Ad’u tinda hi vun til ma Pa’â
1 Ma didina mi de mi Moise azi ki Aron kur ambas sa Ezipte-d’a ala: 2 Til ma wana mba mi mbut ni til magi ma avo’â, mba mi mbut ni til ma avo’â hi biza magid’ina mi. 3 Agi dagi Israel-lâ pet ala: Kur bur ma dogona hi til ma wanina, ar nge nge pî mi ve gor timina yam sum mama avun azina gagang. 4 Le suma avo hur azinina a ndak nga á mut gor timina d’uo ni, mi ve ndram mazina, ndak yam ndumba hi sumid’a. Agi b’rawagi hliu gor timi máma ndak yam tena hi nge nge pî adigagiya. 5 Agi ndak á vagi gor timina d’oze gor b’ë ma bei daka ma bizam tuna. 6 Agi ngomom gak bur ma dogo yam fid’ina hi til ma wanina, toka hi Israel-lâ pet a ngat ahu ma a manam máma ki fladege d’a afata i nikid’a. 7 Agi vagi buzuwamu, agi yamam avun gonga abo hî abo hî, agi yamam avun bilâ akulo mi, avun azì ma agi mba tum kuana. 8 Kur andjege ndata, agi sorogi hliu máma, agi mud’um kavungô ma lum bei angufina kasu ma aglarâ mi. 9 Agi mud’um karid’a d’oze yum ki mbina d’uo mi, wani agi soromî tumbulu, yamba kasema karuwatna pet. 10 Agi aragi hliuna akulo gak tcha yorogo d’i. Le hliuna mi ar abogi yorogo ni, agi ngalam mbei kakud’a. 11 Ata yima agi mba tuma, agi djinigi d’i’â furugiya, agi tchugugi atuguru magina asegiya, agi yogi tutuguyo magina abogiya, agi mud’ugizi atogotogo. Ni vun til ma Pa’â hi an Ma didinina.
12 Kur andjege ndata, an mba ni kleû tita hur azì ma Ezipte-na, an mba ni tchi gro suma Ezipte suma a vut avo’â woi pet, tinï ad’ud’a yam suma gak mba yam d’uwarâ. An mba ni ka sariyad’a yam alona hi Ezipte-nina pet, kayam an ni Ma didina. 13 Buzu máma mba mi mbut ni vama taka avun gong nga agi nga kuad’a. Ata yima an mba ni tchi Ezipte-nina, an mba ni we buzuna, an mba ni kal kagiya. Hina wani, ndak ka tcho d’a tchi matna mba d’i fagi d’i.
14 Bur máma mba mi mbut ni bur ma ge humba. Agi mba lagi vun tilâ kur bur máma á suburun an Ma didina. Vun til máma mba mi mbut ni gat magid’a kur atchogoi d’a lara ge pet.
Vun til ma a lum kavungô ma bei angufina
15 Ma didina mi de kua ala: Agi tagi avungô ma bei angufina burâ kid’iziya. Tin ad’ud’a kur bur ma avo’â, agi aragi angufa avo hatagi d’i, kayam sama lara ma tavungô ma a lum kangufa kur bur ma avo’â gak bur ma kid’iziya mámina, a mba pad’am mbei aduk Israel-lâ. 16 Kur bur ma avo’â agi mba togogi tok ka a tinit irat vata, kur bur ma kid’iziyana agi mba togogi tok ka ding nga a tinit irat vata mi. Ar sa tu pî mi le sun kur bur máma d’i, ar nge nge pî mi le ni te mama hol.
17 Agi mba ngomogi vun til ma a lum kavungô ma bei angufina, kayam ni kur bur máma tamba ba, an mba ni buzugugi ades magina woi kur ambas sa Ezipte-d’a. Agi ngomogi bur máma d’igi gat ta didinda na yam andjavagi kur atchogoi d’a lara ge pet. 18 Kur bur ma dogo yam fid’ina hi til ma avo’îna, ki fladege mata, agi mba tagi avungô ma bei angufina gak kur bur ma dok mbà yam tuna hi til mámina. 19 Kur bur ma kid’iziya máma agi aragi angufa avo hatagi d’i. Le nangeina d’oze gor vut ma yam andaga ndatina pî, sama mi tavungô ma a lum kangufina, a mba pad’am mbei aduk Israel-lâ. 20 Ata yima lara pet ma agi mba kagagi kuana, agi tagi avungô ma a lum kangufina d’i, wani agi tagi navungô ma bei angufina.
Israel-lâ a min tazi yam vun til ma Pa’â
21 Moise mi yï suma nglo suma Israel-lâ pet, mi dazi ala: Agi yogi aho’â yam vun aziyagi gagang, agi ngad’azi á le vun til ma Pa’â. 22 Agi hlagi agu hisop ma djinda mugulak d’igi asimatna na na, agi nigim kä aduk buzu ma a vom kä kur halîna, agi yamam akulo avun bilâ, avun gonga abo hî abo hî mi. Agi ar sa mi nde woi avun aziyam mbi gak yima fod’a. 23 Ata yima Ma didina mba mi kal avo Ezipte á tchi sumina, mba mi we buzuna akulo avun bilâ, avun gonga abo hî abo hî, mba mi kal yam vun azì máma, mba mi ar ma tchi suma mba mi kal avo hatagi á tchagi d’i. 24 Agi kandjavagi agi mba ngomogi bur máma d’igi ni gat magid’a na gak didin.
25 Fata agi kalagi kur ambas sa Ma didina mba mi hagizi d’igi mi hlagi vunam kat na d’a, agi ngomogi vun til máma ped’et. 26 Le grogina a mba djobogi ala: Agi lagi vun til máma ad’uma na ge ni, 27 agi hulong dazi ala: Ni vun til ma Pak ma a ngat buzuna á he ngola mi Ma didin ma kal yam azina hi Israel-lâ avo Ezipte-na. Ata yi máma mi tchi Ezipte-na, mi ngomomi amiya.
Ata yi máma Israel-lâ a grif kä andaga a kud’or Ma didina. 28 Israel-lâ a iya, a le d’igi Ma didina mi he vuna mi Moise azi ki Aron na.
Gro suma Ezipte suma a vud’uzi avo’â a bo
29 Kur andjege d’a dangâlad’a, Ma didina mi tchi gro suma Ezipte suma a vud’uzi avo’â woi pepet, tinï ad’ud’a ni yam Faron ma nga kaka yam zlam mam mba amulina gorom ma ngolâ gak mba yam magom ma nga kur dangeinina gorom ma ngolâ, gak mba yam d’uwarâ grozi suma a vud’uzi avo’â pepet mi. 30 Kur andjege ndata, Faron kazungeî mama ki Ezipte-na pet a tchola, a wet tchina gandjau kur Ezipte, kayam hur azì ma bei fe matna kuana tu pî nga d’i.
31 Kur andjege ndata Faron mi yï Moise azi ki Aron, mi dazi ala: Agi tchologiya! Agi ki Israel-lâ; agi buzugugi woi aduk sum mana! Agi i kud’urogi Ma didina d’igi agi dagi na. 32 Agi yogi d’uwar magi ma gureina ki ma nglona d’igi agi dagi na, agi igiya, agi b’agi vuna kan mi.
33 Ezipte-na a djib’er ala azi pet a mba bo. Kayam ndata, a tes Israel-lâ ped’et ala a buzuk kei atogo yam ambas mazid’a. 34 Israel-lâ a yo afut ta azi tib’eget ta bei fak ba d’a, a gid’it kur baru mazid’a, a yot keleziya. 35 Israel-lâ a lahle suma Moise mi dazi kazina, a tchen Ezipte-na ahle suma a lazi ki kawei ma hapmina kahle suma a lazi ki lorina ki baruna mi. 36 Ma didina mi mbut Israel-lâ djivid’a ir Ezipte-na. Azi hazi ahle suma azi tchenezi kazina; ni hina ba, a yo ahlena hi Ezipte-na.
Israel-lâ a buzuk kei avo Ezipte
37 Israel-lâ a tchol avo Ramses á i Sukot. Ablawazi ni go ki 600.000 ni suma ndak andjofîna bei ndum kemba ba. 38 Andjaf suma ablaud’a teteng a i ki sed’eziya, d’uwar ma gureina ki ma nglona ablaud’a mi. 39 Azi ge woî ma bei angufina kafut ta tib’ek ka azi yod’ï avo Ezipte bei faka ba ndata, kayam Ezipte-na a digizi woi natogo zak bei azi yo ahle suma tena abozi ba.
40 Israel-lâ a le bizad’a avo Ezipte ni kikis fid’i yam dok hindi. 41 Kid’a biza d’a kikis fid’i yam dok hindi ndata ndaka, kur bur máma tamba, suma hi Ma didinina pet a buzuk kei yam ambas sa Ezipte-d’a. 42 Andjege ndata Israel-lâ a tinit irat vat yam Ma didina, kayam mi buzuguzi woi kur ambas sa Ezipte-d’a. Andjege ndata, ti mbut nandjege d’a ge humba mi Israel-lâ á he ngola mi Ma didina kur atchogoi d’a lara ge pet.
Gat ta yam vun til ma Pa’îd’a
43 Ma didina mi de mi Moise azi ki Aron ala: Wana ni gat ta yam vun til ma Pa’îd’a:
Ar andjaf ma ding mi tum zlapa ki sed’egi d’i.
44 Magom ma agi guzum ki beged’ina,
agi ngad’amî bayâd’a tua ba, mi tum ki sed’egiya.
45 Sama ding ma mi nga kaka ki sed’engâ,
d’oze ma ang hlum á sundina,
mi nga ki lovota á tum zlapa ki sed’egi d’i.
46 Agi mba mud’umî krovo kur azina,
agi ndagi ki hliuna woi avun azina d’i,
agi kuzugi asok kei tu d’i.
47 Ar adesâ hi Israel-lîna pet a le vun til ma Pak máma.
48 Le sama ding ma nga kaka avo hatangâ
mi min á le vun til ma Pa’â
á he ngola mi an Ma didina ni,
ar gro andjof suma avo hatama pet a ngad’azi bayâd’a.
Ata yi máma mba mi zlap ki sed’egi á le vun tilâ;
sa máma mi mbut ni gor vuta.
Wani ar sama bei ngat bayâd’a mi te Pak máma d’i.
49 Gat ndata mba d’i arî kaka adigagi hina
yam gor vuta d’oze yam angei ma mba mi kak adigagina.
50 Israel-lâ pet a le d’igi Ma didina mi he vuna mi Moise azi ki Aron na. 51 Kur bur máma tamba, Ma didina mi buzuk Israel-lâ woi kur ambas sa Ezipte-d’a, ad’u adezezi ad’u adezeziya.
Tum gə́ deḛ tum gin naḭ Pag
1 Njesigənea̰ ula Moyis gə Aaro̰ ta mee ɓee gə́ Ejiptə pana : 2 Naḭ gə́ neelé a to naḭ lə sí gə́ dɔtar, a to naḭ lə sí gə́ dɔtar gə́ mee ləb’g. 3 Maji kar sí ulaje koso-dəwje gə́ Israɛl pajena: ndɔ gə́ njekɔm’g dɔg gə́ mee naḭ’g neelé d’a kwa ŋgon badə kára kwɔji ne dɔ njémeekəije lə dee lə dee. 4 Ɓó lé njémeekəije lə dəw lé bula d’as dɔ ŋgon badə kára el ndá d’a kɔm na̰’d gə njéboatakəije lə dee gə́ mbɔr dee’g pər lé gə goo bula lə dəwje, seḭ a tura deeje kwɔjije ne dɔ ŋgon badə neelé gə goo né gə́ nana kara askəm sɔ lé ya. 5 Ŋgon badə gə́ seḭ a kwáje lé a to bàlee gə́ ra ləb kára ba gə́ rəa mina̰ el, seḭ a kwaje ŋgon badə əsé ŋgon bya̰ tɔ. 6 D’a ŋgəm saar ndɔ dɔg-giree-sɔ gə́ mee naḭ gə́ neelé tɔɓəi loo gə́ kàr a gə kandə ndá koso-dəwje gə́ Israɛl lai d’a kḭjá gə məs. 7 D’a kun məsee rad kag tarəwkəije gə́ joo’g ləm, gə dəa gə́ tar’g ləm tɔ, mee kəije kára-kára lai gə́ d’a gə sɔ né keneŋ lé. 8 Mee til’g neelé ya, d’a sɔ dakasee gə́ nuŋga dɔ pər’g lé, d’a sɔ na̰’d gə muru gə́ əm-tiné godo keneŋ ləm, gə kamnaḭje gə́ adə ləm tɔ. 9 D’a tibi dɔ pər’g gə́ tibi ba sɔ el ləm, d’a ndiri gə mán karee ər lam ba gə mba sɔ el ləm tɔ, nɛ d’a nuŋga dɔ pər’g gə dəa, gə gɔleeje, gə dəaje gə́ mée’g bura ya karee no̰ so̰-so̰ tɔ. 10 Saar kar loo àr dɔ’g lé d’a kya̰ né kára kara keneŋ el tɔ, ɓó lé gesee nai teḛ bèlè gə ndɔ ndá d’a roo pər ya. 11 Loo gə́ d’a gə sɔ ndá d’a kwa ɓər dee gə ndar njim-njim ləm, négɔl a to gɔl dee’g ləma, kag-tɔs lə dee kara a to ji dee’g ləm tɔ, d’a sɔ dɔ ŋgɔd’g ya. Yee neelé to Pag lə Njesigənea̰.
12 Mee til’g neelé n’a njaa mee ɓee gə́ Ejiptə ndá n’a kila tuji dɔ ŋgandərje lai gə́ mee ɓee gə́ Ejiptə’g, un kudee dɔ ŋgandər dəwje’g saar teḛ ne dɔ ŋgandər daje’g ləm, n’a gaŋgta dɔ magəje’g lai gə́ to Ejiptə lé ləm tɔ. Neḛ n’to Njesigənea̰. 13 Məs lé ɓa a to nétɔji dɔ kəije gə́ seḭ síje keneŋ, n’a koo məs neelé ndá n’a dəs dɔ sí’g tar tɔɓəi loo gə́ n’a kila tuji dɔ ɓee gə́ Ejiptə’g ndá tuji-boo neelé a tuji sí el. 14 Seḭ a karje meḛ sí olé dɔ ndɔ’g neelé ndá seḭ a raje ne naḭ gə́ wɔji dɔ Njesigənea̰. Seḭ a raje kaareeje to asəna gə godndu gə́ a to saar-saar gə no̰ mbata lə ŋgaka síje ya .
Naḭ gə́ wɔji dɔ muru gə́ lal əm-tiné
15 As ndɔ siri lé, seḭ a ko̰je muru gə́ əm-tiné godo keneŋ. Un kudee mee ndəa gə́ dɔtar lé əm-ti muru a godo mee kəije’g lə sí, mbata nana ɓa gə́ o̰ muru gə́ ti lé mee ndəa gə́ dɔtar saar teḛ ndəa gə́ siri lé ndá d’a kɔree mbuna Israɛlje’g gə́ gogo ya. 16 Ndɔ gə́ dɔtar lé a to ndɔ mbo̰ dɔ na̰ lə sí gə́ to gə kəmee ləm tɔ. Mee ndəaje’g neelé seḭ a raje kula kára kara keneŋ el, nɛ seḭ a raje nésɔ lə sí lə sí ɓa. 17 Seḭ a raje naḭ gə́ wɔji dɔ muru gə́ əm-tiné godo keneŋ mbata mee ndəa’g neelé nja ɓa ma m’ar koso-dəwje lə sí d’unda loo mee ɓee gə́ Ejiptə teḛ d’aw, seḭ a tɔsje kəm sí dɔ ndɔ gə́ neelé asəna gə godndu gə́ a to saar-saar gə no̰ mbata lə ŋgaka síje. 18 Naḭ gə́ dɔtar lé, mee ndəa gə́ dɔg-giree-sɔ, loo gə́ kàr andə ndá seḭ a ko̰je muru gə́ əm-tiné godo keneŋ saar teḛ ne ndɔ rɔ-joo-giree-kára mee naḭ’g neelé. 19 As ndɔ siri lé əm-ti muru a godo mee kəije’g lə sí, mbata nana ɓa gə́ o̰ muru gə́ ti lé lé to dəw-dɔ-ɓee əsé to kojiɓee kara d’a kɔree mbuna koso-dəwje gə́ Israɛl’g gə́ gogo ya. 20 Seḭ a ko̰je muru gə́ ti pai godo, loo-si síje lai lé seḭ a ko̰je muru gə́ əm-tiné godo keneŋ ɓa.
Kwa dɔ gɔl muru mbata naḭ Pag
21 Moyis ɓar ŋgatɔgje gə́ Israɛl lai ula dee pana: Awje, aw waje nékulje mbata lə njémeekəije lə sí ndá ŋgan badje gə́ wɔji dɔ Pag lé inja deeje gə́ məs. 22 Gée gə́ gogo, seḭ a kunje barkəm gərgənd, ndá seḭ a kulaje dan məs gə́ to mee bai’g lé ndá məs gə́ to mee bai’g lé seḭ a radje kag tarəwkəi gə́ tar ləm, gə kaar kag tarəwkəije gə́ joo’g ləm tɔ. Dəw kára kara mbuna sí’g a kunda loo mee kəi’g ləa teḛ raga el saar kar loo àr D’aw rad məs kag tarew-kəi’g (12.22) 23 Loo gə́ Njesigənea̰ a gə kaw mba tuji Ejiptə lé yeḛ a koo məs gə́ to kag tarəwkəi’g gə́ tar ləm, gə kag tarəwkəije gə́ joo’g ləm tɔ ndá Njesigənea̰ a dəs tarəw kəi’g lé tar ɓó yeḛ a kya̰ loo kar njetuji-néje andə mee kəije’g lə sí gə mba tuji sí el . 24 Seḭ a raje togə́bè kaareeje to godndu gə́ a to saar gə no̰ mbata lə sí-seḭ ləm, gə mbata lə ŋgan síje ləm tɔ. 25 Loo gə́ seḭ a ka̰dje mee ɓee gə́ Njesigənea̰ a gə kar sí gə goo ndukun ləa lé ndá néra gə́ to gə kəmee neelé seḭ a raje togə́bè ya. 26 Bèe ɓa loo gə́ ŋgan síje d’a dəji sí pana: See né gə́ seḭ raje lé gelee to ɗi wa. 27 Ndá seḭ a kila deeje keneŋ pajena: Yee neelé to gə́ nékinjaməs Pag mba kula ne rɔnduba dɔ Njesigənea̰’g mbata yeḛ dəs dɔ kəije’g lə Israɛlje mee ɓee gə́ Ejiptə, loo gə́ yeḛ tuji ɓee nee lé ndá ya̰ kəije lə síjeḛ gə́ majee. Dəwje d’unda barmba d’ula dɔ dee naŋg tɔ. 28 Togə́bè Israɛlje d’aw ra to gə́ Njesigənea̰ un ne ndia ar Moyis gə Aaro̰ lé, dee ra bèe ya.
Nékɔb gə́ rudu: kwəi lə ŋgandər njé gə́ Ejiptə
29 Dan loo bab ndá Njesigənea̰ tɔl ŋgandərje lai-lai mee ɓee gə́ Ejiptə, un kudee dɔ ŋgondər Parao̰’g, yeḛ gə́ si dɔ kalimbai’g saar teḛ ne dɔ ŋgondər ɓər gə́ si mee kəi daŋgai’g, saar teḛ ne dɔ ŋgandər daje’g tɔ . 30 Parao̰ ḭta mee til’g neelé yeḛ gə kuraje ləa lai ləm, gə njé gə́ Ejiptə lai ləm tɔ, ndu kii ɓar gə loo birim-birim mee ɓee gə́ Ejiptə mbata kəi kára kara gə́ lal yoo lé godo. 31 Mee til’g neelé ya, Parao̰ ɓar Moyis gə Aaro̰ ula dee pana: Ḭje ta, undaje loo mbuna dəwje’g ləm teḛje, seḭ ləm, gə Israɛlje ləm tɔ. Awje, aw poleje Njesigənea̰ to gə́ seḭ paje lé ya. 32 Twaje badje lə sí ləm, gə maŋgje lə sí ləm tɔ, to gə́ seḭ paje lé ya, awje ne, nɛ tɔrje ndu sí dɔm’g. 33 Njé gə́ Ejiptə d’ɔs kudu dəwje lé ɓɔḭ-ɓɔḭ ləm, d’ɔs rɔ dee ɓad tuba dee ne mee ɓee’g lé ləm tɔ mbata dee pana: N’a gə kwəije lai. 34 Koso-dəwje lé d’odo nduji gə́ deḛ loḭ gə́ d’ɔm néti keneŋ nɛ ti el ɓəi. Néloḭ-binaje lə dee kara deḛ tɔ gə kubu d’odo dɔ bag dee tɔ. 35 Israɛlje lé ra né gə́ Moyis ula dee kédé lé, bèe ɓa deḛ kwɔi njé gə́ Ejiptə néndamje gə́ ra gə larnda əsé gə larlɔr ləm, gə kubuje ləm tɔ . 36 Njesigənea̰ ra né ar dəwje neelé taa kəm njé gə́ Ejiptə rəgm ndá deḛ d’ar dee néje gə́ deḛ kwɔi dee lé ya. Bèe ɓa deḛ taa ne nébaoje lə njé gə́ Ejiptə ya.
37 Israɛlje d’ḭ Ramsɛs d’aw Sukot, bula lə diŋgamje gə́ to goŋ-rɔje lé aḭ tɔl-dɔg-loo-tɔl-misa̰ (600.000) lal turaje ŋganje. 38 Dəw-bulaje gə́ bula digi-digi gə́ gin dee ɓəd-ɓəd d’aw sə dee na̰’d, koso-nékulje lə dee, badje gə maŋgje lé bula yaa̰ tɔ. 39 Nduji gə́ deḛ loḭ Ejiptə gə́ d’ɔm əm-tiné keneŋ nɛ ti el ɓəi lé deḛ d’ila gə́ mbə, mbata deḛ tuba deḛ Ejiptə gə́ tuba ya d’ar dee d’ḭ kalaŋ ndá d’iŋga loo kwa dɔ gɔl nésɔ k’aw rəbə lə dee el.
40 Israɛlje ra ləb dee tɔl sɔ dəa rɔ-munda (430) mee ɓee gə́ Ejiptə . 41 Mee ndəa gə́ rudu ləb dee gə́ tɔl sɔ dəa rɔ-munda (430) lé un ɗiao mba̰ ndá mee ndəa gən ya koso-dəwje lə Njesigənea̰ d’unda loo mee ɓee gə́ Ejiptə teḛ tɔ. 42 Mee tilee’g neelé to ndɔ kula rɔnduba dɔ Njesigənea̰’g mbata yeḛ nja ɓa ar dee d’unda loo mee ɓee gə́ Ejiptə teḛ, mee tilee’g neelé to ndɔ kula rɔnduba dɔ Njesigənea̰’g lə Israɛlje lai ləm, gə ka̰ ŋgaka deeje ləm tɔ.
Godndu gə́ wɔji dɔ ra naḭ Pag
43 Njesigənea̰ ula Moyis gə Aaro̰ pana: Aa ooje, godndu gə́ wɔji dɔ ra naḭ Pag ɓa to nee: Dəw-dɔ-ɓee gə́ rara kara a sɔ née el. 44 Ɓər gə́ ndogee gə lar lé d’a kinja tamɔdee ɓa a sɔ née ɓəi. 45 Dəw-dɔ-ɓee əsé kura gə́ ra kula lar lé kara a sɔ née el. 46 Seḭ a sɔje né neelé mee kəi’g ya ɓó seḭ a kunje dakasee teḛje ne raga el ləm, seḭ a tədje siŋga da kára kara pai el ləm tɔ . 47 Koso-dəwje gə́ Israɛl lai lé d’a ra naḭ Pag. 48 Ɓó lé dəw-dɔ-ɓee gə́ si mbuna sí’g ndigi ra naḭ Pag kula ne rɔnduba dɔ Njesigənea̰’g ndá diŋgam gə́ rara kara gə́ si mee kəi’g ləa lé d’a kinja tamɔdee ɓa yeḛ a rəm gə́ keneŋ gə mba ra ləm, yeḛ a tel to ne njea ləm tɔ nɛ dəw gə́ rara gə́ lal kinja tamɔdee lé ndá a sɔ née el. 49 Godndu gə́ kára neelé ya a kwɔji dɔ kojiɓee ləm, gə dɔ dəw-dɔ-ɓee gə́ si mbuna sí’g ləm tɔ.
50 Israɛlje lai ra to gə́ Njesigənea̰ un ne ndia ar Moyis gə Aaro̰ lé, deḛ ra togə́bè ya. 51 Mee ndəa’g neelé ya Njesigənea̰ ar Israɛlje d’unda loo mee ɓee gə́ Ejiptə teḛ gə goo njérɔje lə dee lə dee.
