Suma djangûna hi Daniel-lâ a gun dauna kä kamu
1 Dariyus mi nga hurum á wal leu mamba kä ad’u kis yam dok mbà á tin suma nglo suma a yazi ala satrap-ma kat gagang pet mi. 2 Mi tin satrap suma dingâ nglod’a kazi hindi. Ma adigazi á hindid’ina ni Daniel. Kayam satrap-ma a ndum suma kur leu mazid’ina mi suma hindi ndazina, kayam ahlena hamulîna a b’lak kei d’i. 3 Daniel mi kal ndrom suma nglo suma mbà ndazina ki satrap suma dingâ pet, kayam muzuk ma kal teglesâ mi nga kurumu. Kayam ndata, amulâ mi djib’er ala mba mi tinim ngola yam leud’a pet.
4 Kayam ndata, ndrom suma sunda ki satrap-ma a nga hal lovota á tchugum zlad’a kam yam sun nda le d’a kur leud’id’a. Wani azi fe nga yina d’oze tchod’a atam tu d’i, kayam mam mi ma d’engzeng ma a fe nga va kam mbuo ma a fe nga vama tcho atam mbuo mi na. 5 Ata yi máma sum ndazina a de tazi ala: Le ei fei nga zla d’a ei vei ki Daniel mámid’a d’uo ni, ei mba fei zla d’a ei vum ki d’a ni kur gata hAlo mamid’a.
6 Atogo hina zak Daniel ndrom suma nglo suma mbàna ki satrap-ma a i gen amulâ ki siwela gandjau, a dum ala: Amulâ Dariyus, ar va mi lang ngi! 7 Suma nglo suma te yamba kur leud’ina, suma ngom ahlena, satrap-ma, suma de d’alâ ki suma te yamba a ndjak vunazi ala djivid’a ang amulâ ang tchi wala yam gat ta amula, ang de woi kat ala: Ni gat ta ad’enga kur bur ma dok hindina. Le sama lara ma mi tchen va ata alona d’oze ata sama dingâ bei mi tcheneng ang amulâ ni, a mba ge sa máma kur zula hazlonid’a. 8 Ki tchetchemba, amulâ, ar ang tin gat ndata, ar ang tin abong kua tala ti ka’î gat ta bei sa mi ndak á mbud’ut kä ba d’a d’igi gata hi suma Mede-nid’a ki d’a hi suma Perse-na na d’a.
9 Kayam ndata, amulâ Dariyus mi tin gat ndata, mi tin abom kua mi.
A ge Daniel kä kur zula hazlonid’a
10 Ata yima Daniel mi wala amulâ mi tin wa abom yam gat ndata na, mi hulong avo hatamu. Mi djak akulo kur gong nga yam ndrata akulod’a, mi mal fenetre d’a irat abo ma Jerusalem-mid’a woyo. Bur ma tuna nga mi grif kä avok Alona yam hindi, nga mi tchenemu, mi gilem simiyêm mi, d’igi nga mi ladjeu dei na. 11 Ata yi máma sum ndazina a mba ki siwela gandjau, a fe Daniel nga mi tchen Alo mama ki hud’a.
12 Bugola, a i gen amulâ kua, a dum zlad’a yam gat ta amula, a dum ala: Amulâ, ang tin abong kur gata ala kur bur ma dok hindina sama lara ma mi tchen va ata alona d’oze ata sama dingâ bei mi tcheneng ang amulâ ba na, a gum kur zula hazlonid’a d’uo zu?
Amulâ mi hulong mi dazi ala: Gagazi, d’igi gata hi suma Mede-nid’a ki d’a hi suma Perse-nid’a de na, sama ndak á mbud’ut kä na nga d’i!
13 Sum ndazina a hulong de mamulâ kua ala: Amulâ! Daniel ma aduk Juif suma a yozï magombina, nga mi hang ngola d’i, nga mi ge yam kä ad’u gat ta ang tin abong kuad’a d’uo mi! Bur ma tuna nga mi tchen Alo mama yam hindi!
14 Kid’a amulâ mi hum zla ndatid’a, hurum b’lak ngola, mi djib’er kurum á prut Daniel leyo. Nga mi hal lovota ki so tad’a á prut Daniel lei gak afata niga. 15 Wani suma djangûna hi Daniel-lâ a hulong gen amulâ ki siwela gandjau, a dum ala: Amulâ, ang wala gata hi suma Mede-nid’a ki d’a hi suma Perse-nid’a ti min ala gat ta lara ta amulâ mi tinit mi tin abom kuad’a, ti ka’î gat ta bei mbud’ut kä ba d’a.
16 Kayam ndata, amulâ mi he vuna ala a mbeï ki Daniel, a gum kä kur zula hazlonid’a. Amulâ mi de mi Daniel ala: Alo mang ma ang nga lum sunda ki ve tad’ina, mi prud’ung ngeyo! 17 A hlahinad’a, a dugut avun zula. Amulâ mi tum tampong mama ki tampongâ hi mam suma nglonina kua tala ar sa mi mbut zla d’a ding kä yam zlad’a hi Daniel-la d’uo d’a. 18 Amulâ mi hulong avo hatamu, wani kur andjege ndata mi d’el tam bei te tena, mi bur nga sen ndi, mi d’el sum mama ala a mbamï katcha d’a gor ruo mi.
Daniel mi nde woi kur zula hazlonid’a
19 Tcha yorogo d’a yina mi nga ad’um fod’id’a, amulâ mi tchol akulo ki yina kukurumuka, mi i avun zula hazlonid’a atogo zak. 20 Kid’a mi mba go avun zulid’a, mi yi Daniel ki hur ma hata, mi dum ala: Daniel, azongâ hAlo ma bei matna ba na, Alo mang ma ang nga lum sunda ki ve tad’ina, mi ndak á prud’ung nga woi avun azlona d’uo zu?
21 Daniel mi hulong dum ala: Amulâ, ar va mi lang ngi! 22 Gagazi, Alo mana mi sunï malaika mama á duk vun azlona! Mi lan nga vama tcho d’i, kayam an le nga vama tcho avorom mbi, an le nga vama tcho avorong ang nguo mi.
23 Ata yi máma amulâ mi le furîd’a ngola, mi he vuna ala a hleï Daniel woi akulo kur zula. A hlumî akulo woi kur zula, a fe nga mbil atam tu d’i, kayam mi tin hurumî yam Alo mama. 24 Bugola, amulâ mi he vuna ala a mbeï ki suma a tchuk zlad’a yam Daniel-lâ, a tchuguzi kur zula hazlonid’a kamiyôzina ki grozina. Azlona mi kizagazi asogozi bei a tcha kä ad’u zula ba.
25 Bugol ahle ndazina, amulâ Dariyus mi b’ir mbaktumba mandjaf suma pet, mi suma ad’u vun ma ded’a tetengâ pet, mi suma a nga kaka yam andagad’ina pet ala:
Ar agi kagagi ki halasa ngola!
26 An he vuna kur leu manda pet ala:
Ar nge nge pî mi le mandara Alona hi Daniel-lâ.
Ar mi ge yam kä avorom mi,
kayam mam mi Alo ma bei matna ba na.
Ni ma nga kaka gak didina,
leu mamba nga d’i b’lak kei d’i.
Ni ma nga mi te leud’a gak dabid’a hatchogoid’ina.
27 Ni ma nga mi sut sana, ni ma nga mi prud’um mbei mi na.
Ni ma nga mi lahle suma simata kahle suma atchapma
sä kur akulod’a, ka hî yam andagad’a mi na.
Ni ma sut Daniel lei avun azlonina mi.
28 Bugol ahle ndazina, Daniel mi i avogovok kur atchogoi d’a Dariyus nga mi tamulid’a. Bugola, mi i avogovok kur atchogoi d’a Sirus amul ma Perse-na nga mi tamulid’a mi.
1 Darius, dəw gə́ Medə gə́ ləb kojee aḭ rɔ-misa̰-giree-joo lé ɓa taa ɓeeko̰ lé o̰.
D’ila Daniel mee bwa’g dan toboḭje’g
2 Darius oo to gə́ kɔr njékaa dɔ dəb ɓeeko̰je as tɔl dɔ dee rɔ-joo (120) kunda dee dɔ ɓeeko̰’g lai lé ɓa gə́ né gə́ maji kəm ra ya. 3 Tɔɓəi yeḛ ɔr mbaije munda gə́ njekaa dɔ dee-deje ar Daniel to yeḛ gə́ kára mbuna dee’g mba kar njékaa dɔ dəb ɓeeko̰je neelé tura goo kula ra dee kar dee ləm, mba kar né lə mbai kára kara tuji el ləm tɔ. 4 Daniel lé ur dɔ dee-deḛ mbaije’g neelé gə njékaa dɔ dəb ɓeeko̰je lé to mbata takə̰ji kəmkàr gə́ doŋgɔ to mée’g. Bèe ɓa mbai wɔji mba kɔree ne kundá gə́ dəw dɔ ɓeeko̰ bura. 5 Togə́bè ɓa mbaije neelé gə njékaa dɔ dəb ɓeeko̰je lé saŋg loo mba kun ta néje gə́ wɔji dɔ ɓeeko̰ gə mba kila taree dɔ Daniel’g. Nɛ d’iŋga lé kára kara el ləm, d’iŋga né kára kara mba ndaŋgee ne el ləm tɔ, mbata yeḛ to majikoji ndá d’oo ta kára kara gə́ wa dəa el ləm, d’oo né gə́ majel kára kara rəa’g el ləm tɔ. 6 Dəwje neelé pana: J’a kiŋga ta kára kara mba kila dɔ Daniel’g neelé el nɛ banelə ta gə́ wɔji dɔ godndu magə ləa ɓa.
7 Togə́bè ɓa mbaije neelé gə njékaa dɔ dəb ɓeeko̰je lé mbo̰ dɔ na̰ rɔ mbai’g d’ar ndu dee ɓar birim-birim, tɔɓəi d’ulá ta togə́bè pana: Mbai Darius, maji kari si gə ləbi-ləbi gə nɔḭ! 8 Mbai dɔ ɓeeko̰je lai ləm, gə njékaa dɔ néje ləm, gə njékaa dɔ dəb ɓeeko̰je ləm, gə njékwɔjitakəmkàrje ləma, gə njéguburuɓeeje ləm tɔ lé d’ɔm ta lə dee na̰’d mba kar dee d’ila mber torndu gə́ ka̰ mbai gə́ ka̰ kɔg loo ra né rədədə, bèe ɓa as ndɔ rɔ-munda lé nana ɓa gə́ a ra tamaji ta magə gə́ rara’g əsé ta dəw gə́ rara’g ɓa ɓó a ra tai-i mbai’g lé el ndá d’a kila debee neelé mee bwa’g dan toboḭje’g ya. 9 Ǝi mbai, ɓasinè, maji kari ndigi sə sí dɔ né kɔg loo ra né’g lé ləm, ndaŋg godndu lə Medəje gə Persəje gə́ dəw askəm telee ɓəd nda̰ el lé ləm tɔ. 10 Yen ŋga mbai Darius lé ndaŋg godndu nee ləm gə né kɔg loo ra né rədədə ləm tɔ.
11 Loo gə́ Daniel oo to gə́ ndaŋg godndu lé mba̰ ndá yeḛ ɔd aw mee kəi’g ləa loo gə́ ŋgon kəi gə́ dɔ maree’g lé kəmbolèje to tag wɔji dɔ Jerusalem njoroŋ. Mee ndɔje kára-kára ya yeḛ ɔs kəjee naŋg gɔl munda-munda ra ne tamaji gə ndəa-ndəa pidi ne Ala ləa to gə́ yeḛ ra kédé lé ya. 12 Yen ŋga diŋgamje neelé d’andə keneŋ d’ar ndu dee ɓar birim-birim ndá d’iŋga Daniel gə́ si ra tamaji ləm, gə ra ndòo rɔ Ala’g lé ləa ləm tɔ. 13 Tɔɓəi d’ḭ d’aw no̰ mbai’g dəjee ta gə́ wɔji dɔ né kɔg loo ra né gə́ ka̰ mbai lé pana: See i ndaŋg né kɔg loo ra né rədədə mba kar mee ndɔje gə́ rɔ-munda lé nana ɓa gə́ a ra tamaji ta magə gə́ rara’g əsé ta dəw gə́ rara’g ɓó a ra tai-i mbai’g lé el ndá debee neelé d’a kilá mee bwa’g dan toboḭje’g ya, see i pa bèe el wa.
Mbai lé ila dee keneŋ pana: Ta neelé to tɔgərɔ ya gə goo godndu Medəje gə Persəje gə́ dəw askəm telee ɓəd nda̰ el lé.
14 Deḛ d’un ta tɔɓəi d’ula mbai lé pana: Daniel, yeḛ gə́ kára mbuna deḛ gə́ d’wa dee ɓee gə́ Juda ree sə dee lé əi mbai, yeḛ ooi gə́ né el ləm, né kɔg loo ra né gə́ i ndaŋg kara yeḛ oo gə́ né el ləm tɔ ndá yeḛ ra tamaji ləa as gɔl munda gə ndɔje kára-kára lai ya.
15 Loo gə́ mbai oo ta neelé ndá mée aw ɓiriri-ɓiriri. Yeḛ wa mée kɔgərɔ mba kɔr ta dɔ Daniel’g ləm, yeḛ ula rəa ndubu saar ar kàr andə gə mba kajee ləm tɔ. 16 Nɛ diŋgamje neelé d’ɔs mbai lé ɓɔḭ-ɓɔḭ d’ulá pana: Ǝi mbai, maji kari oo gao, godndu lə Medəje gə Persəje wɔji mba kar né kɔg loo ra né gə́ rara əsé godndu gə́ rara gə́ mbai unda jia keneŋ lé ndá to njaŋg ya ɓó loo telee raŋg godo.
17 Yen ŋga, mbai lé un ndia mba kar dee d’aw ree gə Daniel ləm, gə mba kar dee d’ilá mee bwa’g dan toboḭje’g ləm tɔ. Mbai lé un ta ula Daniel pana: Maji kar Ala ləi gə́ i ra né aree gə meekai sam-sam lé ɔri ilai tar ya.
18 Deḛ d’un biri mbal d’udu ne ta bwa lé, tɔɓəi mbai lé ɔs nétorjia gə́ to ŋgama’g ləa ləm, gə ka̰ dəwje ləa gə́ boo-boo ləm tɔ lé keneŋ mba kar ta kára kara gə́ wɔji dɔ Daniel lé dəw a telee ɓəd nda̰ el. 19 Gée gə́ gogo ndá mbai lé tel aw mee kəi-gad’g ləa. Mee til’g neelé yeḛ ɔg mée ɓoo ləm, yeḛ ar dee ree gə négɔl mée rəa’g el ləma, ɓi kara oso kəmee’g el ləm tɔ.
D’ɔr Daniel mee bwa toboḭje’g lé
20 Ta lookàr gə́ loo to gḭdo-gḭdo ɓəi ndá mbai ḭ aw gə tɔgee ta bwa toboḭje’g lé. 21 Loo gə́ mbai lé ree pər gə́ ta bwa’g lé ndá yeḛ ɓar Daniel gə ndu gwɔb no̰ dəjee pana: Daniel, kura lə Ala gə́ Njesikəmba lé see Ala ləi gə́ i ra né aree gə meekai sam-sam lé taai ta toboḭje’g wa.
22 Daniel ila mbai’g lé pana: Ǝi mbai, maji kari si gə ləbi-ləbi gə nɔḭ ya! 23 Ala ləm ula kura ləa gə́ dara aree ndém ta toboḭje sud-sud mba kar dee ra səm némajel kára kara el mbata ta kára kara wa dɔm nea̰’g el. Ǝi mbai, nɔḭ-i’g ya kara m’ra né gə́ majel kára kara el tɔ.
24 Yen ŋga, rɔ mbai lé lelee yaa̰ aree un ndia mba kar dee d’ɔr Daniel mee bwa’d lé teḛ səa raga. Daniel lé d’ɔree mee bwa’g teḛ səa raga ya ndá d’iŋga doo kára kara rəa’g el mbata yeḛ ɔm mée dɔ Ala’g lé ləa jəb-jəb. 25 Mbai lé un ndia mba kar dee ree gə diŋgamje gə́ d’un dɔ Daniel lé ar dee d’ɔm dee mee bwa’g dan toboḭje’g, deḛ ləm, gə ŋgan deeje ləma, gə denéje lə dee ləm tɔ. Kédé ɓa mba kar dee d’oso gel bwa’g ɓəi lé ndá toboḭje lé lá dee sagm-sagm to̰ siŋga deḛ lai rɔb-rɔb tɔ.
26 Gée gə́ gogo ndá mbai Darius lé ndaŋg ta ar koso-dəwje lai ləm, gə ginkoji dəwje gə raŋg ləma, gə dəwje gə́ takɔji dee to gə ria-ria ləm tɔ gə́ d’isi dɔ naŋg nee pana:
Maji kar sí síje dan meelɔm’g bèdèg ya! 27 Ma m’un ndum mba kar goo ɓeeko̰ ləm lai lé dəwje ɓəl Ala lə Daniel ləm, ndəb pəd-pəd nea̰’g ləm tɔ.
Mbata yeḛ nja ɓa to Ala gə́ Njesikəmba ləm,
Gə Njesigənea̰ ləm tɔ,
Ɓeeko̰ ləa lé a tuji nda̰ el ləm,
Dum dɔ loo ləa kara
A to saar-saar gə no̰ ləm tɔ.
28 Yeḛ nja ɓa ɔr dəwje
Dan tuji’g aji dee ləm,
Yeḛ ar nétɔjije gə nédumkooje
To dan dara’g gə dɔ naŋg nee ləm tɔ.
Yeḛ nja ɓa taa Daniel
Ji siŋgamoŋ’d lə toboḭje lé tɔ.
29 Mee ləb ko̰ɓee gə́ lə Darius ləm, gə ka̰ Sirus gə́ to dəw gə́ Persə ləm tɔ lé Daniel iŋga mbai kula dɔ maree’g keneŋ ya.
