Muusa yiʼarrif al-chaʼab be amal Allah
1 Hibbu Allah Ilaahku wa daayman ahfado wasiiyaatah wa churuutah wa gawaaniinah. 2 Intu al-yoom ma misil iyaalku al-ma chaafo cheyy wa la simʼo cheyy. Wa laakin intu taʼarfuuh. Allah Ilaahku darrasaaku wa iriftu azamatah wa iidah al-chadiide wa duraaʼah al-gawi.
3 Wa iriftu ajaaybah wa aʼmaalah al-sawwaahum fi lubb Masir didd Firʼoon malik Masir wa didd kulla baladah. 4 Wa intu chiftu al-sawwaah fi deech Masir wakit gaaʼidiin yitaaruduuku. Hu galab almi al-bahar al-Ahmar fi kheelhum wa arabaathum. Wa Allah dammaraahum damaar kaamil lahaddi l-yoom humman ma fiihum.
5 Wa intu chiftu al-sawwaah leeku min al-sahara lahaddi jiitu hini. 6 Wa intu chiftu al-sawwaah fi Dataan wa Abiraam iyaal Aliyaab min gabiilat Raʼuubiin giddaam kulla Bani Israaʼiil, wakit al-ard fatahat khachumha wa zaratathum, humman wa aayilaathum wa khiyamhum wa kulla l-naas al-taabʼiin leehum.
7 Aywa, be uyuunku chiftu kulla l-amal al-kabiir al-sawwaah Allah. 8 Wa be da, tabbugu kulla l-wasaaya al-nantiihum leeku al-yoom achaan tabgo chudaad wa tadkhulu fi l-balad wa tichiiluuha warasa. 9 Wa be da, taskunu mudda tawiile fi l-balad al-Allah halaf yantiiha le juduudku wa le zurriiyithum. Wa di l-balad al-malaane be l-laban wa l-asal.
Mustakhbal al-chaʼab
10 Achaan al-balad al-tamchu leeha wa tichiiluuha warasa, di ma misil balad Masir al-intu maragtu minha. Fi balad Masir intu titeerubu ziraaʼitku wa tazguuha be nagiliin almi misil jineene hana khudrawaat. 11 Wa laakin al-balad al-tamchu foogha wa tichiiluuha warasa di, hi balad al-indaha jibaal wa wudyaan mazgiiye be matar al-sama. 12 Wa l-balad di, Allah Ilaahku gaaʼid yarʼaaha wa yiraakhibha min bidaayit al-sana lahaddi aakhirha.
13 Wa kan tasmaʼo wasiiyaati al-nantiihum leeku al-yoom wa tihibbu Allah Ilaahku wa takhdumu leyah be kulla guluubku wa kulla fikirku, 14 khalaas hu yinazzil matar fi l-wakit al-muwaafig fi bidaayit al-khariif wa l-richaach. Wa baʼadah, yaji al-darat al-foogah tilimmu gamehku wa khamarku wa dihinku. 15 Wa hu yigawwim gechch fi ziraaʼitku le bahaayimku wa intu taakulu wa tachbaʼo.
16 Angarʼu ma tikhallu guluubku yinkhachcho wa taʼabudu ilaahaat aakhariin wa tasjudu giddaamhum. 17 Wa da achaan, Allah yakhdab leeku wa khalaas yadhar al-sama ma tinazzil matar wa l-ard ma tigawwim maʼaach. Wa khalaas, tingachcho tawwaali min al-balad al-adiile al-hu antaaha leeku.
18 Wa Allah gaal : «Kalaami da ahfadooh fi guluubku wa khuttuuh fi fikirku wa sawwuuh misil alaama al-tarbutuuha fi iideeku wa misil hilaal al-tiʼalluguuh fi jabhaatku ambeenaat uyuunku. 19 Wa allumuuh le iyaalku wa kallumu beyah fi l-beet wa fi l-safar wa wakit raagdiin wa gaaymiin. 20 Wa aktubuuh fi iidaan biibaan buyuutku wa fi madkhal hillaalku. 21 Wa be da, ayyaam umurku wa umur iyaalku yabgo tuwaal fi l-balad al-ana Allah halaft wa gult nantiiha le juduudku. Wa da misil umur al-sama min foog le l-ard.»
22 Achaan kan tahfado kulla l-wasaaya al-naamurku beehum wa titabbuguuhum wa tihibbu Allah Ilaahku wa tichiilu derbah wa titmassako beyah, 23 khalaas Allah yatrud giddaamku al-umam al-kubaar wa chudaad minku. Wa intu tichiilu arduhum. 24 Wa ayyi bakaan al-rijilku tafjakhah yabga hanaaku. Wa huduudku yabgo min al-sahara fi l-wati lahaddi Lubnaan fi l-munchaakh wa min bahar al-Furaat fi l-sabaah lahaddi l-bahar al-Abyad fi l-kharib. 25 Wa ma fi ayyi naadum yagdar yagiif giddaamku. Wa misil Allah Ilaahku gaalah fi ayyi balad al-tamchu foogha hu yidiss al-ruʼub wa l-khoof fi chaʼabha wa humman yakhaafo minku.
Al-baraka wa l-laʼana
26 Wa chiifu daahu al-yoom ana nukhutt giddaamku al-baraka wa l-laʼana. 27 Wa talgo al-baraka kan simiʼtu wasaaya Allah Ilaahku al-naamurku beehum al-yoom. 28 Wa talgo al-laʼana kan ma tasmaʼo wasaaya Allah Ilaahku wa tikissu baʼiid min al-derib al-naamurku beyah al-yoom wa titaabuʼu leeku ilaahaat aakhariin al-awwal ma taʼarfuuhum.
29 Wa wakit Allah Ilaahku yiwaddiiku fi l-balad al-tamchu leeha wa tichiiluuha warasa, atlaʼo fi raas jabal Gariziim wa ballukhu be l-baraka wa atlaʼo fi raas jabal Ibaal wa ballukhu be l-laʼana. 30 Wa l-jibaal dool gaaʼidiin khaadi le bahar al-Urdun ale jiihat al-kharib fi balad al-Kanʼaaniyiin al-saakniin fi l-Araba mugaabiliin Gilgaal jamb chadar al-kubaar hana Muura.
31 Wa tagtaʼo bahar al-Urdun wa tamchu tichiilu al-balad al-Allah Ilaahku antaaha leeku warasa. Intu tichiiluuha wa taskunu foogha. 32 Wa intu tahfado wa titabbugu kulla l-churuut wa l-gawaaniin al-nantiihum leeku al-yoom.
Kolé meḛ dee dɔ né gə́ Ala ra mbata lə Israɛlje’g
1 Seḭ a kundaje Ala lə sí dan kəm sí’g ləm, seḭ a kaaje dɔ né gə́ yeḛ un ndia dɔ’g ar sí lé: godnduje ləa ləm, gə ndukunje ləa ləm, gə torndiaje ləm tɔ lé seḭ a kaaje dɔ dee kər-kər gə ndɔ sí ndɔ sí ya. 2 Ta neelé ŋgan síje d’askəm gər el mbata deḛ d’oo néeje gə kəm dee el, nɛ maji kar sí-seḭ gərje ɓogənè: takwɔji-kəmkàr lə Ala lə sí gə́ Njesigənea̰ lé ləm, gə boo ləa ləm, gə ji siŋgamoŋ ləa gə́ ɓar mèr-mèr ləm, gə ji kula ndiŋ ləa ləm, 3 gə nétɔjije ləa ləma, gə néreaje lai gə́ yeḛ ra sə dee mee ɓee gə́ Ejiptə’g gə mbai gə́ Ejiptə ləm yeḛ ra gə ɓee ləa lai lé ləm tɔ . 4 Maji kar sí gərje né gə́ yeḛ ra gə njérɔje gə́ Ejiptə, gə kundaje lə dee, gə pusuje lə dee loo gə́ yeḛ ar mán baa-boo gə́ ria lə Baa-Kas tula dɔ dee, loo gə́ deḛ tuba goo sí ndá yeḛ nja tuji dee gə no̰ lé , 5 gə né gə́ yeḛ ra sə sí dɔdilaloo’g saar seḭ reeje ne loo gə́ nee’g lé tɔ, 6 gə né gə́ yeḛ ra gə Datan gə Abiram, ŋgalə Eliab, gə́ to ŋgalə Rubḛ, to gə́ naŋg teḛ təa turu dee gə njémeekəije lə dee gə kəi-kubuje lə dee gə néje lə deḛ lai mbuna Israɛlje’g lé . 7 Seḭ ya ooje boo-néje lai gə́ Njesigənea̰ ra lé gə kəm sí gao ya. 8 Togə́bè ɓa seḭ a kaaje dɔ tornduje gə́ ma m’un m’ar sí ɓogənè lé gə mba kar sí iŋgaje ne siŋga sí gə mba kaw taaje ne ɓeeje gə́ seḭ a gə dəsje keneŋ gə mba taa gə́ ka̰ sí lé ləm, 9 gə mba kar ndɔje lə sí bula unda ne njé gə́ kédé mee ɓee gə́ Njesigənea̰ un ne ndia ar bɔ síje-je gə mba kar dee-deḛ gə ŋgaka deeje ləm tɔ, to ɓee gə́ mbà gə ubu tə̰ji to keneŋ yaa̰ ya.
10 Mbata ɓee gə́ seḭ a gə kaw taaje gə́ né ka̰ sí lé to asəna gə ɓee gə́ Ejiptə gə́ seḭ undaje loo keneŋ teḛje lé el, lé neelé seḭ ilaje kandə kó mee ndɔje’g lə sí ɓa tubaje mán gə gɔl sí ɔmje dɔ’g asəna gə loo-kamnaḭ bèe. 11 Nɛ ɓee gə́ seḭ a gə kaw taaje gə́ né ka̰ sí lé to ɓee gə́ mbalje gə wəl-looje to keneŋ ləm, to ɓee gə́ ndi ɓa ər keneŋ ləm tɔ, 12 to ɓee gə́ Ala lə sí gə́ Njesigənea̰ tɔs kəmee dɔ’g bao-bao, yee ɓa Ala lə sí gə́ Njesigənea̰ ar kəmee wəi dɔ’g sḭ un kudee ndɔ gə́ dɔtar lə ləb lé saar teḛ ne ndɔ rudu ləb’g tɔ.
13 Ɓó lé seḭ tədje kag godndumje gə́ ma m’un m’ar sí ɓogənè ləm, ɓó lé seḭ undaje Ala lə sí gə́ Njesigənea̰ dan kəm sí’g gə ŋgaw meḛ sí gə rɔ sí bura ləm tɔ ndá 14 m’a kar ndi ər mee ɓee’g lə sí gə naḭyee-naḭyee, ndi gə́ doŋgɔr ləm, gə rudu ndi ləm tɔ ndá seḭ a kinjaje dɔ kó lə sí ləm, a kiŋgaje mán-nduú lə sí ləma, gə ubu lə sí ləm tɔ, 15 m’a kar mu uba mee ndɔje’g lə sí mbata lə nékulje lə sí ndá seḭ a sɔje né karee as sí nag-nag ya.
16 Undaje kəmkàr dɔ rɔ sí’g nà kəm sí a kər sí kar sí ubaje kankəm rəw gə́ maji ya̰je mba kaw pole magəje ləm, gə kundaje barmba dəbje kəm sí naŋg no̰ dee’g ləm tɔ. 17 Ɓó lé seḭ raje bèe ndá oŋg lə Njesigənea̰ a kḭ səa pu dɔ sí’g ndá yeḛ a kar kəm dara udu jigi-jigi kar mán ndi oso naŋg teŋ el, naŋg a kar sí né kára kara el ndá seḭ a tujije ne kalaŋ mee ɓee gə́ maji gə́ Njesigənea̰ ar sí lé. 18 Taje gə́ ma m’ula sí neelé maji kar sí taaje meḛ sí’g gə ŋgaw meḛ sí bura. Seḭ a tɔ deeje ji sí’g kar dee to gə́ nétɔji sí ləm, d’a to ŋgo no̰ sí’g ləm tɔ. 19 Seḭ a ndooje ŋgan síje taree ləm, seḭ a kula deeje taree loo gə́ seḭ síje mee kəije’g lə sí ləm, gə loo gə́ seḭ awje mbá’g ləm, gə loo gə́ seḭ a toje naŋg ləma, gə loo gə́ seḭ a k’ḭje tar ləm tɔ. 20 Seḭ a ndaŋg deeje kag takəije’g lə sí ləm, gə tabidije’g lə sí ləm tɔ . 21 Bèe ɓa ndɔje lə sí gə ndɔje lə ŋgan síje mee ɓee gə́ Njesigənea̰ man rəa gə mba kar bɔ síje-je lé d’a bula ne to gə́ ndɔje lə dara gə́ to ne dɔ naŋg’d tar sab lé ləm tɔ.
22 Mbata ɓó lé seḭ aaje dɔ godnduje nee gə́ ma m’un m’ar sí lé ləm, ɓó lé seḭ raje née gə mba kunda ne Ala lə sí gə́ Njesigənea̰ dan kəm sí’g gə mba njaa ne dan kila-rəwje’g ləa ləma, gə mba kɔm ne səa na̰’d sad ləm tɔ ndá 23 Njesigənea̰ a tuba ginkoji dəwje gə raŋg nee lai no̰ sí’g kar sí tel toje mbai dɔ ginkoji dəwje gə raŋg gə́ bula d’unda sí ləm, siŋga dee ur dɔ ka̰ sí’g ləm tɔ. 24 Looje lai gə́ seḭ a kilaje gɔl sí keneŋ lé d’a tel to ka̰ sí: rəw-nim-ɓee lə sí a kun kudee dɔdilaloo’g saar teḛ Liba̰ ləm, a kḭ baa gə́ ria lə Epratə kaw saar teḛ baa-boo-kad’g par gə́ dɔ-gó ləm tɔ . 25 Dəw kára kara a kaskəm kaar ges naŋg no̰ sí’g el. Ala lə sí gə́ Njesigənea̰ a kar sí toje gə́ néɓəl gə nékunda bala mee ɓeeje lai gə́ seḭ a njaaje keneŋ lé to gə́ yeḛ ula sí ne lé.
26 Aa ooje, ɓogənè m’unda ndutɔr gə ta ndɔl no̰ sí’g. 27 Ɓó lé seḭ ilaje koji dɔ godnduje’g lə Ala lə sí gə́ Njesigənea̰ gə́ ma m’un m’ar sí ɓogənè lé ndá ndutɔr ɓa wɔji dɔ sí, 28 nɛ ɓó lé seḭ tədje kag godnduje lə Ala lə sí gə́ Njesigənea̰ el ləm, ɓó lé seḭ ubaje goo rəwje gə́ ma m’un ne ndum m’ar sí mee ndəa’g neelé ya̰je gə mba kawje goo magəje gə́ seḭ gər deeje el ləm tɔ ndá ndɔl a nai dɔ sí’g ya.
29 Bèe ɓa loo gə́ Ala lə sí gə́ Njesigənea̰ a kar sí a̰dje mee ɓee gə́ seḭ a gə kawje kaw taaje gə́ né ka̰ sí lé ndá seḭ a kya̰je ndutɔr dɔ mbal gə́ Garijim ləm, seḭ a kilaje ndɔl dɔ mbal gə́ Ebal’g ləm tɔ . 30 Mbalje neelé see to kel tura-baa gə́ Jurdɛ̰ gə́ nu gir rəw gə́ aw par gə́ dɔ-gó mee ɓee’g lə Kana̰je gə́ d’isi ndag-loo gə́ to wɔji dɔ Gilgal njoroŋ, mbɔr kag-sɛnə gə́ Moré’g lé el wa. 31 Mbata seḭ a gə gaŋgje baa gə́ Jurdɛ̰ gə mba kaw taaje ɓee gə́ Ala lə sí gə́ Njesigənea̰ ar sí lé, seḭ a taaje gə́ né ka̰ sí gə mba kisi keneŋ tɔ. 32 Godnduje gə ndukunje lai gə́ ma m’un m’ar sí ɓogənè lé seḭ a kaaje dɔ dee kər-kər gə mba raje née ya.
