Allah baan le Suleymaan le taani marra
1 Wakit Suleymaan kammal buna hana beet Allah wa gasir al-malik wa kulla cheyy al-dawwar yisawwiih hasab niiytah, 2 Allah baan leyah battaan misil awwal baan leyah fi Gibʼuun. 3 Wa Allah gaal leyah : «Ana khibilt salaatak wa duʼaak al-wajjahtuhum leyi. Wa l-beet al-inta baneetah leyi da, ana khaddastah achaan khatteet foogah usmi ila l-abad. Wa niraakhibah wa nifakkir foogah daayman. 4 Wa inta, ya Suleymaan, kan tichiil derbi misil Dawuud abuuk chaalah be niiye mukhlisa wa l-takhwa wa kan tisawwi kulla cheyy al-ana amartak beyah wa tahfad gawaaniini wa churuuti, 5 khalaas ana daayman nisabbit mulkak fi Israaʼiil misil gultah le Dawuud abuuk. Ana gult leyah : ‹Daayman yukuun naadum min zurriiytak al-yamluk fi kursi Bani Israaʼiil.›
6 «Wa laakin kan inta wa zurriiyitku abeetu ma tahfado wasiiyaati wa la titabbugu gawaaniini al-ana amartuku beehum wa kan tamchu taʼabudu ilaahaat aakhariin wa tasjudu leehum, 7 khalaas ana natrudku, ya Bani Israaʼiil, min al-ard al-ana anteetha leeku wa nibaʼʼid minni al-beet al-ana khaddastah le usmi. Wa be da, kulla l-chuʼuub al-aakhariin yichchammato foogku wa yiʼayyuruuku. 8 Wa ayyi naadum al-yufuut jamb al-beet al-awwal aali da yilʼajjab wa yisaffir wa yuguul : ‹Maala Allah sawwa misil da le l-balad di wa l-beet da ?› 9 Wa yuruddu wa yuguulu leyah : ‹Achaan humman abo ma yitaabuʼu Allah Ilaahhum al-marag juduudhum min balad Masir. Wa humman taabaʼo leehum ilaahaat aakhariin wa sajado leehum wa abadoohum. Wa be sabab da bas, Allah nazzal fooghum kulla l-charr da.›»
Suleymaan anta hillaal le Hiiraam
10 Wa fi muddit 20 sana, Suleymaan bana al-buyuut al-itneen yaʼni beet Allah wa gasir al-malik. 11 Wa Hiiraam malik Suur jaab le Suleymaan hatab al-arz wa hatab al-sarwi wa dahab be katara misil hu dawwarah. Wa Suleymaan antaah le Hiiraam 20 hille fi balad al-Jaliil. 12 Wa Hiiraam gamma min Suur wa macha le yichiif al-hillaal al-Suleymaan antaahum leyah. Wa laakin al-hillaal dool ma ajabooh le Hiiraam. 13 Wa hu gaal : «Ya akhuuyi, dool bas al-hillaal al-anteethum leyi walla ?» Wa hu sammaahum balad Kaabuul (maʼanaatah ma yanfaʼ). Wa l-usum da gaaʼid lahaddi l-yoom. 14 Wa laakin gabul da, Hiiraam rassal gariib 4 000 kiilo hana dahab le Suleymaan.
Khaddaamiin hana Suleymaan
15 Wa daahu al-cheyy al-bukhuss al-khidme al-ijbaariiye al-asaasha al-malik Suleymaan fi wakit buna beet Allah wa gasir al-malik wa durdur al-difaaʼ al-sammooh Millu wa daraadir hana Madiinat al-Khudus wa hillaal Haasuur wa Magiddu wa Gaazar.
16 Wa Firʼoon malik Masir macha hajam hillit Gaazar chaalha wa tachchaaha. Wa baʼad katal al-Kanʼaaniyiin al-saakniin fi l-hille di, hu anta al-hille di hadiiye le bittah marit Suleymaan. 17 Wa be misil da, Suleymaan banaaha battaan le hillit Gaazar. Wa bana kula hillaal Beet Huruun al-tihit 18 wa Baʼalat wa Tadmuur fi l-kadaade hana l-balad. 19 Wa bana kulla l-hillaal al-yakhzin fooghum wa l-hillaal al-yukhutt fooghum arabaatah hana l-harib wa kheelah. Wa Suleymaan bana kulla cheyy al-yidoorah fi Madiinat al-Khudus wa fi jibaal Lubnaan wa fi kulla mamlakatah al-hu gaaʼid yahkim foogha. 20 Wa fi l-balad, yifaddil naas min al-Amuuriyiin wa l-Hittiyiin wa l-Firizziyiin wa l-Hiwwiyiin wa l-Yabuusiyiin. Wa kulla l-naas dool, humman ma min Bani Israaʼiil. 21 Wa Bani Israaʼiil ma gidro dammaroohum kulluhum wa fi chaan da, waahidiin min zurriiyithum faddalo fi l-balad. Wa humman dool, Suleymaan astaʼmalhum misil abiid fi l-khidme al-ijbaariiye lahaddi l-yoom. 22 Wa Suleymaan ma anta khidmit al-ubuudiiye di le naadum waahid min Bani Israaʼiil. Wa laakin hu sawwaahum askarah wa masaaʼiilah wa khuyyaadah wa kubaaraat arabaatah hana l-harib wa siyaad kheelah. 23 Wa daahu adad kubaaraat al-hukkaam al-yiraakhubu fi khidmit Suleymaan. Humman 550 rujaal al-yiraakhubu fi l-khaddaamiin al-yisawwu al-khidme di.
24 Wa bineeyit Firʼoon hawwalat min madiinat Dawuud wa machat fi l-beet al-Suleymaan bana leeha. Wa baʼad da kamaan, Suleymaan bana durdur al-difaaʼ al-sammooh Millu.
25 Wa talaata marraat fi l-sana, Suleymaan yigaddim dahaaya muharragiin wa dahaaya salaama fi l-madbah al-bana le Allah wa yiharrig al-bakhuur al-halu giddaam Allah. Wa be misil da, astaʼmalo al-beet misil waajib leyah.
26 Wa l-malik Suleymaan addal sufun wa khattaahum fi hillit Asyuun Giibar gariib le hillit Ilaat. Wa l-bakaan da fi khachum al-bahar al-Ahmar hana balad Adoom. 27 Wa Hiiraam malik Suur rassal leyah khaddaamiinah al-yaʼarfu al-bahar adiil wa l-sufun kula. Wa l-khaddaamiin dool saafaro sawa maʼa khaddaamiin Suleymaan 28 wa macho le balad Ufiir. Wa jaabo min hinaak dahab ziyaada min 14 000 kiilo le l-malik Suleymaan.
Ala tel teḛ dɔ Salomo̰’g ɓəi ɔm gə́ gɔl joo
2SgI 7.11-221 Loo gə́ Salomo̰ tɔl kula kunda kəi lə Mbaidɔmbaije ləm, gə kəi lə mbai, gə néje lai gə́ yeḛ wɔji mba ra ləm tɔ lé bèm ndá, 2 Mbaidɔmbaije tel teḛ dɔ Salomo̰’g ɓəi ɔm gə́ gɔl joo to gə́ yeḛ teḛ ne dəa’g Gabao̰’g kédé lé . 3 Njesigənea̰ ulá pana: M’oo tamaji gə ndòo ra ləi gə́ i ra tam’g lé ya ndá ma m’unda ne kəi gə́ i ra mba kar rim ɓar ne saar-saar gə no̰ lé gə kəmee ləm, m’a kar kəm gə məəm to dɔ’g ta-ta ya ləm tɔ. 4 Ɓó lé i njaa nɔm’g to gə́ bɔbije Dabid njaa ne nɔm’g gə meendakaḭ gə meekarabasur ra ne néje gə́ m’un ndum dɔ’g m’ari ləm, ɓó lé i aa dɔ godndumje gə ndukunje ləm ləm tɔ ndá, 5 m’a kar kalimbai gə́ ka̰ ɓeeko̰ lə Israɛlje a to saar-saar gə no̰, to gə́ m’pa ne njaŋg m’ar bɔbije Dabid m’pana: I a lal njetaa tori dɔ kalimbai’g lə Israɛlje lé nda̰ el lé . 6 Nɛ ɓó lé seḭ ubamje ya̰’mje, seḭ əsé ŋgan síje ləm, ɓó lé seḭ aaje dɔ godndumje gə torndumje gə́ ma m’un m’ar sí lé el ləm, ɓó lé seḭ aw poleje magəje ləma, gə undaje barmba no̰ dee’g ləm tɔ ndá, 7 m’a tuji Israɛlje mee ɓee gə́ ma m’ar dee lé pugudu ləm, m’a kuba kəi-si-Ala gə́ m’unda gə kəmee gə́ rim ɓar dɔ’g lé kya̰ ləm tɔ ndá Israɛlje d’a tel to nékunda-kogo gə nérɔkul mbuna koso-dəwje’g lai ya. 8 Yen ɓa kəi gə́ kédé to kəi gə́ boo lé nana ɓa gə́ a dəs mbɔree’g lé kaaree a kwá paḭ karee ə̰ji ŋgəḭ pana: See gelee ban ɓa Njesigənea̰ ra né gə́ togə́bè gə ɓee nee ləm, gə kəi nee ləm tɔ bèe wa . 9 Tɔɓəi d’a kila dee keneŋ pana: Mbata deḛ d’uba Njesigənea̰, Ala lə dee gə́ ar bɔ deeje-je d’unda loo mee ɓee gə́ Ejiptə teḛ lé d’yá̰ ləm, mbata deḛ reḛ́ goo magəje’g rḛ́-rḛ́ d’unda barmba dəb kəm dee naŋg no̰ dee’g pole dee ləm tɔ, gelee gə́ ne ɓa Njesigənea̰ ar néje gə́ majel lai neelé teḛ ne dɔ dee’g gə mbəa ləm tɔ.
Kulaje ɓəd-ɓəd gə́ Salomo̰ ra
2SgI 8.1-1810 Rudu ləb gə́ njekɔm’g rɔ-joo lé Salomo̰ tɔl kula kunda kəi gə́ wɔji dɔ Njesigənea̰ ləm, gə kəi gə́ wɔji dɔ mbai ləm tɔ. 11 To gə́ Iram, mbai gə́ Tir ar Salomo̰ kag-sɛdrəje gə kag-siprɛsje gə larlɔr aree to yaa̰ gə goo ndigi gə́ yeḛ ndigi ndá, mbai Salomo̰ kara ar Iram ɓeeje rɔ-joo dɔ naŋg gə́ Galile tɔ. 12 Yen ŋga Iram unda loo mee ɓee gə́ Tir teḛ mba kaw koo ɓeeje gə́ Salomo̰ aree lé. Nɛ ɓeeje neelé taa kəmee el ndá, 13 yeḛ pana: Ŋgokɔm, see ɓeeje gə́ ban ɓa am dee nee wa. Bèe ɓa yeḛ ɓaree ne dɔ naŋg gə́ Kabul ar ri neelé to dəa’g saar teḛ ɓogənè tɔ. 14 Kédé lé Iram ula gə larlɔr kilo tɔl-dɔg-loo-munda gə dəa tɔl-mi (3.500) ar mbai Salomo̰ ya.
15 Aa ooje, ta gə́ wɔji dɔ njéra kula gə́ raje gə́ mbai Salomo̰ ɔr dee mba kunda ne kəi gə́ wɔji dɔ Njesigənea̰ ləm, gə kəi gə́ wɔji dəa-yeḛ loo gə́ Milo ləma, gə ndògo-bɔrɔ gə́ Jerusalem, gə Asɔr, gə Megido, gə Gejer ləm tɔ. 16 Parao̰, mbai gə́ Ejiptə ree taa Gejer ila pər keneŋ ləm, tɔl Kana̰je gə́ d’isi mee ɓee-boo’g neelé ləm tɔ. Tɔɓəi yeḛ wa ɓee neelé ar ŋgonee gə́ dené gə́ to dené lə Salomo̰ gə́ nḛ́gaw ləa. 17 Yen ŋga Salomo̰ tel gɔl Gejer gogo ləm, gə Bet-Oron gə́ to gel mbal’g ləm, 18 gə Baalat gə Tadmɔr gə́ to ɓeeje gə́ dɔdilaloo’g ləm, 19 gə ɓee-booje lai gə́ to ka̰ Salomo̰ gə́ yeḛ ar dee to loo-kɔm-néje keneŋ asəna gə ɓee-booje gə́ ka̰ ŋgəm pusu-rɔje ləm, gə ɓee-booje gə́ wɔji dɔ njérɔ gə kundaje ləma, gə néje lai gə́ lel Salomo̰ mba ra Jerusalem gə Liba̰ gə ɓeeje lai gə́ yeḛ to gə́ mbai dɔ dee lé ləm tɔ.
20 Dəwje lai gə́ to ginkoji Amɔrje, gə Peresje, gə Hebje gə Yebusje gə́ nai lé to gə́ ginkoji Israɛlje el. 21 Ŋgaka deeje gə́ goo dee’g mee ɓee gə́ neelé ɓa dee gə́ Israɛlje d’askəm tuji dee pugudu el lé ɓa Salomo̰ odo dee ar dee to ɓərje gə́ ra kula gə́ ra lé yee ɓa dee d’isi ra saar teḛ ɓogənè tɔ. 22 Nɛ Salomo̰ ar Israɛlje ra kula asəna gə ɓərje el, mbata deḛ to dəwje gə́ to njérɔje ləm, gə kuraje ləa ləm, gə ŋgan-mbaije ləa ləm, gə dəwje ləa gə́ boo-boo ləma, gə njékaa dɔ pusu-rɔje ləa gə njérɔ gə kundaje ləa ləm tɔ. 23 Ŋgan-mbaije gə́ Salomo̰ ɔr dee unda dee gə́ njékaa dɔ kulaje lé deḛ d’as tɔl-mi-dɔ-dee-rɔ-mi (550), deḛ ɓa gə́ njékaa dɔ njékulaje ya.
24 Ŋgolə Parao̰ gə́ dené ḭ ɓee-boo’g lə Dabid aw kəi’g ləa gə́ Salomo̰ unda aree lé. Bèe ɓa Salomo̰ unda ne loo gə́ Milo tɔ.
25 Salomo̰ inja nékinjanéməsje as gɔl munda mee ləb kára-kára, nékinjanéməsje gə́ ka̰ roo ləm, gə nékinjanéməsje gə́ wɔji dɔ kɔm na̰’d ləm tɔ, dɔ loo-nékinjaməs gə́ yeḛ unda ar Njesigənea̰ ndá yeḛ roo néje gə́ ə̰də sululu dɔ yee gə́ to no̰ Njesigənea̰’g. Bèe ɓa, yeḛ tɔl ne kula kəi lé bém ya .
26 Mbai Salomo̰ ar dee ra batoje mee ɓee gə́ Esjo̰-Géber gə́ to mbɔr Elot’d gə́ to ta koŋgo baa-boo-kad’d gə́ ria lə Baa-Kas mee ɓee gə́ Edɔm tɔ. 27 Iram ula kuraje ləa gə́ to njékula batoje gə́ gər baa-boo-kad lé ar dee d’aw na̰’d gə kuraje lə Salomo̰ mbɔr batoje’g neelé. 28 Deḛ d’aw Opir ndá deḛ d’odo larlɔr as nékwɔji kwɔi-lə-né tɔl-dɔg-loo dɔg-giree-joo (12.000) d’aw ne d’ar mbai Salomo̰ lé.
