Al-nindili hana l-akhwaat al-itneen
1 Wa wakit Raahiil chaafat kadar hi ma wildat le Yaakhuub, gammat nandalat fi akhutha wa gaalat le Yaakhuub : «Antiini iyaal ! Kan ma ke da, ana numuut !» 2 Wa Yaakhuub gamma ziʼil foogha wa gaal leeha : «Ana wa la Allah, nadharki al-waaluuda.» 3 Wa Raahiil gaalat leyah : «Di hi khaddaamti Bilha. Adkhul beeha wa hi talda wa ana nirabbiihum. Wa beeha hi bas, ana kula nalga iyaal.»
4 Wa hi dafaʼat le Yaakhuub khaddaamitha Bilha wa hu dakhal beeha wa hi bigat martah. 5 Wa bigat khalbaane wa jaabat wileed le Yaakhuub. 6 Wa Raahiil gaalat : «Al-Rabb hakam leyi ! Khibil suʼaali wa antaani wileed.» Achaan da, hi sammatah Daan (maʼanaatah hu hakam leyi). 7 Wa Bilha khaddaamit Raahiil jaabat battaan wileed le Yaakhuub. 8 Wa Raahiil gaalat : «Ana haarabt akhti wa annasart.» Wa sammatah Naftaali (maʼanaatah al-harib).
9 Wa wakit Leeya chaafat kadar hi wagafat min al-waaluuda, hi kula chaalat khaddaamitha Zilfa wa dafaʼatha le Yaakhuub achaan tabga leyah mara. 10 Wa Zilfa khaddaamit Leeya jaabat wileed le Yaakhuub. 11 Wa Leeya gaalat : «Al-saʼaada jaatni !» Wa l-wileed sammatah Gaad (maʼanaatah al-saʼaada). 12 Wa Zilfa khaddaamit Leeya jaabat battaan wileed le Yaakhuub. 13 Wa Leeya gaalat : «Aywa ! Ana farhaane ! Wa l-banaat yinaadanni al-Farhaane.» Wa hi sammatah Achiir (maʼanaatah al-farah).
14 Wa fi wakt al-gatiʼ hana l-gameh, Raʼuubiin macha fi l-zereʼ wa ligi chadarat al-waaluuda wa jaabaaha le ammah Leeya. Wa Raahiil gaalat le Leeya : «Min fadulki, antiini min chadarat al-waaluuda al-wileedki jaabaaha leeki di.» 15 Wa laakin Leeya raddat leeha wa gaalat : «Inti chilti raajli, da kula ma tammaaki ? Wa battaan tidoori tichiili chadarat al-waaluuda al-wileedi jaabaaha leyi !» Khalaas Raahiil gaalat leeha : «Yo, sameh ! Kan ke da, khalli al-yoom Yaakhuub yamchi yargud fi bakaanki, fi badal chadarat al-waaluuda hana wileedki.»
16 Wa be achiiye, wakit Yaakhuub jaayi min al-zereʼ, Leeya maragat laagatah wa gaalat leyah : «Al-yoom taji fi bakaani achaan ana ajjartak be chadarat al-waaluuda hana wileedi.» Wa l-leele di, hu macha ragad fi bakaanha. 17 Wa l-Rabb simiʼ kalaam Leeya. Wa hi bigat khalbaane wa wildat wileedha al-khaamis le Yaakhuub. 18 Wa gaalat : «Al-Rabb antaani ajur, ana al-anteet khaddaamti le raajli.» Wa hi sammatah Yassaakar (maʼanaatah ajur).
19 Wa Leeya bigat battaan khalbaane wa wildat wileedha al-saadis le Yaakhuub. 20 Wa gaalat : «Al-Rabb antaani hadiiye samha ! Wa fi l-marra di raajli yaskun maʼaayi achaan ana jibt leyah sitte awlaad.» Wa hi sammatah Zabuluun (maʼanaatah yaskun). 21 Wa fi l-akhiir, jaabat bineeye wa sammatha Diina.
22 Wa baʼad da, al-Rabb fakkar le Raahiil wa khibil suʼaalha wa razakhaaha be l-waaluuda. 23 Wa hi bigat khalbaane wa jaabat wileed wa gaalat : «Al-Rabb sallaani min al-ihaana.» 24 Wa hi sammatah Yuusuf (maʼanaatah yiziid). Wa gaalat : «Allah yiziidni wileed aakhar.»
Yaakhuub bigi khanni
25 Wa baʼad Raahiil wildat Yuusuf, Yaakhuub gaal le Laabaan : «Khalliini nigabbil baladi. 26 Hassaʼ da, antiini awiini wa iyaali al-fi chaanhum ana khadamt leek. Nichiilhum wa namchi. Wa inta zaatak taʼarif adiil kulla l-khidme al-ana sawweetha leek.» 27 Wa Laabaan gaal leyah : «Ya wileedi, kan inta radyaan leyi, ana chawwaft wa irift kadar Allah baarakaani be sababak inta. 28 Ooriini maahiiytak wa nikaffiik.»
29 Wa Yaakhuub gaal leyah : «Inta zaatak taʼarif kikkeef ana khadamt leek wa chift kikkeef maalak bigi beyi ana. 30 Achaan al-maal al-chiyya al-awwal indak gubbaali, hassaʼ zaad wa bigi katiir. Wa Allah baarakak min ana jiit fi beetak. Wa hassaʼ da, nakhdim le nafsi mata ?»
31 Wa Laabaan gaal : «Waajib nantiik chunu ?» Wa Yaakhuub radda leyah wa gaal : «Ma tantiini cheyy. Laakin kan tikhassid be l-kalaam al-nuguulah leek da, ana nasrah leek battaan be khanamak wa nahfadhum. 32 Al-yoom namchi fi lubb maalak wa niʼazzil kulla l-khanam al-rugut wa l-duroʼ wa kulla l-dawaayin al-zurug min khanamak. Wa niʼazzil min inzeek kulla l-rugut wa l-duroʼ. Wa dool bas yabgo maahiiyti. 33 Wa ambaakir, kan inta macheet chift khanami wa ligiit fooghum loon aakhar, da illa ana saragtah. Wa be da, taʼarif kan ana saalih walla la.» 34 Wa Laabaan gaal : «Sameh. Ana khassadt be kalaamak da.»
35 Wa laakin fi nafs al-yoom, Laabaan gamma azzal al-tuyuus al-rugut wa l-induhum siihaan wa l-inze al-duroʼ wa l-rugut wa kulla l-khanam al-induhum bayaad wa l-dawaayin al-zurug. Wa antaahum le iyaalah. 36 Wa Laabaan baʼʼad min Yaakhuub be talaata yoom hana ruwaakha. Wa Yaakhuub gaaʼid yasrah be l-khanam al-faddalo.
37 Wa Yaakhuub chaal mataarig khudur min talaata chadar chig chig wa le l-mataarig dool, nagga girifhum wa sawwa fooghum siihaan. Wa bakaan waahid yikhalliihum be girifhum achaan yabgo rugut. 38 Wa wakit al-anaati yihiilan wa l-dukuur yihiiju wa yaju yacharbo almi, hu yukhutt al-mataarig al-rugut fi l-hiitaan, bakaan al-khanam yaju yacharbo foogah. 39 Wa khalaas, al-khanam yiʼachchuru jamb al-mataarig al-rugut wa yijiibu iyaal rugut wa duroʼ wa induhum siihaan. 40 Wa kan le l-dawaayin, Yaakhuub yukhuttuhum taraf wa yiwajjihhum ale l-kubchaan al-rugut wa ale kulla l-kubchaan al-zurug hana Laabaan. Wa be misil da, Yaakhuub sawwa leyah maal wa ma khallaahum khalbato maʼa khanam Laabaan.
41 Wa ayyi wakit al-khanam al-kubaar kan haalo, Yaakhuub yukhutt al-mataarig giddaamhum fi l-hiitaan achaan yiʼachchuru giddaam al-mataarig. 42 Laakin kan le l-khanam al-daʼiifiin, hu ma yukhutt giddaamhum abadan al-mataarig. Be misil da, al-khanam al-daʼiifiin bigo hana Laabaan wa l-chudaad hana Yaakhuub. 43 Wa be misil da, Yaakhuub ligi maal ziyaada. Indah bahaayim katiiriin wa khaddaamiin wa khaddaamaat wa indah jumaal wa hamiir.
1 Loo gə́ Rasel oo to gə́ yeḛ as koji ŋgon gə Jakob el ndá yeḛ ra kəmkəḭ dɔ ŋgokea̰ gə́ dené’g ndá yeḛ ula Jakob pana: Am ŋganje nà m’a kwəi!
2 Mee Jakob ḭ səa pu dɔ Rasel’g aree pa pana: See ɓasinè ma nja ŋga m’taa tor Ala gə́ njekɔgi koji ŋgon wa.
3 Rasel pana: Aa oo Bila, ŋgonjelookisi ləm gə́ dené aar nee. Maji kari ɔm səa na̰’d mba karee oji ŋgon no̰ kəjim’g gə mba kar mbɔl dəa-yeḛ ndá ma kara m’iŋga ne ŋganje tɔ.
4 Yeḛ aree taa Bila, ŋgonjelookisi ləa gə́ dené ləa ndá Jakob ɔm səa na̰’d tɔ. 5 Bila əskèm oji ŋgon gə́ diŋgam ar Jakob. 6 Rasel pana: Ala oo ndum ɔr ne ta dɔm’g ya ndá yeḛ am ŋgon gə́ diŋgam. Gelee gə́ nee ɓa yeḛ unda ne ria lə LkD.
7 Bila, ŋgonjelookisi lə Rasel lé taa kèm gə́ raŋg ya ɓəi ndá oji ŋgon gə́ diŋgam gə́ njekɔm’g joo ar Jakob. 8 Rasel pana: Ma m’oma̰ gə ŋgokɔm gə́ dené lé kɔgərɔ gə goso kəmkàr lə Ala ndá ma m’dumee ne ya. Ndá yeḛ unda ri ŋgonee neelé lə Neptali.
9 Loo gə́ Lea oo to gə́ yeḛ əw rəa koji ŋgon ndá yeḛ ɔr ŋgonjelookisi ləa gə́ ria lə Jilpa lé ar Jakob təa gə́ dené ləa. 10 Jilpa, ŋgonjelookisi lə Lea lé oji ŋgon gə́ diŋgam gə Jakob. 11 Lea pana: Rɔlel gə́ maji dum! Ndá yeḛ unda ri ŋgon neelé lə Gad.
12 Jilpa, ŋgonjelookisi lə Lea lé tel oji ŋgon gə́ diŋgam gə́ njekɔm’g joo gə Jakob. 13 Ndá Lea pana: Rɔm lelm boi! Mbata ŋganje gə́ dené d’a ɓarm njerɔlel! Ndá yeḛ unda ri ŋgon neelé lə Aser.
14 Rubḛ teḛ raga mee naḭ kinja kó’g ndá yeḛ iŋga kandə né gə́ ɓaree ma̰dragɔr mee ndɔ’g. Yeḛ tel ree ne ar kea̰je gə́ Lea tɔ. Yen ŋga Rasel kwɔi Lea pana: Ma m’ra ndòo rɔi’g, kɔgərɔ kari, am ma̰dragɔrje lə ŋgoni lé bəl səi.
15 Yeḛ tel ilá keneŋ pana: See ŋgabm gə́ i təa lé i oo gə́ né gə́ lam ba kəmi’g ɓa i a taa ma̰dragɔrje lə ŋgonəm tɔɓəi wa. Ndá Rasel pana: Maji! Yeḛ a to səi loondul’g nee ya mbata lə ma̰dragɔrje lə ŋgoni tɔ.
16 Kàrkemetag, loo gə́ Jakob ḭ loo-ndɔ’g ndá Lea teḛ aw tila kəmee ulá pana: I a ree rɔm’g ɓogənè mbata ma m’ndogi gə ma̰dragɔrje lə ŋgonəm ya. Ndá yeḛ to səa loondul’g neelé tɔ.
17 Ala oo ndu Lea aree taa kèm oji ne ŋgon gə́ diŋgam gə́ njekɔm’g mi gə Jakob. 18 Lea pana: Ala am nédɔjim mbata m’ar Jakob ŋgonjelookisi ləm gə́ dené. Ndá yeḛ unda ria lə Isakar.
19 Lea tel taa kèm ya tɔɓəi ndá oji ŋgon gə́ diŋgam gə́ njekɔm’g misa̰ gə Jakob. 20 Lea pana: Ala am nénoji gə́ maji. Ɓasinè lé ŋgabm a si səm ŋga mbata m’oji səa ŋganje gə́ diŋgam misa̰. Ndá yeḛ unda ria lə Jabulo̰.
21 Gée gə́ gogo yeḛ oji ŋgon gə́ dené ndá yeḛ unda ria lə Dina.
22 Ala ar mée olé dɔ Rasel’g. Yeḛ oo ta ləa ndá yeḛ aree to ko̰ ŋganje ŋga. 23 Yeḛ taa kèm oji ŋgon gə́ diŋgam ndá yeḛ pana: Ala ɔr rɔkul dɔm’g. 24 Yeḛ unda ria lə Jisəb ndiŋga ne ria pana: Maji kar Njesigənea̰ am ŋgon gə́ diŋgam kára dɔ maree’g ya ɓəi!
Ta gə́ Jakob gə Laba̰ d’ɔm na̰’d dɔ’g lé
25 Loo gə́ Rasel oji Jisəb mba̰ ndá Jakob ula Laba̰ pana: Maji kari ya̰’m am m’aw kəi ləm, dɔ naŋg ɓee’g ləm. 26 Am denéje ləm gə ŋganəmje tɔ, deḛ gə́ ma m’ra səi kula gə mbata lə dee lé ndá m’a kḭ kaw ŋga. Mbata kula gə́ ma m’ra m’ari lé i gər gao.
27 Laba̰ ulá pana: Maji kari ila kəm toro’g! Ma m’oo gao to gə́ Njesigənea̰ tɔr ndia dɔm’g mbata ləi-i ya. 28 Wɔji səm né gə́ m’a kuga ne dɔ jii ndá m’a kogai ya.
29 Jakob ulá pana: I gər kula gə́ ma m’ra m’ari lé gao ləm, bula lə nékulje ləi gə́ d’aar rɔm’g nee gə́ oso dɔ maree’g lé kara i gər gao ləm tɔ. 30 Mbata loo gə́ ma m’ree el ɓəi lé néje ləi to lam ba nɛ loo gə́ m’ree mba̰ ndá nékulje ləi d’ḭ dɔ maree gə́ kédé-kédé ya. Njesigənea̰ tɔr ndia dɔi’g looje lai gə́ m’aw keneŋ lé. Ɓasinè see ndɔ gə́ ra ɓa m’a ra kula mbata lə njémeekəije ləm gə dɔrɔm ɓəi wa.
31 Laba̰ pana: See ɗi ɓa m’a kari wa.
Jakob ilá keneŋ pana: I a kam né kára kara el. Ɓó lé i ndigi səm dɔ ta gə́ m’a gə kulai’g nee ndá m’a kul nékulje ləi ɓəi ləm, m’a ŋgəm dee kari ɓəi ləm tɔ. 32 Ɓogənè m’a kaw mbuna koso-nékulje’g ləi lai ndá m’a kɔr kəm ŋgon badə gə́ rara gə́ rəa ila ɓal əsé ndaŋg rɔg-rɔg ləm, gə ŋgon badə gə́ rara gə́ ndul ləm tɔ kunda dee ɓəd. Mbuna bya̰je’g kara m’a kɔr kəm ŋgon bya̰ gə́ rara gə ria ndaŋg rɔg-rɔg əsé gə́ tila ɓal tɔ. Dejee neelé ɓa d’a to nékoga-dɔ-jimje ya. 33 Bèlè lé né gə́ m’a gə ra gə goo rəbee lé ɓa a kɔr goo ta ləm njai nɔḭ’g, loo gə́ i a ree mba koo nékoga-dɔ-jim lé ya. Bèe ɓa da-kulje lai gə́ rɔ dee tila ɓal əsé ndaŋg rɔg-rɔg mbuna bya̰je’g el ləm, əsé ndul mbuna badje’g el ləm tɔ ndá d’a to nékulje gə́ ma ɓa m’ɓogo dee gə́ ɓogo ya.
34 Laba̰ pana: Maji ya! Maji karee to to gə́ i pa lé tɔ.
35 Ndəa neelé ya Laba̰ wa bàl bya̰je lai gə́ rɔ dee tḭja yao-yao gə ndaŋg rɔg-rɔg ləm, gə ko̰ bya̰je lai gə́ rɔ dee tila ɓal gə ndaŋg rɔg-rɔg ləm, gə deḛ lai gə́ ndá ləma, gə ko̰ badje lai gə́ ndul mbuna mar deeje’g ləm tɔ ɔr dee gə kəmee ɓəd. Dejee neelé yeḛ ɔm dee ji ŋganeeje gə́ diŋgam’g. 36 Tɔɓəi yeḛ ar dee d’aw d’ar kurloo gə́ mbuna dee-deḛ gə Jakob’g lé to asəna gə kḭ kaw rəbə ndɔ munda bèe.
Jakob lé ul ges koso-nékulje lə Laba̰ gə́ nai ya ɓəi. 37 Jakob un barkəm kag gə́ ɓaree pəplier gə́ təb ləm, gə kag gə́ ɓaree ama̰dier ləma, gə kag gə́ ɓaree platan ləm tɔ, yeḛ ɔr kəm ŋgwɔi dee ar ndá lə barkəmeeje gə́ ndaŋg lé to raga kari ba. 38 Tɔɓəi yeḛ ɔm barkəm kagje gə́ yeḛ ndaŋg dee lé dan godəje’g ləm, gə dan godə-bwa-kai-manje’g lə nékulje ləm tɔ no̰ badje gə́ ree mba kai mán lé gə mba kar dee tal na̰ keneŋ. 39 Bèe ɓa badje lé tal na̰ mbɔr barkəm kagje’g neelé ndá d’oji ŋganje gə́ rɔ dee tḭja yao-yao əsé tila ɓal əsé ndaŋg rɔg-rɔg tɔ. 40 Jakob kai ŋgan badje lə Laba̰ ndá yeḛ ɔm njé gə́ rɔ dee tḭja yao-yao, gə dee gə́ rɔ dee ndul ləm tɔ lé na̰’d.
Togə́bè ɓa yeḛ ɔr kəm nékulje gə́ to kea̰-yeḛ-je lé ɓəd ɓó ɔm dee na̰’d gə ka̰ Laba̰-je lé el ŋga. 41 Loo gə́ rara gə́ badje gə́ siŋga dee to lé tal mar deeje ndá Jakob ɔm barkəm kagje neelé dan godəje’g no̰ badje’g ɓó gə mba kar dee tal na̰ mbɔr barkəm kagje’g neelé dəb tɔ. 42 Nɛ loo gə́ badje gə́ d’əŋ ndá yeḛ ɔm barkəm kagje keneŋ el. Bèe ɓa dee gə́ d’əŋ lé to ka̰ Laba̰-je nɛ dee gə́ siŋga dee to lé to ka̰ Jakobje tɔ.
Jakob aḭ Laba̰ gə́ kaḭ
43 Dəw neelé nébaoje ləa ḭ dɔ maree’g gə́ kédé-kédé. Ŋgan nékulje ləa bula ləm, ŋganjélookisije ləa gə́ dené gə njé gə́ diŋgam bula ləma, jambalje gə mulayḛ̀je-je ləa kara bula ləm tɔ.
