Yaahu darrajooh malik fi Israaʼiil
1 Wa l-nabi Alyasaʼ naada sabi waahid min majmuuʼat al-anbiya wa gaal leyah : «Arbut sulbak wa chiil al-gazzaaza hint al-dihin di fi iidak wa amchi hillit Raamuut al-fi Gilʼaad. 2 Wa hinaak, algaah le Yaahu wileed Yahuuchafat wileed Nimchi. Wa gawwimah wa tarrifah min rufgaanah wa waddiih fi khurfa chiyya taraf. 3 Wa chiil al-dihin da wa subbah leyah fi raasah wa guul leyah : ‹Daahu Allah gaal : “Be da, ana darrajtak malik fi mamlakat Israaʼiil !”› Wa baʼad da, khalaas aftah al-baab wa arrid ma tiʼakhkhir.»
4 Wa l-nabi al-sabi gamma wa macha hillit Raamuut al-fi Gilʼaad. 5 Wa wakit al-nabi da wassal, ligi kubaaraat al-askar gaaʼidiin sawa. Wa hu gaal : «Ya kabiir al-askar, indi kalaam nidoor niʼooriik.» Wa Yaahu saʼalah wa gaal leyah : «Le yaatu minnina ?» Wa hu radda wa gaal : «Leek inta, ya kabiir al-askar.»
6 Wa Yaahu gamma wa dakhal fi lubb al-beet. Wa l-nabi al-sabi sabba al-dihin fi raasah wa gaal leyah : «Daahu Allah Ilaah Bani Israaʼiil gaal : ‹Be da, ana darrajtak malik fi chaʼab Allah, fi mamlakat Israaʼiil. 7 Wa tidammir aayilat siidak Akhaab. Wa ana nichiil al-taar hana abiidi al-anbiya wa hana khaddaamiini al-aakhariin al-katalathum Izabiil marit Akhaab. 8 Aywa, kulla aayilat Akhaab yumuutu. Nidammir kulla l-rujaal min aayiltah kan abiid walla hurriin kula fi lubb Bani Israaʼiil. 9 Wa nisawwi aayilat Akhaab tabga misil aayilat Yarubaʼaam wileed Nabaat wa misil aayilat Baʼaacha wileed Akhiiya. 10 Wa kan le Izabiil kamaan, al-kulaab yaakuluuha fi ard Yazraʼiil wa naadum al-yasturha kula ma fiih.›» Wa khalaas, al-nabi fatah al-baab wa arrad.
11 Wa Yaahu marag ja le masaaʼiil siidah al-malik wa humman saʼalooh wa gaalo leyah : «Hal aafe bas ? Maala al-muchootin da ja leek ?» Wa Yaahu radda leehum wa gaal : «Intu taʼarfu al-naas al-misil dool wa kalaamhum al-saakit bas.» 12 Wa laakin humman gaalo leyah : «Kalaamak da ma sahiih ! Ooriina al-kalaam al-hu gaalah leek.» Wa hu gaal leehum : «Daahu al-kalaam al-kallamaani. Hu gaal : ‹Daahu Allah gaal : “Be sabbiin dihin fi raasak da, ana darrajtak malik fi mamlakat Israaʼiil.”›»
13 Wa tawwaali, ayyi waahid chaal khalagah wa khattaah fi l-ataba tihit rijileen Yaahu. Wa darabo al-buug wa gaalo : «Yiʼiich al-malik Yaahu !»
Yaahu atmarrad didd Yuuraam
14 Wa be da, Yaahu wileed Yahuuchafat wileed Nimchi atmarrad didd malikah Yuuraam.
Wa Yuuraam wa kulla mamlakat Israaʼiil gaaʼidiin yahfado hillit Raamuut al-fi Gilʼaad min hujuum Hazayiil malik balad Araam. 15 Wa l-malik Yuuraam ja le yiʼaalij nafsah fi hillit Yazraʼiil min al-jiraah al-jarahooh leyah al-Araamiyiin.
Wa khalaas, Yaahu gaal le kubaaraat al-askar al-maʼaayah : «Kan intu mukhassidiin maʼaayi, khalli naadum ma yamrug min hini le yamchi yiʼooruuhum fi hillit Yazraʼiil kadar masahooni malik.» 16 Wa Yaahu rikib fi arabatah wa macha hillit Yazraʼiil.
Wa hinaak, Yuuraam raagid fi sariirah wa Akhazya malik mamlakat Yahuuza ja le yichiifah. 17 Wa l-haras al-gaaʼid fi beet al-muraakhaba hana hillit Yazraʼiil chaaf Yaahu wa naasah jaayiin wa gamma gaal : «Gaaʼid nichiif naas jaayiin.» Wa Yuuraam gaal leyah : «Rassil siid juwaad wa khalli yilaagiihum wa yasʼalhum kan jayyithum di aafe bas.» 18 Wa siid al-juwaad wassalaahum le Yaahu wa naasah wa gaal leehum : «Daahu siidi al-malik gaal : ‹Jayyitku di aafe bas ?›» Wa Yaahu radda leyah wa gaal : «Lammaak chunu be l-aafe ? Taʼaal gabbil maʼaayi.»
Wa khalaas, al-haras gaal le l-malik Yuuraam : «Gaaʼid nichiif al-mursaal wassalaahum wa laakin ma gabbal hini.» 19 Wa l-malik rassal siid juwaad aakhar. Wa hu wassalaahum wa gaal leehum : «Daahu siidi al-malik gaal : ‹Jayyitku di aafe bas ?›» Wa Yaahu radda leyah wa gaal : «Lammaak chunu be l-aafe ? Taʼaal gabbil maʼaayi.»
20 Wa l-haras gaal : «Gaaʼid nichiif al-mursaal wassalaahum wa laakin ma gabbal hini. Wa ana irift al-suwaage hint al-araba, di suwaage hint Yaahu wileed Nimchi achaan hu yusuug misil majnuun.»
21 Wa khalaas, malik Yuuraam gaal yijahhuzu leyah arabatah. Wa humman jahhazo leyah arabatah wa Yuuraam malik mamlakat Israaʼiil wa Akhazya malik mamlakat Yahuuza ayyi waahid rikib fi arabatah wa macho le yilaagu Yaahu. Wa humman lihgooh fi zereʼ hana Naabuut al-min hillit Yazraʼiil. 22 Wa min Yuuraam chaaf Yaahu, gaal leyah : «Jaytak di aafe bas, ya Yaahu ?» Wa Yaahu radda leyah wa gaal : «Aafe hint chunu ? Achaan ammak Izabiil gaaʼide tichcharmat maʼa l-asnaam wa tisawwi sihir katiir kula.»
23 Wa tawwaali, Yuuraam laffa arabatah wa arrad wa gaal le Akhazya : «Di l-khiyaana, ya Akhazya !» 24 Wa laakin Yaahu chaal nubbaalah wa zarag nuchchaab wa taʼanah le Yuuraam ambeen kataafeeh. Wa l-nuchchaab chagga galbah wa marag. Wa hu maat fi lubb arabatah.
25 Wa Yaahu gaal le Bidkhar khaayid deechah : «Arfaʼ janaaztah wa azgulha fi zereʼ hana Naabuut al-min hillit Yazraʼiil. Wa fakkir fi kalaam Allah al-gaalah didd abuuh al-malik Akhaab wakit ana wa inta maachiin be araba waraayah. 26 Wa daahu kalaam Allah : ‹Amis, ana chift moot Naabuut wa iyaalah. Wa hassaʼ, ana nilkaffa foogak nafs al-cheyy fi l-zereʼ da.›» Wa Yaahu gaal : «Hassaʼ da, chiilha le janaazit Yuuraam wa azgulha fi l-zereʼ da hasab kalaam Allah al-gaalah.»
Yaahu katal Akhazya malik Yahuuza
27 Wa wakit Akhazya malik mamlakat Yahuuza chaaf al-cheyy da, gamma arrad wa chaal derib hana hillit Beet Haggaan. Wa Yaahu taradah wa gaal : «Aktuluuh hu kula !» Wa wakit Akhazya taaliʼ ale giizaan Guur al-gariib le hillit Yiblaʼaam da, darabooh fi lubb arabatah. Wa hu arrad lahaddi wisil madiinat Magiddu wa maat foogha. 28 Wa masaaʼiilah chaalooh fi araba wa waddooh Madiinat al-Khudus wa dafanooh fi khabur juduudah fi madiinat Dawuud.
29 Akhazya bigi malik fi mamlakat Yahuuza fi sanit 11 hana hukum Yuuraam wileed Akhaab malik mamlakat Israaʼiil.
Yaahu katal al-meeram Izabiil
30 Wa wakit Yaahu jaayi daakhil fi hillit Yazraʼiil, Izabiil simʼat beyah. Wa hi kahhalat uyuunha wa jammalat raasha wa gaaʼide tichiif min chubbaak al-gasir. 31 Wa wakit hu wassal baab al-hille, hi gaalat leyah : «Jaytak di aafe bas, ya Zimri kattaal siidak ?» 32 Wa hu rafaʼ uyuunah ale l-chubbaak wa gaal : «Yaatu al-maʼaayi ? Yaatu ?» Wa naaseen aw talaata min khaddaamiin al-meeram dangaro leyah min al-chubbaak. 33 Wa amaraahum wa gaal : «Azguluuha tihit !» Wa khalaas, zagalooha min al-chubbaak wa dammaha rachcha fi l-durdur wa fi l-kheel. Wa Yaahu rikib fi janaazitha be arabatah.
34 Wa Yaahu dakhal fi gasir al-malik akal wa chirib. Wa baʼad da, gaal : «Fakkuru foog al-malʼuuna di wa asturuuha achaan hi bineeyit malik.» 35 Wa wakit al-rujaal macho le yasturuuha, ma ligo illa adum al-raas wa l-iideenha wa l-rijileenha. 36 Wa humman gabbalo wa oorooh le Yaahu. Wa hu gaal : «Da bigi hasab kalaam Allah al-gaalah be waasitat abdah Iliyaas al-min hillit Tichbi. Hu gaal : ‹Al-kulaab yaakulu janaazit Izabiil fi ard Yazraʼiil 37 wa l-fadle hana jisimha kamaan tabga misil al-baʼar al-dayyaro beyah zereʼ fi ard Yazraʼiil. Wa naadum ma yagdar yaʼarifha wa yuguul : “Di Izabiil.”›»
D’unda Jehu gə́ mbai
1 Elije, njetegginta ɓar basa kára mbuna koso njéteggintaje’g ulá pana: Tɔ ndar ɓəri’g ndá un ku gaji-da gə́ nee gə́ ubu to keneŋ lé aw ne Ramot dɔ naŋg gə́ Galaad. 2 Loo gə́ i a teḛ lée’g lé ndá maji kari aw oo Jehu, ŋgolə Josapat gə́ to ŋgolə Nimsi. I a kɔree njɔl mbuna ŋgakea̰je’g ndá, a kaw səa mee ŋgon kəi’g kára gə́ to gə kuree. 3 I a kun ŋgon ku gə́ ubu to keneŋ neelé ndá, a tər dəa’g pa ne pana: Njesigənea̰ pa togə́bè pana: M’wa dɔi gə ubu gə mba kari to mbai gə́ Israɛl! Tɔɓəi i a kɔr tarəwkəi teḛ kaḭ ɓó a kaar naŋg el.
4 Basa gə́ to kura lə njetegginta lé ɔd aw Ramot gə́ to Galaad’g. 5 Loo gə́ yeḛ teḛ keneŋ mba̰ ndá aa ooje, ɓé-njérɔje d’isi keneŋ. Ndá yeḛ pana: Mbai, m’aw gə ta kára gə mba kulai. Bèe ɓa Jehu dəjee pana: See na̰ ɓa i a kulá ta neelé mbuna sí’g wa. Yeḛ ilá keneŋ pana: Mbai, m’a kulai-i ya.
6 Jehu uba naŋg ḭ aw mee kəi’g ndá basa lé tər ubu dəa’g ulá ne pana: Njesigənea̰, Ala lə Israɛlje pa togə́bè pana: N’wa dɔi gə ubu n’undai gə́ mbai gə́ Israɛl dɔ koso-dəwje’g lə Njesigənea̰ . 7 I a tɔl gel-bɔje lə Akab, ɓéije ndá n’a dal ba̰ məs kuraje lə neḛ gə́ to njéteggintaje ləm, gə məs kuraje lə Njesigənea̰ ləm tɔ dɔ Jejabel’g. 8 Gel-bɔje lə Akab lai d’a godo, dəw gə́ rara gə́ to ka̰ Akab lé, lé yeḛ gə́ to ɓər əsé ŋgonkoji mee ɓee gə́ Israɛl kara n’a karee udu bo̰ ya. 9 Tɔɓəi n’a kar gel-bɔje lə Akab tel to tana gə gel-bɔje lə Jeroboam, ŋgolə Nebat ləm, gə gel-bɔje lə Baesa, ŋgolə Aija ləm tɔ. 10 Bisije d’a sɔ Jejabel mee ndɔ’g Jisreel ndá dəw kára kara gə́ njedubee a godo.
Yen ŋga basa neelé ɔr tarəwkəi teḛ aḭ aw .
11 Loo gə́ Jehu unda loo teḛ mba gə kaw kiŋga kuraje lə ɓéeje ndá dee dəjee pana: See loo to gə́ majee ɓəi wa. Gelee ban ɓa mbə-dəw neelé ree rɔi’g wa. Jehu ila dee keneŋ pana: Dəw neelé seḭ gəreeje gə tapeaje gao ya.
12 Deḛ d’ɔs ta təa’g rəw pana: To taŋgɔm! Ula sí ta gə́ tɔgərɔ! Ndá yeḛ pana: Yeḛ ulam ta togə́bè pana: Njesigənea̰ pa togə́bè pana: Neḛ n’wa dɔm gə ubu n’undam gə́ mbai gə́ Israɛl.
13 Léegəneeya d’ar nana kara odo kubuje ləa ree mbalè gel Jehu’g dɔ sém loo-tuga-ɗao-ɗao gə́ tar’g, dee d’im to̰to̰ ndá dee pana: Jehu lé to mbai!
Jehu o̰ njuma̰ oma̰ ne gə mbai Joram
14 Yen ŋga Jehu, ŋgolə Josapat, gə́ to ŋgolə Nimsi ula njuma̰ oma̰ ne gə Joram. Mbata Joram gə Israɛlje lai d’aḭ bada dɔ Ramot’g dɔ naŋg gə́ Galaad rɔ ne gə Ajael, mbai gə́ Siri lé. 15 Nɛ mbai Joram lé tel aw Jisreel gə mba kar ta dooje ləa gə́ Aramje d’aree iŋga loo gə́ yeḛ aw rɔ gə Ajael, mbai gə́ Siri lé ər. Ndá Jehu pana: Ɓó lé meḛ sí ndigi dɔ ta’g neelé ndá maji kar dəw kára kara ḭ mee ɓee-boo’g neelé aw pa taree ɓee gə́ Jisreel el.
16 Togə́bè ɓa Jehu uba pusu ləa mba kaw Jisreel mbata Joram to dɔ tira gə́ naŋg ndá Ahajia, mbai gə́ Juda aw gə mba kée tɔ. 17 Njeŋgəmloo gə́ si dɔ kəi gə́ ŋgal gə́ duu dɔ loo gə́ to Jisreel lé oo kudu-njérɔje lə Jehu gə́ d’isi ree ndá yeḛ pana: Ma m’oo kudu-njérɔje loo kára. Ndá Joram pana: Ɓar njekunda kára ulá aree aw iŋga dee mba dəji dee koo see ree gə meelɔm ya wa.
18 Njekunda lé aw iŋga Jehu dəjee pana: Mbai dəji togə́bè pana: See reeje gə meelɔm ya wa.
Ndá Jehu ilá keneŋ pana: Ree gə meelɔm lé ɔsi ɗi wa. Tel rɔi gə́ goom’g nee.
Tɔɓəi njeŋgəmloo lé pata gə goo takə̰ji ləa pana: Njekula lé aw saar teḛ rɔ dee’g ya. Nɛ yeḛ tel ree el ɓəi.
19 Joram ula njekunda gə́ njekɔm’g joo aree aw rɔ dee’g pana: Mbai dəji togə́bè pana: See reeje gə meelɔm ya wa. Nɛ Jehu ilá keneŋ pana: Ree gə meelɔm lé ɔsi ɗi wa. Ɔd gə́ goom’g nee! 20 Njeŋgəmloo lé pa gə goo takə̰ji ləa pana: Yeḛ aw saar teḛ rɔ dee’g ya nɛ yeḛ tel ree el ɓəi. Kaḭgwɔd ləa to asəna gə ka̰ Jehu, ŋgolə Nimsi mbata yeḛ wa pusu-rɔ ləa aree aḭ majel yaa̰.
21 Yen ŋga Joram pana: Waje dɔ gɔl pusu-rɔ ləm. Ndá d’wa dɔ gɔl pusu-rɔ ləa tɔ. Bèe ɓa Joram, mbai gə́ Israɛl ləm, gə Ahajia, mbai gə́ Juda ləm tɔ, d’unda loo teḛ d’ar nana kara si mee pusu-rɔ’g ləa-ləa, d’aw mba tila ne kəm Jehu ndá d’iŋgá mee ndɔ’g lə Nabot, dəw gə́ Jisreel tɔ.
Kwəi lə Joram, mbai gə́ Israɛl
22 Loo gə́ Joram oo Jehu ndá yeḛ pana: Jehu, see ree gə meelɔm ya wa.
Jehu ilá keneŋ pana: See ree gə meelɔm ŋga ɓa gə́ ta ɗi wa. Loo gə́ kaiya ra kɔḭ gə́ Jejabel gə́ to njepole magə to keneŋ ləm, boo-némbeḛje ləa to keneŋ ɓəi ləm tɔ lé see loo a to gə́ majee to gə́ ban wa.
23 Joram wa ta kunda ləa wagəsa tel gə ŋgwɔd ndá ula Ahajia pana: Ahajia, d’ubam d’ya̰’m ŋga. 24 Yen ŋga Jehu ɔr ɓandaŋg ləa lərərə ur ne Joram dan bargiree’g aree wa ɓəŋgəree toroŋ teḛ ndá, Joram oso mee pusu’g ləa rəb. 25 Jehu ula Bidkar, ɓé-njérɔje ləa pana: Unee ilá mee ndɔ’g lə Nabot, dəw gə́ Jisreel, ar məəi olé dɔ ndɔ gə́ jeḛ səi j’awje gə kundaje na̰’d goo Akab gə́ to bɔbeeje lé ɓa Njesigənea̰ gaŋgta dəa’g togə́bè pana: 26 Tagə́nè lé n’oo məs Nabot deḛ gə ŋganeeje ndá Njesigənea̰ pana: N’a ra səa togə́bè ya mee ndɔ’g neelé tɔ. Bèe ndá maji kari unee ilá mee ndɔ’g gə goo ta gə́ Njesigənea̰ gaŋg dəa’g lé ya .
Kwəi lə Ahajia, mbai gə́ Juda
27 Ahajia, mbai gə́ Juda lé loo gə́ yeḛ oo ta né neelé ndá yeḛ aḭ gə rəw gə́ mee kəi gə́ to mee ndɔ’g. Jehu kɔré pana: Yeḛ ya kara kṵdáje tɔleeje mee pusu’g to! Bèe ɓa deḛ kundá dɔdərloo gə́ Gur gə́ to mbɔr Jibləam’g dəb. Yeḛ aḭ saar teḛ Megido ɓa wəi keneŋ ɓəi tɔ. 28 Kuraje ləa d’unee d’ilá mee pusu’g d’aw səa Jerusalem, d’aw dubee mee dɔɓar bɔbeeje’g mee ɓee-boo’g lə Dabid.
29 Mee ləb ko̰ɓee’g lə Joram, ŋgolə Akab gə́ njekɔm’g dɔg-giree-kára lé Ahajia tel to mbai gə́ Juda ya.
Kwəi lə Jejabel
30 Jehu teḛ mee ɓee gə́ Jisreel. Loo gə́ Jejabel oo ta ləa ndá yeḛ unda néma̰d kəmee’g ləm, tula dəa aree yen pə ləm tɔ, aa ne loo par gə́ kəmbolè’g. 31 Loo gə́ Jehu dəs rəw ɓee-boo’g ndá yeḛ dəjee pana: I njendaji Jimri, i gə́ njetɔl ɓéije lé, see i ree gə́ meelɔm ya wa.
32 Jehu un kəmee gə́ tar aa loo gə́ kəmbolè’g ndá dəjee pana: See na̰ ɓa a kɔm səm na̰’d wa. See to nawa.
Njékaa dɔ kəije joo əsé munda jén bèe ree d’aa loo kəmbolè’g d’ée.
33 Jehu ula dee pana: Oseeje iláje naŋg!
Ndá deḛ d’undá piriŋ d’ilá naŋg ɓirig ndá məsee uba tir-tir ɔm kaar ndògo-bɔrɔ’g ləm, gə dɔ kundaje’g ləm tɔ. Bèe ɓa Jehu rədee naŋg gə gɔl pusu ləa.
34 Jehu andə aw kəi o̰ gə ai ndá pana: Maji kar sí aw unje dené gə́ ndɔl wa dəa neelé ndá dubeeje mbata yeḛ to ŋgolə mbai.
35 Loo gə́ deḛ d’aw gə mba dubee ndá, ka dəa ləm, gə gɔleeje ləma, gə dabla jiaje ləm tɔ ɓa d’iŋga ya. 36 Deḛ tel ree d’ula Jehu taree ndá yeḛ pana: To gə goo taree gə́ Njesigənea̰ pa gə ndu kura ləa Eli, dəw gə́ Tisbe lé pana: Bisije ɓa d’a sɔ darɔ Jejabel mee ndɔ gə́ Jisreel ya . 37 Ndá nin Jejabel a to mee ndɔ gə́ Jisreel to gə́ siḭ néje gə́ to dɔ naŋg’d bèe gə mba kar dəw pana: Jejabel ɓa to’n el tɔ.
