Al-hikma tinaadi al-naas
1 Al-hikma gataʼat chiʼab sabʼa
wa beehum banat beetha.
2 Hi dabahat wa daayarat khamarha
wa farrachat bustaatha.
3 Hi rassalat khaddaamaatha
wa tinaadi min al-bakaan al-aali hana l-hille.
4 Wa tuguul : «Ayyi naadum al-jaahil khalli yaji hini.»
Wa le l-ma indah fihim, hi tuguul :
5 «Yalla aakulu min akli
wa acharbo min khamari al-daayartah.
6 Khallu minku al-jahal wa tahyo
wa chiilu al-derib al-yantiiku fihim.»
Al-hakiim wa l-chammaati
7 «Al-yiʼaddib al-chammaati
yalga al-bakhaada
wa l-yuluum al-aasi
yalga al-muʼyaar.
8 Ma tuluum al-chammaati
achaan hu yabkhudak
laakin kan tuluum al-hakiim,
hu yiriidak.
9 Allim al-hakiim
wa yalga hikma ziyaada.
Arrif al-saalih
wa maʼrafatah tabga ziyaada.
10 Al-khoof min Allah
hu asaas al-hikma
wa maʼrafat Allah al-Khudduus
tifahhimah le l-insaan.
11 Wa beyi ana al-hikma,
ayyaam hayaatak yiziidu
wa siniin umrak yutuulu.
12 Kan hakiim,
hikmatak tanfaʼak
wa kan chammaati,
tilhammal awaakhib fiʼilak.»
Al-matmuusa taʼazim
13 Al-mara al-matmuusa kalaamha katiir.
Hi mukhaffala wa ma taʼarif cheyy.
14 Hi tagood fi baab beetha
wa fi l-bakaan al-aali hana hillitha
15 le tinaadi al-faaytiin be deribhum
wa l-maachiin adiil fi tariighum.
16 Wa tuguul : «Ayyi naadum al-jaahil khalli yaji hini.»
Wa le l-ma indah fihim, hi tuguul :
17 «Al-charaab al-masruug, laziiz
wa l-akil al-mulabbad, halu.»
18 Humman ma yaʼarfu
kadar da bakaan al-maytiin
wa maʼzuumiinha
gaaʼidiin fi l-haawiye.
Kəmkàr lé ɓar-ɓar
1 Kəmkàr lé ra kəi ləa,
Yee tɔl gaji-ŋgɔ-kagje ləa siri.
2 Yeḛ tḭja gwɔs nékulje ləa ləm,
Pélé mán-nduú ləa mḭ na̰’d ləma,
Gɔl loo-nésɔ ləa ləm tɔ.
3 Yee ula ŋganjélookisije ləa gə́ dené
Tɔɓəi yee ra né wəl dɔdərlooje
Gə́ ndəw’g lə ɓee-boo lé pana:
4 Maji kar dəw gə́ gər né el lé
Tel ree nee!
Yee ula deḛ gə́ kəmkàr na meḛ dee tas pana:
5 Gə́ reeje, o̰je muru ləm ləm,
Aije mán-nduú gə́ mḭ gə́ m’pélé na̰’d ləm tɔ,
6 Maji kar sí ubaje négərel lé yá̰je
Ndá a síje tɔɓəi
Seḭ a njaaje dan rəw’g lə gosonégər!
Njekəmkàr gə njebeelé
7 Yeḛ gə́ ndaŋg njekula sul dɔ loo’g lé
D’ə̰jee gə́ kḛji,
Yeḛ gə́ wɔji njemeeyèr kəmkàr lé
Iŋga rɔkul boo tɔ.
8 Maji kari ndaŋg njekula sul dɔ loo’g el
Nà yeḛ a kḛjii bəḭ-bəḭ,
Maji kari ndaŋg njekəmkàr ɓa
Yeḛ a kundai dan kəmee’g.
9 Ndoo njekəmkàr ta ndá
Kəmee a kàr kunda nje gə́ kédé,
Ndoo njemeekarabasur ta ndá
Négər ləa a kḭ dɔ maree’d gə́ kédé-kédé tɔ.
10 Ɓəl Njesigənea̰
Ɓa gə́ gin kəmkàr gə́ dɔtar,
Négər lə njémeendaje lé
Ɓa gə́ gosonégər tɔ .
11 Mbata mbɔl dɔm-ma ɓa ndɔje ləi
D’a bula kunda ne njé gə́ kédé ləm,
Ləbje gə́ ka̰ si kəmba ləi kara
D’a kḭ ne dɔ maree’d gə́ kédé-kédé ləm tɔ.
12 Ɓó lé i to njekəmkàr ndá
I to njekəmkàr mbata ləi-i ya,
Ɓó lé i to njekula sul dɔ loo’g ndá
Bea̰ a kɔs tai’g gə kari ba ya.
Mbə-dəw ɓar-ɓar to
13 Mbə-dené lé to njetaɓar ləm,
Gə njegərnéel gə́ gər gin né kára kara el ləm tɔ.
14 Yeḛ si tarəwkəi’g ləa ləm,
Dɔ kag-siée’g dɔ dɔdərlooje
Gə́ ndəw’g lə ɓee-boo,
15 Gə mba ɓar dee-deḛ gə́ dəs tar,
Deḛ gə́ d’aw sur rəw-kaw dee’g pana:
16 Maji kar dəw gə́ gər né el lé
Tel ree loo gə́ nee’g!
Yeḛ ula dəw gə́ kəmkàr na mée tas pana:
17 Manje gə́ ɓogo dee lé kul yururu ləm,
Muru gə́ loo ŋgəḭ’g lé lel jula-jula ləm tɔ!
18 Nɛ debee neelé gər to gə́ lée neelé
To loo lə njé gə́ d’wəi bèe el ləm,
Deḛ gə́ yeḛ ɓar dee lé kara
Yeḛ gər to gə́ d’isi wəl-looje’g
Le njé gə́ d’wəi lé el ləm tɔ.
