Dawuud bigi chaayib marra waahid
1 Wa l-malik Dawuud bigi chaayib marra waahid wa kan yikhattuuh be khattaay kula hu ma yihiss be l-dafu. 2 Wa khaddaamiinah gaalo leyah : «Khalli nifattuchu le siidna al-malik bineeye udriiye tirayyisah wa tabga leyah mara targud jambah. Wa be misil da, siidna al-malik yiddaffa.»
3 Wa khalaas, gammo yifattuchu bitt jamiile fi kulla balad Israaʼiil. Wa ligo Abichaag al-min hillit Chuunam wa jaabooha le l-malik. 4 Wa l-bitt di jamiile marra waahid. Wa gaaʼide tirayyis al-malik wa takhdim leyah. Wa laakin al-malik ma limisha.
Aduniiya dawwar yichiil al-muluk
5 Wa fi nafs al-wakit da, Aduniiya wileed Dawuud wileedha le Haggiit gamma yuguul : «Ana bas namluk.» Wa hu ligi araba hint harib wa siyaad kheel wa 50 rujaal al-yamchu giddaam arabatah. 6 Wa Aduniiya hu jamiil marra waahid wa wildooh baʼad Abchaluum. Wa abadan abuuh fi kulla hayaatah ma kachchar leyah wa gaal : «Maala tisawwi cheyy misil da ?» 7 Wa Aduniiya hajja maʼa Yuwaab wileedha le Saruuya wa maʼa Abiyaatar raajil al-diin. Wa humman andammo leyah. 8 Wa laakin wa la Saduukh raajil al-diin wa la Banaaya wileed Yahuuyadaʼ wa la l-nabi Naataan wa la Chimʼi wa la Riiʼi wa la furraas Dawuud humman dool ma andammo maʼa Aduniiya.
9 Wa yoom waahid, Aduniiya gaddam dahaaya hana khanam wa bagar wa tiiraan sumaan gariib le l-hajar al-amlas al-fi hillit Een Ruugil. Wa hu azam kulla akhwaanah iyaal al-malik wa kulla Bani Yahuuza masaaʼiil al-malik. 10 Wa laakin ma azam al-nabi Naataan wa la Banaaya wa la l-furraas wa la Suleymaan akhuuh.
11 Wa khalaas, Naataan macha le Batchaabaʼ amm Suleymaan wa gaal leeha : «Inti ma simiʼti kadar Aduniiya wileedha le Haggiit sawwa nafsah malik ? Wa siidna al-malik Dawuud kula ma indah khabar. 12 Wa hassaʼ da, taʼaali nantiiki wasiiye wa beeha tagdare tinajji hayaatki wa hayaat wileedki Suleymaan. 13 Amchi tawwaali algeeh le l-malik Dawuud. Wa guuli leyah : ‹Ya siidi al-malik, ma inta bas halaft leyi ana khaadmak wa gult : “Wileedki Suleymaan yahkim baʼadi wa hu bas yagood fi kursi al-muluk.” Wa hassaʼ, maala Aduniiya bigi malik ?› 14 Wa wakit inti gaaʼide tihajji maʼa l-malik, ana zaati nadkhul waraaki wa nitammim fi kalaamki.»
15 Khalaas, Batchaabaʼ machat le l-malik fi khurfitah. Wa fi l-wakit da, hu bigi chaayib marra waahid wa Abichaag al-min hillit Chuunam gaaʼide tirayyisah. 16 Wa Batchaabaʼ barakat wa sajadat giddaam al-malik. Wa l-malik saʼalha wa gaal : «Tidoori chunu ?» 17 Wa hi raddat leyah wa gaalat : «Ya siidi, inta halaft leyi ana khaadmak be usum Allah Ilaahak wa gult : ‹Wileedki Suleymaan yahkim baʼadi wa hu bas yagood fi kursi al-muluk.› 18 Wa hassaʼ, ana simiʼt kadar Aduniiya bigi malik. Wa laakin, ya siidi, inta ma simiʼt cheyy. 19 Wa Aduniiya gaddam dahaaya hana tiiraan wa ajjaal sumaan wa khanam katiiriin. Wa azam kulla iyaalak inta al-malik wa Abiyaatar raajil al-diin wa Yuwaab khaayid al-deech. Wa laakin ma azam abdak Suleymaan. 20 Wa kan leek inta, ya siidi al-malik, kulla Bani Israaʼiil gaaʼidiin yarjook be sabur le yasmaʼo kharaarak wa yaʼarfu yaatu al-yagood fi kursi al-muluk baʼadak. 21 Wa wakit inta siidi al-malik tumuut wa talhag abbahaatak, ana wa wileedi Suleymaan al-naas yajʼaloona muznibiin.»
22 Wa wakit Batchaabaʼ lissaaʼha tihajji maʼa l-malik ke bas, al-nabi Naataan wassal. 23 Wa jo khabbaro al-malik wa gaalo leyah : «Daahu al-nabi Naataan ja.» Wa l-nabi Naataan dakhal le l-malik wa wagaʼ fi l-ard wa sajad giddaamah. 24 Wa gaal le l-malik : «Ya siidi al-malik, hal inta bas kharrart wa gult Aduniiya yahkim baʼadak wa hu bas yagood fi kursi al-muluk walla ? 25 Achaan al-yoom hu macha Een Ruugil wa gaddam dahaaya hana tiiraan wa ajjaal sumaan wa khanam katiiriin. Wa hu azam kulla iyaal al-malik wa khuyyaad al-askar wa Abiyaatar raajil al-diin. Wa humman gaaʼidiin yaakulu wa yacharbo giddaamah wa yuguulu : ‹Yiʼiich al-malik Aduniiya !› 26 Wa laakin hu ma azamaani ana abdak wa la Saduukh raajil al-diin wa la Banaaya wileed Yahuuyadaʼ wa la abdak Suleymaan. 27 Ya siidi al-malik, al-amur da jaayi minnak inta walla ? Ya siidi al-malik, ma khabbartini ana abdak be l-naadum al-yagood fi kursi al-muluk min baʼadak.»
Suleymaan bigi malik fi Israaʼiil
28 Wa be sabab kalaam Naataan, al-malik Dawuud gaal : «Naadu leyi Batchaabaʼ.» Wa hi jaat dakhalat bakaan al-malik wa wagafat giddaamah. 29 Wa l-malik halaf wa gaal : «Nahlif be Allah al-Hayy al-najjaani min kulla diige 30 misil awwal kula ana halaft leeki be Allah Ilaah Bani Israaʼiil, wileedki Suleymaan bas yahkim baʼadi wa yagood fi l-kursi fi gaddi. Wa l-yoom bas, nihaggig al-kalaam da.» 31 Wa Batchaabaʼ wagaʼat fi l-ard wa sajadat giddaam al-malik wa gaalat : «Allah yansur siidi al-malik Dawuud ila l-abad.»
32 Wa l-malik Dawuud gaal : «Naadu leyi Saduukh raajil al-diin wa l-nabi Naataan wa Banaaya wileed Yahuuyadaʼ.» Wa humman jo wa dakhalo le l-malik. 33 Wa l-malik gaal battaan : «Limmu kulla masaaʼiili wa rakkubu wileedi Suleymaan fi bakhali wa wadduuh fi rijil al-almi hana Gihuun. 34 Wa fi l-bakaan daak, Saduukh raajil al-diin wa l-nabi Naataan yamsahooh wa yidarrujuuh malik fi Israaʼiil. Wa khalaas, tadurbu al-buug wa tuguulu : ‹Yiʼiich al-malik Suleymaan.› 35 Wa baʼad da, tusuuguuh giddaamku wa taju fi l-hille. Wa hu yaji yagood fi kursiiyi wa hu bas yahkim fi gaddi. Wa hu bas al-ana azaltah le yabga haakim fi Bani Israaʼiil wa Bani Yahuuza.»
36 Wa Banaaya wileed Yahuuyadaʼ gaal le l-malik : «Aamiin, khalli Allah Ilaah siidi al-malik yihaggig kalaamah. 37 Wa misil Allah kaan maʼa siidi al-malik, khalli yukuun maʼa Suleymaan kula. Wa yiʼalli darajat hukmah ziyaada min darajat siidi al-malik Dawuud.»
Suleymaan darrajooh malik
38 Wa khalaas, Saduukh raajil al-diin macha maʼa l-nabi Naataan wa Banaaya wileed Yahuuyadaʼ wa l-Kiritiyiin wa l-Filtiyiin hurraas al-malik wa kulluhum rakkabooh le Suleymaan fi bakhal hana l-malik Dawuud wa waddooh Gihuun. 39 Wa Saduukh raajil al-diin chaal al-garin malaan dihin min lubb kheemat Allah wa masahah le Suleymaan wa darrajah malik. Wa darab al-buug wa kulla l-naas al-haadiriin gaalo : «Yiʼiich al-malik Suleymaan.»
40 Wa khalaas, kulla l-naas gabbalo al-hille wara Suleymaan. Wa humman gaaʼidiin yalʼabo fi hiss al-suffaara be farha chadiide lahaddi al-ard rajafat min harakathum.
Suleymaan samaahah le Aduniiya
41 Wa Aduniiya wa naasah simʼo al-haraka di fi wakit al-dahaabhum kammalo akilhum. Wa Yuwaab irif hiss al-buug wa gaal : «Chunu al-haraka al-chadiide di al-fi lubb al-hille ?» 42 Wa lissaaʼ ma kammal kalaamah ke bas, ja Yuunataan wileed Abiyaatar raajil al-diin. Wa Aduniiya gaal leyah : «Taʼaal, inta naadum indah charaf wa akiid indak khabar halu le tiʼooriina.»
43 Wa Yuunataan radda le Aduniiya wa gaal : «La abadan ! Siidna al-malik Dawuud darrajah le Suleymaan wa khattaah malik. 44 Wa l-malik Dawuud rassal maʼa Suleymaan Saduukh raajil al-diin wa l-nabi Naataan wa Banaaya wileed Yahuuyadaʼ wa l-Kiritiyiin wa l-Filtiyiin hurraas al-malik. Wa humman rakkabooh fi l-bakhal hana l-malik. 45 Wa Saduukh raajil al-diin wa l-nabi Naataan masahooh wa darrajooh malik fi Gihuun. Wa be da khalaas, humman gabbalo fi l-hille farhaaniin wa kulla l-naas gaaʼidiin yasrakho. Wa di bas al-haraka al-intu gaaʼidiin tasmaʼooha. 46 Wa Suleymaan zaatah gaʼad khalaas fi l-kursi hana l-muluk 47 wa ziyaada min da, masaaʼiil al-malik jo baarako le siidna al-malik Dawuud wa gaalo leyah : ‹Khalli al-Rabb yisawwi usum Suleymaan yabga machhuur min usmak inta wa mulkah kula yabga ziyaada min mulkak inta.› Wa l-malik sajad fi furaachah. 48 Wa gaal al-kalaam da : ‹Baarak Allah Ilaah Bani Israaʼiil hu al-khatta fi kursi al-muluk naadum fi badali. Wa ana gidirt chiftah be uyuuni.›»
49 Wa wakit simʼo al-kalaam da, kulla maʼzuumiin Aduniiya gaaʼidiin yarjufu min al-khoof wa ayyi waahid gamma wa macha. 50 Wa Aduniiya zaatah khaaf min Suleymaan wa gamma macha karab guruun al-madbah.
51 Wa jo khabbaro Suleymaan wa gaalo leyah : «Daahu Aduniiya khaaf minnak inta, ya l-malik Suleymaan. Wa karab guruun al-madbah wa gaal : ‹Khalli al-yoom al-malik Suleymaan yahlif leyi kadar ma yaktulni be l-seef.›» 52 Wa Suleymaan radda wa gaal : «Kan hu maachi adiil, suufaay waahide kula min raasah ma tagaʼ fi l-turaab. Laakin kan yisawwi al-fasaala kamaan, yumuut.»
53 Wa khalaas, Suleymaan rassal naas dallooh le Aduniiya min al-madbah. Wa hu ja wa sajad giddaam al-malik Suleymaan. Wa Suleymaan gaal leyah : «Amchi beetak.»
RÈGNE DE SALOMON
Ch. 1 à 11. (2 Ch 1 à 9.) (2 S 7:12-15. Ps 89.)
Vieillesse du roi David
V. 1-4: cf. (Ec 12:3-7; 4:11.) Ps 45:11, 12.
1 Le roi David était vieux, avancé en âge; on le couvrait de vêtements, et il ne pouvait se réchauffer. 2 Ses serviteurs lui dirent: Que l’on cherche pour mon seigneur le roi une jeune fille vierge; qu’elle se tienne devant le roi, qu’elle le soigne, et qu’elle couche dans ton sein; et mon seigneur le roi se réchauffera. 3 On chercha dans tout le territoire d’Israël une fille jeune et belle, et on trouva Abischag, la Sunamite, que l’on conduisit auprès du roi. 4 Cette jeune fille était fort belle. Elle soigna le roi, et le servit; mais le roi ne la connut point.
Adonija, l’un de ses fils, aspirant à la royauté
V. 5-10: cf. 2 S 15:1-12. Ro 12:3.
5 Adonija, fils de Haggith, se laissa emporter par l’orgueil jusqu’à dire: C’est moi qui serai roi! Et il se procura un char et des cavaliers, et cinquante hommes qui couraient devant lui. 6 Son père ne lui avait de sa vie fait un reproche, en lui disant: Pourquoi agis-tu ainsi? Adonija était, en outre, très beau de figure, et il était né après Absalom. 7 Il eut un entretien avec Joab, fils de Tseruja, et avec le sacrificateur Abiathar; et ils embrassèrent son parti. 8 Mais le sacrificateur Tsadok, Benaja, fils de Jehojada, Nathan le prophète, Schimeï, Réï, et les vaillants hommes de David, ne furent point avec Adonija. 9 Adonija tua des brebis, des bœufs et des veaux gras, près de la pierre de Zohéleth, qui est à côté d’En-Roguel; et il invita tous ses frères, fils du roi, et tous les hommes de Juda au service du roi. 10 Mais il n’invita point Nathan le prophète, ni Benaja, ni les vaillants hommes, ni Salomon, son frère.
V. 11-31: cf. (1 Ch 17:11-15; 22:6-13.) Pr 16:10, 12. 2 Co 1:17-20.
11 Alors Nathan dit à Bath-Schéba, mère de Salomon: N’as-tu pas appris qu’Adonija, fils de Haggith, est devenu roi, sans que notre seigneur David le sache? 12 Viens donc maintenant, je te donnerai un conseil, afin que tu sauves ta vie et la vie de ton fils Salomon. 13 Va, entre chez le roi David, et dis-lui: O roi mon seigneur, n’as-tu pas juré à ta servante, en disant: Salomon, ton fils, régnera après moi, et il s’assiéra sur mon trône? Pourquoi donc Adonija règne-t-il? 14 Et voici, pendant que tu parleras là avec le roi, j’entrerai moi-même après toi, et je compléterai tes paroles. 15 Bath-Schéba se rendit dans la chambre du roi. Il était très vieux; et Abischag, la Sunamite, le servait. 16 Bath-Schéba s’inclina et se prosterna devant le roi. Et le roi dit: Qu’as-tu? 17 Elle lui répondit: Mon seigneur, tu as juré à ta servante par l’Éternel, ton Dieu, en disant: Salomon, ton fils, régnera après moi, et il s’assiéra sur mon trône. 18 Et maintenant voici, Adonija règne! Et tu ne le sais pas, ô roi mon seigneur! 19 Il a tué des bœufs, des veaux gras et des brebis en quantité; et il a invité tous les fils du roi, le sacrificateur Abiathar, et Joab, chef de l’armée, mais il n’a point invité Salomon, ton serviteur. 20 O roi mon seigneur, tout Israël a les yeux sur toi, pour que tu lui fasses connaître qui s’assiéra sur le trône du roi mon seigneur après lui. 21 Et lorsque le roi mon seigneur sera couché avec ses pères, il arrivera que moi et mon fils Salomon nous serons traités comme des coupables. 22 Tandis qu’elle parlait encore avec le roi, voici, Nathan le prophète arriva. 23 On l’annonça au roi, en disant: Voici Nathan le prophète! Il entra en présence du roi, et se prosterna devant le roi, le visage contre terre. 24 Et Nathan dit: O roi mon seigneur, c’est donc toi qui as dit: Adonija régnera après moi, et il s’assiéra sur mon trône! 25 Car il est descendu aujourd’hui, il a tué des bœufs, des veaux gras et des brebis en quantité; et il a invité tous les fils du roi, les chefs de l’armée, et le sacrificateur Abiathar. Et voici, ils mangent et boivent devant lui, et ils disent: Vive le roi Adonija! 26 Mais il n’a invité ni moi qui suis ton serviteur, ni le sacrificateur Tsadok, ni Benaja, fils de Jehojada, ni Salomon, ton serviteur. 27 Est-ce bien par ordre de mon seigneur le roi que cette chose a lieu, et sans que tu aies fait connaître à ton serviteur qui doit s’asseoir sur le trône du roi mon seigneur après lui? 28 Le roi David répondit: Appelez-moi Bath-Schéba. Elle entra, et se présenta devant le roi. 29 Et le roi jura, et dit: L’Éternel qui m’a délivré de toutes les détresses est vivant! 30 Ainsi que je te l’ai juré par l’Éternel, le Dieu d’Israël, en disant: Salomon, ton fils, régnera après moi, et il s’assiéra sur mon trône à ma place, ainsi ferai-je aujourd’hui. 31 Bath-Schéba s’inclina le visage contre terre, et se prosterna devant le roi. Et elle dit: Vive à jamais mon seigneur le roi David!
Salomon choisi par David pour lui succéder sur le trône
V. 32-40: cf. (1 Ch 23:1; 29:22-25.) 2 Ch 23:9-11. (Pr 20:8. Ec 8:4.)
32 Le roi David dit: Appelez-moi le sacrificateur Tsadok, Nathan le prophète, et Benaja, fils de Jehojada. Ils entrèrent en présence du roi. 33 Et le roi leur dit: Prenez avec vous les serviteurs de votre maître, faites monter Salomon, mon fils, sur ma mule, et faites-le descendre à Guihon. 34 Là, le sacrificateur Tsadok et Nathan le prophète l’oindront pour roi sur Israël. Vous sonnerez de la trompette, et vous direz: Vive le roi Salomon! 35 Vous monterez après lui; il viendra s’asseoir sur mon trône, et il régnera à ma place. C’est lui qui, par mon ordre, sera chef d’Israël et de Juda. 36 Benaja, fils de Jehojada, répondit au roi: Amen! Ainsi dise l’Éternel, le Dieu de mon seigneur le roi! 37 Que l’Éternel soit avec Salomon comme il a été avec mon seigneur le roi, et qu’il élève son trône au-dessus du trône de mon seigneur le roi David! 38 Alors le sacrificateur Tsadok descendit avec Nathan le prophète, Benaja, fils de Jehojada, les Kéréthiens et les Péléthiens; ils firent monter Salomon sur la mule du roi David, et ils le menèrent à Guihon. 39 Le sacrificateur Tsadok prit la corne d’huile dans la tente, et il oignit Salomon. On sonna de la trompette, et tout le peuple dit: Vive le roi Salomon! 40 Tout le peuple monta après lui, et le peuple jouait de la flûte et se livrait à une grande joie; la terre s’ébranlait par leurs cris.
V. 41-53: cf. 1 R 2:13, etc. (Pr 21:6. Jé 17:11.) Job 5:12.
41 Ce bruit fut entendu d’Adonija et de tous les conviés qui étaient avec lui, au moment où ils finissaient de manger. Joab, entendant le son de la trompette, dit: Pourquoi ce bruit de la ville en tumulte? 42 Il parlait encore lorsque Jonathan, fils du sacrificateur Abiathar, arriva. Et Adonija dit: Approche, car tu es un vaillant homme, et tu apportes de bonnes nouvelles. 43 Oui! Répondit Jonathan à Adonija, notre seigneur le roi David a fait Salomon roi. 44 Il a envoyé avec lui le sacrificateur Tsadok, Nathan le prophète, Benaja, fils de Jehojada, les Kéréthiens et les Péléthiens, et ils l’ont fait monter sur la mule du roi. 45 Le sacrificateur Tsadok et Nathan le prophète l’ont oint pour roi à Guihon. De là ils sont remontés en se livrant à la joie, et la ville a été émue: c’est là le bruit que vous avez entendu. 46 Salomon s’est même assis sur le trône royal. 47 Et les serviteurs du roi sont venus pour bénir notre seigneur le roi David, en disant: Que ton Dieu rende le nom de Salomon plus célèbre que ton nom, et qu’il élève son trône au-dessus de ton trône! Et le roi s’est prosterné sur son lit. 48 Voici encore ce qu’a dit le roi: Béni soit l’Éternel, le Dieu d’Israël, qui m’a donné aujourd’hui un successeur sur mon trône, et qui m’a permis de le voir! 49 Tous les conviés d’Adonija furent saisis d’épouvante; ils se levèrent et s’en allèrent chacun de son côté. 50 Adonija eut peur de Salomon; il se leva aussi, s’en alla, et saisit les cornes de l’autel. 51 On vint dire à Salomon: Voici, Adonija a peur du roi Salomon, et il a saisi les cornes de l’autel, en disant: Que le roi Salomon me jure aujourd’hui qu’il ne fera point mourir son serviteur par l’épée! 52 Salomon dit: S’il se montre un honnête homme, il ne tombera pas à terre un de ses cheveux; mais s’il se trouve en lui de la méchanceté, il mourra. 53 Et le roi Salomon envoya des gens, qui le firent descendre de l’autel. Il vint se prosterner devant le roi Salomon, et Salomon lui dit: Va dans ta maison.