2 Amuleina 18 - MPG & SBA2015

LEU D’A JUDA-D’A

(a) TINÏ AD’UD’A ATA EZEKIYAS DEI GAK MBA ATA JOSIYAS

Ezekiyas mi tamula yam Juda-na

1 Kur biza d’a hindi d’a Ose Ela goroma amul ma Israel-lâ nga mi tamulid’a, Ezekiyas Ahas goroma mi kak amula yam suma Juda-na. 2 Kid’a mi tamulid’a, bizamî dok mbà yam vahl. Mi tamula avo Jerusalem bizad’a dok mbà yam zlengâ. Asum a yat ala Abi ni Zakari goromba. 3 Ezekiyas mi le sun nda d’ingêra avok Ma didina ki hurum pet d’igi abum ngolo David na. 4 Mi pleî yima ndingâ woyo, mi to ahina d’a tcheta kä woyo, mi kus agu ma murguli ma azi pum malo d’a a yat ala Asera-d’a woyo. Mi kus gugui ma kawei ma hleu ma Moise mi yoroma woi mbambak, kayam tinï ad’ud’a kur atchogoid’a hi Moise-sa dei gak kur atchogoi ndata, Israel-lâ a nga ngalam dubang ma his djivid’ina. Gugui máma a yum ala Nehustan. 5 Ezekiyas mi tin hurum yam Ma didina Alona hi Israel-lîna kal amulei suma Juda suma tamula avoroma ki suma vrak blogoma pet mi. 6 Mi reî ki Ma didina fafat bei mi wal ki sed’em mbei ba, mi ge yam kä ad’u vun ma he ma Ma didina mi hum mi Moise-sâ memet mi. 7 Ma didina mi nga zlapa ki sed’emu. Ahle suma mam lazina pet, mi faziya. Mi tchol huneîd’a kamul ma Asiri-na, mi ge nga yam kä ad’um mbuo d’a. 8 Mi tchi suma Filistê-na gak mi i kur azì ma ngol ma Gaza-na, mi b’lak andaga mazid’a woi tinï ad’ud’a ata yima azigarâ a kak ndjola kuana dei gak mba kur azì ma nglo ma ad’eng ma ngunguna mi.

Ge hum mba yam hled’a hi Samari-d’a

9 Kur biza d’a fid’i d’a Ezekiyas nga mi tamulid’a, ni biza d’a kid’iziya d’a Ose Ela goroma amul ma Israel-lâ nga mi tamulid’a, Salmanasar amul ma Asiri-na mi mba á dur ayîna ki Samari, mi nguyut kä. 10 Mi hlazì ma ngol ma Samari-na kur dabid’a hi bizad’a hindid’a, nala, ni kur biza d’a karagaya d’a Ezekiyas nga mi tamulid’a. Ni biza d’a zlengâ d’a Ose amul ma Israel-lâ nga mi tamulid’a mi. 11 Amul ma Asiri-na mi yo Israel-lâ magomba, mi izi Asiri, mi tchuk suma dingâ kur ambas sa Hala-d’a, mi tchuk suma dingâ kur Gozan avun alum ma Habor-râ, mi tchuk suma dingâ kur azì ma nglo ma Mede-na mi.

12 Ahle ndazina pet a le ki Israel-lâ hina kayam a hum nga vun Ma didina Alo mazina d’i, a ngom nga vun mam ma djinda d’i, a hum nga vun ma he ma Moise azongâ hi Ma didinina mi dazizina d’i, a tit nga kam mbuo mi.

Sanakerip mi tchol dur ayîna ki leu d’a Juda-d’a

(Gol Is 36.12 Sun hAm 32.1)

13 Kur biza d’a dogo yam fid’i d’a Ezekiyas nga mi tamulid’a, Sanakerip amul ma Asiri-na mi mba á dur ayîna kazì ma nglo ma Juda ma ad’eng ma ngunguna pet, mi yomu. 14 Ata yi máma Ezekiyas amul ma Juda-na mi ge sunda ata amul ma Asiri-na sä Lakis, mi dum ala: An le tchod’a avorongû, ang mba atan durâ d’i. Vama ang tinindji kana, an mba ni lumu.

Amul ma Asiri-na mi ngam kawei ma hapma kam tonna zlengâ, lora kilona kikis zlengâ mi. 15 Ezekiyas mi yo kawei ma hap ma nga kur gong nga kud’ora hi Ma didinid’ina ki ma nga kur gong nga ngom ndjondjoî d’a kur azì ma amulîd’a pet mi. 16 Ata yi máma mi hô lor ra a gulut ki vun gong nga kud’ora hi Ma didinid’a ki d’a hi bap matnid’a woyo, mi hat mamul ma Asiri-na pet.

Azigar ma ngol ma Asiri-na mi de zlad’a

(Gol Is 36.2-222 Sun hAm 32.9-16)

17 Wani kid’a amul ma Asiri-na mi nga Lakis-sa, mi geï ma ngolâ hi azigar mama ki ma kama zlapa ki ma avunama, zlapa ki azigarâ ablaud’a á i Jerusalem. Kid’a azi mba avun azinid’a, a mba tchol avun yima b’irlim ma mbina nga tchola kuana avun lovot ta i kur asine ma suma a mbus baruna kuana. 18 Azi yamulâ. Eliyakim Hilkiya gorom ma ngol ma yam azì ma amulina ki Sepna ma b’ir mbaktumba hamulîna ki Jowa Asaf gorom ma b’ir zla d’a led’a kä na, a buzugï woi kur azina, a mba geveziya.

19 Ma avun ma ngol ma Asiri-na mi dazi ala: Agi i dagi Ezekiyas ala: Wana ni zla d’a amul ma ngol ma Asiri-na mi data: Vama ang tin hurung kama ni me ge? 20 Ang djib’er ala zla d’a ded’a mba d’i mbut nga hur ma djivina ki ve tad’a á dur ayîna zu? Sama ang tin hurung kama ni nge ba, ang tchol huneîd’a ki sed’en nge? 21 Yam Ezipte zu? Wani Ezipte ni d’igi tchereu ma kus sei ma tchok abo sama mi deng tam kama na. Wana ni vama Faron amul ma Ezipte-na nga mi lum ki suma pet suma a deng tazi atama.

22 Mi dazi kua ala: An wala agi mba dan ala agi tinigi hurugi ni yam Ma didina Alo magina. Wani ni Ezekiyas ba, mi to yima nding ma tetengâ ki yima ngal ahle suma ngat buzu ma tetengâ kä woyo, mi de mi suma Juda-na ki suma Jerusalem-ma ala: Agi i kud’urogi Ma didina ni yam yima ngal ahle suma ngat buzu máma avo Jerusalem-mu d’uo zu?

23 Agi i dagi mi Ezekiyas ala: Ki tchetchemba, an nga ni tchenengû, ang ndjak zla manga ki salana amul ma Asiri-na. Le ang ndak á hal suma djang akulumeina ni, an mba ni hang akulumeina dudubud’a mbà. 24 Le azigar mang ma ad’engâ mi ndak á dur ki azigar ma amangeî ma kal teglesâ hi salanina d’uo ni, ni nana ba, ang tin hurung yam pus ma dur ayîna kakulumeina hi Ezipte-na ge? 25 Na ni ang djib’er ala salana mi mbeï á dur andaga d’a wanda á b’lagat tei ni bei minda hi Ma didinid’a zu? Nga na d’i! Ni Ma didina ba, mi hum vuna!

26 Ata yi máma Eliyakim Hilkiya goroma, Sepna ki Jowa a de mi ma avun ma ngol ma Asiri-nina ala: Le ang mina ni, ang dami zlad’a ni ki vun Aram-ma, kayam ami humumu. Ar ang dami zlad’a ki vun Hebre-na hum suma a nga yam gulumuna akulo wana d’i.

27 Wani ma avun ma ngolîna mi dazi ala: Agi djib’eregi ala salana mi sununï ná de zlad’a mamul magina ki agi holu zu? Nga na d’i! Zla ndata ni yam suma a nga tchola akulo yam gulumuna wana pet mi. Ni suma a mba te ini sud’ozi a mba tche ini sumuruzi zlapa ki sed’egina.

28 Wani ma avun ma ngolîna mi er ad’um akulo ki vun Hebre-na ala: Agi humugi zla d’a amul ma ngol ma Asiri-na mi data: 29 Ar Ezekiyas mi lobogi vunagi d’i, kayam mam ndak á sud’ugi woi abon ndi. 30 Nga mi dala: Ma didina mi ndak á ei tini huri kamu. Mba mi sud’i woyo, mba mi ar amul ma Asiri-na mi hlazì mei ma ngolâ d’i.

31 Mi de kua ala: Salana amul ma Asiri-na mi dala: Ar agi hagi gagazid’a kam mbi, ar agi humum mbuo mi. Agi humugi ni zla d’a an amul ma Asiri-na ni dagizi wanda: Agi zlabagi darigïd’a ki sed’enu, agi mbeyegi gevenu. Wani nge nge pî mba mi te vud’a guguzlu mamba, mba mi te vud’a tulum mama, nge nge pî mba mi tche mbiyo golong mamba mi. 32 Agi kagagi hina djang, gak an mba ni yogi ni igi kur andaga d’a d’igi magid’a na d’a, kur andaga d’a geme ma lavungôna kat heîd’a ki guguzlu d’a le süma ki olif ma yor mbulâ ki mbul ayuma a nga kat mi d’a. Ar agi bogi ka hî d’i, agi mba kagagi ki arid’a sä hî. Ar agi humugi zlad’a hi Ezekiyas-sa d’i, kayam nga mi dagi ala Ma didina mba mi sud’ugiya, wani mi vid’igi ni woyo. 33 Agi wagi alona handjaf suma ding ma ndak á sut sum mama nge nge pî kur andaga mamba woi abo an amul ma Asiri-nina nga zu? 34 Alo ma Hamat-na ki ma Arpat-na a nga ni lara ge? Alo ma Sefarvayim-ma ki ma Hena-na ki ma Iva-na a nga ni lara ge? Azi sut Samari woi abon ndju? Nga na d’i! 35 Aduk alona handjaf sum ndazina pet ma mi sut andaga mamba woi abona nga ba, Ma didina mba mi sut Jerusalem mbei abon ndju?

36 Wani suma pet suma a nga ata yi mámina a kak silil, a hulongôm nga zla d’a de tu d’i, kayam amulâ Ezekiyas mi hazi vuna ala azi dum zla d’i. 37 Ata yi máma Eliyakim Hilkiya gorom ma ngol ma yam azì ma amulina ki Sepna ma b’ir mbaktumba hamulîna ki Jowa Asaf gorom ma b’ir zla d’a led’a kä na a haû baru mazina woyo, a hulong gen Ezekiyas, a dum zla d’a ma avun ma ngol ma Asiri-na mi data.

Ejekias to mbai gə́ Juda

2SgI 29.1-2, 2SgI 31.1

1 Mee ləb ko̰ɓee’g lə Ojee, ŋgolə Ela, mbai gə́ Israɛl gə́ njekɔm’g munda lé ɓa Ejekias, ŋgolə Akas, mbai gə́ Juda un kudu ko̰ɓee keneŋ. 2 Yeḛ lé ləbee as rɔ-joo-giree-mi ɓa yeḛ tel to mbai ɓəi ndá yeḛ si Jerusalem o̰ ne ɓee as ləb rɔ-joo-giree-jinaikara. Kea̰je ria lə Abi, ŋgolə Jakari. 3 Yeḛ ra né gə́ danasur kəm Njesigənea̰’g aree aw na̰’d béréré gə keaje Dabid ya. 4 Yeḛ tuji dɔ looje gə́ ndəw ləm, yeḛ təd mbalje gə́ tɔl gə́ néndajije ləma, yeḛ tuga ɗira magəje gaŋg ləm tɔ: tɔɓəi néndaji li gə́ Moyis léḛ gə́ larkas lé kara yeḛ təd njigi-njigi to mbata mee ndəaje’g neelé Israɛlje tuu néje gə́ ə̰də sululu d’aree ləm, d’unda ria lə Nehustan ləm tɔ . 5 Yeḛ ɔm mée jəb-jəb dɔ Njesigənea̰, Ala’g lé lə Israɛlje ndá mbuna mbaije gə́ Juda lé deḛ gə́ d’orè gée əsé deḛ gə́ nea̰’g kédé lé dəw kára kara gə́ njetana səa lé godo. 6 Yeḛ ɔm na̰’d sad gə Njesigənea̰ ɓó yeḛ ubá yá̰ el, tɔɓəi yeḛ aa dɔ godnduje gə́ Njesigənea̰ ar Moyis lé. 7 Yee gə́ bèe ɓa Njesigənea̰ nai ne gə Ejekias, aree teḛ ne kɔr dɔ néje’d lai gə́ yeḛ ra lé. Tɔɓəi yeḛ ḭ gə mbai gə́ Asiri ɔsee rəw ɓó yeḛ ula dəa gelee’g ra né aree el ŋga. 8 Yeḛ rɔ gə Pilistije dum dɔ dee saar teḛ Gaja ndá yeḛ tuji dɔ naŋgje lə dee, un kudee kəije gə́ ŋgal gə́ duu dɔ loo lə njéŋgəmlooje lé saar teḛ ne ɓee-booje gə́ ndògo-bɔrɔ gugu dɔ dee sub.

Asirije taa ɓee gə́ Samari

9 Ləb ko̰ɓee lə Ejekias, mbai gə́ njekɔm’g sɔ lé gə́ to ləb gə́ njekɔm’g siri gə́ Ojee, ŋgolə Ela to ne mbai gə́ Israɛl lé Salmanasar, mbai gə́ Asiri ɔr rɔ aw aḭ dɔ njé gə́ Samari sub rɔ sə dee. 10 Loo gə́ rudu ləb gə́ njekɔm’g munda as ndá deḛ taa ɓee lé to mee ləb ko̰ɓee’g lə Ejekias gə́ njekɔm’g misa̰ gə́ to ləb ko̰ɓee lə Ojee, mbai gə́ Israɛl gə́ njekɔm’g jinaikara, ɓa yeḛ taa ne ɓee gə́ Samari lé. 11 Mbai gə́ Asiri wa Israɛlje gə́ ɓər aw sə dee Asiri ndá yeḛ unda dee mee ɓee-boo gə́ Halah ləm, gə mbɔr Habor, baa gə́ Gosan ləma, gə mee ɓee-booje’g lə Medəje ləm tɔ, 12 mbata deḛ d’oo ndu Njesigənea̰, Ala lə dee el ləm, deḛ d’uba ta manrɔ ləa d’ya̰ ləm, mbata deḛ d’oo ta ləa el ləma, néje lai gə́ Njesigənea̰ un ndia dɔ’g gə ndu Moyis, kura ləa lé kara deḛ ra née el ləm tɔ.

Sa̰kɛrib lé to mbai gə́ Asiri gə́ taa ɓeeko̰ gə́ Juda

Esa 36.1, 2SgI 32.1

13 Mee ləb ko̰ɓee’g lə Ejekias, mbai gə́ njekɔm’g dɔg-giree-sɔ lé Sa̰kɛrib, mbai gə́ Asiri ɔr rɔ aw rɔ gə ɓee-booje gə́ Juda lai gə́ ndògo-bɔrɔ gugu dɔ dee sub lé taa dee.

14 Ejekias, mbai gə́ Juda ula kula Lakis rɔ mbai gə́ Asiri’g pana: Ma m’ra né kára gə́ to lée’g el. Ɔr rɔi rɔm’g gə́ raŋg. Néje lai gə́ i a kwɔji dɔm’g lé m’a ra née ya.

Yen ɓa mbai gə́ Asiri wɔji larnda as nékwɔji kwɔi-lə-né tɔl-dɔg-loo-jinaikara (9.000) ləm, gə larlɔr as nékwɔji kwɔi-lə-né tɔl-jinaikara (900) ləm tɔ dɔ Ejekias, mbai gə́ Juda’g. 15 Ejekias odo lar lai gə́ to mee kəi’g lə Njesigənea̰ ləm, gə yee gə́ to mee kəi nébao’g lə mbai ləm tɔ aree. 16 Tɔɓəi Ejekias, mbai gə́ Juda lé tɔr ne mbɔrje gə́ ra gə larlɔr gə́ yeḛ ɔr ne gir tabidi rəw-kəije lə Njesigənea̰ ləm, gə kag dɔ tarəbeeje ləm tɔ ar mbai gə́ Asiri.

Mbai gə́ Asiri aḭ dɔ Jerusalem sub gə rɔ

Esa 36.2-22, 2SgI 32.9-16

17 Mbai gə́ Asiri ula Tarta̰, gə Rab-Saris, gə Rabsake, ar dee d’ḭ Lakis gə bao-rɔje bula gə mba kaw rɔ ne gə mbai Ejekias lé ndá deḛ teḛ Jerusalem. Loo gə́ deḛ teḛ keneŋ mba̰ ndá d’aar naŋg mbɔr bwa kəm-rəw-mán gə́ to loo ŋgəm mán gə́ to dɔ maree’g, bwa kəm-rəw-mán neelé to rəw ndɔ’g lə njetogo kubu karee ndá kələw-kələw. 18 Deḛ ɓar mbai ndá Eliakim, ŋgolə Hilkija, mbai dɔ njémeekəije lə mbai ləm, gə Sebna, njendaji-maktub ləma, gə Joa, ŋgolə Asap gə́ to njeŋgəm maktubje ləm tɔ ɓa d’aw rɔ dee’g. 19 Rabsake ula dee pana: Maji kar sí ulaje Ejekias pajena: Mbai gə́ boi gə́ to mbai gə́ Asiri lé dəjii togə́bè pana: See ɗi ɓa gə́ siŋga gə́ i ɔm məəi dɔ’g wa. 20 Ta gə́ i pa ne pana: To ta gə́ i pa dɔ tai’g ba. Takwɔji-kəmkàr gə siŋgamoŋ ɓa gə́ kuma̰ kaw rɔ. See na̰ ɓa i ɔm məəi dəa’g gə mba kḭ rɔ ne sə neḛ wa. 21 Aa oo, i ɔm məəi dɔ Ejiptə’g, i gəd rɔi dɔ twatɔg nee gə́ təd gə́ ɔs ji nana ɓa gə́ njegəd rəa dɔ’g mbudu lé. Parao̰, mbai gə́ Ejiptə lé to togə́bè mbata dəwje lai gə́ d’ɔm meḛ dee dəa’g lé.

22 Banelə seḭ a kulamje pajena: Njesigənea̰, Ala lə sí ɓa seḭ ɔmje meḛ sí dəa’g. Nɛ see to yeḛ el ɓa gə́ Ejekias tuji dɔ looje ləa gə́ ndəw gə loo-nékinjanéməsje ləa ula ne Juda gə Jerusalem pana: Loo-nékinjaməs gə́ to Jerusalem neelé ɓa seḭ a kundaje barmba nea̰’g lé see yeḛ ula sí bèe el wa.

23 Ɓasinè, maji kari un ndui ar ɓémje gə́ to mbai gə́ Asiri ndá m’a kari kundaje tɔl-dɔg-loo-joo (2.000), ɓó lé i as kiŋga njékal deeje gə mba kar dee d’uba dee ya. 24 See i a ra to gə́ ban ɓa i a kɔs ne ɓé-njérɔje gə́ kára mbuna kuraje’g lə ɓémje gə́ lam ba nee ŋgərəŋ wa. I ɔm məəi dɔ Ejiptə’g gə mba kiŋga ne pusu-rɔje gə njérɔ gə kundaje ɓa. 25 Nɛ ma lé see m’ree loo gə́ nee’g gə mba rɔ səa tujee lal torndu Njesigənea̰ lé wa. Njesigənea̰ lé ɓa ulam pana: Maji kam m’aw m’rɔ gə ɓee neelé m’tujee.

26 Eliakim, ŋgolə Hilkija, gə Sebna, gə Joa, d’ula Rabsake pana: Maji kari ula kuraje ləi ta gə ta lə Aramje ɓa mbata jeḛ n’gərje ya ɓó ula sí ta gə takɔji Judaje mba karee oso mbi koso-dəwje gə́ d’aar dɔ ndògo-bɔrɔ’g lé el.

27 Rabsake tel ila dee keneŋ pana: See ɓémje ulam rɔ ɓée síje’g gə rɔ sí-seḭ’g ɓa gə mba kam m’pa taje neelé wa. See to rɔ dəwje’g nee gə́ d’isi dɔ ndògo-bɔrɔ’g nee gə mba sɔ siḭ dee gə kai ər dee sə sí-seḭ na̰’d lé el wa.

28 Togə́bè ɓa Rabsake aw gə́ kédé ɔr ndia gə́ tar wəl gə takɔji Judaje pa ne pana: Maji kar sí ooje ta gə́ mbai gə́ boi gə́ to mbai gə́ Asiri pa lé. 29 Mbai lé pa togə́bè pana: Arje Ejekias su kəm sí el mbata yeḛ a kaskəm kɔr sí ji neḛ’g kɔm sí tar el. 30 Maji kar Ejekias ndɔr sí ar sí ɔmje meḛ sí dɔ Njesigənea̰’g paje ne pana: Njesigənea̰ a kɔr sí kar ɓee-boo neelé oso ji mbai gə́ Asiri’g el bèe el. 31 Ɔmje meḛ sí dɔ ta’g lə Ejekias el mbata mbai gə́ Asiri pa togə́bè pana: Maji kar sí ɔmje sə neḛ na̰’d sad osoje ne gel neḛ’g. Bèe ɓa nana kara a sɔ kandə nduú ləa-ləa ləm, gə kandə kodé ləa ləm tɔ, nana kara a kai mán mee bwa-mán’g ləa to 32 saar kar neḛ n’ree n’odo sí n’aw ne sə sí mee ɓee gə́ to asəna gə ka̰ sí, to ɓee gə́ kó gə mán-nduú to keneŋ ləm, to ɓee gə́ muru gə ndɔ-nduúje to keneŋ ləma, kag-koiyoje gə ubu tə̰ji to keneŋ ləm tɔ, bèe ɓa seḭ a síje ne kəmba ɓó a kwəije ne el. Maji kar sí taaje ta lə Ejekias el mbata yeḛ a gə su kəm sí pana: Njesigənea̰ ɓa a kɔm sí tar. 33 See magəje lə ginkoji dəwje gə raŋg lé taa ɓee lə dee lə dee ji mbai gə́ Asiri’g mba̰ wa. 34 See magəje lə Amat gə Arpad d’əd ra wa. See magəje lə Separbayim gə Hena gə Iba d’əd ra wa. See deḛ lé taa Samari ji neḛ’g wa. 35 Mbuna magəje lai gə́ wɔji dɔ ɓeeje neelé see yee gə́ ra ɓa taa ɓee lə dee ji neḛ’g ŋga ɓa Njesigənea̰ ɓa a taa Jerusalem ji neḛ’g ɓəi wa.

36 Koso-dəwje lé d’isi ta dee mundu ɓó d’ilá ta’g el, mbata mbai Ejekias lé un ndia ar dee pana: Seḭ a kiláje ta’g el. 37 Yen ɓa Eliakim, ŋgolə Hilkija gə́ to mbai dɔ njémeekəije lə mbai ləm, gə Sebna, njendaji-maktub ləma, gə Joa, ŋgolə Asap gə́ to njeŋgəm maktub ləm tɔ lé tel ree rɔ Ejekias’g gə kubuje lə dee gə́ til hao̰-hao̰ ndá deḛ ndaji taje gə́ Rabsake pa lé d’aree oo tɔ.