Nabal mi le David djugoid’a
1 Samuel mi mid’a. Israel-lâ pet a tok á tchimu, a tozom avo hatam Rama. Ata yi máma David mi tchol mi i hur ful ma Paran-na.
2 Sama ndjondjoîna mi nga Mawon, mi nga ki sun mamba avo Karmel, mi nga ki tumiyôna dudubud’a hindi, b’ogeina dubu mi, mi mba Karmel á tchau d’uwar mama. 3 Sa máma a yum ala Nabal, amamba a yat ala Abigayel; ndat natcha d’a wäd’u zlad’id’a, ti djif heî mi, wani sa máma ni sama asa’atna, ni sama tchona kur sun mamba mi. Mam mi sama ad’u andjafâ hi Kalep-mina.
4 David mi hum sä hur fulâ ala: Nabal nga mi tchau tumiyô mama. 5 Mi sun azungeîna dogo mi dazi ala: Agi igi Karmel avo hi Nabal, agi gum depa ki simiyênu, 6 agi dum ala an gang depa, ar b’lenga halasa kak kang ki sum mangâ, yam ahle mangâ pet mi. 7 Ki tchetchemba, an hum ala ang nga tchau tumiyô mangâ, wani adjeu mang suma pola a nga ki sed’emiya, ami lazi nga vama tcho d’i. Ata yima azi nga Karmel-lâ, sa mi vazi nga va mazi tu d’uo mi. 8 Ang djop azungeî mangâ; azi mba dangû. Ar ang vazungeî mana atang ki djivid’a, kayam ami mbami ni kur bur ma djivina. An nga ni tchenengû, ang hazungeî mangâ ki gorongâ David vama nga abongâ.
9 Kid’a azungeîna hi David-na a mbazid’a, a de zlad’a mi Nabal ki simiyê David, bugola a ba. 10 Nabal mi hulong de mazungeîna hi David-na ala: David ni nge? Jesse goroma ni nge? Ki tchetchemba, azungeîna ablaud’a a nga ring a ar suliyozina woyo. 11 An hlavungô mana ki mbiyo mana ki te man ma an lum yam suma a tchawan ahok manina, ni hum mi suma an wazi nga yazi ma azi tcholï kua d’uo na zu?
12 Azungeîna hi David-na a hulong kazigaziya, a hle lovot mazid’a, a mbaza a dum zla ndata pet. 13 Ata yi máma David mi de mi sum mama ala: Nge nge pî mi djin mbigeu mamba furumu! Azi nge nge pî mi djin mbigeu mamba furumu, David tamba mi djin mamba furum mi. Suma a i ad’uma a ni go ki kikis fid’i, suma ar kä avun ahlenina a ni kikis mbà mi.
Abigayel ti mba ki tena mi David
14 Azongâ hi Nabal-lâ tu, mi mba, mi de zla ndata mi Abigayel atchad’a hi Nabal-la ala: Gola! David mi sunï suma abagei hur fulâ dei á ge saleina depa, wani mi dazi zla d’a tchod’a, mi digiziya. 15 Wani sum ndazina a lami djivid’a heî. A lami nga vama tcho tu d’i, ata yima ami nga tid’imi abageina sa mi ve nga va mami d’uo mi. 16 Andjege ki falei azi ni d’igi gulumun ma kamina na ata yima lara ma ami nga ki sed’ezi á pol aho’îna. 17 Ki tchetchemba, ndak we zla ndata, ndak we vama ndak luma. Bei aboina ba, b’laka mba d’i mba yam saleina ki sum mama pet. Mam mbei ni sama asa’at ma sa ndak á dum zla d’a hina d’a d’uo na.
18 Abigayel ti tchol atogo zak, ti yo avungôna kikis mbà, ti yo süm guguzlud’a agolongeîna mbà, ti yo tumiyô suma tchazina vahl, awu ma haûd’a go ki kilona dok karagaya ki guguzlu d’a sod’a adesâ kis, ti yo weî tulum ma sod’a kikis mbà, ti djin ahle ndazina huyok korona pet.
19 Ti de mazungeî matna ala: Agi igiza avoronu; an ni iza blogogiya. Ti de nga mi ndjuvut Nabal li. 20 Ti nga yam korona, ti hlabo ahinad’a abo tu; gol wani, David ki sum mama a nga djï avorot mi, wani ti ngavaziya.
21 David mi de woi avok ala: Ngom mba an ngom sa máma ahligiyem hur fulâ, ni ve nga va mam tu d’uo d’a, an tchi tan ni hawa na; mi hulongôn wa tchod’a yam djivid’a. 22 Le an ar Nabal va mam mboze sa mam bei tchid’a gak ndjivin yorogo ni, ar Alona mi kan sariya d’a ngola kanu.
23 Ata yima Abigayel ti we David-na, ti tchugï aset kä atogo zak yam korona, ti ge tat kä ti grif kä andaga avok David. 24 Ti ge tat kä asemu, ti dum ala: Salana, tchod’a ni manda. Ang aran an wei manga ni dang zlad’a, ang hum zlad’a hi an wei mangid’a. 25 Salana, ar ang ve zlad’a hi Nabal ma asa’at mámid’a d’i. Mam mi d’igi simiyêm ma a yum ala Nabal-lâ na, mi ni lilid’a. An wei manga ni we nga azungeî suma ang sunuzïna d’i. 26 Ki tchetchemba, salana, gagazi Ma didina ni Ma bei matna, ang tang nga ki irang mi; ni Ma didina ba, mi d’eleng á tchi matna, á mbud’ung d’ingêr. Ma kal teglesâ, ar mang suma djangû suma a hal á lang tchod’ina, a mbut ni d’igi Nabal na. 27 Ang ve he d’a hawa d’a an wei manga mbangzid’a, ang b’rawat mazungeî suma a nga tit ad’ungâ. 28 An nga ni tchenengû, ang vat hurung ngei yam tchod’a hi an wei mangid’a. Kayam an we tetet ala Ma didina mba mi he lovota mi sum mangâ á te leud’a teteu, kayam ang nga kur ayîna hi Ma didinina. Kur kak mang nga yam andagad’id’a, a mba fe vama tcho atang ngi. 29 Le sa hle yam akulo á diging á tchangû ni, Ma didina Alo mangâ mba mi ngomong ata yima ngeid’a gevem aduk suma. Wani mba mi dur mang suma djangûna sä woi hina dei d’igi sana mi dur sana ki mbiud’a na. 30 Fata Ma didina mi ndak vun djivid’a mi hlang vunam kata, mi tining wa amula yam Israel-lâ mi ni, 31 ar ang mbut hurung ngoze djib’er djib’er ra tchod’a á tchi sana hawa d’ar tala ang tang mbut tang d’ingêr ruo d’a d’i. Ma kal teglesâ, fata Ma didina mi hang wa djivid’a ni, ang djib’er yam an wei manga.
32 David mi de mi Abigayel ala: Mersi mi Ma didina Alona hi Israel ma sunugï ini á ngaf ki sed’ena. 33 An lak mersi yam djib’er mak ka djivi d’a ndak d’elen á tchi matna tala ni mbut tan d’ingêru d’a. 34 Gagazi, Ma didina Alona hi Israel-lîna ni Ma bei matna; ni ma d’elen á lak tchod’ina. An nga ni dagu, adjï ndak b’ad’ï tak atogo zak á ngavan nduo ni, ndjivin yorogo sama aram bei tchid’a avo hi Nabal-lâ nga d’i.
35 David mi vahle suma Abigayel ti humzina abod’u, mi dat ala: Ndak i avo hatak lafiya. Ndak gola, an humuk vunagu, an vak atan ki djivid’a.
Nabal mi mid’a. David mi ve Abigayel
36 Abigayel ti mba avo. Ti fe Nabal mi le nga te ma luna d’igi luna hamulîna na. Nabal mi le furîd’a ngola, mi gurut tei mi. Ndat dum nga zla tu d’i gak yina fo. 37 Wani tcha yorogod’a Nabal iram d’igila. Amamba ti dum ahle suma a lena; vunadigam mbi pat fek, mi mbut ni d’igi aguna na. 38 A le burâ go ki dogo Ma didina mi tum Nabal, mi mid’a.
39 Kid’a David mi hum ala Nabal mi mid’a wa d’a, mi dala: An le mersi mi Ma didin ma mi hlan atchugulun ata yima Nabal mi nguluna; ni Ma mi d’elen á le tchod’ina! Ma didina mi hulong wa tchod’a hi Nabal-la kamu.
Ata yi máma David mi sun sumala a djobï Abigayel mam vat atchad’a. 40 Azungeîna hi David-na a mbaza avo hi Abigayel avo Karmel, a dat ala: David mi sunumï gevek ala mam min vak atchad’a.
41 Ti tchol akulo, ti grif kä ki irat andaga ti dala: Gola! An wei manga mba ni mbut magomba á mbus asem azungeî mangâ. 42 Abigayel ti tchol atogo zak, ti nga yam korona ki yugunei suma tinitna vahl, ti i ad’u suma David mi sunuzïna; David mi vad’u.
43 David mi ve Ahinowam mba Jisreyel-la kua. Azi djak a mbut arubuyomu. 44 Wani Saul mi he goromba Mikal atchad’a hi David-ta mi Palti ma Galim-ma; mam mi Layis goroma.
Nabal mbad la gə Dabid
1 Samel lé wəi, ndá Israɛlje lai mbo̰ dɔ na̰ no̰ yée ləm, dubee ɓee kojee’g Rama ləm tɔ. Togə́bè ɓa Dabid ḭ aw dɔdilaloo gə́ Paran.
2 Dəw kára bèe gə́ to bao si Maon, ar némajije ləa to Karmel tɔ. Yeḛ neelé badje ləa d’aḭ tɔl-dɔg-loo-munda (3.000) ləm, ko̰ bya̰je ləa tɔl-dɔg (1.000) ləm tɔ. Yeḛ aw si Karmel mba tḭja bḭ badje ləa. 3 Ri dəw neelé lə Nabal ŋga ri dené ləa ɓa lə Abigayil. Yeḛ neelé to dené gə́ kəmee àr ləm, ma̰də yaa̰ ləm tɔ nɛ ŋgabee lé to dəw gə́ kədərə yaa̰ ləm, to njemeeyèr dɔ néreaje’g ləm tɔ. Yeḛ to gə́ gel bɔ’g lə Kaleb.
4 Loo gə́ Dabid si dɔdilaloo’g lé yeḛ oo ta lə Nabal gə́ si tḭja bḭ badje ləa tɔ. 5 Dabid ula basaje dɔg rəa’g ula dee pana: Awje Karmel rɔ Nabal’g. Reaje lapia gə rim 6 ndá uláje togə́bè pajena: Maji kar meekulɔm nai səi loo si kəmba’g ləi ləm, maji kar meekulɔm nai gə njémeekəije ləi gə néje ləi lai ləm tɔ. 7 Ɓasinè ma m’oo to gə́ njékḭja bḭ badje ləi d’isi rɔi’gən ya. Nɛ njékulbadje ləi d’isi sə síjeḛ nee ndá jeḛ n’ra sə dee némajel kára kara el ləm, né lə dee kára kara tuji looje lai gə́ d’isi ne Karmel lé el ləm tɔ. 8 Dəji kuraje ləi ndá d’a kulai ya. Maji kar basaje neelé taa kəmi rəgm ya, mbata jeḛ n’reeje mee ndɔ rɔlel’g ya. M’ra ndòo rɔi’g gə mba kar lé né gə́ ban-ban ya gə́ to meḛ jii’g ndá kara ar kuraje ləi gə ŋgoni Dabid ya.
9 Loo gə́ basaje lə Dabid lé ree ndá deḛ ndaji taje nee lai d’ar Nabal gə ri Dabid. Tɔɓəi deḛ tel d’isi ɗəŋ. 10 Nabal tel ila kuraje’g lə Dabid lé pana: See Dabid ɓa gə́ nawa. See na̰ ɓa to ŋgolə Isai wa. Ɓasinè kuraje bula d’ḭ rɔ ɓée deeje’g d’aḭ. 11 Ŋga see m’a kar muru ləm, gə mán ləma, gə daje ləm gə́ m’tɔl dee mbata njékḭja bḭ badje ləm tɔ kar dəwje gə́ m’gər loo kḭ dee el wa.
12 Basaje lə Dabid lé tel dɔ gɔl dee d’un rəw lə dee ndá deḛ teḛ rəa’g d’ulá taje neelé lai tɔ. 13 Yen ŋga Dabid ula basaje ləa lé pana: Maji kar nana kara tɔ kiambas ləa rḛgee’g rḛgee’g!
Deḛ tɔ kiambas lə dee reŋ dee’g reŋ dee’g. Dabid kara tɔ kiambas ləa ya tɔ ndá njérɔje tɔl-sɔ (400) jén ɓa d’un gée. Ges dee nai tɔl-joo (200) ta nékodoje’g tɔ.
Abigayil ree la gə Dabid
14 Kura kára mbuna kuraje’g lə Nabal ree ula Abigayil, dené lə Nabal lé pana: Aa oo, Dabid ula njékaḭkulaje ar dee d’ḭ dɔdilaloo’g ree mba ra mbai lə sí lapia ndá yeḛ al ur dɔ dee’g gə ta gə́ majel. 15 Nɛ dəwje neelé ra sə sí maji yaa̰ ɓó deḛ ra sə sí né gə́ majel kára kara el ləm, né lə sí kára kara tuji el ləm tɔ gə ndɔje lai gə́ jeḛ naije ne sə dee mee wala’g lé. 16 Deḛ lé loondul’g ləm gə dan kàrá ləm lé d’ila rɔ dee ndògo mbata lə sí gə ndɔje lai loo gə́ jeḛ j’isije ne sə dee j’ulje ne koso-nékulje lé. 17 Ɓasinè, maji kari ə̰ji maji oo né gə́ kəm kari ra mbata tuji lə ɓée síje gə njémeekəije ləa lai lé to né gə́ d’wa dɔ gɔlee mba̰ nɛ yeḛ lé to njemeeyèr gə́ dəw oo loo kulá ta el.
18 Léegəneeya Abigayil odo pil muru tɔl-joo (200) ləm, gə mán-nduú as ɓɔl-ndar joo ləm, gə badje mi gə́ nuŋga dɔ pər’g mba̰ ləm, gə kandə kó gə́ ndao as mee ŋgo-kwɔji-né mi ləm, gə kandə nduú gə́ tudu as kulee tɔl (100) ləma, gə mbə gə́ kila gə kandə kodé gə́ tudu as tɔl-joo (200) ləm tɔ. Yeḛ tɔ dee dɔ mulayḛ̀je-je’g 19 ndá yeḛ ula kuraje ləa pana: Ɔdje nɔm’g kédé ndá m’a korè goo sí.
Nɛ yeḛ ula ŋgabeeje Nabal taree el. 20 Yeḛ uba mulayḛ̀je ndá un rəw gə́ kàr mbal’g aw ar mbal on dəa. Nɛ aa oo, Dabid gə njérɔje ləa ree d’wɔji dəa njoroŋ ndá yeḛ iŋga dee tɔ.
21 Dabid lé pa kédé pana: Tɔgərɔ néje lə dəw nee gə́ ma m’ŋgəm dee dɔdilaloo’g m’ar né kára kara tuji el lé tel to né gə́ kari ba. Nɛ yeḛ ra səm majel tor maji gə́ ma m’ra səa’g. 22 Ɓó lé m’ya̰ dəw lə Nabal əsé né gə́ rara gə́ to kea̰ m’ar loo àr dɔ’g ndá maji kar Ala ra səm-ma Dabid, kura ləa lé nédɔkudu ya.
23 Loo gə́ Abigayil oo Dabid ndá yeḛ ḭ gə tɔgee dɔ mulayḛ̀je’g ləa ur naŋg unda barmba dəb kəmee naŋg no̰ Dabid’g. 24 Tɔɓəi yeḛ oso gel gɔlee’g pana: Mbai ləm, majel lé wa dɔm-ma ya! Nɛ ya̰ loo ar kura ləi gə́ dené ulai ta ləm, oo ta lə kura ləi gə́ dené ləm tɔ. 25 Maji kar mbai ləm unda mee dɔ Nabal mbə-dəw’g neelé el mbata yeḛ to to gə́ ria bèe. Nabal ɓa gə́ ria ndá yeḛ lé néra mbə ɓa uru kəi mée’g. Ma kura ləi gə́ dené lé m’oo basaje gə́ mbai ləm ula dee lé el. 26 Ɓasinè mbai ləm, tɔgərɔ ya, Njesigənea̰ si kəmba ləm, i kara si kəmba ya ləm tɔ ndá to Njesigənea̰ ɓa wa jii ɔgi ne dɔ kila məs’g ya. Bèe ndá maji kar njéba̰je ləi gə deḛ gə́ saŋg loo ra majel gə mbai ləm lé tel to to gə́ Nabal bèe ya tɔ. 27 Mbai ləm, maji kari taa né gə́ kura ləi gə́ dené ree ne ari lé ləm, maji kar dee kai dəwje gə́ d’aw goo mbai’g ləm lé ləm tɔ. 28 M’ra ndòo rɔi’g, ar məəi oso lemsé dɔ néra gə́ majel’g lə kura ləi gə́ dené mbata Njesigənea̰ a kar kəi lə mbai ləm kiriŋ naŋg kiriŋ-kiriŋ ya. Ar məəi oso lemsé ya mbata i mbai ləm tɔ njekɔs gel rɔje lə Njesigənea̰ ndá dəw a kiŋga néra gə́ majel məəi’g nda̰ el. 29 Ɓó lé dəw kára ḭ tuba gooi gə mba tɔli ndá Ala ləi gə́ Njesigənea̰ a kulai pḛ́ rəa’g mbuna njésikəmbaje’g nɛ njéba̰je ləi ɓa yeḛ a kila dee əw to gə́ dəw ila ne né gə yɔroŋ-dooje bèe. 30 Loo gə́ Njesigənea̰ a ra gə mbai ləm némajije lai gə́ yeḛ ulai taree lé ndá yeḛ a kundai gə́ mbai dɔ Israɛlje’g ya 31 ndá məs gə́ i ila naŋg kari ba ləm, gə dal gə́ i dal ba̰ ləi ləm tɔ lé mbai ləm a kḛji ta mée’g pana: N’oo bèe a n’a ra el, a kḛji bèe el ləm, a kar mée sii mbigi-mbigi gə mbəa el ləm tɔ. Loo gə́ Njesigənea̰ a ra gə mbai ləm né gə́ maji ndá ar məəi olé dɔ kura’g ləi gə́ dené ya.
32 Dabid ula Abigayil pana: Maji kar dɔ ri Njesigənea̰, Ala lə Israɛlje gə́ ulai ari ree iŋgam ɓogənè lé ai səgərə ya. 33 Maji kar dɔ gosɔkəmkàr ləi ai səgərə ləm, i kara maji kar dɔi ai səgərə ya ləm tɔ mbata i ɓa ɓogənè wa jim ɔgm ne loo kila məs ya. 34 Tɔgərɔ ya, Njesigənea̰ Ala lə Israɛlje gə́ ɔgm ra səi majel lé si kəmba ya! Ɓó lé i ɔs rɔi ɓad ree nɔm’g el ndá dəw lə Nabal kára kara a nai kar loo àr dəa’g el ŋga.
35 Yen ɓa Dabid taa néje gə́ Abigayil ree ne lé jia’g ɓəi, ndá yeḛ ulá pana: Tel aw kəi ləi gə meekulɔm. Aa oo ma m’oo ndui ya ləm, m’wai gə́ rɔm’d gə́ majee ya ləm tɔ.
Kwəi lə Nabal
36 Abigayil tel ree rɔ Nabal’g. Nɛ aa oo, yeḛ ra naḭ gə́ boo mee kəi’g ləa asəna gə naḭ gə́ ka̰ mbai bèe. Mee Nabal lelee ləm, kido rəa yaa̰ ləm tɔ. Abigayil ulá ta né gə́ lam əsé gə́ boi kára kara el saar ar loo àr. 37 Nɛ loo gə́ loo àr gə ndɔ ndá kido lé ḛ kəm Nabal’g ɓa dené ləa ɔr sor néje gə́ dəs lé aree ɓəi. Né ra ɓəŋgərə Nabal as yoo aree si dḭdiri tel to asəna gə kɔr mbal bèe. 38 As ndɔ dɔg gogo ndá Njesigənea̰ unda Nabal aree wəi.
39 Dabid oo to gə́ Nabal wəi ndá yeḛ pana: Maji kar dɔ ri Njesigənea̰ ai səgərə mbata yeḛ ɔr kəm ta ləm dan boo-rɔkul gə́ Nabal ila dɔm’g, ɔgm ne ma kura ləa dɔ ra majel’g lé! Njesigənea̰ ar némajel lə Nabal tel oso dəa-yeḛ’g ya.
Yen ŋga Dabid ula njékulaje rɔ Abigayil’g dəjee mba karee tel to dené ləa. 40 Kuraje lə Dabid teḛ rɔ Abigayil’g mee ɓee gə́ Karmel ndá d’ulá pana: Dabid ula sí rɔi’g mba taai gə dené ləa.
41 Yeḛ ḭ unda barmba dəb kəmee naŋg ndá yeḛ pana: Aa ooje, ma kura ləi gə́ dené m’a to ɓər mba togo gɔl kuraje lə mbai ləm ya.
42 Léegəneeya Abigayil ḭ uba mulayḛ̀je aw ar ŋgama̰dje mi danee. Yeḛ orè goo njékulaje lə Dabid, aw tel to dené ləa tɔ.
43 Dabid taa Akinoam, dəw gə́ Jisreel lé gə́ déné ləa mba̰ ar deḛ joo bɔr to denéje ləa. 44 Mbata Sawul wa ŋgonee Mikal gə́ to dené lə Dabid lé ar Palti, dəw gə́ Galim gə́ to ŋgolə Layis lé tɔ .
