Al-malik amar yaʼabudu al-sanam
1 Wa baʼad da, al-malik Nabuukhadnasar sawwa sanam hana dahab tuulah 60 duraaʼ wa urdah 6 duraaʼ. Wa khattaah fi l-sahale al-usumha Duura fi wulaayat Baabil. 2 Wa l-malik azam kulla l-muwakkaliin wa l-muhaafiziin wa ruʼasa al-wulaayaat wa l-mustachaariin wa l-muwakkaliin be hafidiin al-maal wa l-gudiya wa naas al-chariiʼa wa kulla l-masaaʼiil hana l-manaatig achaan yaju yahdaro fi l-aazuuma hana l-malik al-tukhuss al-sanam. 3 Wa khalaas, kulla l-muwakkaliin wa l-muhaafiziin wa ruʼasa al-wulaayaat wa l-mustachaariin wa l-muwakkaliin be hafidiin al-maal wa l-gudiya wa naas al-chariiʼa wa kulla l-masaaʼiil hana l-manaatig jo fi l-aazuuma di wa wagafo giddaam al-sanam al-khattaah al-malik Nabuukhadnasar.
4 Wa l-munazzim hana l-aazuuma naada be hiss aali wa gaal : «Ya l-naas al-laammiin min al-chuʼuub wa l-umam wa l-lukhkhaat, daahu al-amur buguul ke : 5 ‹Min simiʼtu hiss al-buug wa l-suffaara wa l-jigindiiye wa amsibeybe wa l-gitaar wa kulla nafar hana aalaat al-musiikha, waajib tidanguru wa tasjudu giddaam al-sanam hana l-dahab al-khattaah al-malik Nabuukhadnasar. 6 Wa ayyi naadum al-aba ma yidangir wa yasjud le l-sanam da, tawwaali yichiiluuh wa yarmuuh fi naar amlahiib al-chadiide.›»
7 Wa fi chaan da, kulla l-naas min al-chuʼuub wa l-umam wa l-lukhkhaat wakit simʼo hiss al-buug wa l-suffaara wa l-jigindiiye wa amsibeybe wa l-gitaar wa kulla nafar hana aalaat al-musiikha, khalaas dangaro wa sajado le l-sanam hana l-dahab al-khattaah al-malik Nabuukhadnasar.
Rufgaan Danyaal abo ma yasjudu
8 Wa fi nafs al-wakit da bas, naas waahidiin min al-Baabiliyiin jo wa gaddamo chakwa didd al-Yahuud. 9 Wa humman gaalo le l-malik Nabuukhadnasar : «Allah yansurak ! 10 Ya l-malik, inta anteet amur le ayyi naadum al-simiʼ hiss al-buug wa l-suffaara wa l-jigindiiye wa amsibeybe wa l-gitaar wa kulla nafar hana aalaat al-musiikha, waajib yidangir wa yasjud le l-sanam hana l-dahab. 11 Wa kan naadum aba ma yidangir wa yasjud le l-sanam, yichiiluuh wa yarmuuh fi naar amlahiib al-chadiide. 12 Ya l-malik, daahu fiyah naas waahidiin min al-Yahuud al-inta anteethum al-idaara hana wulaayat Baabil wa humman Chadraak wa Michaak wa Abdalnagu. Wa l-rujaal dool ma karramo amrak wa ma abado ilaahaatak wa ma sajado le sanamak hana l-dahab al-inta khatteetah.»
13 Wa fi l-bakaan da, al-malik Nabuukhadnasar ziʼil zaʼal chadiid wa amar yijiibu leyah Chadraak wa Michaak wa Abdalnagu. Wa khalaas, jaaboohum giddaam al-malik. 14 Wa l-malik saʼalaahum wa gaal : «Sahiih ke intu Chadraak wa Michaak wa Abdalnagu ma gaaʼidiin taʼabudu ilaahaati wa ma tasjudu le l-sanam hana l-dahab al-ana khatteetah walla ? 15 Wa hassaʼ da kan intu jaahiziin, min simiʼtu hiss al-buug wa l-suffaara wa l-jigindiiye wa amsibeybe wa l-gitaar wa kulla nafar hana aalaat al-musiikha, tawwaali danguru wa asjudu le l-sanam hana l-dahab al-ana al-malik Nabuukhadnasar khatteetah. Wa kan abeetu ma taʼabuduuh kamaan, tawwaali yichiiluuku wa yarmuuku fi l-naar amlahiib al-chadiide di. Wa nichiif al-ilaah al-yagdar yamrugku min iidi ana !»
16 Wa Chadraak wa Michaak wa Abdalnagu raddo wa gaalo le l-malik : «Aniina ma nagdaro nihajju leek cheyy fi l-kalaam da. 17 Wa laakin, ya l-malik, Ilaahna al-aniina gaaʼidiin naʼabuduuh yagdar yinajjiina min al-naar amlahiib al-chadiide wa min iidak inta kula. 18 Wa kan ma najjaana kula, aʼarif ya l-malik, aniina ma naʼabudu ilaahaatak wa la nasjudu le sanamak hana l-dahab al-inta khatteetah.»
19 Wa wakit al-malik Nabuukhadnasar simiʼ al-kalaam da, ziʼil zaʼal chadiid wa wijhah alkhayyar. Wa gamma didd Chadraak wa Michaak wa Abdalnagu wa amar yihammu al-naar di sabʼa marraat ziyaada min awwal. 20 Wa battaan amar waahidiin min askarah al-chudaad yirabbutu Chadraak wa Michaak wa Abdalnagu wa yarmuuhum fi l-naar amlahiib al-chadiide. 21 Wa tawwaali, rabbatoohum le l-rujaal dool wa ramoohum fi l-naar amlahiib al-chadiide be jalaaliibhum wa saraawiilhum wa tawaagiihum wa kulla lubaashum. 22 Wa min chiddit amur al-malik, al-naar hammooha ziyaada lahaddi akalat al-askar al-ramoohum le Chadraak wa Michaak wa Abdalnagu. 23 Wa kan le l-naas al-talaata al-humman Chadraak wa Michaak wa Abdalnagu, ramoohum murabbatiin fi ust al-naar amlahiib al-chadiide.
Allah najja al-rufgaan min al-naar
24 Wa tawwaali, al-malik Nabuukhadnasar anbahat wa saʼal masaaʼiilah wa gaal : «Ma rameena talaata naas murabbatiin fi ust al-naar walla ?» Wa humman raddo leyah wa gaalo : «Aywa, ya l-malik.» 25 Wa l-malik radda leehum wa gaal : «Daahu ana gaaʼid nichiif arbaʼa naas mufartagiin wa raaykhiin fi ust al-naar wa cheyy waahid kula ma sawwaahum. Wa l-raabiʼ da bichaabih ibn al-ilaahaat !»
26 Wa l-malik garrab le khachum al-naar amlahiib al-chadiide wa naada wa gaal : «Ya Chadraak wa Michaak wa Abdalnagu, ya abiid Allah al-Aali ! Amurgu min al-naar wa taʼaalu !» Wa khalaas, Chadraak wa Michaak wa Abdalnagu marago min ust al-naar wa jo. 27 Wa kulla l-muwakkaliin wa l-muhaafiziin wa ruʼasa al-wulaayaat wa l-masaaʼiil hana l-malik jo hawwagoohum wa chaafo kadar al-naar ma akalat jisimhum wa suufaay waahide min ruuseehum kula ma hirgat. Wa khulgaanhum kula ma khayyaro wa riihit al-naar kula fooghum ma tinchamma.
28 Wa Nabuukhadnasar gaal : «Baarak Allah Ilaah Chadraak wa Michaak wa Abdalnagu al-rassal malakah achaan yinajji abiidah al-humman atwakkalo aleyah. Wa khaalafo amri ana al-malik wa khassado be l-moot kula akheer leehum min yaʼabudu wa yasjudu le ilaah aakhar al-ma Ilaahhum. 29 Asmaʼo, ya l-naas ! Min baʼad al-yoom, ayyi naadum min ayyi chaʼab aw umma aw lukhkha kan gaal kalaam didd Ilaah Chadraak wa Michaak wa Abdalnagu, nigattiʼah lahamaay lahamaay wa nidammir beetah wa yabga misil dungus achaan ma fi Ilaah aakhar al-yagdar yinajji be tariiga misil di.»
30 Wa baʼad da, al-malik anta khiima le Chadraak wa Michaak wa Abdalnagu fi wulaayat Baabil.
D’ɔm kuramar Danielje dan pər’d
1 Mbai Nebukadnesar lé ar dee léḛ larlɔr gə́ néndaji ar ŋgalee as kəmkil dəw rɔ-misa̰ ləm, tadee kara as kəmkil dəw misa̰ ləm tɔ. Yeḛ uree tar wəl-loo gə́ ria lə Dura, dəb ɓeeko̰ gə́ Babilɔn. 2 Mbai Nebukadnesar lé ula kula ɓar njékaa dɔ dəb ɓeeko̰je ləm, gə njékaa dɔ néje ləm, gə njéguburuɓeeje ləm, gə ɓé-njégaŋ-rəwtaje ləm, gə njéŋgəmlarje ləm, gə njékwɔjitakəmkàrje ləm, gə njégaŋ-rəwtaje ləma, gə njékaa dɔ ɓee-booje mee dəb ɓeeko̰je’g lai ləm tɔ gə mba kar dee ree loo kunda néndaji gə́ mbai Nebukadnesar uree tar lé gə kəmee. 3 Togə́bè ɓa njékaa dɔ dəb ɓeeko̰je ləm, gə njékaa dɔ néje ləm, gə njéguburuɓeeje ləm, gə ɓé-njégaŋ-rəwtaje ləm, gə njéŋgəmlarje ləm, gə njékwɔjitakəmkàrje ləm, gə njégaŋ-rəwtaje ləma, gə njékaa dɔ ɓee-booje mee dəb ɓeeko̰je’g lai ləm tɔ lé mbo̰ dɔ na̰ loo kunda néndaji gə́ Nebukadnesar, mbai uree tar lé gə́ kəmee. Deḛ d’aar tar no̰ néndaji gə́ Nebukadnesar uree tar lé.
4 Yen ŋga njekilamber ila boo-ndia naŋg wəl pana: Aa ooje, seḭ koso-dəwje ləm, gə ginkoji dəwje gə raŋg ləma, gə dəwje lai gə́ takɔji sí ɓəd-ɓəd ləm tɔ lé né gə́ d’un ndu dee dɔ’g d’ar sí ɓa nee: 5 Loo gə́ seḭ a kooje ndu to̰to̰ ləm, gə ndu buula ləm, gə kṵdu-ko̰dè ləm, gə kṵdu-ka ləm, gə kṵdu-jaŋ ləm, gə nékɔspa ləma, gə nékimje ɓəd-ɓəd ləm tɔ ndá seḭ a kundaje barmba ləm, a kwaje néndaji gə́ ra gə larlɔr gə́ mbai Nebukadnesar uree tar lé meḛ sí’g ləm tɔ. 6 Nana ɓa gə́ unda barmba mba kwá mée’g el ndá léegəneeya d’a kwá kilá mee bwa pər gə́ o̰ bilim-bilim’g.
7 Togə́bè ɓa loo gə́ dəwje lai d’oo ndu to̰to̰ ləm, gə ndu buula ləm, gə kṵdu-ko̰dè ləm, gə kṵdu-ka ləm, gə kṵdu-jaŋ ləma, gə nékimje ɓəd-ɓəd ləm tɔ ndá koso-dəwje lai ləm, ginkoji dəwje gə raŋg ləma, deḛ gə́ takɔji dee ɓəd-ɓəd ləm tɔ lé d’unda barmba ləm, d’wa néndaji gə́ ra gə larlɔr gə́ mbai Nebukadnesar uree tar lé meḛ dee’g ləm tɔ.
8 Goo néje neelé gə́ teḛ mee ndəaje gən lé Kaldeje gə́ na̰je ree d’un dɔ Judaje. 9 Deḛ d’un ta d’ula mbai Nebukadnesar lé pana: Ǝi mbai, maji kari si gə ləbi-ləbi gə́ nɔḭ ya! 10 Ndukun gə́ i nja un lé wɔji mba kar deḛ lai gə́ d’a koo ndu to̰to̰ ləm, gə ndu buula ləm, gə kṵdu-ko̰dè ləm, gə kṵdu-ka ləm, gə kṵdu-jaŋ ləm, gə nékɔspa ləma, gə nékimje ɓəd-ɓəd tɔ ndá d’a kunda barmba mba kwa néndaji gə́ ra gə larlɔr lé meḛ dee’g. 11 Tɔɓəi i wɔji mba kar nana ɓa gə́ a kunda barmba gə mba kwá mée’g el ndá d’a kilá mee bwa pər gə́ o̰ bilim-bilim’g. 12 Ŋga Judaje gə́ na̰je gə́ i unda dee gə njékaa dɔ néje mee dəb ɓeeko̰ gə́ Babilɔn lé deḛ gə́ ri dee lə Sadrak gə Mesak gə Abed-Nego lé, əi mbai, deḛje neelé d’ooi gə́ né el. Deḛ ra né d’ar magəje ləi el ləm, d’wa néndaji gə́ ra gə larlɔr gə́ i uree tar lé meḛ dee’g el ləm tɔ.
13 Yen ŋga mee Nebukadnesar ea̰ ar oŋg ḭ səa pu ndá yeḛ un ndia mba kar dee ree gə Sadrak gə Mesak gə Abed-Nego rəa’g. Ndá deḛ ree sə dee no̰ mbai’g ya tɔ. 14 Nebukadnesar un ta dəji dee pana: Sadrak gə Mesak gə Abed-Nego, see seḭ mbadje raje né arje magəje ləm ləm, seḭ waje néndaji gə́ ra gə larlɔr gə́ m’uree tar lé meḛ sí’g el ləm tɔ tɔgərɔ ya wa. 15 Ɓasinè lé, meḛ sí dɔ rɔ sí’g ar loo gə́ seḭ a kooje ndu to̰to̰ ləm, gə ndu buula ləm, gə kṵdu-ko̰dè ləm, gə kṵdu-ka ləm, gə kṵdu-jaŋ ləm, gə nékɔspa ləma, gə nékimje ɓəd-ɓəd ləm tɔ ndá seḭ a kundaje barmba ləm, seḭ a kwaje néndaji gə́ m’ra lé meḛ sí’g ləm tɔ. Ɓó lé seḭ a kwáje meḛ sí’g el ndá léegəneeya d’a kwa sí kɔm sí mee bwa pər gə́ o̰ bilim-bilim’g. Ŋga see magə gə́ ra ɓa a kɔr sí jim’g kɔm sí tar wa.
16 Sadrak gə Mesak gə Abed-Nego d’ila mbai Nebukadnesar’g lé pana: Ta né gə́ i wɔji lé dɔ sí to̰ keneŋ kəw el. 17 Aa oo, Ala lə sí gə́ jeḛ n’to kuraje ləa lé askəm kɔr sí mee bwa pər gə́ o̰ bilim-bilim’g lé kɔm sí tar ya, tɔɓəi yeḛ a kɔr sí jii-i mbai’g lé ya tɔ. 18 Nɛ lé bèe el kara, əi mbai, maji kari gər gao, jeḛ lé j’a ra né kar magəje ləi el ləm, j’a kwa néndaji gə́ ra gə larlɔr gə́ i uree tar lé meḛ sí’g el ya ləm tɔ.
19 Yen ŋga boo-oŋg rusu mee Nebukadnesar tub-tub ar kəmee tel mas mbidi-mbidi dɔ Sadrak gə Mesak gə Abed-Nego’g. Yeḛ un ta pa un ne ndia mba kar dee d’ɔm kir bwa pər’g d’aree o̰ bilim-bilim unda nje gə́ kédé as gɔl siri. 20 Tɔɓəi yeḛ un ndia ar njérɔje ləa gə́ na̰je gə́ siŋga dee to kɔgərɔ-kɔgərɔ ur dɔ njérɔ mar deeje’g gə mba kar dee d’wa Sadrak gə Mesak gə Abed-Nego tɔ dee ləm, kar dee d’ɔm dee mee bwa pər gə́ o̰ bilim-bilim’g ləm tɔ. 21 Dəwje neelé d’aar gə kubuje gə́ gwɔji gə́ gel maree’g rɔ dee’g ləm, gə kubuje lə dee gə́ ŋgal yududu ləm, gə kubuje lə deḛ gə́ raŋg ləm tɔ ɓa deḛ tɔ dee d’ɔm dee ne mee bwa pər gə́ o̰ bilim-bilim’g lé. 22 To gə́ ndukun lə mbai kədərə yaa̰ ləm, pər gə́ o̰ mee bwa’g lé kara o̰ al dɔ loo sula ləm tɔ ndá ndo̰ pər teḛ unda dəwje gə́ d’ɔm Sadrak gə Mesak gə Abed-Nego keneŋ lé tɔl dee. 23 Dəwje gə́ munda neelé Sadrak gə Mesak gə Abed-Nego toso gə néje gə́ tɔ dee ne bura mee bwa pər gə́ o̰ bilim-bilim’g lé.
Basaje gə́ munda neelé d’aji kəbərə
24 Yen ŋga, mbai Nebukadnesar lé kaaree wá paḭ aree ḭ rad gə tɔgee. Yeḛ un ta dəji njékwɔjitakəmkàrje ləa pana: See dəwje gə́ jeḛ n’tɔ deeje j’ɔm deeje dan pər’g lé see deḛ munda ba el wa.
Deḛ d’ila mbai’g lé pana: Ǝi mbai, tɔgərɔ, bèe ya!
25 Yeḛ tel pa pana: Ŋga, ma lé m’oo dəwje sɔ gə́ né gə́ tɔ dee ne lé godo rɔ dee’g ləm, deḛ njaa dan pər’g nɛ pər ra sə dee né el ləm tɔ, tɔɓəi njekɔm dee gə́ sɔ lé kəmee to tana gə kəm ŋgolə magəje bèe.
26 Gée gə́ gogo Nebukadnesar rəm pər gə́ ta bwa pər gə́ o̰ bilim-bilim’g ndá yeḛ pata pana: Sadrak, Mesak, gə Abed-Nego, seḭ kuraje lə Ala gə́ Njedumdɔloo lé undaje loo teḛje gə́ raga nee!
Ndá Sadrak gə Mesak gə Abed-Nego d’unda loo dan pər’g lé teḛ raga ya tɔ. 27 Togə́bè ɓa njékaa dɔ dəb ɓeeko̰je ləm, gə njékaa dɔ néje ləm, gə njéguburuɓeeje ləma, gə njékwɔjitakəmkàrje lə mbai ləm tɔ lé mbo̰ dɔ na̰ loo kára. Deḛ d’oo to gə́ pər lé ra né kára kara rɔ dəwje’g neelé el ləm, yiŋga dɔ dee kara pər unda aree go̰dərɔ el ləm, né kára kara ra kubuje lə dee gə́ rɔ dee’g el ləma, baḭ pər ya kara ə̰də rɔ dee’g el ləm tɔ. 28 Nebukadnesar un ta pa pana: Maji kar dɔ ri Ala lə Sadrak gə Mesak gə Abed-Nego ai səgərə. Yeḛ nja ɓa ula kura ləa gə́ dara mbuna dee’g ləm, yeḛ ɔr kuraje ləa neelé ɔm dee tar ləm tɔ. Mbata deḛ neelé d’ɔm meḛ dee dəa’g jəb-jəb ləm, d’ɔs ne ta ləm-ma gə́ m’to mbai lé rəw ləma, d’ya̰ rɔ dee yag ləm tɔ, yee ɓa d’oo gə́ nékəmra gə́ maji unda ra né kar magə gə́ raŋg gə́ rara kara əsé kwa magə gə́ raŋg meḛ dee’g korè ne dɔ Ala lə dee. 29 Aa ooje, ɓasinè ndukun ləm ɓa nee: Nana ɓa mbuna koso-dəwje’g əsé ginkoji dəwje gə raŋg’g əsé deḛ gə́ takɔji dee ɓəd-ɓəd gə́ rara kara ɓa gə́ pata gə́ majel ila dɔ Ala’lə Sadrak gə Mesak gə Abed-Nego ndá debee neelé d’a kwá tiee mbidi-mbidi ləm, kəi ləa kara d’a tɔ pɔs-pɔs karee to ɓiri-ɓisi ləm tɔ mbata magə gə́ rara kara gə́ askəm kɔr dəwje kɔm dee tar to gə́ yeḛ bèe lé godo.
30 Gée gə́ gogo ndá mbai lé ɔm kula gə́ boo dɔ maree’g ar Sadrak gə Mesak gə Abed-Nego mee dəb ɓeeko̰ gə́ Babilɔn tɔ.
Nebukadnesar ni ndá oo kag gə́ ŋgal gə́ boi
31 Ma mbai Nebukadnesar lé m’pata nee m’ar koso-dəwje lai ləm, gə ginkoji dəwje gə raŋg ləma, gə deḛ gə́ takɔji dee ɓəd-ɓəd gə́ d’isi dɔ naŋg nee lai ləm tɔ.
Maji kar sí síje dan meelɔm’g bèdèg!
32 Nétɔjije gə nédumkooje gə́ Ala gə́ Njedumdɔloo ra wɔji ne dɔm lé ma m’oo gə́ né gə́ maji gə́ kəm kar dəwje gər.
33 Nétɔjije ləa lé to néje gə́ boo ya!
Nédumkooje ləa kara to néje gə́ siŋga dee to ya to!
Ko̰ɓee ləa to ko̰ɓee gə́ to gə no̰ ləm,
Dum dɔ loo ləa kara a to saar-saar gə no̰ ləm tɔ.
