Minda hi David ta bugola
1 Kid’a David wala mam ar go á matna d’a, mi gat goroma Salomon, mi dum ala: 2 An nga ni mit ni mid’a. Wani ang ve tang ad’enga, ang ka’î mandjufâ. 3 Ang kak sama d’engzengâ avok Ma didina Alo mangâ, ang le min mamba burâ ki burâ, ang tit yam gat mamba ki vun mam ma hed’a, yam zla mam mba mi data ki hat mamba d’igi a nga b’ira kur Gata hi Moise-sa na. Hina wani, ang mba fahlena pet kur sun nda ang mba lata, kur yima ang i kuana mi. 4 Hina wani, Ma didina mba mi ndak vun vun ma hle ma mi hlandji ala: Le andjavangî suma d’engzengâ a le min manda ki zlat pet ki gagazid’a mi ni, adigazi a mba fe sama vrak tamula blangâng yam zlamba hi Israel-lîd’a teteu.
5 David mi dum kua ala: Ang djib’er yam tcho d’a Jowap Seruya gorotna mi landjid’a. Ni sama tchi nglo suma dur ayîna hi Israel-lîna mbàna, nala, Apner Ner goroma ki Amasa Jeter goroma mi. Mi tchazi nata yima ayîna nga d’uo na, mi mba ki buzuna hi suma mi tchazina atamu; tcho ndata ni kamu. 6 Kayam ndata, ang gol tang djivi ki ne manga; aram mi mit mat ma zlatna d’i.
7 David mi dum kua ala: Ang djib’er yam Barzilai ma Galät-na groma, kayam a ndjunun kur bur ma an nga ni ring abo wiyengâ Apsalom-ma. Kayam ndata, ang lazi djivid’a, ar a te ki sed’eng yam tabulâ teteu.
8 David mi dum kua ala: Wani ang mar yam Simei Gera gorom ma kur azì ma Bahurim ma kur ambas sa Benjamin-ndina d’i. Mi gan vuna ngola kur bur ma an ring kur ambas sa Mahanayim-mbina, wani kid’a an hulongîd’a, mam mba avun alum ma Jurdê-na á d’ugulonu. Ata yi máma an gunum tan avok Ma didina ala an tchum mbi. 9 Wani ki tchetchemba, angî sama ned’a. Ang vum d’igi sama bei zlad’a kam ba na na d’i, ang we vama ang le ki sed’ema. Kayam ndata, ang aram mi mit mat ma zlatna d’i.
David mi mid’a
10 David mi mit mi i azulei kä ad’u abuyom ngolo. A tozom kur Azì ma ngolâ hi David-na. 11 Mi tamula bizad’a dok fid’i yam Israel-lâ, nala, bizad’a kid’iziya avo Hebron, bizad’a dok hindi yam hindi avo Jerusalem mi. 12 Goroma Salomon mi vrak tamula blangâmu, amul mamba ti kak ngingring mi.
SALOMON MI MBUT AMULÂ
Salomon mi tchi Adoniya woyo
13 Bur tu Adoniya David gorom ma asum Hagit-na mi mba mi fe Batseba Salomon asumu. Ndat ti djobom ala: Ang mba ni hawa ko zu? 14 Mi dat ala: An mba ni hawa ko! An mba ni dak va tu.
Ti dum ala: Ang de!
15 Mi dat ala: Ndak wala amula nabonu, wani Israel-lâ pet a nga djup ala ni an ba ni vrak tamula balum abunu. Wani ahlena a mbud’a. Salomon wiyena mi kak wa amula, kayam Ma didina mi min na. 16 Ki tchetchemba, an min djobok va tu; ndak aran ndi.
Ti hulong dum ala: Ang de!
17 Adoniya mi dat ala: An nga ni tchenegu, ndak de mamulâ Salomon mi han Abisak ka Sunam-mba atchad’a; mam mba mi gak vunak kei d’i. 18 Batseba ti dum ala: Djiviya! An i ni de mamulâ.
19 Ndat i gen amulâ Salomon á dum zla d’a djivid’a yam Adoniya. Amulâ mi tchol lei akulo á ngavad’u, mi grif kä avorod’u. Bugola, mi hulong mi kak akulo yam zlam mam mba amula. Azong mama mi tin zlam mba dinga yam bigam mba ndjufa; asum ti kak kua.
20 Batseba ti dum ala: An min dang vun sunda nde; ar ang gan vunan ndei d’i.
Amulâ mi dat ala: Asunu, ndak de vama ndak minima; an nga ni arak ki.
21 Ndat ti dum ala: Ang he wiyengâ Adoniya Abisak ka Sunam-mba atchad’a.
22 Amulâ Salomon mi de masum ala: Ni kayam me ba, ndak tchenen yam Abisak ka Sunam-mba mi Adoniya ge? Wani ndak djobon ala an hum amula tua, kayam mam mi wiyen ma ngolâ! Ndak djobot yam ma ngat buzuna Abiyatar ki Jowap Seruya gorotna mi!
23 Ata yi máma Salomon mi gun tam avok Ma didina Alona ala: Le Adoniya mi mit nga yam tchen mam ndata d’uo ni, ar Alona mi mban ndak ka ngol la kala kanu. 24 Ni Ma didin ma bei matna ba, mi tinin ini yam zlam mba amula habun David-ta, ni ma hlan vunam ala: Andjavang mba mi vrak tamula blangângû na. Ar a tchi Adoniya ini baba!
25 Ata yi máma Salomon mi sun Benaya; mi tchumu. Wana ni matna hi Adoniya-na.
Salomon mi dik Abiyatar reyo
26 Bugola, amulâ Salomon mi de mi ma ngat buzuna Abiyatar ala: Ang i Anatot yam andaga manga, kayam me ang ndak á tchid’a, wani an min tchang ini d’i. Ni kayam me adjeu kur atchogoid’a habun David-ta, ang zi zandu’â hi Salad’a Ma didinina, ang fe ndaka zlapa kabun mi.
27 Ni hina ba, Salomon mi dik Abiyatar rei kur sun mam mba ngat buzuna mAlonid’a. Hina mi ndak vun zla d’a Ma didina mi dat yam andjafâ hi ma ngol ma ngat buzuna Eli-na avo Silo-d’a.
Salomon mi tchi Jowap peyo
28 Jowap mi ni b’ranga hi Adoniya-d’a, wani mi nga ni b’ranga hi Apsalom-mba avok ki. Kid’a Jowap mi hum zlad’a hi Adoniya azi ki Abiyatar-ra, mi ring kur zlub’ud’a hi Ma didinid’a, mi vabom yam yima ngal ahle suma ngat buzuna kengêm ma djedjed’engâ. 29 Sana mba mi de mi Salomon ala: Jowap mi ring wa kur zlub’ud’a hi Ma didinid’a, mi ve nga abom yam yima ngal ahle suma ngat buzuna. Ata yi máma Salomon mi sun Benaya, mi dum ala: Ang i tchumu.
30 Benaya mi i kur zlub’ud’a, mi de mi Jowap ala: Amulâ ala ang nde woi ata yi máma.
Jowap mi dum ala: Hawa! An mit ni ka hî. Benaya mi hulong avo gen amulâ, mi dum zla d’a Jowap mi data.
31 Amulâ mi de mi Benaya ala: Djiviya! Ang i tchum ata yi máma d’igi mam de na; ang tozomu. Hina wani, ang mba pat zlad’a kami ki suma avo habuna woi yam tchi d’a Jowap mi tchi suma bei zlad’a kazinid’a. 32 Ma didina mba mi ka sariyad’a kamu, kayam mi tchi suma mbà suma a kalam ki d’ingêra ki djivid’a mi na, abun mi we d’uo mi. Mi tchi Apner Ner goroma ma ngolâ hi azigar suma Israel-lîna ki Amasa Jeter goroma ma ngolâ hi azigar suma Juda-nina mi. 33 Hina wani, zla ndata mba d’i arî yam Jowap kandjavam gak didin, wani David kandjavamu, suma avo hatama kamulei suma a mba vrak tamula blangâma, a mba kak ki halasa teteu avok Ma didina.
34 Benaya Jehojada goroma mi hulong ata Jowap, mi tchumu, mi tozom kur aziyam abageya. 35 Amulâ Salomon mi vrak Benaya balum Jowap yam azigarâ, mi vrak Sadok balum Abiyatar ma ngat buzuna mi.
Salomon mi tchi Simei woyo
36 Salomon mi sun mi yï Simei, mi dum ala: Ang min gonga avo Jerusalem, ang kak kuru, ang nde woi Jerusalem mbi. 37 An nga ni dang ngei avogo, bur tu le ang nde woi kur Jerusalem, ang djak toliyon nda Kedron-nda ni, an mba ni tchangû. Zla ndata ni kang angû.
38 Ata yi máma Simei mi dum ala: Djiviya! Salana amulâ, an i ni le d’igi ang de na. Simei mi kak burâ ngolâ avo Jerusalem.
39 Go ki biza d’a hindid’a, magumeina hi Simei-na mbà a ring avo hi Akis Mäka goroma amul ma Gat-na. Ata yima Simei mi hum ala magumei mama a nga avo Gad’u na, 40 mi tchola, mi zlup koro mama á halaziya. Simei mi yoï magumei mama abo Akis, mi hulongî ki sed’ezi avo Jerusalem.
41 Kid’a Salomon mi hum ala Simei mi i Gat mi hulong wa Jerusalem-mu d’a, 42 mi sun mi yumï gevemu, mi djobom ala: An zud’ung á gunun tang avok Ma didina ala ang nde woi kur azina d’i. An dang woi mbak ala le ang nde woi á tita ata yima lara ge ni, an mba ni tchangû. Ang dan ndei ala: Djiviya! An huma! 43 Ni kayam me ba, ang tchol yam gun nda ang gun tang avok Ma didinid’a d’uo ge? Ni kayam me ba, ang ge yang kä ad’u vun ma an hangzina d’uo mi ge?
44 Amulâ mi dum kua ala: Ang djib’er yam tcho d’a pet ta ang lat mabun David-ta. Ang we woi tetet ala Ma didina tamba mba mi kang sariyad’a kang yam tcho manga tata. 45 Wani Ma didina mba mi b’e vunam kanu, mba mi sira amula hi David-ta burâ ki burâ.
46 Ata yi máma amulâ mi he vuna mi Benaya Jehojada goroma ala: Ang nde sä woi ki Simei avoron ang tchumu! Wana ni matna hi Simei-na.
Ata yi máma amula hi Salomon-nda ti sira ad’enga ngingring.
Rudu taje gə́ Dabid ndoo Salomo̰
1 L oo gə́ ndɔ kwəi lə Dabid nai dəb ndá yeḛ un ndukunje ar ŋgonee Salomo̰ pana: 2 M’a gə kun rəw gə́ dəwje lai gə́ dɔ naŋg nee d’un lé ya. Maji kari wa rɔi kɔgərɔ gə́ dəw gə́ diŋgam ya. 3 Maji kari aa dɔ godnduje lə Njesigənea̰, Ala ləi kər-kər ləm, gə njaa kila-rəwje’g ləa ləm, gə aa dɔ godndiaje, gə ndukunje ləa gə rəwta-gaŋgje ləa gə tandooje ləa ləm tɔ gə goo ta gə́ ndaŋg mee maktub godndu’g lə Moyis lé, togə́bè ɓa i a teḛ ne kɔr dɔ néje lai gə́ i a gə ra’g ləm, gə looje lai gə́ i a gə njaa keneŋ ləm tɔ. 4 Bèe ɓa ta nee gə́ Njesigənea̰ pa wɔji ne dɔm lé a kaw ne lée’g béréré mbata yeḛ pana: Ɓó lé ŋganije d’unda kəmkàr dɔ panjaa dee’g njaa ne gə ŋgonkoji no̰m’g gə ŋgaw meḛ dee bura ləm, gə rɔ dee bura ləm tɔ ndá i a lal njetaa tori dɔ kalimbai’g lə Israɛlje nda̰ el.
5 I gər né gə́ Joab, ŋgolə Seruja ra səm lé gao ləm, né gə́ yeḛ ra gə ɓé-njérɔje lə Israɛlje gə́ joo gə́ ri dee lə Abner, ŋgolə Ner ləm, gə Amasa, ŋgolə Jeter lé gao ləm tɔ. Loo gə́ loo to lɔm ya nɛ yeḛ tɔl dee ɔm məs dee naŋg gə rɔ, rad ne məs rɔ neelé dɔ ndar gə́ tɔ ne ɓəree ləm, gə dɔ négɔlje’g ləa ləm tɔ . 6 I a ra né gə goo kəmkàr ləi ndá i a kya̰ loo kar yiŋga dəa pudu ɓa a kaw ne gə meekulɔm ɓee lə njé gə́ d’wəi el. 7 I a ra meemaji gə ŋgalə Barjilai, dəw gə́ Galaad lé, d’a si mbuna deḛ gə́ d’usɔ səi né na̰’d ta-ta ya. Mbata loo gə́ deḛ ree la səm mee ndəa gə́ m’aḭ ne no̰ ŋgokɔḭ Absalɔm’g lé deḛ ra səm meemaji togə́bè tɔ . 8 Aa oo, Simei, ŋgolə Gera, yeḛ gə́ to ginkoji lə Bḛjami gə́ ɓee gə́ Bahurim lé si mbɔri’g dəb. Yeḛ lé pata ndɔlje gə́ kəbərə-kəbərə ila dɔm’g ndɔ gə́ m’aw ne Mahanayim. Nɛ yeḛ ree iŋgam mbɔr baa’d gə́ Jurdɛ̰ ndá ma man rɔm gə ri Njesigənea̰ m’aree m’pana: M’a tɔlee gə kiambas el . 9 Ɓasinè i a kyá̰ lal kar bo̰ nérea ɔs təa’g el ŋga, mbata i to dəw gə́ njekəmkàr ləm, i gər né gə́ kəm ra səa gao ləm tɔ. I a kar yiŋga dəa gə́ ndá kələw-kələw lé tel to məs lai ɓa karee aw ne ɓee lə njé gə́ d’wəi ɓəi.
Dabid wəi ar Salomo̰ ɓa taa toree
1SgI 29.26-2810 Dabid wəi ndá deḛ dubee dan mee ɓee-boo’g ləa. 11 Ləbje lai gə́ Dabid o̰ ne ɓee dɔ Israɛlje’g lé d’as rɔ-sɔ. Yeḛ si Ebro̰ o̰ ɓee ləbee siri ləm, yeḛ si Jerusalem o̰ ɓee ləbee rɔ-munda-giree-munda ləm tɔ . 12 Togə́bè ɓa Salomo̰ si ne dɔ kalimbai’g lə bɔbeeje gə́ Dabid ndá ɓeeko̰ ləa lé to ne njaŋg ya .
Salomo̰ ar dee tɔl Adonija
13 Adonija, ŋgolə Dabid gə́ yeḛ ojee gə Agit lé aw rɔ Bat-Seba, ko̰ Salomo̰je’g ndá yeḛ dəjee pana: See i ree gə́ majee ya wa.
Yeḛ tel ilá keneŋ pana: Oiyo bèe ya.
14 Tɔɓəi yeḛ tel pana: Ma m’aw gə ta kára mba kulai.
Yeḛ tel ilá keneŋ pana: Gə́ pa.
15 Ndá Adonija tel pana: I gər gao to gə́ ɓeeko̰ lé to kama ləm, Israɛlje lai kara kəm dee to dɔm’g mba kam m’o̰ dee ləm tɔ. Nɛ ɓeeko̰ lé tel to ka̰ ŋgokɔm mbata Njesigənea̰ ɓa aree. 16 Ɓasinè ma m’ndigi dəjii né kára, maji kari ɔgm el ya kari.
Ndá yeḛ ilá keneŋ pana: Gə́ pa.
17 Ndá yeḛ pana: M’ra ndòo rɔi’g mba kari ula mbai Salomo̰ karee arm Abisag, ŋgoma̰də gə́ Sunem karee to dené ləm lé ndá yeḛ a kɔgi el .
18 Bat-Seba pana: Maji ya. M’a pata ləi kar mbai lé oo ya.
19 Bat-Seba aw rɔ mbai Salomo̰’g mba kulá ta gə́ wɔji dɔ Adonija lé. Mbai lé ḭta aw tila kəmee, yeḛ unda barmba nea̰’g ɓa tel si dɔ kalimbai’g ləa ɓəi. D’unda kag-si kára d’ar ko̰ mbaije lé si ne dɔ jikɔlee’g tɔ. 20 Tɔɓəi yeḛ ulá pana: M’aw gə ta nee lam gə mba dəjii. Maji kari ɔgm el.
Ndá mbai ilá’g pana: Kɔm, gə́ dəjim ya mbata m’a kɔgi né gə́ i dəjim lé el.
21 Yeḛ pana: Abisag, ŋgoma̰də gə́ Sunem lé maji kari aree to dené lə ŋgokɔḭ Adonija.
22 Mbai Salomo̰ tel ila kea̰je keneŋ pana: See gelee ban ɓa i dəji ne Abisag, ŋgoma̰də gə́ Sunem mba kar Adonija wa. Maji kari dəjim ɓeeko̰ ɓa gə mbata ləa (mbata yeḛ to ŋgokɔm gə́ tɔg) dəjim mbata ləa-yeḛ ləm, gə mbata lə Abiatar, njekinjanéməs ləma, gə mbata lə Joab, ŋgolə Seruja ləm tɔ.
23 Yen ŋga mbai Salomo̰ man rəa gə ri Njesigənea̰ pana: Ɓó lé m’ar Adonija uga ta neelé gə rəa dɔ ta gə́ yeḛ pa neelé el ndá maji kar Ala ra səm nédɔkudu ya. 24 Ɓasinè Njesigənea̰ gə́ to njesikəmba lé ɓa am m’isi dɔ kalimbai’g lə bɔm gə́ Dabid ləm, yeḛ nja ɓa to njetum gin kəi ləm gə goo ndukun ləa ləm tɔ. Ɓogənè ya Adonija a kwəi.
25 Togə́bè ɓa mbai Salomo̰ ula Benaja, ŋgolə Jeojoda lé aree unda Adonija tɔlee tɔ.
Salomo̰ tuba Abiatar mee ɓee gə́ Jerusalem
26 Mbai lé ula Abiatar, njekinjanéməs tɔɓəi pana: Ɔd aw Anatot dɔ naŋgje’g ləi mbata i lé kəm kari wəi ya tɔ, nɛ m’a kari wəi ɓogənè el mbata i un sa̰duk-manrɔ lə Mbaidɔmbaije gə́ Njesigənea̰ no̰ bɔm Dabid’g ləm, nékəmndooje lai gə́ ra bɔm lé rai səa ləm tɔ .
27 Togə́bè ɓa Salomo̰ ɔr Abiatar loo kulaje’g ləa gə́ wɔji dɔ kinja néməs kar Njesigənea̰ lé gə mba kar ta gə́ Njesigənea̰ pa wɔji ne dɔ njémeekəije lə Eli mee ɓee gə́ Silo lé aw ne lée’g béréré tɔ .
Salomo̰ ar dee tɔl Joab
28 Ta neelé oso mbi Joab’g, yeḛ gə́ un goo Adonija nɛ yeḛ aw goo Absalɔm’g kédé el lé. Yen ŋga Joab aḭ aw iya rəa mee kəi-kubu-si-Njesigənea̰’g ndá wa dɔ kum loo-nékinjaməs gə́ ḭta lé. 29 Deḛ d’ula mbai Salomo̰ pana: Joab iya rəa mee kəi-kubu-si-Njesigənea̰’g ndá yeḛ aar mbɔr loo-nékinjaməs’g lé ya.
Togə́bè ɓa Salomo̰ ula Benaja, ŋgolə Jeojoda pana: Aw tɔlee.
30 Benaja aw mee kəi-kubu-si-Njesigənea̰’g ndá yeḛ ula Joab pana: Teḛ raga, to mbai ɓa un ndia togə́bè ya.
Nɛ yeḛ tel ilá keneŋ pana: Wah! Ma m’ndigi kwəi loo gə́ nee’g ya. Benaja aw ndaji taree ar mbai pana: Joab lé pa togə́bè ləm yeḛ ilam keneŋ bèe ya ləm tɔ.
31 Mbai lé ula Benaja pana: Ra to gə́ yeḛ pa lé ya, tɔlee ndá dubee, togə́bè ɓa i a kɔr ne ta məs gə́ Joab ɔm naŋg lal gelee lé dɔm-ma’g ləm, gə dɔ njémeekəije’g lə bɔm ləm tɔ. 32 Njesigənea̰ a kar ta məsee nai dəa-yeḛ’g ya mbata yeḛ tɔl dəwje joo gə́ to njémeekarabasurje ləm, gə́ maji d’undá ləm tɔ ndá yeḛ tɔl dee gə kiambas lal kar bɔm Dabid oo taree: to Abner, ŋgolə Ner, ɓé-njérɔje gə́ Israɛl ləm, gə Amasa, ŋgolə Jeter, ɓé-njérɔje gə́ Juda ləm tɔ. 33 Ta məs dee a nai dɔ Joab’g gə dɔ ŋgakeaje-je’g saar gə no̰, nɛ meekulɔm lə Njesigənea̰ a to saar gə no̰ mbata lə Dabid ləm, gə ŋgakeaje ləm, gə gel-bɔje ləa ləma, gə kalimbai ləa ləm tɔ.
34 Benaja, ŋgolə Jeojoda aw unda Joab tɔlee ndá yeḛ dubee dan mee kəi’g ləa gə́ to dɔdilaloo’g lé. 35 Mbai unda Benaja, ŋgolə Jeojoda gə́ ɓé-njérɔje taa ne tor Joab ləm, yeḛ ar Sadɔk to njekinjanéməs tor Abiatar’g ləm tɔ.
Salomo̰ ar dee tɔl Simei
36 Mbai ɓar Simei ndá ulá pana: Maji kari ra kəi ləi Jerusalem ndá i a si keneŋ nɛ i a teḛ raga kaw loo gə́ raŋg’d el. 37 Oo maji, ndɔ gə́ i a teḛ raga dəs kəm mán nia̰ gə́ Sedro̰ ya ndá d’a tɔli nɛ ta məsi a nai dɔi-i’g ya.
38 Simei tel ila mbai’g pana: To maji ya. Kura ləi a ra to gə́ mbai ləm pa ne lé ya.
Bèe ɓa Simei si ne Jerusalem kuree əw. 39 Rudu ləb gə́ njekɔm’g munda ndá ɓərje lə Simei joo d’aḭ d’aw ɓee lə Akis, ŋgolə Maaka, mbai gə́ Gat. D’ula Simei pana: Aa oo, ɓərje ləi lé d’isi Gat. 40 Simei ḭta ila kali gir mulayḛ̀je’g ləa aw Gat, ɓee lə Akis mba saŋg ɓərje ləa lé. Loo gə́ Simei aw ndá yeḛ ḭ gə ɓərje ləa lé Gat tel ree sə dee ya. 41 Deḛ d’ula Salomo̰ pana: Simei lé ḭ Jerusalem aw Gat ɓa yeḛ tel ree ɓəi. 42 Mbai ɓar Simei lé ndá dəjee pana, See ma m’ari man rɔi gə ri Njesigənea̰ ləm, ma m’ulai gə ndum njaŋg m’pana: Oo maji, ndɔ gə́ i a kunda loo teḛ kaw loo gə́ raŋg ndá a kwəi, see m’pa bèe el wa. Ndá i ya kara ilam keneŋ pana: M’oo ya. See i pa bèe el wa. 43 See gelee ban ɓa i aa dɔ manrɔ lə Njesigənea̰ gə ndukun gə́ ma m’un m’ari lé el wa. 44 Ndá mbai ula Simei lé ya tɔɓəi pana: Némajelje lai gə́ i ra gə bɔm Dabid lé i gər məəi’g gao ya, Njesigənea̰ a kar némeeyèr ləi tel oso dɔi’g ya. 45 Nɛ dɔ mbai Salomo̰ a kai səgərə ləm, kalimbai lə Dabid kara a to njaŋg no̰ Njesigənea̰’g saar gə no̰ ya ləm tɔ.
46 Yen ŋga mbai un ndia ar Benaja, ŋgolə Jeojoda ndá yeḛ teḛ aw kunda Simei tɔlee.
Togə́bè ɓa ɓeeko̰ lé to ne njaŋg ji Salomo̰’g tɔ.
