa togə́bè pana: ndɔ gə́ ɓogənè lé to ndɔ néurti ləm, gə ndɔ kwɔji kəmkàr ləma, gə ndɔ rɔkul ləm tɔ, mbata nai lam ba kar ŋganje teḛ meḛ ko̰ deeje’g nɛ siŋgá gə́ ka̰ koji dee ne godo. 4 Banelə Njesigənea̰, Ala ləi oo taje gə́ Rabsake pa, yeḛ gə́ ɓéeje gə́ to mbai gə́ Asiri ulá aree pa ula ne sul dɔ Ala gə́ Njesikəmba’g lé ya. Banelə Njesigənea̰, Ala ləi a kar bo̰ nérea ɔs təa’g gə goo taje lai gə́ yeḛ oo lé. Bèe ndá maji kari ra tamaji mbata koso-dəwje ləa gə́ nai ya ɓəi.
5 Loo gə́ kuraje lə mbai Ejekias lé d’aw rɔ Esai’g ndá 6 Esai ula dee pana: Aa ooje, ta gə́ seḭ a kulaje ɓée síje lé ɓa nee: Njesigənea̰ pa togə́bè pana: Maji kari ɓəl dɔ taje gə́ i oo gə́ mbai gə́ Asiri ar kuraje ləa d’ula ne sul dɔ neḛ’g lé el. 7 N’a gə kɔsee ɓɔḭ-ɓɔḭ mba kar loo gə́ yeḛ oo sorta kára ndá yeḛ a tel mee ɓee’g ləa. Tɔɓəi n’a kar dee tɔlee gə kiambas dan mee ɓee’g ləa tɔ.
Sa̰kɛrib tɔji dee jia gɔl kára tɔɓəi
2Mb 19.8-138 Rabsake oo to gə́ mbai gə́ Asiri ḭ Lakis aw mba rɔ gə njé gə́ Libna ndá yeḛ aw iŋgá keneŋ. 9 Yen ŋga mbai gə́ Asiri oo sorta gə́ wɔji dɔ Tiraka, mbai gə́ Etiopi gə́ pana: Aa oo, yeḛ lé ɔr rɔ aw gə mba rɔ səi. Loo gə́ yeḛ oo ta neelé ndá yeḛ ula njékaḭkulaje ləa rɔ Ejekias’g gogo pana: 10 Seḭ a kulaje Ejekias, mbai gə́ Juda togə́bè pana: Maji kar Ala ləi gə́ i ɔm məəi dəa’g lé su kəmi ari pa ne pana: Jerusalem a koso ji mbai gə́ Asiri’g el lé bèe el. 11 Aa oo, i oo ta né gə́ mbaije gə́ Asiri ra gə ɓeeje lai ləm, gə tuji gə́ deḛ tuji dee ləm tɔ ndá i lé see i a taa rɔi to gə́ ban wa! 12 See Gosan, gə Haran, gə Resep gə njé gə́ Edḛ gə́ d’isi Telasar gə́ bɔmje-je tuji dee lé see magəje lə ginkoji dəwje gə raŋg neelé taa dɔ dee wa. 13 Mbai gə́ Amat, gə mbai gə́ Arpad, gə mbai lə ɓee-boo gə́ Separbayim gə Hena gə Iba lé see d’əd ra wa.
Tamaji lə Ejekias
2Mb 19.14-1914 Ejekias taa maktub gə́ ndaŋg lé ji njékaḭkulaje’g ndá yeḛ tura. Tɔɓəi yeḛ aw ne mee kəi’g lə Njesigənea̰ ndá ila no̰ Njesigənea̰’g 15 ra ne tamaji ta Njesigənea̰’g pana: 16 Njesigənea̰ gə́ njeboo-néje, Ala lə Israɛlje, i gə́ si dɔ kuraje gə́ dara’d gə́ ɓar dee Nékundaje gə́ dara! I nja kára ba to Ala mbata lə ɓeeko̰je lai gə́ dɔ naŋg nee ləm, i ɓa gə́ njekunda dara gə naŋg nee ləm tɔ . 17 Njesigənea̰, maji kari tuga mbii par gə́ rɔm’g oo ne ta ləm, Njesigənea̰ maji kari teḛ kəmi aa ne loo oo. Maji kari oo ta lə Sa̰kɛrib gə́ yeḛ ula ne Rabsake aree ula ne sul dɔi-i Ala gə́ Njesikəmba’g lé. 18 Ǝi Njesigənea̰, to tɔgərɔ ya, mbaije gə́ Asiri tuji ginkoji dəwje gə raŋg lai gə ɓeeje gə́ wɔji dɔ dee ya ləm, 19 d’ɔm magəje lə dee dan pər’g ya ləm tɔ, nɛ dee to Ala el, to néje gə́ ji dəwje ɓa ra dee gə kag əsé mbal, yee ɓa deḛ tuji dee ne ya. 20 Ɓasinè, Njesigənea̰, Ala lə sí, ɔr sí ji Sa̰kɛrib’g gə mba kar ɓeeko̰je gə́ dɔ naŋg nee lai d’oo to gə́ i nja kára ba to Njesigənea̰!
Esai tel gə ta lə Njesigənea̰ ar Ejekias
2Mb 19.20-3421 Yen ŋga Esai, ŋgolə Amots ula kula rɔ Ejekias’g pana: Njesigənea̰, Ala lə Israɛlje pa togə́bè pana: Neḛ n’oo tamaji gə́ i ra ta neḛ’g wɔji ne dɔ Sa̰kɛrib, mbai gə́ Asiri ya. 22 Aa oo, ta gə́ Njesigənea̰ pa wɔji ne dəa ɓa nee:
Ŋgoma̰də gə́ to ŋgon dené gə́ Sio̰
Ǝ̰jii bəḭ-bəḭ ləm, yeḛ kogo dɔi’g ləm tɔ,
Ŋgon dené gə́ Jerusalem
Tuga dəa jəgm-jəgm gooi’g kən tɔ.
23 See na̰ ɓa i tajee ila ne ndɔl dəa’g wa.
See na̰ ɓa i ndɔḭ ndui dəa’g ləm,
I teḛ kəmi bəsəsə dəa’g ləm wa.
Dɔm ma gə́ m’to Njerɔkunda lə Israɛlje lé ya wa.
24 I ula sul dɔ Mbaidɔmbaije’g gə ndu kuraje ləa
Ndá i pana:
Mbɔl dɔ pusu-rɔje ləi gə́ dum tura ɓa
I teḛ ne dɔ sém mbalje gə́ Liba̰,
I tuga kag-sɛdrəje ləa gə́ ŋgal d’unda mar deeje ləm,
Gə kag-siprɛsje ləa gə́ maji d’unda mar deeje ləma,
I aw njal teḛ ne sém kagje’g ləa
Gə́ to mee kag-kɔr’g ləa
Gə́ to asəna gə loo-ma̰a-kagje bèe ləm tɔ.
25 I uru bwa-manje ndá
I ai manje gə́ dɔɓee’g,
Tɔɓəi dabla gɔli ɓa i a kar baaje lai gə́ Ejiptə
Tudu ne kurum-kurum tɔ.
26 See néje gə́ teḛ lé
I oo to gə́ neḛ ɓa n’wa dɔ gɔl dee ləw ba ləm,
N’wɔji mee neḛ’g njaŋg kédé gə́ ləw lé ləm tɔ el wa.
Ɓasinè n’ar dee d’aw lée’g béréré,
Yee gə́ bèe ɓa n’ya̰ loo n’ari
Ar ɓee-booje gə́ siŋga dee to lé
Tel to d’asəna gə néje gə́ d’wa dee kugu dɔ na̰’d bèe.
27 Dəwje gə́ d’isi keneŋ lé
Siŋga dee godo ləm,
Ɓəl unda dee badə gaŋg dee ləma,
Rɔkul ra dee ləm tɔ,
Deḛ to d’asəna gə mu gə́ wala ləm,
Gə mu gə́ idi sigi ləm,
To d’asəna gə mu gə́ uba dɔ kəi’g ləma,
To d’asəna gə kó gə́ tudu lal kunda kuree bèe ləm tɔ.
28 Nɛ neḛ n’gər loo gə́ i si naŋg ləm,
Gə loo gə́ i teḛ raga əsé andə kəi ləma,
Gə loo gə́ məəi ḭ səi jugugu dɔ neḛ’g ləm tɔ.
29 Mbata məəi ḭ səi jugugu dɔ neḛ’g ya
Ar ta beelé ləi aw njal oso mbi neḛ’g tɔ.
Ndá n’a kula niŋga lə neḛ əmi’g ləm,
Gə kéŋgəlé lə neḛ tai’g ləm tɔ,
Tɔɓəi n’a kari tel gə rəw gə́ i ḭ keneŋ ree lé ya.
30 Maji kari oo né nee gə́ a tɔjii lé: Dəw sɔ kandə kó gə́ oso naŋg mee ləb gə́ kára tɔɓəi kal gə́ raŋg ndá yeḛ sɔ da-kó gə́ uba gə karee ba tɔ. Nɛ ləb gə́ njekɔm’g munda ndá seḭ a dubuje kó ndá seḭ a kinjaje ləm, seḭ a ma̰aje nduúje ndá seḭ a sɔje kandə dee ləm tɔ. 31 Ges gel-bɔje lə Juda gə́ d’a gə nai lé d’a tel kula ŋgira dee gə́ sigi naŋg mag-mag gogo gə d’a kandə gə Kandə dee njim-njim gə́ tar tɔ. 32 Mbata ges dee gə́ nai lé d’a kunda loo mee ɓee gə́ Jerusalem teḛ ləm, deḛ gə́ d’aji lé d’a kḭ dɔ mbal gə́ Sio̰ ree ləm tɔ.
33 Gelee gə́ nee ɓa Njesigənea̰ pata nee njaŋg wɔji ne dɔ mbai gə́ Asiri pana: Yeḛ a kandə mee ɓee-boo’g ləa nda̰ el ləm, yeḛ a kur ɓandaŋg ləa keneŋ el ləm, yeḛ a teḛ kaar nea̰’g gə dərje ləa el ləma, yeḛ a kuba dɔndalje gə mba kaw rɔ ne səa el ləm tɔ. 34 Yeḛ a tel dəa gə rəw gə́ yeḛ ree ne ɓó yeḛ a kandə mee ɓee-boo’g neelé nda̰ el, Njesigənea̰ ɓa pa bèe. 35 N’a kaḭ bada dɔ ɓee-boo’g neelé gə mba kajee mbata lə neḛ ləm, gə mbata lə kura lə neḛ Dabid ləm tɔ.
Kaḭ lə Asirije gə kwəi lə Sa̰kɛrib
2Mb 19.35-3736 Yen ŋga kura lə Njesigənea̰ unda loo teḛ kunda dəwje tɔl dee as tɔl-dɔg-loo tɔl dəa rɔ-jinaijoo giree-mi (100.085) loo-si Asirije’g. Loo gə́ d’ḭta gə ndɔ ndá aa oo, nin dəwje to naŋg rib-rib tɔ. 37 Togə́bè ɓa Sa̰kɛrib, mbai gə́ Asiri lé ḭ loo-siée’g tel aw ɓee ndá si Ninibə. 38 Nɛ ndɔ kára bèe loo gə́ yeḛ unda barmba mee kəi’g lə Nisrok gə́ to magə ləa ndá Adramelek gə Sareser gə́ to ŋganeeje lé tɔlee gə kiambas ndá d’aḭ d’aw d’isi ɓee gə́ Ararat. Nɛ ŋgonee Esar-Hado̰ ɓa o̰ ɓee toree’g tɔ.
