1 Ata yi máma Salomon mi dala: Ma didina, ang min kak ata yima nduvunda, 2 wani an mining gong nga ngol la kud’ora, ni yima ang mba kak kur gak didina!
Wal la a tchat á tin gong nga kud’ora irat vata
(Gol 1 Amul 8.14-21)3 Israel-lâ pet suma a nga toka ata yi mámina a tchol akulo. Amulâ Salomon mi mbut iram irazi mi b’e vunam kaziya. 4 Bugola, mi dala: An le mersi mi Ma didina Alona hi Israel-lîna, mi ndak wa ini vun zla d’a mi dat mabun David ala: 5 Dedei d’a an buzugï sum mana woi yam ambas sa Ezipte-d’a, an man nga azì ma ngol tu aduk andjafâ hi Israel-lîna á min gong nga simiyên mba mi yi kuad’a d’i, an man nga sa á tak lovota mi man suma Israel-lâ d’uo mi. 6 Wani an man Jerusalem kayambala simiyên mi yi kuad’a, an manang ang David á tamula yam man suma Israel-lâ mi.
7 Abun David mi nga hurum á min gonga mi Ma didina Alona hi Israel-lîna irat vad’u. 8 Wani Ma didina mi de mabun David ala: Ang nga hurung á minin gonga gagazi. 9 Wani ni ang ba, mba min gong ndata d’i. Ni gorong ma kurungâ ba, mba mi minin gong ndata. 10 Ma didina mi tchol yam zla d’a mam data. An vrak balum abun David, an kak yam zlam mba amula aduk Israel-lâ d’igi Ma didina mi de na, an min wa gonga mi Ma didina Alona hi Israel-lîna. 11 An tin wa zanduk ma vun ma djinda hi Ma didina ma mi djinim ki Israel-lîna kä kur gong ndata mi.
Tchenda hi Salomon-nda
(Gol 1 Amul 8.22-53)12 Salomon mi tchol akulo avok yima ngal ahle suma ngat buzuna hi Ma didinina avok ablaud’a hi Israel-lîd’a pet, mi yo abom akulo. 13 Avok bur máma, Salomon mi min yima tchola ki kawei ma hleuna, mi tinim krovo kur gulumuna. Fiyagamî metred’a mbà ki nusa, bubuwamî metred’a mbà ki nusa, fiyagam mba akulod’a ni metred’a tu ki nusa mi. Mi tchol akulo kamu, mi grif kä avok ablaud’a hi Israel-lîd’a pet, mi yo abom akulo mi tchen Alona ala:
14 Ma didina Alona hi Israel-lîna, alo ma hle tam d’igi ang na ma sä kur akulod’a d’oze ma ka hî yam andagad’ina nga d’i. Ang nga ngom vun mang ma djinda, ang mba le o d’a bei dabid’a kazungeî mang suma a nga tit avorong ki hur ma tunina. 15 Ang ngom zla mang nga ang dat mazong mangâ abun David-ta ki vama ang dum ki vunangâ, ang ndagam wa vunam ini kad’eng manga.
16 Ki tchetchemba, Ma didina Alona hi Israel-lîna, ang ngom zla d’a ang dat mabun David-ta ala: Le andjavang nga mi ngom tam ped’et yam tit mamba, le nga mi tit yam gat manda d’igi ang nga tit avoron na ni, adigazi a mba ba bei fe sama kak yam zlam mba amula aduk Israel-lâ teteuna d’uo d’a.
17 Ki tchetchemba, Ma didina Alona hi Israel-lîna, ar ang ndak vun vun ma hle ma ang hlum mazong mangâ David-na!
18 Gagazi, na ni ang Alona ndak á kak zlapa ki suma yam andagad’a ka hina zu? Akulod’a ki ngolot pet pî, ti ndak nga kang nguo d’ou d’a d’igi gong nga an minit ngiyeû wanda ba mba d’i ndagang zu? 19 Wani Ma didina Alo mana, ang mbud’ï irang kanu, ang hum tchen nda an azong mangâ nga ni tchenenga, ang hum yi d’a an nga ni yanga mi. 20 Ang mal irang ngei ang gol gong ndata ki djivid’a andjege ki faleya. Ni yima ang de kam ala ni yima ang mba kak kuana na. Ang hum tchen nda an azong mangâ nga ni tcheneng ata yi mámid’a. 21 Ang hum yi d’a teteng nga an azong mangâ nga ni yanga; yi d’a mang suma Israel-lâ a nga yang ini ata yi mámid’a, ang humumi mi. Ma didin ma sä akulona, ata yima ang nga kaka kuana, ang humumiya, ang vat hurung ngei kami mi.
22 Le sana mi tchuk zlad’a yam ndrama ala mi le ndrama tchod’a, le a tinim gunda yam tcho ndata, le mi mbeï á gun tam ata yi mang ma ngal ahle suma ngat buzuna kur gong nga wanda ni, 23 ang Ma didin ma sä akulona, ang huma, ang ka sariyad’a yam sama tchona yam tcho mam mba mi lata, ang ar sama d’ingêrâ mi wala mam mi sama bei zlad’a kam ba na mi.
24 Le Israel-lâ a tchila yam zla manga, mazi suma djangûna a kus kazi ba, le azi mba tcheneng ala ang vat hurung ngei kaziya, a gilengû, a tcheneng tchen nda hud’a kur gong nga wanda mi ni, 25 ang Ma didin ma sä akulona, ang humuziya, ang vat hurung ngei yam tcho mazid’a, ang hulongôzi andaga d’a ang hazizi kabuyozi ngolod’a mi.
26 Fata Israel-lâ a tchila wa yam zla manga, le ang nga salona kazi d’uo, le azi mbut irazi yam yima wana, a tchenengû, a gilengû, a ge yazi kä ad’ungû, a ar tcho mazid’a woi yam ngop pa ang ngobozid’a ni, 27 ang Ma didin ma sä akulona, ang huma, ang vat hurung ngei yam tcho mazid’a, kayam azi nazungeî mangâ, ni sum mangâ mi. Kal pet, ang had’azi ni lovot ta tit ta djivid’a. Bugola, ang salona yam andaga mang nga ang hazizi djonid’a mi.
28 Fata baktarad’a ti nde yam andaga ndata, d’oze tugud’ei d’a tcho d’a tchi matna ti nde, d’oze ahlena a nga so abo huwaka akulo kaseziya, d’oze teb’rezena ki djera a mba adesâ adesâ, d’oze suma djangûna a nga djop vun Israel-lâ, a nga lazazi gak kur aziyazi ma ad’eng ma ngunguna, d’oze le b’lak ka lara ti mba, d’oze tugud’ei d’a lara pî, 29 le sama lara d’oze Israel-lâ pet, nge nge pî, mi we tugud’ei d’a tcho d’a mba kamba ki ndak ka mam nga kuruta ba, mi yo abom akulo, abo ma ir gong nga wandina mi tcheneng tchen nda hud’a ni, 30 ang Ma didin ma sä akulona, ata yima ang nga kaka kuana, ang huma, ang vat hurung ngei kaziya, ang le ki nge nge pî yam sun mam mba mi lata, kayam ang wum hurumu, kayam ang tu ni ma we hur suma petna mi. 31 Hina wani, azi mba lang mandarang kur burâ pet, a mba tit kur lovot manga ata yima lara ge ma azi nga kaka ki irazi yam ambas sa ang hat mabuyomi ngolod’ina.
32 Wani le angei ma nga nandjaf mang suma Israel-lâ d’uo na, mi tcholï yam ambas sa deid’a yam simiyêng ma kal papana, yam abong ma ad’engâ, yam bigang nga nga zid’a kang akulo zid’a, á tcheneng kur gong nga wanda ni, 33 ang Ma didin ma sä akulona, ata yima ang nga kaka kuana, ang huma, ang hangei máma vama mi tcheneng kama. Hina wani, suma yam andagad’ina pet a mba wangû, a mba hat á lang mandarang d’igi Israel-lâ a nga lang mandarang na mi. Ar azi wala azi tchenengî kur gong nga an minit wanda.
34 Fata Israel-lâ a buzuk á i dur ayîna ki mazi suma djangûna yam vun ma he ma ang hazizinid’a, le azi mbut irazi yam azì ma ngol ma ang manam an mining gonga kuana á tchenengû ni, 35 ang humuzï akulo, ang hum tchen mazi d’a hud’a, ang le ki sed’ezi ata lovot ta d’ingêra mi.
36 Fata Israel-lâ a le wa tchod’a avorongû, kayam sama bei le tchod’a mi nga d’uo d’a ni, le ang hurung zal kaziya, ang hazi abo mazi suma djangûna a yozi magomba a izi yam andaga d’a deid’a, d’oze yam andaga d’a god’a, 37 le azi djib’er wa kuruzi yam andaga d’a a izi magomba kuad’a, le a tcheneng wa ala: Ami tchilami yam zla manga, ami lami tchod’a, ami lami ni sun nda ata yat tuo d’a, 38 le azi hulongî geveng ki hur ma tuna ki muzugazi tu kur andaga d’a a izi magomba kura ala ang vat hurung ngei kaziya, le azi mbut irazi yam andaga d’a ang hat mabuyozi ngolo kazì ma ngol ma ang manam ma an mining gonga kuana á tchenengû ni, 39 ang ma sä kaka akulo ata yima ang nga kaka kuana, ang hum tchen mazi d’a hud’a, ang le ki sed’ezi ata lovot ta d’ingêra, ang vat hurung ngei kazi yam tcho d’a azi langzid’a.
40 Ki tchetchemba, Ma didina Alo mana, ang mal irang ngeyo, ang tin humang ang hum tchen nda an nga ni tcheneng ata yima wanid’a.
41 Ma didina Alona, ang tchol akulo,
ang mbeï ata yang ma tuk tad’a
ata yima zanduk mang ma ad’eng manga nga kuana.
Ma didina Alona, ar mang suma ngat buzuna a mbut suma d’ingêrâ,
ar mang suma d’engzengâ a er ad’uzi akulo ki furîd’a mi.
42 Ma didina Alona, ang zut mang ma ang tinim amulina woi d’i,
ang djib’er yam o d’a ang lat yam azong mangâ David-ta mi.
1 Yen ŋga Salomo̰ pana:
Njesigənea̰ pana n’a si dan loo gə́ ndul njudu-njudu’g ya.
2 Nɛ ma lé m’ra kəi mbai gə́ a to loo-sii
Gə́ i a si keneŋ saar-saar gə no̰ to!
Kila mbər ta kunda kəi-Ala gə kəmee lé
1Mb 8.14-213 Mbai lé tel kəmee gə́ dɔ koso-dəwje gə́ Israɛl tɔr ndia dɔ dee’g ndá koso-dəwje gə́ Israɛl lai d’aar tar. 4 Tɔɓəi yeḛ pana: Maji kar dɔ ri Njesigənea̰ Ala lə Israɛlje ai səgərə, yeḛ gə́ pata gə təa ar bɔm Dabid ndá ta gə́ yeḛ pa lé aw lée’g béréré gə goo siŋgamoŋ ləa loo gə́ pa ne pana : 5 Un kudee ləw ba gə́ m’ar koso-dəwje ləm gə́ Israɛl d’unda ne loo mee ɓee gə́ Ejiptə teḛ lé m’ɔr ɓee-boo kára mbuna ginkoji Israɛlje’g lai mba kunda kəi gə́ to gə kəmee keneŋ mba kar rim ɓar dɔ’g el ləm, m’ɔr dəw kára mba karee to mbai dɔ dəwje’g ləm gə́ Israɛl el ləm tɔ, 6 nɛ Jerusalem ɓa ma m’ɔree gə mba kar rim ɓar keneŋ ləm, Dabid ɓa ma m’ɔree mba karee to mbai dɔ koso-dəwje’g ləm gə́ Israɛl ləm tɔ! 7 Bɔm Dabid wɔji mée’g gə mba ra kəi gə ri Njesigənea̰, Ala lə Israɛlje. 8 Nɛ Njesigənea̰ ula bɔm Dabid pana: Kwɔji gə́ i wɔji məəi’d gə mba ra kəi gə rim lé to néra gə́ maji gə́ i wɔji gə mba ra ya. 9 Né kára ba lé to i ɓa a ra kəi lé el, nɛ ŋgoni gə́ a kḭ məəi’g ɓa a ra kəi lé gə rim ya. 10 Ta gə́ Njesigənea̰ pa lé yeḛ aree aw lée’g béréré mba̰. Yee ɓa ma m’taa ne tor bɔm Dabid, m’isi ne dɔ kalimbai’g lə Israɛlje to gə́ Njesigənea̰ pa ne kédé ndá ma m’unda ne kəi neelé gə ri Njesigənea̰, Ala lə Israɛlje lé ya tɔ. 11 Ma m’unda sa̰duk-manrɔ lə Njesigənea̰ mee kəi’g neelé, to manrɔ gə́ yeḛ man ar Israɛlje ya.
Tamaji lə salomo̰
1Mb 8.22-5312 Salomo̰ aar no̰ loo-nékinjaməs’g lə Njesigənea̰ kəm koso-dəwje gə́ Israɛl lai ndá yeḛ odo jia par gə́ tar. 13 Mbata Salomo̰ ra loo-kaar gə larkas unda dan mee gadloo’g dana bab, loo-kaar neelé ŋgalee as kəmkil dəw mi ləm, tadee as kəmkil dəw mi ləma, dəree as kəmkil dəw munda ləm tɔ, tɔɓəi yeḛ aar dɔ’g ndá ɔs kəjee naŋg kəm koso-dəwje gə́ Israɛl lai odo jia par gə́ dara. 14 Yeḛ pa ne pana: Ǝi Njesigənea̰, Ala lə Israɛlje. Ala gə́ to gə́ i bèe lé godo mee dara’g ləm, gə dɔ naŋg nee ləm tɔ: i aa dɔ manrɔ ləi gə meekarabasur gə́ mbata kuraje ləi gə́ njaa nɔḭ’g gə meendakaḭ lé. 15 Togə́bè ɓa i aa ne dɔ ndukun gə́ i un ar bɔm Dabid gə́ to kura ləi lé, né gə́ tai pa lé i aree aw lée’g béréré ɓogənè gə goo siŋgamoŋ ləi ya. 16 Ɓasinè Njesigənea̰, Ala lə Israɛlje, maji kari aa dɔ ndukun gə́ i un ar bɔm Dabid gə́ to kura ləi lé loo gə́ i ulá ne pana: Ɓó lé ŋganije d’unda kəmkàr dɔ panjaa dee’g d’aa ne dɔ godndum kər-kər to gə́ i ra bèe no̰m’g ndá i a lal njetaa tori dɔ kalimbai’g lə Israɛlje nda̰ el . 17 Ɓasinè lé, Njesigənea̰ Ala lə Israɛlje, maji kar ndukun ləi gə́ i un ar kura ləi Dabid lé aw lée’g béréré ya!
18 Nɛ see Ala a si na̰’d gə dəwje gə́ dɔ naŋg nee tɔgərɔ ya wa. Aa oo, dara gə́ tad rəg-rəg lé asi el, nɛ ɓəd ɓəi ɓa kəi gə́ m’ra nee wa . 19 Nɛ lé bèe kara Njesigənea̰ Ala ləm, maji kari ur mbi gèŋ dɔ tamaji’g lə kura ləi gə ndòo gə́ yeḛ ra nɔḭ’g ya. Maji kari oo ndu no̰ gə tamaji gə́ kura ləi ra ari lé ya kari. 20 Maji kar kəmi to jḛ̀ dɔ kəi’g neelé dan kàrá gə loondul’g ləm, gə dɔ loo gə́ i pana: Yee ɓa rii a ɓar keneŋ lé ləm tɔ! Maji kari oo tamaji lə kura ləi gə́ ra lée’g neelé . 21 Maji kari ila kura’g ləi dɔ ndòo raje’g ləa ləm, gə ka̰ koso-dəwje ləi gə́ Israɛl lé ləm tɔ, loo gə́ d’a gə ra tamaji lée’g neelé! Maji kari oo ta lə dee loo-sii’g gə́ mee dara’g ləm, oo ta lə dee ndá ar məəi oso lemsé dɔ dee’g ləm tɔ.
22 Ɓó lé dəw kára ra kaiya ɔs ne maree rəw ɓa d’ɔsee d’aree un ndia gə rɔkubu, ɓa ree un ndia gə rɔkubu no̰ loo-nékinjaməs’g ləi gə́ to mee kəi’g neelé ndá 23 maji kari oo ta ləa mee dara’g ləm, gə ra née ləma, gə gaŋg rəwta dɔ kuraje’g ləi ləm tɔ, maji kari ila ta dɔ yeḛ gə́ ta wa dəa’g ləm, ar ta nérea tel oso dəa-yeḛ’g ya ləm tɔ, dəw gə́ ta wa dəa el lé maji kari ɔr kəm ta ləa ləm, ra səa né gə goo ta gə́ wa dəa el lé ləm tɔ.
24 Loo gə́ njéba̰je dum dɔ koso-dəwje ləi gə́ Israɛl mbata deḛ ra kaiya d’ɔsi ne rəw ɓa, deḛ tel ree rɔi’g d’ula rɔnduba dɔ rii’g ləm, ra tamaji gə ra ndòo rɔi’g dan mee kəi’g neelé ləm tɔ ndá 25 maji kari oo ta lə dee mee dara’g ləm, gə ar məəi oso lemsé dɔ kaiya ra koso-dəwje’g ləi gə́ Israɛl ləma, gə tel sə dee mee ɓee gə́ i ar dee gə ar bɔ deeje-je lé ləm tɔ.
26 Loo gə́ kəm dara udu jigi ar ndi ər el gə mbata lə kaiya ra dee gə́ d’ɔsi ne rəw lé ɓa, ɓó lé deḛ ra tamaji lée’g nee d’ula ne rɔnduba dɔ rii’g ləm, ɓó lé d’ɔs badm tel d’ya̰ goo kaiyaje lə dee mbata i wɔji dee kəmkàr dɔ néra dee’g ləm tɔ ndá 27 maji kari oo ta lə dee mee dara’g ləm, ar məəi oso lemsé dɔ kaiya ra kuraje’g ləi gə ka̰ koso-dəwje’g ləi gə́ Israɛl gə́ i a ndoo dee kankəmrəw gə́ kəm kar dee njaa keneŋ ləm tɔ ndá ar ndi ər dɔ naŋg’d gə́ i ar koso-dəwje ləi gə́ né ka̰ dee lé ya.
28 Loo gə́ ɓoo-boo, gə yoo-koso, gə rɔko̰, gə moré gə́ wa ɗugugu-ɗugugu gə né gə́ ar kó oji sum wa ɗugugu-ɗugugu, gə beedéje əsé gabəraje d’a teḛ mee ɓee’g ləm, əsé loo gə́ njéba̰je d’a gugu dɔ koso-dəwje gə́ mee ɓee’g lə dee dan tarəwkɔgje’g lə dee ləm, loo gə́ né gə́ to ɓəl teḛ əsé rɔko̰je ɓəd-ɓəd ra dee ləm tɔ ɓa 29 ɓó lé dəw kára, əsé koso-dəwje ləi gə́ Israɛl lai d’ar ndu ra tamaji əsé ndu ra ndooje lə dee ɓar ar nana kara gər né gə́ to mée’g əsé némeeko̰ gə́ rəa ɓa ula jia par gə́ rɔ kəi’g neelé ndá 30 maji kari oo ndu dee mee dara’g loo-sii’g ndá ar məəi oso lemsé dɔ dee’g, maji kari ra gə nana kara gə goo néreaje mbata i lé gər meḛ dee kára-kára lai mbata i ya kára ba gə́ njegər meḛ dəwje lai ya, 31 bèe ɓa d’a ɓəli ne loo-si kəmba’g lə dee gə ndɔje lai mee ɓee gə́ i ar bɔ deeje-je lé tɔ. 32 Loo gə́ dəw-dɔ-ɓee gə́ to gə́ ka̰ dəwje ləi gə́ Israɛl el ɓa a kḭ mee ɓee gə́ əw ree mbata lə rii gə́ ur dɔ rije’g lai ləm, gə ji siŋgamoŋ ləi gə́ ɓar mèr-mèr ləma, gə kag jii gə́ i ula ndiŋ ləm tɔ lé, loo gə́ yeḛ ree ra tamaji mee kəi’g neelé ndá 33 maji kari oo ndia mee dara’g loo-sii’g ndá ar dəw-dɔ-ɓee neelé néje lai gə́ yeḛ a dəjii mba kar koso-dəwje lai gə́ dɔ naŋg nee gər ne rii gə mba ɓəli ne to gə́ koso-dəwje ləi gə́ Israɛl bèe tɔ, yen ɓa d’a gər to gə́ rii ɓar mee kəi’d gə́ ma m’unda neelé ya.
34 Loo gə́ koso-dəwje ləi d’a teḛ gə mba kaw rɔ gə njéba̰je lə dee gə goo rəw néje lai gə́ i ula dee ɓa ɓó lé deḛ ra tamaji tai’g tel ne kəm dee gə́ rɔ ɓee-boo gə́ i ɔr kəmee ləm, gə rɔ kəi gə́ ma m’unda gə rii ləm tɔ ndá 35 maji kari oo ndu tamajije lə dee gə ndu ndòo raje lə dee mee dara’g ndá ra sə dee gə goo rəbee ya!
36 Loo gə́ d’a ra kaiya kɔsi ne rəw mbata dəw kára kara gə́ njelal ra kaiya lé godo, ɓa loo gə́ məəi a kḭ səi pu dɔ dee’g kari a kya̰ dee ne ji njéba̰je’g lə dee gə́ d’a kwa dee gə́ ɓər kaw sə dee mee ɓee gə́ əw əsé dəb ɓa 37 ɓó lé deḛ la̰ji ta meḛ dee’g mee ɓee gə́ d’isi gə́ ɓərje keneŋ lé ləm, ɓó lé deḛ tel kəm dee par gə́ rɔi’g ra ne ndòo rɔi’g mee ɓee-ɓər gə́ d’isi keneŋ ləm tɔ d’ulai ne pana: Jeḛ n’raje né gə́ kori-kori ləm, gə n’raje némajel yaa̰ ləm tɔ, 38 ɓó lé deḛ tel ree rɔi’g gə meḛ dee gə́ kára ba sur gə rɔ dee bura mee ɓee’g lə njéba̰je lə dee gə́ d’wa dee gə́ ɓər d’aw sə dee keneŋ ɓa ɓó lé deḛ ra tamaji tai’g tel ne kəm dee gə́ dɔ ɓee’g lə dee gə́ i ar bɔ deeje-je ləm, gə dɔ ɓee-boo gə́ i ɔr kəmee ləma, gə dɔ kəi gə́ ma m’unda gə rii lé ləm tɔ ndá, 39 maji kari oo ndu tamaji lə dee gə ndu ndòo raje lə dee mee dara’g loo-sii’g ndá ra sə dee gə goo rəbee ya, maji kari ar məəi oso lemsé dɔ kaiya ra koso-dəwje’g ləi gə́ d’ɔsi ne rəw lé tɔ.
40 Ɓasinè, əi Ala ləm, maji kar kəmi to jḛ̀ ləm, ur mbi gèŋ oo ne tamaji gə́ ra lée’g neelé ləm tɔ.
41 Ɓasinè, əi Njesigənea̰ Ala,
Maji kari ḭta ree loo-kwa-rɔ’g ləi,
I gə sa̰duk-manrɔ gə́ ka̰ siŋgamoŋ ləi lé.
Ǝi Njesigənea̰ Ala,
Maji kar njékinjanéməsje ləi lé
D’ar kaji ɓa gə́ nédolé rɔ dee ləm,
Ar deḛ gə́ i unda dee dan kəmi’g lé
D’al rɔ dee d’isi ne dan maji’g ləm tɔ .
42 Njesigənea̰ Ala,
Yeḛ gə́ i wa dəa gə ubu lé
Maji kari ɔsee rəw el.
Ar məəi olé dɔ némeemajije gə́ i ra gə kura ləi Dabid lé tɔ.
