Malik Masir anta bakaan le Yaakhuub
1 Wa khalaas, Yuusuf macha khabbar al-malik Firʼoon wa gaal : «Akhwaani wa abuuyi jo khalaas min balad Kanʼaan maʼa bagarhum wa khanamhum wa kulla khumaamhum. Wa hassaʼ gaaʼidiin fi turaab Goochan.»
2 Wa Yuusuf chaal khamsa min akhwaanah wa gaddamaahum le l-malik. 3 Wa l-malik saʼalaahum wa gaal : «Awwal khidmitku chunu ?» Wa humman raddo leyah wa gaalo : «Ya sayyidna, aniina siyaad al-khanam, misil juduudna.» 4 Wa gaalo battaan : «Al-juuʼ bigi chadiid fi balad Kanʼaan. Ma fi marʼa le khanamna wa aniina jiina hini misil awraata. Achaan da, ya sayyidna, antiina bakaan al-nagoodu foogah fi turaab Goochan.»
5 Wa l-malik gaal le Yuusuf : «Abuuk wa akhwaanak jo lihgook hini. 6 Kulla balad Masir fi iideenak. Khutt abuuk wa akhwaanak fi l-bakaan al-sameh al-fi l-balad di. Khalliihum yaskunu fi turaab Goochan. Wa kan chift ambeenhum naas waahidiin gaadriin, antiihum masʼuuliiye hana bahaaymi.»
7 Wa Yuusuf gaddam abuuh Yaakhuub le l-malik wa Yaakhuub gaal leyah : «Allah yibaarikak.» 8 Wa l-malik saʼal Yaakhuub wa gaal : «Indak kam sana ?» 9 Wa Yaakhuub radda leyah : «Indi 130 sana. Wa ayyaami faato ajala wa icht fi taʼab hana hayaat al-ruhhal. Wa siniini ma lihgo adad siniin juduudi al-humman kula aacho misil ruhhal.» 10 Wa battaan Yaakhuub gaal le Firʼoon : «Allah yibaarikak.» Wa marag.
11 Wa Yuusuf anta le abuuh wa le akhwaanah al-bakaan al-sameh bilheen fi balad Masir, fi nuss hana turaab Raʼamsiis al-binaaduuh Goochan, misil al-malik Firʼoon amarah beyah. 12 Wa Yuusuf anta maʼaach le abuuh wa le akhwaanah wa le kulla aayilat abuuh ale hasab adadhum.
Siyaasit Yuusuf fi wakit al-juuʼ
13 Wa l-juuʼ bigi chadiid bilheen wa ma fi maʼaach fi kulla l-buldaan. Wa naas al-fi balad Masir wa fi balad Kanʼaan taʼbaaniin min al-juuʼ. 14 Wa Yuusuf lamma kulla l-gurus hana naas Masir wa Kanʼaan al-charo beyah gameh. Wa khatta al-gurus da fi gasir al-malik Firʼoon. 15 Wa wakit kulla l-gurus hana balad naas Masir wa balad Kanʼaan kammal, kulla l-Masriyiin jo wa gaalo le Yuusuf : «Antiina maʼaach ! Aniina ma indina gurus ! Walla tidoor numuutu be l-juuʼ giddaamak ?»
16 Wa Yuusuf gaal leehum : «Kan ma induku gurus da, antuuni bahaayimku wa nantiiku maʼaach.» 17 Wa khalaas, humman jaabo bahaayimhum le Yuusuf wa Yuusuf antaahum maʼaach fi badal kheelhum wa bagarhum wa hamiirhum wa khanamhum. Wa fi kulla l-sana di hu gaaʼid yantiihum maʼaach fi badal bahaayimhum.
18 Wa khalaas, al-sana di faatat wa fi l-sana al-taaniye al-Masriyiin gabbalo jo wa gaalo le Yuusuf : «Ya l-sayyid al-haakim, aniina ma nagdaro nilabbudu minnak cheyy, ma indina gurus. Wa bahaayimna kulla bigo hineeyak inta. Wa khalaas, ma indina cheyy illa faddalna aniina wa turaabna bas. 19 Tidoor numuutu be l-juuʼ giddaamak wa nikhallu turaabna walla ? Achriina aniina wa turaabna, be maʼaach. Wa aniina wa kulla turaabna nabgo hana l-malik. Wa antiina teeraab le nahartu achaan ma numuutu wa turaabna ma yabga sahara.»
20 Wa Yuusuf chara kulla turaab Masir le l-malik achaan al-juuʼ bigi chadiid wa ayyi Masri baaʼ zerʼah. Wa be misil da bas, al-balad kullaha bigat hana l-malik Firʼoon. 21 Wa Yuusuf nagalaahum le kulla l-chaʼab fi l-mudun hana Masir. 22 Illa rujaal al-diin bas ma baaʼo turaabhum achaan humman gaaʼidiin yiʼiichu be huguughum al-gaaʼid yantiihum leehum al-malik. Achaan da, Yuusuf ma chara turaabhum.
23 Wa Yuusuf gaal le l-chaʼab : «Hassaʼ da, ana chareetku intu wa turaabku fi hisaab hana l-malik. Daahu nantiiku teeraab le tahartu al-ziraaʼa. 24 Laakin fi wakt al-gatiʼ, antu al-khumus min al-intaaj le l-malik. Wa l-baagi kamaan, hanaaku intu achaan titeerubu ziraaʼitku wa tiʼiichu maʼa iyaalku wa kulla naas beetku.» 25 Wa kulla l-chaʼab gaalo le Yuusuf : «Ya l-sayyid al-haakim, inta najjeetna wa wassaft leena ridaak. Be da, aniina khassadna nabgo abiid le l-malik Firʼoon.»
26 Wa be misil da, Yuusuf marag gaanuun jadiid al-gaaʼid lahaddi al-yoom fi Masir. Wa l-gaanuun buguul fi kulla turaab Masir, khumus al-intaaj le l-malik. Illa turaab hana rujaal al-diin bas ma yabga hana l-malik.
Wasiiyat Yaakhuub le Yuusuf
27 Wa Bani Israaʼiil sakano fi Masir fi turaab Goochan. Wa charo bakaan wa wildo wa bigo katiiriin. 28 Wa Yaakhuub aach 17 sana fi Masir. Wa umrah 147 sana.
29 Wa wakit Yaakhuub irif kadar gariib yumuut khalaas, naada wileedah Yuusuf wa gaal leyah : «Kan inta radyaan be kalaami, wassif leyi kheerak wa amaanak. Ma tadfinni fi Masir. Khutt iidak fi wirki wa ahlif leyi. 30 Kan ana mutt wa lihigt abbahaati, amrug janaazti min Masir wa amchi adfinha fi khubuur juduudi.» Wa Yuusuf radda leyah : «Tamaam, ya abuuyi, nisawwi misil inta gultah leyi.» 31 Wa Yaakhuub gaal leyah : «Ahlif leyi !» Wa khalaas, Yuusuf halaf. Wa fi l-bakaan da, Yaakhuub antaka fi sariirah.
1 Jisəb aw rɔ Parao̰’g ulá pana: Bɔm gə ŋgakɔmje d’ḭ ɓee gə́ Kana̰ ree rɔm’g gə badje lə dee, gə maŋgje lə dee, gə néje lai gə́ to ka̰ dee lé mba̰. Aa oo, deḛ d’isi ɓee gə́ Gosen ŋga.
2 Yeḛ ɔr dəwje mi mbuna ŋgakea̰je’g aw sə dee aw ar dee d’aw d’aar no̰ Parao̰’g. 3 Ndá Parao̰ dəji dee pana: See kula ɗi ɓa seḭ aw raje wa.
Deḛ d’ila Parao̰ keneŋ pana: Kuraje ləi to njénékulje to gə́ ka síje bèe tɔ. 4 Deḛ d’ula Parao̰ ya tɔɓəi pana: Jeḛ n’reeje gə mba kisi dɔ naŋg nee mbata mu sɔ badje lə sí godo ləm, ɓoo-boo kara o̰ dɔ naŋg ɓee gə́ Kana̰ yaa̰ ləm tɔ. Togə́bè ɓa kuraje ləi ra ndòo rɔi’g mba kari ya̰ loo ar dee d’isi dɔ naŋg gə́ Gosen ya.
5 Parao̰ ula Jisəb pana: Bɔbije gə ŋgakɔḭje lé ree rɔi’g mba̰. 6 Dɔ naŋg ɓee gə́ Ejiptə to jii’g. Maji kari ar bɔbije gə ŋgakɔḭje d’isi dɔ naŋg gə́ maji ur dɔ mareeje’g ya. Maji kar dee d’isi Gosen. Tɔɓəi ɓó lé i iŋga njé gə́ na̰je mbuna dee’g gə́ gər goso kul nékulje ndá maji kari ɔm nékulje ləm-ma ji dee’g tɔ.
7 Jisəb ree gə bɔbeeje gə́ Jakob aree aar no̰ Parao̰’g ndá Jakob tɔr ndia dɔ Parao̰’g tɔ. 8 Parao̰ dəji Jakob pana: See ləbje gə́ i si ne kəmba lé aḭ ka̰da wa.
9 Jakob ila Parao̰ keneŋ pana: Ləbje gə́ m’isi ne kəmba asəna̰ gə mbá bèe lé aḭ tɔl-dəa-rɔ-munda (130). Ndɔje lə ləbje gə́ m’isi ne kəmba lé aḭ bula el ləm, majel yaa̰ ləm tɔ ɓó bula as gə ndɔje lə bɔmje-je gə́ d’isi ne kəmba asəna gə mbáje bèe lé el tɔ.
10 Jakob tɔr ndia dɔ Parao̰’g ndá yeḛ ḭ no̰ Parao̰’g teḛ raga.
11 Jisəb ar bɔbeeje gə ŋgakea̰je loo-si dee gə́ to dɔ naŋg gə́ maji ur dɔ maree’g mee ɓeeko̰ gə́ Ejiptə, to dɔ naŋg gə́ Ramsɛs, to gə́ Parao̰ un ne ndia aree kédé lé. 12 Jisəb ŋgəm bɔbeeje gə ŋgakea̰je gə njémeekəije lə bɔbeeje lai gə nésɔ gə goo bula lə ŋgan deeje ya.
Rəw gə́ Jisəb aa ne dɔ ɓee gə́ Ejiptə
13 Nésɔ godo dɔ naŋg’d neelé lai mbata ɓoo-boo to yaa̰. Dɔ naŋg ɓee gə́ Ejiptə, gə dɔ naŋg ɓee gə́ Kana̰ kul kwɔji-kwɔji mbata lə ɓoo-boo gə́ o̰ lé. 14 Jisəb mbo̰ larje lai gə́ to mee ɓee gə́ Ejiptə gə mee ɓee gə́ Kana̰ gə́ deḛ ndogo ne səa kó lé. Yeḛ aw gə lar neelé kəi lə Parao̰. 15 Loo gə́ lar gə́ Ejiptə gə Kana̰ godo ndá Ejiptəje ree rɔ Jisəb’g d’ulá pana: Ar sí nésɔ j’usɔ! See a kar sí j’wəi nɔḭ’g bèe ya gə mbata lar gə́ godo ji sí’g wa.
16 Jisəb ula dee pana: Ɓó lé lar godo ndá a reeje gə nékulje lə sí ndá m’a kar sí kó tor nékulje’g lə sí lé.
17 Deḛ ree gə nékulje lə dee rɔ Jisəb’g ndá Jisəb ar dee nésɔje tor kundaje’g ləm, gə koso-badje gə koso-maŋgje’g ləma, gə tor mulayḛ̀je-je’g ləm tɔ. Mee ləbee gə́ neelé yeḛ aji dee gə nésɔ tor nékulje’g lə dee ya. 18 Loo gə́ ləb neelé godo mba̰ ndá deḛ ree rɔ Jisəb’g mee ləb gə́ njekɔm’g joo d’ulá pana: J’a kiyaje dɔ né gə mbai lə sí el mbata larje lə sí godo lai ləm, koso-nékulje lə sí kara to ka̰ mbai lə sí ləm tɔ. Né gə́ nai no̰ mbai’g lə sí lé to darɔ sí ləm, gə dɔ naŋg lə sí ləm tɔ. 19 Mbata ɗi ɓa j’a kwəije ne nɔḭ’g, jeḛ ləm, gə dɔ naŋg lə sí ləm tɔ bèe wa. Maji kari ndogo síje gə dɔ naŋg lə sí na̰’d tor nésɔ’g ndá j’a to ka̰ Parao̰ ya, jeḛ ləm, gə ndɔje lə sí ləm tɔ. Ar sí kandə né gə́ ka̰ dubu mba kar sí j’isije ne kəmba ɓó j’wəije ne el ləm, ar dɔ naŋg lə sí tuji ne el ləm tɔ.
20 Bèe ɓa Jisəb ndogo dɔ naŋg gə́ Ejiptə lai ar Parao̰. Mbata Ejiptəje lé nana kara ndogo dɔ naŋg ləa mbata ɓoo-boo lé dum dɔ dee ya. Bèe ɓa dɔ naŋg ɓee lai tel to ka̰ Parao̰. 21 Yeḛ ar dəwje lai d’ḭ ŋgaŋ loo gə́ Ejiptə gə́ kára njal teḛ kelee gə́ kára’g ar dee d’aw d’isi mee ɓee-booje’g. 22 Nɛ yeḛ ndogo dɔ naŋg lə njékinjanéməsje el mbata dee d’isi d’usɔ nésɔ gə́ wɔji dɔ dee gə́ Parao̰ ar dee lé. Yee ɓa deḛ ndogo ne dɔ naŋg lə dee el gə mbəa.
23 Yen ŋga Jisəb ula dəwje neelé pana: Aa ooje, ɓogənè ma m’ndogo darɔ sí gə naŋg lə sí bura m’ar Parao̰. Tɔɓəi kandə né gə́ ka̰ dubu ɓa to nee gə mba kar sí dubuje ya. 24 Togə́bè ɓa loo gə́ injaje dɔ kó lé ndá a kaieje loo mi ɓa a kunje təa kára mba kar Parao̰ tɔ. Gesee a nai as loo sɔ gə mba kar sí dubuje loo-ndɔje’g lə sí ləm, mba kaareeje to nésɔ sí-seḭ gə ka̰ ŋgan síje gə ka̰ dee-deḛ gə́ d’isi sə sí mee kəije’g lə sí ləm tɔ. 25 Deḛ pa
na̰: I aji sí ŋga! Maji kar sí n’taaje kəm mbai lə sí ndá j’a to ɓərje lə Parao̰ ya.
26 Jisəb ar né neelé to gə́ godndu mee ɓee gə́ Ejiptə saar teḛ mee ndɔ gə́ ɓogənè mba kar Parao̰ iŋga kugu kó kára mbuna njé gə́ mi-mi’g. Nɛ dɔ naŋg lə njékinjanéməsje ɓa Parao̰ iŋga kea̰ keneŋ el.
Rudu torndu Jakob lé
27 Israɛl si ɓee gə́ Ejiptə dɔ naŋg gə́ Gosen. Deḛ d’iŋga néje lə dee keneŋ ləm, deḛ d’oji ŋganje bula d’ɔs goo na̰ goo na̰ ləm tɔ. 28 Jakob si mee ɓee gə́ Ejiptə as ləbee dɔg-giree-siri ar ləb si kəmba lə Jakob aḭ tɔl dəa rɔ-sɔ giree-siri (147).
29 Loo gə́ ndɔ kwəi lə Israɛl nai dəb ndá yeḛ ɓar ŋgonee gə́ Jisəb ulá pana: Ɓó lé ma m’taa kəmi rəgm ndá ma m’ra ndòo rɔi’g mba kari ula jii gel biŋgim’g un ne ndui mba ra səm némeemaji ləm, gə ŋgonkoji ləm tɔ. Ma m’ra ndòo rɔi’g mba kari dubum mee ɓee gə́ Ejiptə neelé el ! 30 Loo gə́ m’a toɓi mbuna kamje-je’g ndá i a kunm ɓee gə́ Ejiptə nee teḛ səm raga ndá i a kaw dubum mee dɔɓar’g lə kamje-je ɓa.
Jisəb ndigi təa’g pana: M’a ra səi gə goo tapai ya.
31 Jakob pana: Bèe ndá un ndui am.
Ndá Jisəb un ndia aree tɔ. Yen ŋga Israɛl tuga kəmee naŋg sib dɔ tira-tée’g.
