Allah ma aba Bani Israaʼiil
1 Wa achaan da, ana nasʼal suʼaal. Allah aba chaʼabah Bani Israaʼiil marra waahid walla ? La, abadan. Ana zaati min Bani Israaʼiil wa min zurriiyit Ibraahiim wa min gabiilat Banyaamiin. 2 Allah ma aba chaʼabah al-azalaahum min awwal.
Walla nisiitu al-kalaam al-maktuub fi l-Kitaab al-bukhuss al-nabi Iliyaas ? Fi bakaan waahid, hu hajja le Allah wa chaka min Bani Israaʼiil 3 wa gaal : <Ya Allah, humman katalo al-anbiya al-rassaltuhum wa kassaro kulla madaabhak. Wa ana faddalt wiheedi wa humman yifattuchuuni le yaktuluuni.> 4 Wa laakin Allah radda leyah kikkeef ? Hu gaal : <Ana hafadt minhum 7 000 naas al-abadan ma sajado giddaam ilaah Baʼal.>
5 Wa l-cheyy al-gaaʼid yabga hassaʼ, hu misil al-cheyy al-bigi fi l-wakit daak. Faddalo naas chiyya bas al-yitaabuʼu Allah wa humman al-naas al-Allah azalaahum be niʼmatah. 6 Wa kan di niʼma, da ma bigi be sabab ayyi cheyy al-humman sawwooh. Achaan kan Allah azal al-naas be sabab al-cheyy al-sawwooh, al-niʼma ma tabga niʼma.
7 Wa da kikkeef ? Bani Israaʼiil ma ligo al-cheyy al-talabooh min Allah. Illa l-naas al-Allah azalaahum bas ligooh. Wa l-aakhariin ruuseehum bigo gawiyiin. 8 Achaan da, maktuub fi l-Kitaab : <Allah nazzal fooghum ruuh hana noom wa uyuunhum ma yichiifu wa udneehum ma yasmaʼo lahaddi l-yoom.> 9 Wa l-nabi Dawuud gaal :
<Khalli dabalaayithum tabga leehum
amkajjaama wa charak giddaamhum.
Khalli barakaathum yabgo leehum
chokhol al-yintaggo foogah wa ikhaab.
10 Khalli uyuunhum yitoochuchu
wa battaan ma yichiifu
wa daayman aksir duhuurhum.>
11 Achaan da nasʼal. Humman wagaʼo marra waahid lahaddi battaan ma yugummu walla ? La, abadan. Humman wagaʼo wa be khataahum da, najaat Allah lihgat al-naas al-ma Yahuud achaan yisawwi al-Yahuud yahsuduuhum. 12 Wa kan khata al-Yahuud sabbab baraka kabiire le naas al-dunya wa maskanat al-Yahuud sabbabat baraka kabiire le l-naas al-ma Yahuud, akiid wakit al-Yahuud yigabbulu marra waahid fi l-derib, da yabga leena baraka kabiire be ziyaada.
13 Ya l-naas al-ma Yahuud, ana gaaʼid nihajji leeku. Ana al-rasuul al-murassal le l-naas al-ma Yahuud wa ana farhaan bilheen be khidimti 14 achaan akuun nisawwi akhwaani al-Yahuud yahsuduuku wa akuun be misil da, ninajji waahidiin minhum. 15 Wakit Allah aba al-Yahuud, naas al-dunya ligo salaam maʼa Allah. Wa kan bigi misil da, yabga kikkeef wakit Allah yakhbal al-Yahuud battaan ? Da yijiib buʼaas al-maytiin.
Masal hana furuuʼ al-zaytuun
16 Kan al-intaaj al-awwal hu khaass le Allah, al-ajiin al-yisawwuuh minha kula khaass le Allah. Wa kan khassaso uruug al-chadara le Allah, furuuʼha kula khaassiin le Allah. 17 Wa misil da, zurriiyit Ibraahiim misil chadarat al-zaytuun wa furuuʼ waahidiin gataʼoohum minha. Wa inta al-ma Yahuudi, inta misil firiʼ hana l-zaytuun al-bandar. Wa chaalook wa lassagook fi l-chadara al-fi l-jineene fi badal al-furuuʼ al-gataʼoohum. Wa misil da, inta kula tiʼiich min al-uruug al-adiiliin maʼa l-furuuʼ al-faddalo. 18 Wa be misil da, waajib inta ma tifaachir fi l-furuuʼ al-gataʼoohum. Wa kan tidoor tifaachir kamaan, fakkir kadar inta ma gaaʼid tiʼayyich al-uruug laakin al-uruug gaaʼidiin yiʼayyuchuuk inta.
19 Akuun tuguul : «Al-furuuʼ dool, gataʼoohum achaan siid al-jineene dawwar yilassigni ana fi l-chadara fi badalhum.» 20 Kalaamak da sahiih. Laakin ma tansa gataʼoohum achaan humman ma aamano wa inta gaaʼid fi bakaanhum be sabab iimaanak bas. Ma tistakbar. Angariʼ ! 21 Kan Allah ma afa furuuʼ al-chadara, hu ma yaʼafaak inta kula.
22 Fakkir fi mahannat Allah wa fakkir fi hukmah al-gawi kula. Hukmah gawi fi l-naas al-marago min al-derib, laakin hu hanuun leek bilheen kan tagood saabit fi ihsaanah. Wa kan ma tagood saabit, inta kula yagtaʼook. 23 Wa Bani Israaʼiil kula, kan yikhallu gillit iimaanhum, Allah yigabbilhum battaan fi bakaanhum al-awwal gaaʼidiin foogah achaan Allah gaadir yisawwiih. 24 Wa be da, inta firiʼ min al-bandar. Wa Allah gataʼak minnah wa lassagaak fi chadarat al-zaytuun al-magganha. Wa da ma bakaanak al-waajib leek. Achaan da, yabga hayyin le Allah yigabbil al-furuuʼ al-gataʼaahum wa yilassighum battaan fi l-bakaan al-waajib leehum.
Rahmat Allah le kulla l-naas
25 Ya akhwaani, nidoor niʼooriiku be sirr waahid al-Allah bayyanah leyi. Niʼooriiku beyah achaan kan fihimtuuh adiil, ma tistakbaro fi afkaarku. Waahidiin min Bani Israaʼiil bigo aasiyiin wa ma yiʼaamunu be Isa al-Masiih. Wa isyaanhum da yuduum lahaddi adad al-muʼminiin min al-umam yalhag al-adad al-Allah yidoorah. 26 Wa be misil da, Bani Israaʼiil kulluhum ke yanjo khalaas. Achaan da, maktuub fi l-Kitaab : <Al-yafdaahum yaji min Sahyuun wa yigabbil zurriiyit Yaakhuub min isyaanhum. 27 Wa misil ana gult fi l-muʼaahada al-sawweetha maʼaahum, ana nuguchch zunuubhum.>
28 Fi l-cheyy al-bukhuss bichaarat al-Masiih, Bani Israaʼiil bigo adu Allah wa min isyaanhum, intu ligiitu faayde. Laakin fi l-cheyy al-bukhuss ikhtiyaar Allah, humman mahbuubiin be sabab juduudhum. 29 Achaan kan Allah anta naadum atiiye, hu ma yandam leeha. Wa kan naada naadum, ma yibattil munaadaatah. 30 Intu al-ma Yahuud awwal aasiyiin laakin hassaʼ Allah rahamaaku be sabab isyaan Bani Israaʼiil. 31 Wa hassaʼ Bani Israaʼiil bigo aasiyiin wa be l-rahma al-Allah rahamaaku beeha, humman kula yalgo rahma. 32 Fi nizaam Allah kulla l-umam marbuutiin fi isyaanhum achaan fi l-akhiir, Allah yarham kulla l-umam sawa sawa.
33 Al-hamdulillah al-Aliim wa l-Hakiim. Hikmatah wa ilmah abadan ma induhum hadd ! Hikmat hukmah nafhamo minha illa chiyya. Wa nizaamah ajiib lahaddi ma yilfassar. 34 Achaan da, al-Kitaab buguul : <Yaatu irif afkaar Allah wa bigi leyah siid choortah ? 35 Yaatu dayyan Allah cheyy al-waajib yigabbilah leyah !> 36 Achaan kulla cheyy jaayi min Allah wa mawjuud beyah hu wa leyah hu. Wa l-hamdulillah ila l-abad. Aamiin.
Ala lé ɔs Israɛlje rəw el
1 Bèe ndá ma m’pana: See Ala unda dəwje ləa ɓad wa. Wah! bèe el! Mbata ma nja kara m’to gə́ Israɛl ləm, m’to gə́ ŋgoka Abrakam ləma, m’to gə́ ginkoji lə Bḛjami ləm tɔ . 2 Dəwje ləa gə́ yeḛ gər dee kédé lé Ala unda dee ɓad el. See seḭ gərje el wa. Maktub gə́ to gə kəmee ɔr sor Eli loo gə́ yeḛ no̰ no̰ nee dɔ Israɛlje’g pana: 3 Mbaidɔmbaije, aa oo, deḛ tɔl njéteggintaje ləi ləm, deḛ tɔs loo-nékinjanéməsje ləi tila ləm tɔ. Ma nja gə́ karm ba ɓa m’nai ndá deḛ saŋgəm gə mba karm m’udu tɔ . 4 Nɛ see ta ɗi ɓa Ala ilá keneŋ wa. Ma m’aa dɔ dəwje ləm gə́ tɔl-dɔg-loo-siri lé kər-kər m’ar dəw kára kara ɔs kəjee naŋg no̰ magə Baal’g el . 5 Ɓasinè kara kawal dee nai ɓəi tɔ gə goo nojikwa ləa gə́ yeḛ ɔr dee ne lé. 6 Bèe ndá ɓó lé yeḛ ɔr dee gə goo nojikwa ləa ndá to gə goo kula ra dee el. Ɓó lé bèe el ndá to nojikwa gə́ gəd el. Tɔɓəi ɓó lé yeḛ ɔr dee gə goo kula ra dee ndá to gə́ nojikwa el tɔ. Ɓó lé bèe el ndá to gə́ kula ra gə́ gəd el tɔ.
7 See ɗi tɔɓəi wa. Né gə́ Israɛlje ndolè lé d’iŋgá el nɛ deḛ gə́ yeḛ ɔr dee unda dee gə kəmee lé ɓa d’iŋgá nɛ njé gə́ raŋg lé deḛ to gə́ njédɔkədərəje 8 tɔ gə goo ta gə́ ndaŋg mee maktub gə́ to gə kəmee lé pana: Ala ar ndil dee ndəb keneŋ jèr el ləm, ar kəm dee oo loo el ləma ar, mbi dee kara oo el ləm tɔ saar ɓasinè . 9 Dabid kara pata wɔji ne dɔ dee pana:
Maji kar ɓar gə́ ɓar dee gə nésɔ lé tel to gum kwa dee ləm,
Gə ba̰də gə́ to né kɔr koso lə dee ləma,
Gə bo̰ néra dee gə́ a kɔs ta dee’g ləm tɔ .
10 Maji kar kəm dee ndul ndiŋ-ndiŋ mba koo ne loo bèe el ŋga ləm,
Maji kar dun dee kara rugu koŋgoŋ gə́ kédé-kédé ləm tɔ.
Kaji lə njépole-magəje
11 Ma m’pa tɔɓəi m’pana: See tuga gə́ Israɛlje tuga gɔl dee lé to gə mba kar dee d’oso ya wa. Wah! bèe el! Nɛ koso lə dee ɓa ar kaji teḛ ne rɔ njépole-magəje’g ɓó gə mba kɔs ne gel kəmkəḭ’g lə dee. 12 Bèe ndá ɓó lé koso lə dee tel to nébao lə naŋg nee ləm, rəm lə dee tel to nébao lə njépole-magəje ləm tɔ ndá see lam gə́ d’a gə lam rɔ dee tel kaar tar jigiri lé see a to né gə́ maji dum unda nje gə́ kédé el wa.
13 Seḭ njépole-magəje lé ma m’ula sí ta nee ya, ma gə́ m’to gə́ njekaḭkula gə́ rɔ njépole-magəje’g lé ma m’ti rɔm dɔ kula’g ləm ya. 14 Ma m’wa sí mba kɔs ne gel kəmkəḭ lə ŋgakamje gə mba kar ɓó lé lé to keneŋ ndá njé gə́ na̰je d’aji ne. 15 Mbata ɓó lé kɔs gə́ Ala ɔs dee ŋgərəŋ lé tel to né gə́ ɔm dəwje lai dɔ naŋg nee na̰’d gə Ala ndá see tel gə́ yeḛ a tel kwa dee gə́ rəa’g lé see a to to gə́ ban wa. See a to kunda loo teḛ mbuna njé gə́ d’wəi’g mba si kəmba lé el wa.
16 Ɓó lé kó néje gə́ dɔtar ya to maji péd-péd ndá geseeje gə́ raŋg kara d’a to maji togə́bè tɔ. Ɓó lé ŋgira kag to ɓṵdu-ɓṵdu ndá barkəmeeje lai kara d’a kuba pur-pur tɔ. 17 Kag-koiyo lé ɓó lé deḛ tuga barkəmeeje gə́ na̰je nɛ i gə́ to gə́ koiyo gə́ mee kɔr’g lé deḛ d’ḭjai ree kɔdé kəm kagɓee d’ulai tor barkəmeeje gə́ tuga lé mba kari orè na̰ gə kagɓee dɔ ŋgira’g ləm, gə dɔ bodee’g ləm tɔ 18 ndá maji kari ti ne rɔi ə̰ji ne barkəm kagje gə́ kédé lé el. Ɓó lé i ti ne rɔi ndá maji kari gər gao, ŋgirai ɓa to gə́ siŋgamoŋgi ɓó i ɓa to gə́ siŋgamoŋ ŋgirai el.
19 I a pana: Deḛ tuga barkəm kagje mba kɔdé kəm kagɓee kulai keneŋ. 20 Yee neelé to lée’g ya, deḛ tuga kəmkagje neelé mbata deḛ to njémeekɔs ŋgwɔḭje nɛ i lé mbɔl dɔ meekun ləi ɓa i nai ne keneŋ ɓəi. Ar məəi to kəgəgə dɔ rɔi’g ɓó beelé ne dɔ meekun’g ləi el. 21 Mbata ɓó lé Ala tuga barkəm kagɓeeje ɓó ɔr kəmee goo dee’g el, nɛ ɓəd ɓa i gə́ to kag mee kɔr lé see a lal tugai loo gə́ ra’g wa. 22 Meemaji lə Ala ləm, gə néra gə́ kədərə gə́ dum maree gə́ yeḛ ra ləm tɔ lé maji kari la̰ji toree məəi’g: néra gə́ kədərə gə́ dum maree gə́ yeḛ a ra gə deḛ gə́ d’oso nɛ meemaji ləa gə́ yeḛ ra səi-i ɓó lé i aar dɔ gɔli’g njaŋg gin meemaji ləa’g ya. Ɓó lé i aar dɔ gɔli’g njaŋg keneŋ el ndá yeḛ a tugai tɔ. 23 Deḛ gə́ yeḛ tuga dee lé kara ɓó lé deḛ d’wa gam rɔ dee dɔ meekɔsŋgwoḭ’g lə dee el ndá Ala a tel sə dee kɔdé kəm kagɓee kula dee keneŋ ɓəi. Mbata siŋgamoŋ lə Ala lé askəm kula dee keneŋ gogo ɓəi ya. 24 I gə́ deḛ tugai dɔ kag koiyo’g gə́ mee kɔr’g, kɔdé kəm kagɓee gə́ to gə́ dɔ naŋgi el d’ulai keneŋ, nɛ ɓəd ɓa see deḛ gə́ to gə́ barkəm kagɓeeje lé see d’a kɔdé kəm kagɓee mar deeje kula dee keneŋ el wa.
25 Tɔgərɔ ya, ŋgakɔmje, ta gə́ to loo-kiya’g lé ma m’ndigi kar sí sije keneŋ dɔ mbə’g el nà banelə seḭ a beeléje dɔ kəmkàr’g lə sí. Ta neelé wɔji dɔ dəb Israɛlje gə́ na̰je gə́ tel to gə́ njédɔkədərəje saar mba kar koso-dəwje gə́ njépole-magəje bura d’uru sə dee keneŋ tɔ. 26 Togə́bè ɓa ginkoji Israɛlje bura d’a kaji ne, to gə goo ta gə́ ndaŋg mee maktub gə́ to gə kəmee lé pana:
Njetaa dɔ dee a kḭ Sio̰.
Ndá yeḛ a kar ŋgaka Jakobje d’uba goo kila ndɔl dɔ Ala’g lə dee d’ya̰ .
27 Yee ɓa a to manrɔ gə́ n’a mán ne rɔ neḛ kar dee,
Loo gə́ n’a kɔr kaiya lə dee ndɔs-ndɔs .
28 Tagə́maji neelé deḛ to njékɔsee rəwje gə mbata lə sí-seḭje ya. Nɛ kɔr gə́ yeḛ ɔr ka deeje kédé lé yee ɓa yeḛ ndigi dee ne unda dee dan kəmee’g ɓəi. 29 Mbata nénojije gə́ Ala wɔji gə mba kwa gə dəwje ləm, gə kɔr gə́ yeḛ ɔr dee unda dee gə kəmee ləm tɔ lé yeḛ a tel ne ndia el. 30 To gə́ kédé lé seḭ nja alje ta ta Ala’g ɓa mbɔl dɔ kalta lə Israɛlje lé ɓasinè seḭ iŋgaje ne meekɔrjol lə Ala lé ɓəi, 31 togə́bè Israɛlje kara ɓasinè d’al ta təa’g gə mba kar mbɔl dɔ meekɔrjol gə́ seḭ iŋgaje lé deḛ kara d’a kiŋga sə sí na̰’d ya tɔ. 32 Mbata Ala lé mbo̰ dəwje lai gin kalta’g ɓa gə mba mbo̰ deḛ lai gin meekɔrjol’g ləa ɓəi.
Boo-meenoji lə Ala lé
33 Ala lé boo-nébaoje ləa ləm, kəmkàr ləa ləma, négərje ləa ləm tɔ lé to boo-néje gə́ al dɔ loo sula ya. Rəwta-gaŋg ləa dum gər ləm, dɔ rəwje ləa kara dum gər ləm tɔ .
34 See na̰ ɓa gə́ njegər takə̰ji lə Mbaidɔmbaije wa.
Esé see na̰ ɓa gə́ njekwɔjee loo ra né wa .
35 See na̰ ɓa un né aree kédé
Gə mba tel kiŋga maree godə’g gogo ɓəi wa .
36 Yeḛ nja ɓa néje lai ḭ rəa’g ləm, mbɔl dəa ɓa néje lai to gən ləma, néje lai to gə mba kila riɓar dəa’g ləm tɔ. Maji kula rɔnduba dəa’g gə ləbee-ləbee saar-saar gə no̰ . Amen!
