2 Amuleina 19 - MPG & SBA2015

Ezekiyas mi djop Isai

1 Kid’a amulâ Ezekiyas mi hum zla ndatid’a, mi haû baru mama woyo, mi tchuk baru d’a dodora atamu, mi i kur gong nga kud’ora hi Ma didinid’a. 2 Ata yi máma na wat mi sun Eliyakim ma ngol ma yam azì ma amulina ki ma b’ir mbaktumba hamulîna Sepna ki suma nglo suma dedeina hi suma ngat buzunina gen Isai ma djok vun Alona Amot goroma, a tchuk baru d’a dodora atazi mi.

3 Azi dum ala: Ezekiyas mi dami ala ami dang ala: Ini ni bur ma yor tad’a, ni bur ma ngopa, ni bur ma zulona mi. Ki tchetchemba, ei ni d’igi atcha d’a ti nde vuta wani ti ndak nga á vut gorotna woi d’uo d’a na. 4 Amul ma Asiri-na mi sunï mam ma avun ma ngolîna á ngul Alo ma bei matna. Dam Ma didina Alo mangâ mi hum wa ngul ndata pet, dam mba mi ngobom yam zla d’a mam humuta kla. Ki tchetchemba, ang tchen Ma didina yam mam suma a arâ. 5 Suma Ezekiyas mi sunuzina a mbaza gen Isai.

6 Isai mi dazi ala: Zla d’a agi i dat mi salaginid’a ba wana: Ma didina mi dala: An hum ngul la suma nglo suma hamul ma Asiri-na a ngulunda, wani ang le mandarâ yam zla d’a azi data d’i. 7 An mba ni hum djib’er ra dinga. Ata yi máma mam mba mi hum zla d’a dinga, mba mi hulong yam andaga mamba. An mba ni tchum sä hî ki mbigeu d’a fiyaka.

Sanakerip mi ngobozi kua d’ei

(Gol Is 37.8-132 Sun hAm 32.17)

8 Ma avun ma ngol ma Asiri-na, mi hum ala salama mi ar wa Lakis, mi i wa á dur ki Libina, mam i fum sä kua. 9 Ata yi máma Sanakerip mi hum ala Tirhaka amul ma Etiyopi-na mi mba atam á durâ. 10 Kayam ndata, mi ge sun nda dinga ata Ezekiyas amul ma Juda-na, mi dum ala: Ar Alo mang ma ang tin hurung kam heîna mi lobong vunang ala an mba ni hle Jerusalem mbuo d’i. 11 Ang tang hum zla d’a amulei suma Asiri-na a lat kandaga d’a dinga, a b’lagat teid’a. Ang djib’er ala ang tang mba sud’a zu? 12 Kid’a abuyon suma avorona a b’lak Gozan ki Haran ki Resef ki Telasar azì ma ngolâ hi suma Eden-na, alona handjaf sum ndazina mi sud’uzi woi zu? 13 Ang wamul ma Hamat-na kamul ma Arpat-na kamul ma Sefarvayim-ma kamul ma Hena-na kamul ma Iva-na, azi nga ni lara ge?

Tchenda hi Ezekiyas-sa

(Gol Is 37.14-20)

14 Wani Ezekiyas mi ve mbaktumba abo suma sun suma Asiri-na, mi ndumud’u. Ata yi máma mi i kur gong nga kud’ora hi Ma didinid’a, mi malat tei avok Ma didina. 15 Bugola, mi nde tchenda ala: Ma didina, Alona hi Israel-lîna, ang ma nga kaka yam zlam mang nga amula aduk tcherebênina, angî Alo ma tu ma yam leu d’a pet ta yam andagad’id’a, angî Ma lakulod’a kandagad’ina mi. 16 Ma didina, ang tin humang ang huma! Ma didina, ang mal irang, ang gola! Ang hum ngul la Sanakerip mi ngulung ang Alo ma bei matnina. 17 Ma didina, gagazi, amulei suma Asiri-na a tchi andjaf suma dingâ woyo, a b’lagazi andaga mazid’a woi mi. 18 A tchuguzi alo mazina aduk akud’a, kayam mam nga nalo ma gagazina d’i, wani nahle suma suma a minizi kabozina, naguna kahinad’a hawa. A b’lagazi woyo. 19 Wani ki tchetchemba, ang Ma didina Alo mamina, ang sud’umi woi abo Sanakerip. Hina wani, Ma didina, suma yam andagad’ina pet a mba wala ang tu nAlona.

Isai mi djok zla d’a Ma didina mi dumzid’a woi mamulâ

(Gol Is 37.21-35)

20 Ata yi máma Isai Amot goroma mi sun mi de zlad’a mamulâ Ezekiyas ala: Gola! Ma didina, Alona hi Israel-lîna mi dala: An hum tchen nda ang tchenen yam Sanakerip amul ma Asiri-nid’a. 21 Ki tchetchemba, ang hum zla d’a an Ma didina nga ni dumzid’a ala:

Ang Sanakerip, azì ma ngol ma Siyon-na mi golong is,

mi san ad’ungû;

Jerusalem mba djifâ

ti hle yat tei ad’ungû.

22 Ang ngulî nge? Ang kra’î nge?

Ang er ad’ung akulo á lazî nge?

Ang hle yang akulo ni yam nge?

Ni mi an Alo ma tin tan irat vat yam Israel-lîna.

23 Ang tchugï mang suma sunda á ngulun an Ma didina.

Ang dala:

Ki pus man ma dur ayî ma ablauna

an djak akulo yam ahuniyôna yazi d’a ked’iwurenga

gak ni i Liban yat ta dabid’a.

An ka agu mat ma fuyogei ma sedrena

kagu mat ma sipre ma djivi ma kal teglesâ woyo.

An i dabi naduk agu mat ta ndindik

ka sa nga mi kal kua d’uo d’a mbeî.

24 An yo golonga, an tche mbiyo ma yam andaga d’a dingina.

An mba ni so abo alum ma Nil ma Ezipte-na woi pet

kasen ma tita.

25 Ang Sanakerip, ang we djiviya!

Ni an Ma didina ba, ni min ahle ndazina dedei.

An nga hurun á lahle ndazina navok dedei.

Ki tchetchemba, an nga ni ndagazi vunazi wana.

Ni an ba ni hang lovota á to azì ma nglo

ma ad’eng ma ngunguna kä woyo.

26 Suma kuruma ad’engêzi ndak á tchol avorong ngi.

A le mandarâ ngola, a mungôr mi.

Azi mbut ni d’igi asu ma abageina na,

azi mbut ni d’igi asu ma d’uf akulo awilina na,

azi ni d’igi geme ma deî yam gongîyona akulo

ma mi so woi bei mi tin tengêlem ba na mi.

27 Wani Sanakerip, an wang kak manga,

an we nde mang nga abud’a ki hulong manga nga avod’a,

an we gurut ta ang nga gurut atan ndandaleîd’a mi.

28 Ang nga gurut ki sed’enu.

An hum ngul la ang nga ngulunda.

Kayam ndata, an mba ni tchong atchinangû,

an mba ni tchugung djumad’a avunang mi,

an mba ni tanang ni hulongông avo hatang

kur lovot ta ang hlad’ïd’a.

29 Isai mi de mi Ezekiyas kua ala: Ar zla d’a wanda ti ka’î vama simata: Kur biza d’a wanda ang ki sum mangâ agi mba tagi nawu ma yak kä woina, dama agi mba tagi nawu ma magorâ, wani kur biza d’a hindid’a agi mba zaragi awuna, agi mba dud’umu, agi mba pagi guguzlud’a, agi mba tagazi vud’ut mi. 30 Suma a sut tei aduk suma Juda suma a mba ar kakina, sideyezi mba mi sir kä aduk andagad’a d’igi aguna na, a mba vut ngola. 31 Kayam suma a arâ a mba buzugï woi Jerusalem, suma a sut teina a mba buzugï woi yam ahina d’a Siyon-nda. Wana ni vama an Ma didin ma ad’engên kal petna tan ndi lan zlezleû kama.

32 Isai mi de kua ala: Alona mi dala: Wana ni vama an Ma didina nga ni dum yam amul ma Asiri-nina: Mam mba mi kal ka hî kur azì ma ngol ma wana d’i, azigar mam tu pî mba mi yet yeûd’a kurum mbi, sa tu pî mba mi mba ki mbareid’a avorom mbi, sa tu mba mi mbu andagad’a akulo ad’um á dur ki sed’em mbuo mi. 33 Wani Sanakerip mba mi hulong avo hatam ki lovot ta mam hlad’ïd’a, mba mi kal kur Jerusalem mbi. An Ma didina ni de na. 34 An mba ni ngom suma kur azì ma ngol ma wanina, an mba ni sud’uzi yam simiyênu, yam azong mana David ma d’engzengâ mi.

Ringâ hi suma Asiri-nina ki matna hi Sanakerip-ma

(Gol Is 37.36-382 Sun hAm 32.21-22)

35 Kur andjege ndata malaikana hi Ma didinina mi kal kur kangâ hi Asiri-na, mi tchi suma 185.000. Kid’a suma a zlit akulo yorogod’a, a gol matna kä didi. 36 Ata yi máma Sanakerip mi hô kang mama, mi hulong kur aziyam ma ngolâ Ninif, mi kak sä kua. 37 Bur tu mi i kur gong nga kud’ora halo mama Nisrok-ka á tchenda. Groma mbà, ma dingâ a yum ala Adramelek, ma dingâ a yum ala Sareser, a tchum ki mbigeu d’a fiyaka, a ring kur andaga d’a Ararat-ta. Gorom ma dingâ tu a yum ala Esar-Hadon mi vrak tamula blangâmu.

Ejekias ula kula rɔ Esai gə́ to njetegginta lé

Esa 37.1-7

1 Loo gə́ Ejekias oo taje neelé ndá yeḛ til kubuje ləa hao̰-hao̰ rəa’g, ya̰ ula kubu-kwa-ndòo rəa’g tɔɓəi ɔd aw ne mee kəi’g lə Njesigənea̰ tɔ. 2 Yeḛ ula Eliakim, mbai dɔ njémeekəije lə mbai ləm, gə Sebna, njendaji-maktub ləma, gə njékinjanéməsje gə́ tɔg d’unda mar deeje ləm tɔ ar dee d’ula kubu-kwa-ndòo ndá d’aw ne rɔ Esai, njetegginta gə́ to ŋgolə Amots lé ɓəi. 3 Deḛ d’ulá pana: Ejekias pa togə́bè pana: Mee ndɔ gə́ ɓogənè lé to ndɔ néurti ləm, gə ndɔ kwɔji síjeḛ kəmkàr ləma, gə ndɔ rɔkul gə́ boo ləm tɔ, mbata nai lam ba kar ŋganje teḛ mee ko̰ deeje’g ndá siŋga gə́ ka̰ koji dee ne a godo. 4 Banelə Njesigənea̰, Ala ləi a koo taje lai gə́ Rabsake pa gə́ ɓéeje gə́ to mbai gə́ Asiri ulá aree pa ula ne sul dɔ Ala gə́ Njesikəmba’g lé ya, banelə Njesigənea̰, Ala ləi a kar bo̰ nérea ɔs təa’g mbata taje lai gə́ yeḛ oo lé. Bèe ndá maji kari ra tamaji mbata ges dəwje ləa gə́ nai lé ya.

5 Kuraje gə́ mbai Ejekias ula dee lé d’aw rɔ Esai’g ya tɔ. 6 Ndá Esai ula dee pana: Aa ooje, ta gə́ seḭ a kulaje ɓée síje lé ɓa nee: Njesigənea̰ pa togə́bè pana: Maji kari ɓəl dɔ taje gə́ mbai gə́ Asiri ar kuraje ləa d’ula ne sul dɔm’d gə́ i oo lé el. 7 M’a gə kula ndil kára mée’g mba karee oo sorta kára ɓa yeḛ a tel kaw mee ɓee’g ləa ɓəi, tɔɓəi m’a kar dee tɔlee gə kiambas dan mee ɓee’g ləa ya tɔ.

Sa̰kɛrib tɔji dee jia tɔɓəi

Esa 37.8-13, 2SgI 32.17

8 Rabsake oo to gə́ mbai gə́ Asiri ḭ Lakis aw mba rɔ gə njé gə́ Libna ndá yeḛ aw iŋgá keneŋ. 9 Yen ɓa mbai gə́ Asiri lé oo sorta gə́ wɔji dɔ Tiraka, mbai gə́ Etiopi pana: Aa oo, yeḛ lé ɔr rɔ aw gə mba kaw rɔ səi. Togə́bè ɓa mbai gə́ Asiri lé tel ula njékaḭkulaje rɔ Ejekias’g gogo pana: 10 Seḭ a kulaje Ejekias, mbai gə́ Juda togə́bè pajena: Maji kar Ala ləi gə́ i ɔm məəi dəa’g ari ər ne kəm rɔi pa ne pana: Jerusalem a koso ji mbai gə́ Asiri el lé maji kari pa bèe el. 11 Aa oo, i gər né gə́ mbaije gə́ Asiri ra gə ɓeeje lai ləm, gə loo tuji gə́ deḛ tuji dee ləm tɔ ndá see i lé a teḛ keneŋ ya wa. 12 See Gosan, gə Saran, gə Resep, gə ŋgalə Edḛ gə́ d’isi Telasar gə́ bɔmje-je tuji dee lé magəje lə ginkoji dəwje neelé taa dɔ dee wa. 13 Mbai gə́ Amat, gə mbai gə́ Arpad, gə mbai lə ɓee-boo gə́ Separbayim, gə mbai gə́ Hena, gə Iba lé see d’əd ra wa.

Tamaji ra lə Ejekias

Esa 37.14-20

14 Ejekias taa maktub gə́ ndaŋg lé ji njékaḭkulaje’g ndá yeḛ tura. Tɔɓəi yeḛ aw ne kəi lə Njesigənea̰ ndá yeḛ tudu ila no̰ Njesigənea̰’g 15 ra ne tamaji nee ar Njesigənea̰ pana: Njesigənea̰, Ala lə Israɛlje, i gə́ si dɔ kuraje gə́ dara gə́ ɓar dee Nékundaje gə́ dara! I nja kára ba kiao ɓa to Ala dɔ ɓeeko̰je’g lai gə́ dɔ naŋg nee ləm, i ɓa gə́ njekunda dara gə naŋg nee ləm tɔ . 16 Njesigənea̰, maji kari tuga mbii par gə́ rɔm’g oo ne ta ləm, Njesigənea̰ maji kari teḛ kəmi aa ne loo oo. Maji kari oo ta lə Sa̰kɛrib gə́ yeḛ ula ne Rabsake aree ula ne sul dɔi-i Ala gə́ Njesikəmba’g lé. 17 Tɔgərɔ ya, əi Njesigənea̰! mbaije gə́ Asiri tuji ginkoji dəwje gə raŋg ləm, gə ɓeeje lə dee na̰’d ya ləm tɔ. 18 D’ɔm magəje lə dee dan pər’g to mbata deḛ to Ala el nɛ to néje gə́ ji dəwje ɓa ra dee, to kag əsé mbal, yee ɓa deḛ tuji dee ne gə mbəa. 19 Ɓasinè, Njesigənea̰, Ala lə sí, ɔr sí ji Sa̰kɛrib’g gə mba kar ɓeeko̰je gə́ dɔ naŋg nee lai d’oo to gə́ i nja kára ba to Njesigənea̰!

Njesigənea̰ ilá keneŋ gə ndu Esai

Esa 37.21-35

20 Yen ŋga Esai, ŋgolə Amots ula kula rɔ Ejekias’g pana: Njesigənea̰ Ala lə Israɛlje pa togə́bè pana: Neḛ n’oo tamaji gə́ i ra ta neḛ’g wɔji ne dɔ mbai gə́ Asiri lé ya. 21 Aa oo, ta gə́ Njesigənea̰ pa wɔji ne dəa ɓa nee:

Ŋgoma̰də gə́ to ŋgon dené gə́ Sio̰

Ǝ̰jii bəḭ-bəḭ ləm, yeḛ kogo dɔi’g ləm tɔ,

Ŋgon dené gə́ Jerusalem

Tuga dəa jəgm-jəgm gooi’g kən tɔ.

22 See na̰ ɓa i tajee ila ne ndɔl dəa’g wa.

See na̰ ɓa i ndɔḭ ndui dəa’g ləm,

I teḛ kəmi bəsəsə dəa’g ləm wa.

Dɔm ma gə́ m’to Njerɔkunda lə Israɛlje lé ya wa.

23 Gə rəw gə́ rɔ njékaḭkulaje’g ləi lé

I ula ne sul dɔ Mbaidɔmbaije’g

Pa ne pana: Gə pusu-rɔje ləi gə́ dum tura lé

I tuga ne dɔ sém mbalje

Gə́ to mee Liba̰’g dana bab,

Kag-sɛdrəje ləa gə́ ŋgal d’unda mar deeje lé

I a tuga dee ləm,

Kag-siprɛsje ləa gə́ maji d’unda mar deeje kara

I a kaw saar teḛ dɔ sém dee’g ləma,

A kar kag-kɔr ləa gə́ ndər siŋ-siŋ lé

Tel to loo-kag-sɔ ləm tɔ,

24 I ula pana: Ma m’ur bwa-manje ndá m’ai manje gə́ dɔ ɓee’g,

Nɛ dabla gɔlm ndá a kar manje gə́ Ejiptə

Tudu ne kurum-kurum tɔ.

25 See néje gə́ teḛ lé

I oo to gə́ neḛ ɓa n’wa dɔ gɔl dee ləw ba ləm,

N’wɔji mee neḛ’g njaŋg kédé gə́ ləw lé ləm tɔ el wa.

Ɓasinè n’ar dee d’aw lée’g béréré,

Yee gə́ bèe ɓa n’ya̰ loo n’ari

Ar ɓee-booje gə́ siŋga dee to lé

Tel to d’asəna gə néje gə́ d’wa dee kugu dɔ na̰’d bèe.

26 Dəwje lə dee gə́ d’isi keneŋ lé

Siŋga dee godo ləm,

Ɓəl unda dee badə gaŋg dee ləma,

Rɔkul ra dee ləm tɔ,

Deḛ to d’asəna gə ləm mu gə́ mee ndɔ’g ləm,

Gə kamje gə́ idi lururu ləm,

To d’asəna gə ləm mu gə́ dɔ kəi’g ləma,

To d’asəna gə kó gə́ tudu gə́ lal kunda kuree bèe ləm tɔ.

27 Nɛ neḛ n’gər loo gə́ i si naŋg ləm,

Gə loo gə́ i teḛ raga əsé andə kəi ləma,

Gə loo gə́ məəi ḭ səi jugugu dɔ neḛ’g ləm tɔ.

28 Mbata məəi ḭ səi jugugu dɔ neḛ’g ya

Ar ta beelé ləi aw njal oso mbi neḛ’g tɔ.

Ndá n’a kula niŋga lə neḛ əmi’g ləm,

Gə kéŋgəlé lə neḛ tai’g ləm tɔ,

Tɔɓəi n’a kari tel gə rəw gə́ i ḭ keneŋ ree lé ya.

29 Maji kar né neelé to gə́ nétɔji: D’a sɔ kandə kó gə́ uba gə́ karee ba mee ləb gə́ nee, tɔɓəi kal gə́ njekorè gée gə́ raŋg ndá d’a sɔ da-kó ya ɓəi, nɛ ləb gə́ njekɔm’g munda ndá seḭ a dubuje kó ɓa seḭ a kinjaje ləm, seḭ a ndɔje nduúje ɓa a sɔje kandə dee ləm tɔ. 30 Ges gel-bɔje lə Juda gə́ d’a gə nai lé d’a tel kula ŋgira dee gə́ sigi naŋg mag-mag gogo gə d’a kandə gə ka̰ dee njim-njim gə́ tar tɔ. 31 Mbata ges dee gə́ nai lé d’a kunda loo mee ɓee gə́ Jerusalem teḛ ləm, deḛ gə́ d’aji lé d’a kḭ dɔ mbal gə́ Sio̰ ree ləm tɔ.

32 Gelee gə́ nee ɓa Njesigənea̰ pata nee njaŋg wɔji ne dɔ mbai gə́ Asiri pana: Yeḛ a kandə mee ɓee-boo’g ləa nda̰ el ləm, yeḛ a kur ɓandaŋg ləa keneŋ el ləm, yeḛ a teḛ kaar nea̰’g gə dərje ləa el ləma, yeḛ a kuba dɔndalje gə mba kaw rɔ ne səa el ləm tɔ. 33 Yeḛ a tel gə rəw gə́ yeḛ ḭ keneŋ ree ne el ləm, yeḛ a kandə mee ɓee-boo’g nee nda̰ el ləm tɔ, Njesigənea̰ ɓa pa bèe. 34 M’a kaḭ bada dɔ ɓee-boo’g neelé gə mba kajee ne mbata lə rim ma ləm, gə mbata lə kura ləm gə́ Dabid lé ləm tɔ.

Kaḭ lə Asirije gə kwəi lə Sa̰kɛrib

Esa 37.36-38, 2SgI 32.21-22

35 Mee til’g neelé kura lə Njesigənea̰ teḛ loo-si Asirije’g ndá yeḛ kunda dəwje tɔl dee as tɔl-dɔg-loo-tɔl gə dɔ dee rɔ-jinaijoo-gir-dee-mi (185.000). Loo gə́ d’ḭta gə ndɔ ndá aa ooje, nin dəwje ɓa to rib-rib nee. 36 Yen ŋga Sa̰kɛrib, mbai gə́ Asiri lé uba naŋg ḭ loo-siée’g tel aw si Ninibə gogo tɔ. 37 Nɛ ndɔ kára bèe loo gə́ yeḛ unda barmba mee kəi’g lə Nisrok gə́ to magə ləa ndá Adramelek gə Sareser gə́ to ŋganeeje tɔlee gə kiambas ndá d’aḭ d’aw d’isi Ararat tɔ. Tɔɓəi ŋgonee gə́ Esar-Hado̰ ɓa o̰ ɓee toree’g ya.