Chaawuul isi Allah
1 Wa Samuwiil gaal le Chaawuul : «Ana bas, Allah rassalaani masahtak wa darrajtak malik fi chaʼabah Bani Israaʼiil. Hassaʼ da, asmaʼ kalaam Allah. 2 Wa daahu Allah al-Gaadir gaal : ‹Ana niʼaakhib chaʼab Amaalikh fi amalhum al-sawwooh kan daharo al-derib le Bani Israaʼiil wakit humman maargiin min balad Masir. 3 Hassaʼ da, amchi wa haarib chaʼab Amaalikh wa dammir kulla cheyy al-induhum. Wa ma tihinn fooghum ! Aktul al-rujaal wa l-awiin wa l-iyaal wa l-atfaal wa l-bagar wa l-khanam wa l-jumaal wa l-hamiir.›» 4 Wa khalaas, Chaawuul lamma al-deech fi hillit Talaayim wa ligi adadhum 200 000 askari wa 10 000 min gabiilat Yahuuza.
5 Wa Chaawuul macha maʼa askarah le madiinat al-Amaalikh wa karaso fi l-waadi. 6 Wa Chaawuul gaal le l-Khiiniyiin : «Amurgu min ust al-Amaalikh wa amchu ! Ma nidammirku maʼaahum achaan intu sawweetu al-kheer le Bani Israaʼiil wakit humman maargiin min balad Masir.»
Wa khalaas, al-Khiiniyiin anfarago min al-Amaalikh. 7 Wa Chaawuul haarab al-Amaalikh wa annasar fooghum min hillit Hawiila lahaddi gariib le hillit Chuur al-mugaabile balad Masir. 8 Wa dammar kulla chaʼab Amaalikh be l-seef wa karab malikhum Agaag. 9 Wa Chaawuul wa askarah khallo ma dammaro al-malik Agaag wa kulla l-bahaayim al-samhiin wa sumaan misil al-khanam wa l-bagar wa l-humlaan. Wa kulla cheyy sameh wa indah faayde ma dammarooh wa laakin dammaro kulla cheyy al-daʼiif wa l-ma indah faayde.
10 Wa Allah hajja le Samuwiil wa gaal : 11 «Awwal ana darrajt Chaawuul malik. Wa laakin hassaʼ, ana nidimt achaan hu abaani wa ma taabaʼ kalaami.» Wa l-kalaam da bigi le Samuwiil gaasi bilheen wa tuul al-leel hu gaaʼid yasʼal Allah.
12 Wa be fajur badri, Samuwiil gamma macha le yigaabil Chaawuul. Wa oorooh kadar Chaawuul macha fi hillit Karmal sawwa leyah timsaal wa gabbal fi hillit Gilgaal. 13 Wa wakit Samuwiil wassal fi bakaan Chaawuul, Chaawuul gaal leyah : «Allah yibaarikak ! Ana sawweet al-cheyy al-Allah gaalah !» 14 Wa Samuwiil gaal : «Chunu al-baki hana l-bagar wa l-khanam al-gaaʼid nasmaʼ da ?» 15 Wa Chaawuul gaal : «Dool al-bagar wa l-khanam al-samhiin wa sumaan al-aniina galaʼnaahum min al-Amaalikh wa l-askar khalloohum ma dammaroohum achaan yigaddumuuhum dahiiye le Allah Ilaahak. Wa laakin al-faddalo kamaan, aniina dammarnaahum.»
16 Wa Samuwiil gaal le Chaawuul : «Askut ! Khalli nikallimak be l-kalaam al-Allah gaalah leyi albaareh.» Wa Chaawuul gaal : «Kallim !» 17 Wa Samuwiil gaal : «Inta taʼarif nafsak kadar inta ma tisaawi cheyy wa laakin hassaʼ bigiit kabiir fi gabaayil Bani Israaʼiil. Wa Allah bas masahak wa darrajak fooghum malik. 18 Wa Allah kallafaak wa gaal leek : ‹Amchi wa dammir kulla l-Amaalikh al-muznibiin wa haaribhum lahaddi tikammilhum marra waahid.› 19 Wa laakin maala inta ma simiʼt kalaam Allah ? Wagaʼat fi l-khaniime wa sawweet al-fasaala giddaam Allah.» 20 Wa Chaawuul gaal le Samuwiil : «Ana simiʼt kalaam Allah. Wa sawweet al-cheyy al-hu kallafaani beyah. Dammart kulla l-Amaalikh wa karabt malikhum Agaag wa jibtah ! 21 Wa l-askar chaalo al-khaniime hana l-khanam wa l-bagar al-samhiin al-waajib nidammuruuhum wa khalloohum le yigaddumuuhum dahiiye le Allah Ilaahak fi Gilgaal !»
22 Wa Samuwiil gaal : «Allah yafrah be dahaaya muharragiin wa be dahaaya aakhariin walla ? Walla yafrah kan titiiʼ kalaamah ? Achaan kan titiiʼah, da afdal min al-dahaaya wa kan tasmaʼ kalaamah, da afdal min chaham al-kubaach. 23 Al-isyaan, hu khata misil al-hije be ilim al-kheeb. Wa gu al-raas, hu charr misil ibaadat al-asnaam ! Wa be sabab inta abeet kalaam Allah, hu kula abaak wa maragaak min al-muluk !»
24 Wa khalaas, Chaawuul gaal le Samuwiil : «Ana aznabt ! Achaan khaalaft awaamir Allah wa wasiiytak inta. Ana khuft min al-rujaal al-maʼaayi wa taabaʼt kalaamhum. 25 Wa hassaʼ da, min fadlak saamihni min zanbi. Wa taʼaal, nigabbulu sawa achaan ana nasjud le Allah.» 26 Wa Samuwiil gaal le Chaawuul : «La, ana ma nigabbil maʼaak achaan inta abeet kalaam Allah wa Allah kula abaak. Wa battaan ma tabga malik fi Bani Israaʼiil.»
27 Wa wakit Samuwiil anlafat yidoor yamchi, Chaawuul karabah min chaarib khalagah wa l-khalag ancharat. 28 Wa Samuwiil gaal leyah : «Al-yoom Allah yaglaʼ muluk Israaʼiil minnak wa yantiih le naadum aakhar al-akheer minnak. 29 Wa Allah al-Daayim Ilaah Bani Israaʼiil ma yakdib wa ma yandam. Achaan hu ma misil al-insaan yandam.» 30 Wa Chaawuul gaal battaan : «Ana aznabt. Hassaʼ da, Allah aleek ma tiʼayyibni giddaam chaʼabi Bani Israaʼiil wa kubaaraathum. Taʼaal nigabbulu sawa wa nasjud le Allah Ilaahak.» 31 Wa Samuwiil gabbal maʼa Chaawuul wa Chaawuul sajad le Allah.
32 Wa Samuwiil gaal : «Jiib leyi Agaag malik al-Amaalikh.» Wa Agaag jaayi leyah farhaan wa buguul fi galbah : «Akiid ! Ana maʼa l-moot da, fakka fakka.» 33 Wa Samuwiil gaal leyah : «Misil seefak bakka awiin katiiriin, ammak inta kula al-yoom tabki !» Wa Samuwiil katalah le l-malik Agaag giddaam Allah fi Gilgaal.
34 Wa Samuwiil gabbal fi hillit al-Raama wa Chaawuul kamaan gabbal beetah fi Gibeeʼa. 35 Wa Samuwiil hizin bilheen min Chaawuul wa ma macha chaafah lahaddi maat. Wa Allah nidim achaan darraj Chaawuul malik fi Bani Israaʼiil.
Sawul rɔ gə Amalekje
1 Samel ula Sawul pana: Ma lé Njesigənea̰ ulam mba kam m’wa dɔi gə ubu m’undai ne gə́ mbai dɔ koso-dəwje gə́ Israɛl. Bèe ndá maji kari oo ta gə́ Njesigənea̰ ɓa pa . 2 Njesigənea̰ gə́ njeboo-néje pa togə́bè pana: Neḛ n’ar mee neḛ olé dɔ né gə́ Amalekje ra gə Israɛlje d’udu ne rəw dɔ dee’g loo gə́ d’unda loo mee ɓee gə́ Ejiptə teḛ lé . 3 Ɓasinè, ɔd aw tɔl Amalekje tɔɓəi tuji néje lai gə́ to ka̰ dee lé pugudu-pugudu. I a kya̰ dee kəmba el nɛ i a tɔl diŋgamje gə denéje ləm, gə ŋganje gə́ tɔg gə deḛ gə́ ta mbà’g ləma, gə maŋgje, gə badje, gə jambalje, gə mulayḛ̀je-je ləm tɔ.
4 Sawul ɓar njérɔje ndá yeḛ tən dee gə gaŋgee béréré-béréré mee ɓee gə́ Telayim. Njérɔje gə́ to goŋ-rɔje lé d’as tɔl-dɔg-loo-tɔl-joo (200.000) ləm, njérɔje gə́ Juda d’as tɔl-dɔg-loo-dɔg (10.000) ləm tɔ. 5 Sawul aw saar teḛ ɓee-boo’g lə Amalekje ndá yeḛ ar njérɔje ləa d’um loo mee wəl-loo’g. 6 Yeḛ ula Kenije pana: Ḭje undaje loo mbuna Amalekje’g teḛje boo gə mba kar sí uduje ne sə dee na̰’d el. Mbata seḭ lé seḭ raje meemaji gə Israɛlje lai loo gə́ d’unda ne loo mee ɓee gə́ Ejiptə teḛ lé. Bèe ɓa Kenije d’unda ne loo mbuna Amalekje’g teḛ ne tɔ. 7 Sawul tɔl Amalekje un kudee ɓee gə́ Habila saar teḛ ne Sur gə́ wɔji dɔ Ejiptə njoroŋ lé. 8 Yeḛ wa Agag, mbai lə Amalekje kəmba, tɔɓəi yeḛ tuji koso-dəwje lai gə kiambas tɔ. 9 Nɛ Sawul gə njérɔje d’ya̰ Agag ləm, gə badje gə́ maji-maji ləm, gə bɔ maŋgje gə́ maji-maji ləm, gə da-kulje gə́ maji-maji ləm, gə ŋgan badje gə́ rɔ dee to ndəb-ndəb ləma, gə néje lai gə́ maji ləm tɔ lé kəmba. Deḛ ndigi tɔl dee el nɛ deḛ lai gə́ rɔ dee maji sur el əsé d’əŋ kəŋ-kəŋ ɓa deḛ tɔl dee ya.
10 Njesigənea̰ un ta ula Samel pana: 11 Ma m’im rɔm dɔ kunda gə́ m’unda Sawul gə́ mbai lé mbata yeḛ ya̰’m mba kun rəw ləa-yeḛ ləm, yeḛ aa dɔ taje ləm el ləm tɔ.
Mee Samel ea̰ aree no̰ rɔ Njesigənea̰’g loondul’g ya saar ar loo àr.
12 Yeḛ ḭ gə ndɔ rad mba kaw kiŋga Sawul. Ndá deḛ ree d’ulá pana: Sawul aw Karmel ndá aa oo, yeḛ unda nékolé-mee dəa-yeḛ’g keneŋ tɔɓəi yeḛ tel ree ndá dəs aw gə́ kédé lam ɓa teḛ Gilgal ɓəi. 13 Samel aw rɔ Sawul’g ndá Sawul ulá pana: Maji kar Njesigənea̰ tɔr ndia dɔi’g! Ma m’aa dɔ ta lə Njesigənea̰ kər-kər ya.
14 Samel pana: Bèe ŋga see ndu no̰ lə badje gə́ oso mbim’g, gə ndu no̰ lə maŋgje gə́ m’oo lé see gelee to to gə́ ban wa.
15 Sawul ilá keneŋ pana: Deḛ d’ḭ sə dee ɓee lə Amalekje ɓa ree sə dee mbata njérɔje lé d’ya̰ badje gə́ maji-maji, gə maŋgje gə́ maji-maji gə mba kinja dee gə́ nékinjaməs kar Ala ləi gə́ Njesigənea̰. Nɛ ges dee gə́ nai ɓa jeḛ n’tɔl deeje ya.
16 Samel ula Sawul pana: Ǝw rɔi ɓa am m’ulai ta gə́ Njesigənea̰ ulam loondul’g nee:
Sawul ilá’g pana: Gə́ pa.
17 Samel pana: Loo gə́ i oo rɔi gə́ né gə́ əḭ kəmi’g el lé see i tel to mbai dɔ ginkoji Israɛlje el wa. See Njesigənea̰ ɓa wa dɔi gə ubu ari to mbai lə Israɛlje el wa. 18 Njesigənea̰ ari aw ndá yeḛ pana: Aw tɔl kaiya-dəwje gə́ to Amalekje lé mbad-mbad ya. I a rɔ sə dee saar tuji dee ne lai pugudu-pugudu. 19 See gelee ban ɓa i oo ndu Njesigənea̰ el wa. See gelee ban ɓa i ḭ ur dɔ nékunda-ba̰rɔ’g ra ne né gə́ to majel kəm Njesigənea̰’g wa.
20 Sawul ila Samel keneŋ pana: Ma m’oo ndu Njesigənea̰ maji ya ləm, m’un rəw gə́ Njesigənea̰ ulam keneŋ ya ləm tɔ. Ma m’ree gə Agag, mbai gə́ Amalek kəmba nɛ Amalekje ndá m’tɔl dee mbad-mbad ya. 21 Nɛ njérɔje ɓa d’ɔr badje gə maŋgje mbuna nébanrɔje’g asəna gə ta néje gə́ doŋgɔr mba kinja dee gə́ nékinjaməs kar Njesigənea̰, Ala ləi mee ɓee gə́ Gilgal.
22 Samel pana: See Njesigənea̰ iŋga rɔlel dɔ nékinjanéməsje gə́ roo gə nékinjanéməsje gə́ raŋg to gə́ yeḛ iŋga ne rɔlel loo kila ŋgonkoji dɔ godndu Njesigənea̰’g to wa. Aa oo, kila ŋgonkoji lé maji unda nékinjanéməsje ləm, kaa dɔ ta ɓa maji unda ubu bàl badje ləm tɔ. 23 Mbata kalta lé to kaiya gə́ to asəna kára ba gə ndo̰ ər ləm, kɔs ta rəw lé to asəna kára ba gə néra gə́ gə dɔ najee el ləm tɔ. Bèe ndá to gə́ i mbad ta lə Njesigənea̰ lé yeḛ kara a mbad kari to mbai lé tɔ.
24 Yen ŋga Sawul ula Samel pana: Ma m’ra kaiya mbata m’al ta ta godndu Njesigənea̰’g ləm, m’ila koji dɔ taje’g ləi el ləm tɔ. Ma m’ɓəl njérɔje ndá ma m’oo taje lə dee-deḛ ɓa. 25 Ɓasinè m’ra ndòo rɔi’g, ar məəi ti mbidi dɔ kaiya’g ləm, tel ree səm ndá m’a kunda barmba no̰ Njesigənea̰’g ya.
26 Samel ula Sawul pana: M’a tel kaw səi el. Mbata i mbad ta lə Njesigənea̰ ndá Njesigənea̰ kara mbadi tɔ, ndá i a to mbai dɔ Israɛlje’g el ŋga.
27 Loo gə́ Samel turu rəa mba kaw ndá Sawul wa ta kubu ləa gə́ boi yul aree til . 28 Ndá Samel ulá pana: Ɓogənè, Njesigənea̰ wa ɓeeko̰ lə Israɛlje jii’g wɔgədɔ ɔr ndá yeḛ ar mari gə́ raŋg gə́ maji undai lé gə́ né kea̰ yeḛ ya tɔ. 29 Yeḛ gə́ to siŋgamoŋ lə Israɛlje lé pa taŋgɔm el ləm, yeḛ tel gə ndia ɓəd el ləm tɔ mbata yeḛ to dəw ɓa mba tel gə́ ndia bèe el tɔ.
30 Sawul pa ya tɔɓəi pana: Ma m’ra kaiya ya! Ɓasinè, m’ra ndòo rɔi’g, ila riɓar dɔm’g kəm ŋgatɔgje lə koso-dəwje’g ləm ləm, gə kəm Israɛlje’g ləm tɔ. Gə́ tel ree səm ya ndá m’a kunda barmba no̰ Njesigənea̰ Ala’g ləi ya.
31 Samel tel un rəw goo Sawul’g ndá Sawul unda barmba no̰ Njesigənea̰’g.
32 Yen ŋga Samel pana: Gə́ reeje gə́ Agag, mbai lə Amalekje lé gə́ rɔm’g nee. Agag aw pər gə́ rəa’g gə rɔlel. Yeḛ pa mée’g pana: Tɔgərɔ, meekad gə́ wɔji dɔ yoo lé dəs mba̰. 33 Nɛ Samel pana:
To gə́ kiambas ləi ar denéje d’isi lal ŋgan deeje lé
Kɔḭje kara a si mbuna dené mareeje’g lal ŋgon tɔ.
Yen ŋga Samel gaŋg Agag dana mbidi-mbidi no̰ Njesigənea̰’g loo gə́ Gilgal tɔ.
34 Samel ɔd aw par gə́ Rama ləm, Sawul kara ɔd aw gə́ kəi ləa gə́ to Gibea gə́ ka̰ Sawul ləm tɔ. 35 Samel aw iŋga Sawul gogo el saar teḛ ndɔ kwəi’g ləa mbata Samel no̰ gə mba Sawul mbata Njesigənea̰ im rəa dɔ kunda gə́ yeḛ unda Sawul gə́ mbai lə Israɛlje lé ya.
