Abchaluum atmarrad
1 Wa baʼad kulla l-cheyy da, Abchaluum ligi araba hint harib wa kheel wa 50 rujaal al-maachiin giddaam arabatah. 2 Wa be fajur badri, Abchaluum yugumm wa yagiif fi khachum al-derib hana madkhal al-hille. Wa kulli wakit kan naadum indah muchkila wa jaayi bakaan al-malik achaan yisawwi leyah chariiʼa, Abchaluum yiwaggifah wa yuguul leyah : «Inta min hille al-weeni ?» Wa akuun al-naadum da yuguul : «Ana abdak jaayi min gabiila waahide hana Bani Israaʼiil.» 3 Khalaas, Abchaluum yuguul leyah : «Chiif ! Kalaamak adiil wa hagg. Wa laakin ma fi naadum masʼuul bakaan al-malik al-yasmaʼ kalaamak.» 4 Wa yuguul battaan : «Kan awwal ana bigiit haakim fi l-balad di wa ayyi naadum yaji leyi be daliimtah aw muchkiltah, ana nisawwi leyah al-chariiʼa.»
5 Wa kan naadum yigarrib leyah le yasjud giddaamah, Abchaluum yimidd iidah yakurbah wa yihibbah. 6 Wa hu yisawwi misil da le kulla Bani Israaʼiil al-yaju bakaan al-malik le yisawwi leehum al-chariiʼa. Wa be misil da, hu yilimm kulla Bani Israaʼiil waraayah be najaada.
7 Wa baʼad arbaʼa sana, Abchaluum gaal le l-malik : «Min fadlak, khalliini namchi hillit Hibruun le nihaggig al-nazir al-sawweetah le Allah. 8 Achaan wakit ana abdak saakin fi Gachuur fi balad Araam, sawweet nazir wa gult : ‹Kan gabbalt be aafe fi Uruchaliim, naʼabud Allah.›» 9 Wa l-malik gaal leyah : «Amchi be l-salaama.» Wa khalaas, Abchaluum gamma macha hillit Hibruun.
10 Wa wakit wassal hinaak, rassal naas be talbiid fi kulla gabaayil Bani Israaʼiil wa gaal leehum : «Wakit tasmaʼo hiss al-buug, guulu : ‹Abchaluum bigi malik fi Hibruun.›» 11 Wa 200 naas al-azamaahum Abchaluum macho maʼaayah min Uruchaliim. Wa humman macho maʼaayah wa laakin ma induhum khabbar be l-muʼaamara di. 12 Wa wakit Abchaluum gaaʼid yigaddim al-dahiiye, rassal le Akhituufal al-Giiluuni mustachaar Dawuud al-saakin fi hillit Giilu. Wa l-muʼaamara gaaʼide tabga chadiide bilheen. Wa l-naas gaaʼidiin yiziidu be ziyaada wara Abchaluum.
Dawuud arrad min Uruchaliim
13 Wa naadum waahid ja khabbarah le Dawuud wa gaal leyah : «Daahu Bani Israaʼiil lammo wara Abchaluum.» 14 Khalaas, Dawuud gaal le kulla masaaʼiilah al-maʼaayah fi Uruchaliim : «Yalla niʼarrudu ! Kan ma ke da, ma nanjo min Abchaluum. Khalli namchu ajala gubbaal ma yalhagna wa yijiib foogna al-masiibe wa yaktul kulla naas al-hille be l-seef.» 15 Wa masaaʼiilah gaalo leyah : «Ya siidna al-malik, kulla cheyy al-inta tikharrirah, aniina nisawwuuh.»
16 Wa l-malik marag be rijileenah wa kulla aayiltah taabaʼooh. Wa laakin khalla waraayah achara sirriiyaat le yahfadan al-beet. 17 Wa wakit al-malik maarig, kulla l-chaʼab taabaʼooh wa humman wagafo fi aakhir beet hana l-hille. 18 Wa kulla naas Dawuud wa kulla l-Kiritiyiin wa l-Filtiyiin hurraas al-malik gammo yijarsusu giddaamah. Wa 600 naas al-taabaʼo Dawuud min hillit Gaat, humman kula jarsaso.
19 Wa Dawuud gaal le Ittaay al-min hillit Gaat : «Maala inta kula tamchi maʼaana ? Gabbil amchi agood maʼa l-malik Abchaluum achaan inta ajnabi wa laajiʼ. 20 Wa inta jiit hini ma tawwalt. Wa l-yoom, nichiilak wa niwaddiik maʼaayi fi bakaan al-ana zaati ma naʼarfah da walla ? La ! Hassaʼ da, chiil akhwaanak wa gabbil fi l-hille fi kheer wa amaan Allah.» 21 Wa laakin Ittaay radda le l-malik wa gaal : «Nahlif be Allah al-Hayy wa be hayaatak inta al-malik, fi ayyi bakaan al-siidi al-malik yamchi le yiʼiich aw yumuut, ana abdak kula namchi.» 22 Wa Dawuud gaal le Ittaay : «Sameh ! Gaddim.» Wa Ittaay gaddam maʼa naasah wa kulla aayilaathum.
23 Wa kulla naas al-balad gaaʼidiin yabku chadiid wakit chaafo Dawuud wa naasah maachiin. Wa l-malik chagga waadi Khidruun maʼa kulla naasah wa chaalo al-derib al-maachi le l-sahara.
24 Wa macha maʼaahum Saduukh raajil al-diin wa maʼaayah kulla l-Laawiyiin al-chaayliin sanduug muʼaahadat al-Rabb. Wa humman khatto al-sanduug da tihit wa Abiyaatar raajil al-diin gaaʼid jambah lahaddi kulla l-naas al-maargiin min al-hille kammalo.
25 Wa l-malik gaal le Saduukh raajil al-diin : «Gabbil sanduug al-Rabb fi l-hille. Achaan kan Allah yarda beyi, yisawwi leyi al-kheer wa yigabbilni wa yichawwifni battaan sanduugah wa maskanah. 26 Wa laakin kan hu gaal ma yidoorni, khalaas khalli yisawwi foogi al-cheyy al-hu yidoorah.»
27 Wa l-malik gaal battaan le Saduukh raajil al-diin : «Hassaʼ da, inta chift al-haala. Gabbil amchi be l-salaama fi l-hille maʼa Akhimaaʼas wileedak wa Yuunataan wileed Abiyaatar. Wa be da, iyaalku al-itneen yamchu maʼaaku. 28 Wa kan leyi ana, niʼakhkhir fi waadi al-Urdun lahaddi nalga khabar minku.» 29 Wa khalaas, Saduukh wa Abiyaatar gabbalo sanduug al-Rabb fi Uruchaliim wa gaʼado hinaak.
Dawuud rassal jaasuus le Abchaluum
30 Wa Dawuud gaaʼid yatlaʼ jabal al-Zaytuun be baki wa sadda raasah wa maachi bala naʼaal. Wa kulla l-naas al-taaliʼiin maʼaayah, humman kula saddo ruuseehum wa gaaʼidiin yabku. 31 Wa jo khabbaro Dawuud wa gaalo : «Daahu Akhituufal kula min al-khaayniin al-maʼa Abchaluum.» Khalaas Dawuud gaal : «Ya Allah, khalli wasiiyat Akhituufal tabga ma naafʼe.»
32 Wa wakit Dawuud wassal fi raas al-jabal fi bakaan ibaadat al-Rabb, Huuchaay al-min hillit Arki ja laagaah le Dawuud wa khalagah mucharrat min al-hizin wa indah turaab fi raasah. 33 Wa Dawuud gaal leyah : «Inta ma tamchi maʼaayi achaan da tagiil leyi. 34 Wa laakin kan gabbalt al-hille, guul le Abchaluum : ‹Ya l-malik, nidoor nabga khaddaamak. Awwal, ana khaddaam abuuk wa laakin hassaʼ, nabga khaddaamak.› Wa be misil da, tafchul wasiiyat Akhituufal. 35 Wa hinaak talga musaaʼada min rujaal al-diin Saduukh wa Abiyaatar. Wa kulla cheyy al-tasmaʼah min gasir al-malik, guulah le Saduukh wa Abiyaatar. 36 Wa iyaalhum Akhimaaʼas wileed Saduukh wa Yuunataan wileed Abiyaatar, humman kula gaaʼidiin maʼaahum. Wa be waasitathum humman, tikhabburuuni be kulla cheyy al-tasmaʼo.» 37 Wa khalaas, Huuchaay rafiig Dawuud gabbal al-hille fi wakit al-Abchaluum daakhil Uruchaliim.
Kɔs gə́ Absalɔm ɔs Dabid rəw lé
1 Goo néje’g neelé Absalɔm iŋga pusu-rɔ kára ləm gə kundaje ləm gə dəwje rɔ-mi gə́ to njé k’aḭ nea̰’gje ləm tɔ. 2 Absalɔm teḛ gə ndɔ rad aw aar mbɔr tarəwkɔg’d. Ta-ta lé loo gə́ dəw gə́ aw gə maree gə ta si aw gə́ rɔ mbai’g mba karee ɔr kəm ta ləa ndá Absalɔm ɓaree dəjee pana: See i ḭ ɓee-boo gə́ ra wa.
Loo gə́ yeḛ ilá keneŋ pana: Neḛ n’to gə́ ginkoji’g lə Israɛlje gə́ kára bèe 3 ndá Absalɔm ulá pana: Aa Oo, ta ləi maji ya ləm, to danasur ya ləm tɔ, nɛ dəw kára kara gə́ kəi lə mbai gə́ a gə koo ta ləi lé godo.
4 Absalɔm pa pana: See na̰ ɓa a kɔrm kundam gə́ njegaŋ-rəwta mee ɓee’g wa. Ɓó lé bèe ndá nana ɓa gə́ a kaw gə maree gə ta əsé gə́ aw gə ta gə́ kəm gaŋg rəbee lé yeḛ a ree ne rɔm’g ndá m’a kɔr kəm ta ləa gə goo rəbee ya.
5 Tɔɓəi loo gə́ dəw ree pər gə́ rəa’g mba kunda barmba nea̰’g ndá yeḛ duu wa jia unee tar wá ne kaaree’g sud tɔ.
6 Absalɔm ra togə́bè wɔji ne dɔ dee-deḛ lai gə́ to Israɛlje gə́ d’isi d’aw gə́ rɔ mbai’g gə mba dəjee ta né gə́ to gə dɔ najee lé. Bèe ɓa Absalɔm ndɔr ne meḛ koso-dəwje gə́ Israɛl lai gə́ dəa’g ya.
7 Loo gə́ rudu ləb gə́ njekɔm’g rɔ-sɔ as ndá Absalɔm dəji mbai pana: Ya̰ loo am m’aw Ebro̰ mba tɔl ta ndukun ləm gə́ ma m’un m’ar Njesigənea̰ lé bém ɓa. 8 Mbata ma kura ləi m’un ndum loo gə́ m’isi ne Gesur gə́ Aram lé m’pana: Ɓó lé Njesigənea̰ am m’tel m’ree Jerusalem ndá m’a ra né kar Njesigənea̰ ya.
9 Mbai lé tel ulá pana: Aw gə meekulɔm.
Bèe ɓa Absalɔm ḭ aw ne Ebro̰. 10 Absalɔm ula njétənlooje mbuna ginkoji Israɛlje’g lai mba kar dee d’ula dee pana: Loo gə́ seḭ a kooje ndu to̰to̰ gə́ ɓar ndá seḭ a pajena: Absalɔm o̰ ɓee mee ɓee gə́ Ebro̰’g. 11 Dəwje gə́ Jerusalem d’as tɔl-joo (200) gə́ Absalɔm ɓar dee lé d’aw səa na̰’d. Deḛ d’aw səa gə́ kaw ya bèe lal gər ginee.
12 Loo gə́ Absalɔm si inja nékinjanéməsje ndá yeḛ ula kula ɓee-boo gə́ Gilo ɓar Ahitopel, dəw gə́ Gilo gə́ to njekwɔjita-kəmkàr Dabid lé. Yen ŋga ko̰ njuma̰ lə dee lé siŋgá tel to yaa̰ ar bula lə koso-dəwje gə́ d’aw goo Absalɔm’g lé ḭ dɔ maree’d gə́ kédé-kédé.
Dabid ḭ Jerusalem aḭ
13 Dəw kára ree ɔr soree ar Dabid oo ndá ulá pana: Mee koso-dəwje gə́ Israɛl lé tel gə́ dɔ Absalɔm’g. 14 Yen ŋga Dabid ula kuraje ləa gə́ d’isi səa Jerusalem lé pana: Ḭje tar ar sí j’aḭje mbata j’a kiŋga loo kaji rɔ sí no̰ Absalɔm’g el. Ɔsje rɔ sí ɓad mba kaw. Ɓó lé bèe el ndá yeḛ lé a tila gə́ tila el nɛ a kuba sí naŋg bus kar némeeko̰ teḛ dɔ sí’g ləm, yeḛ a rɔ ɓee-boo gə kiambas gə́ adə làm-làm ləm tɔ. 15 Kuraje lə mbai lé d’ulá pana: Kuraje ləi d’a ra néje lai gə́ mbai lə sí wɔji ya.
16 Bèe ɓa mbai lé unda loo teḛ aw ndá dəwje gə́ mee kəi’g ləa d’aw gée’g nɛ yeḛ ya̰ gamla-denéje dɔg ɓa mba kar dee ŋgəm kəi ləa.
17 Mbai unda loo teḛ ndá koso-dəwje lai d’aw gée’g, tɔɓəi deḛ rəm d’aar naŋg mbɔr kəi gə́ rudu’g tɔ. 18 Kuraje ləa lai ləm, gə Keretje lai ləma, gə Peletje lai ləm tɔ njaa nea̰’g ndá Gatje tɔl-misa̰ (600) gə́ d’ḭ Gat ree gée’g lé njaa no̰ mbai’g tɔ. 19 Mbai ula Itai, dəw gə́ Gat pana: See gelee ban ɓa i a kaw sə sí na̰’d wa. Maji kari tel aw si gə mbai lé mbata i to dəw-dɔ-ɓee gə́ d’wai ɓee ləi gə́ kwa ɓa ree səi ya. 20 I lé tagə́nè ba ya ɓa ree ɓəi ndá ɓogənè m’a kɔri kari aw sə sí gə́ yo gə́ nee loo gə́ ma nja kara m’gər loo-kabm gəd bèe el ɓəi. Maji kari tel ndá ar ŋgakɔḭje d’aw səi na̰’d. Maji kar Njesigənea̰ ra səi meemaji gə meenda londoŋ ya.
21 Itai tel ila mbai’g lé pana: Njesigənea̰ to njesikəmba ləm, mbai ləm gə́ to mbai lé si kəmba ya ləm tɔ! Loo gə́ mbai ləm a si keneŋ lé lé to mba kwəi əsé mba si kəmba kara lé neelé ya ɓa kura ləi a si səi keneŋ tɔ.
22 Dabid ula Itai pana: Maji, dəs aw ya!
Bèe ɓa Itai, dəw gə́ Gat lé dəs gə koso-dəwje ləa lai ləm, gə ŋganje lai gə́ d’aw səa na̰’d ləm tɔ. 23 Njéɓeeje lai neelé d’isi gə mán-no̰ kəm dee’g ləm, deḛ tur kii pénéné-pénéné ləm tɔ loo gə́ koso-dəwje lai neelé d’isi dəs lé. Mbai gaŋg mán-nia̰ gə́ Sedro̰ ndá koso-dəwje lai dəs gə rəw gə́ aw gə́ dɔdilaloo’g. 24 Sadɔk kara aw sə dee na̰’d ar Ləbije lai gə́ d’odo sa̰duk-manrɔ lə Ala kara d’aw səa na̰’d tɔ. Deḛ d’unda sa̰duk-manrɔ lə Ala naŋg ndá Abiatar tuga loo aw aar tar saar loo gə́ koso-dəwje d’unda loo mee ɓee’g teḛ lai mba̰ ɓa tɔ. 25 Mbai ula Sadɔk pana: Maji kari tel gə sa̰duk-manrɔ lə Ala aw ne mee ɓee-boo’g. Ɓó lé ma m’taa kəm Njesigənea̰ ndá yeḛ a tel səm kam m’oo sa̰duk-manrɔ neelé gə kəi-siée ndɔ gə́ gogo ɓəi. 26 Nɛ ɓó lé yeḛ pana: Yeḛ ndá mée dɔm’g el ndá aa oo, m’aar nee, maji karee ra səm to gə́ mée ndigi ya.
27 Mbai ula Sadɔk gə́ to njekinjanéməs lé tɔɓəi pana: See i oo ya wa. Maji kari tel gə meelɔm mee ɓee’g ar ŋgoni Ahimaas gə Jonatan, ŋgolə Abiatar ŋgan síje gə́ joo lé d’aw sə sí na̰’d. 28 Aa oo, ma lé m’a ŋgina mee ndag-loo gə́ dɔdilaloo’g saar mba koo ta gə́ seḭ a kulamje ɓa.
29 Togə́bè ɓa Sadɔk gə Abiatar tel gə sa̰duk-manrɔ lə Ala d’aw ne Jerusalem gogo ndá deḛ nai ne keneŋ ya.
30 Dabid uba dɔ mbal gə́ ria lə mbal Koiyoje. Yeḛ aw no̰ gə mán-no̰ kəmee’g ləm, on dəa gə kubu ləma, njaa gə gɔlee kari ba ləm tɔ. Deḛ lai gə́ d’aw səa lé d’ɔn dɔ dee gə kubu ləm, d’aw no̰ gə mán-no̰ kəm dee’g ləm tɔ. 31 Deḛ d’ula Dabid pana: Ahitopel aw gə Absalɔm gə njéko̰ səa njuma̰je na̰’d. Yen ŋga Dabid no̰ pana: Ǝi Njesigənea̰, maji kari ar takwɔji-kəmkàr lə Ahitopel lé tel to ta gə́ kari ba ya. 32 Loo gə́ Dabid teḛ dɔ sém mbal’g loo gə́ d’aw d’unda barmba keneŋ no̰ Ala’g lé ndá aa oo, Usai, dəw gə́ Arki ree tila kəmee. Kubu ləa gə́ ŋgal lé til hao̰-hao̰ ləm, kor wa dəa lub-lub ləm tɔ. 33 Dabid ulá pana: Ɓó lé i ree səm na̰’d ndá i a tel to nékodo gə́ dɔm’g ya. 34 Nɛ né gə́ maji kəm ra lé, to mba kari tel aw ɓée ndá ula Absalɔm lé pana: Ǝi mbai m’a to kura ləi ya, kédé ndá ma m’to kura lə bɔbije, nɛ ɓasinè ma to kura ləi-i ya. Bèe ɓa i a kar takwɔji-kəmkàr lə Ahitopel lé tel to ne né gə́ kari ba ya. 35 Sadɔk gə Abiatar, njékinjanéməsje lé d’a nai səi. Ndá taje lai gə́ wɔji dɔ kəi lə mbai gə́ i a koo lé i a kula Sadɔk gə Abiatar tɔ. 36 Deḛ neelé ŋgan deeje gə́ ri dee lə Ahimaas, ŋgolə Sadɔk gə Jonatan, ŋgolə Abiatar nai rɔ dee’g ndá d’a ree gə taree rɔm’g nee kam m’gər taje lai gə́ i oo lé.
37 Bèe ɓa Usai baokura mar Dabid lé tel aw ne ɓee ya. Absalɔm kara andə mee ɓee gə́ Jerusalem tɔ.
