Adï d’a de Nebukanezar á mbàd’id’a: Agu ma ngolâ
1 Amulâ Nebukanezar mi sun mbaktumba mandjaf suma pet, mi suma ad’u vun ma ded’a tetengâ pet, mi suma a nga kaka yam andagad’ina pet, mi dazi ala:
Ar agi kagagi ki halasa ngola!
2 Tan lan djivid’a á gagi humagi yam ahle suma yoyouna kahle suma atchap suma Alo ma kal teglesâ mi lazi ki sed’ena.
3 Ahle mam suma yoyouna a kal ngola heî!
Sun mam mba atchapa ni sun nda sib’ika!
Mam mba mi tamula gak didin,
leu mam mba ted’a mba d’i dap puo mi!
4 Adjeu d’a an Nebukanezar ni nga kaka tchugot an nga ni le furîd’a kur aziyan ma amulid’a, 5 adïd’a danu. Ti mbud’un mandarâ, an djib’er ngola yam azang mana, vana nde tam mbei iran kur muzuganu, vunadigan ndi pat fek mi. 6 Kayam ndata, an he vuna ala a mbeï ki suma ne suma a nga kaka Babilon-na pet avoron tala a van ad’u adï d’a danda woyo d’a. 7 Ata yima suma mbuta, suma kumana, suma a djop ki suma azuleina ki suma a djop ki tchitchiud’a a mbana, an vazi ad’ud’a yam adï d’a danda, wani azi ndak nga á vandji ad’ut tei d’i. 8 Bugol ndjö, Daniel ma a yum ki simiyê alo mana ala Beltasar ma Muzu’â hAlo ma bei tchod’a ba na nga kuruma, mi mba avoronu. An vum ad’u adï d’a danda, 9 an dum ala: Beltasar ang ma ngolâ hi suma mbutina, an wala Muzu’â hAlo ma bei tchod’a ba na mi nga kurungû. Kayam ndata, zla d’a muduri d’a hlang abod’id’a nga d’i. Kayam ndata, ang van ad’ud’a yam vama nde tam mbei iran kur adï d’a dandina. 10 Vama nde tam mbei iran kur muzugana ba wana:
Ata yima an nga burâ yam azang manina,
an wagu ma fiyak ma geremendena
mi nga tchola yam andagad’a.
11 Agu máma mi ngola, mad’enga mi.
Yam mba akulo teleweta ti do hur alona.
Suma avun dabid’a handagad’ina pet a wumu.
12 Humam mbi d’uf djifâ heî,
mi vut duhû mi.
Nga ni he tena mi suma pet.
Ahle suma abageina a nga kaka ad’u anguzumu,
aluwei suma akulona a nga kaka ata abomu.
Ahle suma arina pet a fe te mazina atamu.
13 Vama nde tam mbei iran kur muzugana ba wana: Ata yima an nga burâ yam azang manina, an we malaika ma ndjola mi tcholï akulo mi tchugï asem kä, 14 mi er ad’um akulo, mi de ki delem mba ngola ala:
Agi kagi agu máma ka woyo,
agi kizagam abom mbeyo,
agi kragagizi humam mbeyo,
agi yagagizi vud’um mbeyo.
Ar ahle suma abageina a ring ngei ad’umu,
ar aluwei suma akulona a pir rei ata abom mi.
15 Wani agi aragi abuwam ki sideyem kä andaga
aduk asu ma abageina.
Agi djinim ki kindjing ma kawei ma wurana
ki ma kawei ma hleuna kä abagei aduk asuna.
Ar mbad’ï d’a akulod’a ti gumu,
ar mi tasuna d’igi ahle suma abageina na.
16 A mba hle djib’era hi sanid’a woi kurumu,
a mba hum djib’era hahle suma abageina kurum
gak bizad’a kid’iziya!
17 Nga hurâ hi malaika suma ndjola ni vun ma hed’a hi suma a tinizi irazi vazina, tala ar suma a nga ki irazi yam andagad’ina a wala Alo ma sä akulo ma kal teglesâ nga mi te yam leud’a hi suma yam andagad’ina pet, nga mi hat mi sama mam hurum minima, nga mi hle yam suma bugolâ akulo mi d’a.
18 Wana nadï d’a dan an amulâ Nebukanezar-ra. Ang Beltasar, ar ang vandji ad’ud’u, kayam suma ne suma kur leu mandina pet a ndak nga á vandji ad’ut tei d’i. Wani ang ndak á vandji ad’ud’u, kayam Muzu’â hAlo ma bei tchod’a ba na mi nga kurungû.
Daniel mi väd’u adï d’a ded’a mamulâ
19 Bugol ndjö, Daniel ma a yum ala Beltasar-râ mi hak hik, djib’erem b’lak ngola. Amulâ mi hulong dum ala: Beltasar, ar ang le mandarâ yam adï d’a danda kad’ut ta ved’a d’i.
Beltasar mi hulong dum ala: Salana, ar adï d’a danga kad’ut ta ved’a ti i ni yam mang suma djangûna, yam mang suma a halang huneîd’ina mi. 20 Ang wagu ma ngol ma ad’eng ma yam mba teleweta ti do hur alona ma suma avun dabid’a handagad’ina pet a wuma. 21 Agu máma humam mbi d’uf djifâ heî, mi vut ngola duhû, mi he tena mi suma pet. Ahle suma abageina a kak ad’u anguzumu, aluwei suma akulona a kak ata abom mi.
22 Amulâ, agu máma ni angû! Ang mbut ngola, ang mbut ad’enga mi. Ngol manga ti i akulo gak ti do hur alona, yam mang nga ted’a ti i gak avun dabid’a handagad’id’a mi.
23 Ang amulâ, ang we malaika ma ndjola mi tcholï akulo mi tchugï asem kä mi dala: Agi kagi agu máma kä woyo, agi kizagam mbeyo, wani agi aram abuwam ki sideyem kä andaga, agi djinim ki kindjing ma kawei ma wurana ki ma kawei ma hleuna kä abagei aduk asuna. Ar mbad’ï d’a akulod’a ti gumu, ar mi tasuna d’igi ahle suma abageina na gak bizad’a kid’iziya.
24 Amulâ, wana nad’u adï ndata. Wana ni nga hur ma Alo ma sä akulo ma kal teglesâ mi ngam kang ang salana amulîna! 25 A mba diging ngei aduk suma, ang mba kak aduk ahle suma abageina. A mba hang asuna á ted’a d’igi amuzleina na. Mbad’ï d’a akulod’a mba d’i gangû. Ang mba kak hina gak bizad’a kid’iziya, gak ang mba wala Alo ma sä akulo ma kal teglesâ nga mi te yam leu d’a yam andagad’id’a pet, nga mi hat mi sama mam hurum minima. 26 Vun ma he mala a aram abuwam ki sideyem kä na, ad’um ba wana: Nala, leu manga mba d’i ar kä gak bur ma ang mba wala ma te yamba mi sä nakulona. 27 Ni kayam ndata ba, amulâ, ar ang ve d’al ma an nga ni dangzina, ang ar tcho manga ki tchila manga woyo, ar ang le sun nda d’ingêra, ang we hohowa suma hohoud’a. Hina wani, dam kak mang nga djivid’a mba d’i i avogovok kla!
Ahle suma adïd’a de kazina a nga le
28 Ahlena pet suma adïd’a de Nebukanezar kazina a nga le. 29 Bugol la biza d’a tud’a ndaka, amulâ nga mi valang tam tita kur aziyam ma amula avo Babilon, 30 mi de ki delem akulo ala: Wana ni Babilon nda ngol la an minit yima kaka hamulîna ki sib’ika had’eng manda yam ngol manda ki subur mandid’a d’uo zu?
31 Ata yima amulâ nga mi de zla ndata tua na, dela ti tcholï akulo, ti dum ala: Amulâ Nebukanezar, ang huma! A hle wa leu manga woi abong da’! 32 A mba diging ngei aduk suma, ang mba kak aduk ahle suma abageina, a mba hang asuna á ted’a d’igi amuzleina na. Ang mba kak hina gak bizad’a kid’iziya, gak ang mba wala Alo ma sä akulo ma kal teglesâ nga mi te yam leu d’a yam andagad’id’a pet, nga mi hat mi sama mam hurum minima.
33 Ata yi máma hina wat ahle suma a dazi yam Nebukanezar-râ a le. A digim mbei aduk suma, mi tasuna d’igi amuzleina na, mbad’ï d’a akulod’a ti gumu, gak tumus sa kamba ti se d’igi hlimi d’a b’aruna na, lilivim mbi se d’igi lilif aluweina na mi.
Suta hi Nebukanezar-ra
34 Nebukanezar mi de kua ala: Bugol biza d’a kid’iziyad’a an hle iran akulo, djib’er manda ti mba. Ata yi máma an le Alo ma sä akulo ma kal teglesâ mersi, an gilemu, an subur mam ma bei matna ba ma nga mi te yamba gak didin ma nga mi te leud’a kur atchogoid’a katchogoid’ina. 35 Suma a nga kaka yam andagad’ina pet mi golozi ni d’igi vama hawana na. Nga mi le kahle suma akulona kahle suma yam andagad’ina d’igi hurum min na. Sama d’elem á le va nga d’i, sama mi ndak á djobom ala: Ang le ni me na ge na nga d’uo mi.
36 Ata yi máma djib’er manda ti mba, ngola hi leu manda ki subur mata ki wile mat ta ngal wiwilika a hulongôndjiya. Man suma de d’alâ ki man suma nglo suma te yamba a halanu, a hulong a tinin yam zlam man nda amula, a han ngola kal la avoka mi. 37 Ki tchetchemba, an Nebukanezar an nga ni gile amul ma akulona, an nga ni hum ngola, an nga ni suburum mi, kayam sun mamba pet ni gagazid’a, lovot mam mba tita pet ni d’ingêr. Ni ma nga mi hulong suma a subur tazina yazi kä na mi.
1 Ma Nebukadnesar m’isi lɔm mee kəi-sim’g ləm, m’isi gə rɔlel mee kəi-mbai’g ləm ləm tɔ. 2 Ma m’ni ndá ni gə́ m’ni lé ar məəm to kəgəgə. Takə̰jije gə́ jɔgm dɔ tira-tom’g ləm, gə némḭdije gə́ m’oo ləm tɔ lé d’am m’ndəb ne pəd-pəd ya. 3 M’un ndum mba kar dee d’ar njékəmkàrje gə́ Babilɔn lai ree nɔm’g mba kar dee d’ɔr gin ni lé d’am. 4 Bèe ɓa njéra némɔrije ləm, gə njétən kéréméje ləm, gə Kaldeje ləma, gə njénékooje ləm tɔ lé ree ya. Ma m’ula dee ni ləm gə́ m’ni lé nɛ deḛ d’askəm kɔr ginee kam el. 5 Yeḛ gə́ ree nɔm’g gogo lé to Daniel gə́ d’unda ria lə Belsasar gə goo ri magə ləm. Yeḛ neelé ɓa ndil magəje gə́ to gə kəmee sí mée’g. Ma m’ulá ni ləm gə́ m’ni lé m’pana: 6 Belsasar, i mbai dɔ njéra némɔrije lé ma m’gər gao, ndil magəje gə́ to gə kəmee si məəi’g ləm, né gə́ rara gə́ to loo-kiya’g dumi el ləm tɔ. Ndá maji kari ɔr gin némḭdije gə́ m’ni ne lé am m’oo. 7 Aa oo, némḭdije gə́ m’oo
Loo gə́ m’to dɔ tira-tom’g lé ɓa nee:
Ma m’aa loo ndá aa oo,
Kag gə́ ŋgal yaa̰ aar dɔ naŋg’d
Loo gə́ dana bab.
8 Kag neelé tel teḛ boo ləm,
Siŋgá to keneŋ ləma,
Semee aw njal mee dara’g ləm tɔ
Ar deḛ gə́ d’isi rudu naŋg’d kara d’ée.
9 Kamee maji yaa̰ ləm,
Ka̰dee kara andə njim-njim ləm tɔ,
Dəwje lai d’iŋga nésɔ dee keneŋ,
Daje gə́ wala d’wa rɔ dee ndilee’g ləm,
Yelje gə́ dara kara ra kəi dee
Mbuna barkəmeeje’g ləm tɔ,
Néje lai gə́ d’aw kəmba lé
D’iŋga nésɔ dee rəa’g ya.
10 Némḭdije gə́ m’oo dɔ tira-tom’g lé ɓa ma m’aa loo ndá aa oo, kura gə́ dara ḭ mee dara’g ur naŋg. 11 Yeḛ ɔr ndia gə́ tar wəl pana:
Tugaje kag lé ləm, gaŋgje barkəmeeje ləm,
Yəgje kameje yəg-yəg ləma,
Saneje ka̰dee kad-kad ləm tɔ.
Maji kar daje gə́ gelee’g d’aḭ sanéna̰ ləm,
Kar yelje gə́ mbuna barkəmeeje’g kara
D’ḭ sanéna̰ ya ləm tɔ!
12 Nɛ ya̰je jigee dɔ ŋgirá’g
Ndá tɔje mbuna muje gə́ wala
Gə kúla larje gə́ ra gə larndul gə larkas.
Maji kar tàl tən keneŋ ləm,
Kar mu gə́ təb to gə́ nésəa
To gə́ daje bèe ləm tɔ.
13 Maji kar takə̰ji gə́ mée’d
Gə́ to ka̰ dəw lé tel to ɓəd
Ɓa ar takə̰ji gə́ ka̰ da ɓa taa toree
Saar kar ləbje siri dəs dəa’g ɓa.
14 Rəwta-gaŋg neelé to godndu kuraje gə́ dara. Né gə́ d’wɔji-kwɔji ra neelé to ndukun lə deḛ gə́ to gə kəmee mba kar dəwje gə́ d’isi kəmba lé gər ne to gə́ Njekurdɔloo o̰ ɓee dɔ ko̰ɓee’g lə dəwje lai ləm, dəw gə́ yeḛ wɔjee mée’g ɓa yeḛ aree ɓeeko̰ ləma, dəw gə́ oso kul unda mareeje lai kara lé yeḛ ɔree undá keneŋ ləm tɔ.
15 Yee ɓa gə́ ni gə́ ma mbai Nebukadnesar m’ni lé. I Belsasar, maji kari ɔr ginee am, mbata njékəmkàrje lai gə́ mee ɓeeko̰’g ləm d’askəm kɔr ginee kam el. Nɛ i lé as ya mbata ndil magəje gə́ to gə kəmee to məəi’g.
Daniel ɔr gin ni lə mbai lé
16 Yen ŋga Daniel gə́ d’unda ria lə Belsasar lé aar jim gə kuree waga ləm, takə̰jije ləa ar mée aar kərm ləm tɔ.
Mbai lé un ta tɔɓəi pana: Belsasar, maji kar ni gə́ m’ni gə ginee gə́ kɔr lé ar məəi aar ne kərm dɔ’g el!
Belsasar ilá keneŋ pana: Mbai ləm, maji kar ni lé to mbata lə njéba̰je ləi ləm, ginee gə́ kɔr kara to mbata lə njékaw koma̰ seḭje ləm tɔ! 17 Kag gə́ i oo gə́ tel teḛ boo ləm, siŋgá to keneŋ ləma, sémee aw njal teḛ mee dara’g ar deḛ gə́ d’isi rudu naŋg’d kara d’ée ləm tɔ lé 18 kag neelé kamee maji yaa̰ ləm, ka̰dee andə njim-njim ləm, dəwje lai d’iŋga nésɔ dee keneŋ ləm, daje gə́ wala d’wa rɔ dee ndilee’g ləma, yelje gə́ dara kara ra kəi lə dee mbuna barkəmeeje’g ləm tɔ. 19 Ǝi mbai, kag neelé to i nja gə́ teḛ boo ləm, siŋgai to keneŋ ləm tɔ, dɔmoŋ ləi ḭ dɔ maree’g aw njal teḛ mee dara’g ləm, dumdɔloo ləi kara aw njal ɔr rudu naŋg nee ləm tɔ. 20 I mbai lé oo kura gə́ dara kára gə́ ḭ mee dara’g uru naŋg pana: Tugaje kag neelé tujeeje. Nɛ ya̰je jigee dɔ ŋgira’g ləm, teaje mbuna muje gə́ wala gə kúla larje gə́ ra gə larndul gə larkas ləm tɔ. Maji kar tàl tən keneŋ ləm, kar mu gə́ təb to gə́ nésəa to gə́ ka̰ daje bèe ləm tɔ saar kar ləbje gə́ siri lé dəs dəa’g ɓa. 21 Ǝi mbai, aa oo, ginee ɓa nee, aa oo, godndu Njekurdɔloo gə́ a gə kaw lée’g dɔi-i mbai’g lé ɓa nee to: 22 D’a gə kɔsi mbuna dəwje’g tubai ləm, loo-sii a to mbuna daje gə́ wala ləma, i a sɔ mu to gə́ bɔ maŋgje bèe ləm tɔ. Man tàl a teḛ rɔi’g ləm, ləbje siri d’a dəs dɔi’g ləm tɔ saar i a gər gao to gə́ Njekurdɔloo o̰ ɓee dɔ ko̰ɓee’g lə dəwje lai ləm, dəw gə́ yeḛ wɔjee mée’g ɓa yeḛ aree o̰ ɓee ləm tɔ. 23 Ndukun gə́ wɔji dɔ kar dee d’ya̰ jigi kag dɔ ŋgira’g lé ginee wɔji dɔ ɓeeko̰ ləi gə́ a nai jii’g loo gə́ kəmi a kinja kari gər to gə́ yeḛ gə́ to Njedum dɔ loo lé sí dara. 24 Gelee gə́ nee ɓa, əi mbai, ta gə́ m’a gə kwɔjii lé maji karee leli ya! Maji kari unda ŋgaŋ kaiyaje ləi mba ra né gə́ to gə dɔ najee ləm, unda ŋgaŋ néra kori-korije ləi gə mba koo kəmtondoo lə njéndooje ləm tɔ. Bèe ɓa banelə ndɔ rɔlelje ləi d’a kḭ ne dɔ maree’d gə́ kédé-kédé.
Ni lé aw lée’g béréré
25 Néje neelé lai d’aw lée’g béréré dɔ mbai’g Nebukadnesar lé. 26 Loo gə́ naḭ dɔg-giree-joo dəs mba̰ ndá yeḛ njaa mee kəi-mbai’g ləa gə́ to Babilɔn, 27 ndá mbai lé un ta pa pana: Babilɔn gə́ boo gə́ to neelé see to ma nja gə́ m’unda gelee mba karee to ɓee-si mbai gə goo boo-siŋgamoŋ ləm-ma ləm, gə goo boo-ronduba lə dɔmoŋ ləm-ma ləm tɔ el wa.
28 Loo gə́ ta nai ta mbai’g ya ɓəi ndá ndu ḭ dara ɓar pana: I mbai Nebukadnesar lé oo maji, d’a gə kɔr ɓeeko̰ lé jii’g. 29 D’a gə kɔsi mbuna dəwje’g tubai ləm, loo-sii a to mbuna daje gə́ wala ləma, i a sɔ mu to gə́ bɔ maŋgje bèe ləm tɔ. Ləbje siri d’a dəs dɔi’g saar i a gər gao to gə́ Njekurdɔloo o̰ ɓee dɔ ko̰ɓee’g lə dəwje lai ləm, dəw gə́ yeḛ wɔjee mée’g ɓa yeḛ aree o̰ ɓee ləm tɔ.
30 Léegəneeya, ta gə́ pa dɔ Nebukadnesar’g lé aw lée’g béréré. Deḛ d’ɔsee mbuna dəwje’g tubá ləm, yeḛ sɔ mu to gə́ bɔ maŋgje bèe ləma, mán tàl tən rəa’g ləm tɔ saar ar yiŋga dəa ḭ ŋgal to gə́ bèl niŋgatə̰də ləm, yel jiaje gə yel gɔleeje d’uba ŋgal to gə́ ka̰ yelje bèe ləm tɔ.
Tel si maji lə Nebukadnesar
31 Loo gə́ ləbje gə́ d’wɔji lé as lée’g mba̰ ndá ma Nebukadnesar m’un kəm par gə́ dara ndá kəm tel inja dɔ rɔm’g gogo. Ma m’unda no̰ dɔkaisəgərə lə Njekurdɔloo ləm, ma m’pidee m’ula ne rɔnduba dɔ yeḛ gə́ sí gə ləbee-ləbee gə no̰ ləma, dum dɔ loo ləa kara to gə́ ləbee-ləbee saar gə no̰ ləm tɔ. 32 Dəwje lai gə́ d’isi dɔ naŋg nee d’əḭ kəmee’g el. Boo-kuraje gə́ dara gə dəwje gə́ d’isi dɔ naŋg nee kara yeḛ ra sə dee to gə́ mée ndigi, tɔɓəi dəw kára kara askəm kwa jia kɔgee dɔ né gə́ yeḛ wɔji-kwɔji ra lé el ləm, əsé a dəjee pana: See ɗi ɓa i ra bèe wa, a dəjee bèe el ləm tɔ.
33 Mee ndəa’g neelé kəm tel inja dɔ rɔm’g gogo ya. Rɔnduba lə ɓeeko̰ ləm ləm, gə riɓar ləm ləma, gə néje ləm gə́ bə̰dərə bə̰ ləm tɔ lé m’tel m’iŋga dee gogo. Njémṵjitaje ləm, gə dəwje gə́ boo-boo ləm tɔ lé tel ɓarm gogo, deḛ tel d’undam dɔ ɓeeko̰’g ləm ləm, siŋgamoŋ ləm ḭ dɔ maree’d gə́ kédé-kédé ləm tɔ. 34 Ɓasinè, ma Nebukadnesar, m’pidii, m’ɔs gajii, m’ula rɔnduba dɔ mbai dɔ dara’g. Kula reaje lai to gə goo rəbee ya ləm, rəwje ləa to danasur ləma, deḛ gə́ njaa ti ne rɔ dee lé kara yeḛ askəm ɓugu dee naŋg ləm tɔ.
