Buulus fi madiinat Afasus
1 Wa wakit Abuluus gaaʼid fi Kuruntus, Buulus kammal ruwaakhtah fi l-hillaal al-fi l-jibaal wa khalaas, wisil fi madiinat Afasus. Wa hinaak ligi talaamiiz waahidiin. 2 Wa Buulus saʼalaahum wa gaal : «Al-Ruuh al-Khudduus nazal foogku wakit aamantu walla ?» Wa gaalo : «La. Al-Ruuh al-Khudduus ma naʼarfuuh wa ma simiʼna beyah.» 3 Wa Buulus saʼalaahum wa gaal : «Wakit khattasooku, khattisiinku da kikkeef ?» Wa gaalo : «Khattasoona ale hasab taʼliim Yahya.» 4 Wa Buulus gaal : «Yahya khattas al-naas al-taabo min zunuubhum. Wa gaal le l-naas kadar waajib yiʼaamunu be l-naadum al-jaayi waraayah. Wa l-naadum da, hu Isa.»
5 Wa wakit simʼo kalaam Buulus da, khattasoohum be usum al-Rabb Isa. 6 Wa wakit Buulus khatta iideenah fooghum, al-Ruuh al-Khudduus nazal fooghum wa hajjo be lukhkhaat jadiide wa atnabbaʼo. 7 Wa adadhum 12 raajil.
8 Wa Buulus dakhal fi beet al-sala wa bada yihajji le l-naas bala khoof. Wa muddit talaata chahar, hu yinaakhich maʼaahum fi mamlakat Allah achaan yijiibhum fi l-derib. 9 Wa laakin waahidiin minhum raashum gawi ma dawwaro yiʼaamunu. Wa gammo yiʼayyuru derib Isa al-Masiih giddaam al-naas. Wa be da, Buulus gamma anfarag minhum maʼa talaamiizah wa bada yinaakhich maʼaahum kulla yoom fi madrasa hana naadum usmah Tiiraanuus.
10 Wa Buulus gaaʼid yiballikh al-bichaara di muddit santeen. Wa be misil da, kulla l-naas al-saakniin fi balad Aasiya, min al-Yahuud wa min al-Yuunaaniyiin, simʼo kalaam al-Rabb. 11 Wa Allah sawwa ajaayib kubaar be waasitat Buulus, 12 lahaddi al-naas gaaʼidiin yichiilu minnah misil al-gitʼe aw khalagah hana l-khidme al-limso jildah wa yukhuttuuh fi l-mardaaniin. Wa l-marad yikhalliihum wa l-chawaatiin kula yamurgu minhum.
Awlaad Sakaawa
13 Fi l-balad di, fi Yahuud waahidiin raaykhiin hille le hille wa khidmithum yachfu al-muchootiniin. Wa waahidiin minhum yistaʼmalo usum al-Rabb Isa le yaturdu beyah al-chawaatiin wa yuguulu : «Naamurak be usum Isa, al-Buulus gaaʼid yibachchir beyah.» 14 Wa min al-naas al-sawwo misil da, sabʼa rujaal, awlaad Yahuudi waahid usmah Sakaawa wa kabiir rujaal al-diin. 15 Wa l-cheetaan al-dawwaro yaturduuh radda leehum wa gaal : «Isa naʼarfah wa usum Buulus naʼarfah wa laakin intu yaatumman ?»
16 Wa l-muchootin hajamaahum wa hu chadiid minhum wa ajala annasar fooghum. Hu jarahaahum wa charrat khulgaanhum lahaddi jaro min al-beet aryaaniin. 17 Wa kulla l-naas al-saakniin fi madiinat Afasus min al-Yahuud wa min al-Yuunaaniyiin simʼo al-khabar da wa khoof chadiid dakhal leehum wa karramo usum al-Rabb Isa ziyaada. 18 Wa fi l-bakaan da, katiiriin min al-muʼminiin gammo aʼtarafo be aʼmaalhum al-cheeniin al-sawwoohum be achiir. 19 Wa naas katiiriin minhum al-awwal sawwo al-sihir, lammo kutubhum wa tachchoohum giddaam naas al-hille. Wa hasabo taman al-kutub dool wa bigi misil 50 000 hajar fudda. 20 Wa be misil da, naas al-simʼo kalaam al-Rabb zaado wa gudrat kalaamah zaadat fi usuthum.
Al-barjaal fi Afasus
21 Wa baʼad da, Buulus chaal niiye achaan yamchi fi Madiinat al-Khudus. Wa gubbaal ma yamchi hinaak, dawwar yamchi fi Magiduuniya wa Akhaaya wa gaal : «Namchi fi Madiinat al-Khudus wa baʼad da, waajib namchi fi madiinat Rooma kula.» 22 Wa Buulus azal naaseen min al-akhwaan al-gaaʼidiin yakhdumu maʼaayah wa rassalaahum fi Magiduuniya achaan yamchu giddaamah. Wa humman Timuutaawus wa Rastus. Wa Buulus zaatah gaʼad battaan mudda gisayre fi balad Aasiya.
23 Wa fi l-wakit da, barjaal kabiir gamma fi Afasus be sabab derib Isa al-Masiih. 24 Fiyah sayyaakhi waahid usmah Dimitri. Khidimtah yasnaʼ min al-fudda buyuut dugaag bichaabuhu beet al-ibaada hana l-ilaaha Artaamiis achaan yibiiʼhum. Hu wa l-naas al-yisawwu nafs al-sinaaʼa ligo min al-tijaara di faayde katiire. 25 Wa hu lamma kulla l-sinaaʼiyiin wa khaddaamiinhum.
Wa kallam leehum wa gaal : «Ya l-akhwaan, taʼarfu maalna jaayi min al-khidme di. 26 Wa chiftu wa simiʼtu kikkeef Buulus da khachcha naas katiiriin. Wa ma khachcha naas hana Afasus bas laakin gariib kulla l-naas al-gaaʼidiin fi balad Aasiya. Buulus gaal leehum kadar al-ilaahaat al-naas sanaʼoohum ma ilaahaat be l-sahiih. Wa jaab naas katiiriin fi derbah. 27 Wa l-kalaam da ma yitallif tijaaritna bas laakin yijiib eeb fi beet al-ibaada hana Artaamiis kula wa hi ilaahitna al-aziime ! Akuun al-naas yuguulu beetha ma yanfaʼ. Wa akuun usum Artaamiis al-aziim yiwaddir ! Wa di bas al-ilaaha al-kulla naas Aasiya wa kulla naas al-dunya yaʼabuduuha.»
28 Wa wakit simʼo al-kalaam da, ziʼilo zaʼal chadiid. Wa gammo aato wa gaalo : «Artaamiis hana naas Afasus, hi ilaaha aziime.» 29 Wa bigi barjaal fi kulla l-hille. Wa naas katiiriin bilheen lammo wa karabo Khaayus wa Aristaarkus rufgaan Buulus al-itneen. Humman min Magiduuniya wa macho maʼaayah fi safarah. Wa l-naas jaro beehum fi l-nagaʼa al-kabiire.
30 Wa Buulus dawwar yadkhul yihajji le l-naas al-lammo wa laakin al-talaamiiz daharooh. 31 Wa waahidiin min kubaaraat balad Aasiya rufgaan Buulus rassalo leyah wa talabo minnah ma yadkhul fi l-nagaʼa.
32 Wa kalaam al-naas al-fi l-nagaʼa bigi mukhalbat. Waahidiin minhum gaalo cheyy waahid wa naas aakhariin gaalo cheyy aakhar lahaddi katiiriin minhum ma fihmo fi chaan chunu humman lammo. 33 Al-Yahuud lazzo naadum waahid usmah Iskandar giddaam al-naas. Wa naas waahidiin dawwaro hu yikallim le l-naas. Hu sawwa ichaara be iidah achaan al-naas yaskutu wa dawwar yidaafiʼ le akhwaanah. 34 Laakin wakit al-naas al-laammiin irfo hu Yahuudi, gammo aato kulluhum be hiss waahid wa gaalo : «Artaamiis hana naas Afasus, hi ilaaha aziime.» Wa gaaʼidiin yiʼiitu be l-kalaam da wa ma sakato lahaddi muddit saaʼteen.
35 Wa fi l-akhiir, kaatib hana majlas al-hille gidir sakkat al-naas wa kallam leehum. Wa hu gaal : «Ya naas Afasus, ma fi naadum al-yagdar yankur madiinat Afasus hi bas haafde beet al-ibaada hana Artaamiis. Wa hi al-ilaaha al-aziime wa sanamha al-wagaʼ min al-sama. 36 Wa kan sahiih naadum waahid ma yankur al-kalaam da, khalaas agoodu saakit bas ! Angarʼu ma tisawwu cheyy fasil misil ma induku agul. 37 Intu jibtu al-rujaal dool hini wa humman ma sirgo cheyy min beet al-ibaada wa ma ayyaro ilaahatna.
38 «Wa kan Dimitri wa akhwaanah induhum chakwa, indina bakaan hana l-chariiʼa wa indina hukkaam. Khalli yigaddumu chakwithum le l-hukkaam. 39 Wa kan induku muchkila aakhara, nihilluuha fi l-malamma al-rasmiiye. 40 Wa laakin al-yoom aniina gaaʼidiin nijiibu muchkila fi raasna. Wakit al-Roomaaniyiin yasmaʼo be l-barjaal al-bigi al-yoom da, akuun yahkumu foogna. Yuguulu sawweena barjaal fi hillitna. Ma indina sabab fi chaan al-muzaahara di tukuun.» 41 Wa baʼad gaal al-kalaam da, gaal le l-naas khalli yichittu.
Pool aw Epesə
1 Loo gə́ Apolɔs nai Kɔrḭtə ɓəi ndá Pool aw gə loo-loo gə kəmee gə́ kédé ɓeeko̰ gə́ Asi saar teḛ Epesə. Yeḛ iŋga njékwakiláje gə́ na̰je keneŋ dəji dee pana: 2 Loo gə́ seḭ unje meḛ sí lé see seḭ taaje Ndilmeenda gə meḛ sí ya wa.
Deḛ tel d’ilá keneŋ pana: Ta lə Ndilmeenda ya kara oso mbi sí’g to gə́ yeḛ si loo gə́ bèe’g el ya ɓəi.
3 Yeḛ tel dəji dee pana: See batɛm gə́ ra ɓa deḛ ra sí ne ɓəi wa.
Deḛ tel d’ilá keneŋ pana: Batɛm gə́ ka̰ Ja̰.
4 Yen ŋga Pool ula dee pana: Batɛm gə́ wɔji dɔ kwa ndòo rɔ dɔ kaiya’g ɓa Ja̰ ra dəwje ula ne koso-dəwje gə mba kar dee d’ɔm meḛ dee dɔ yeḛ gə́ si ree gée’g, yee ɓa gə́ Jeju .
5 Loo gə́ deḛ d’oo taje neelé ndá deḛ ra dee batɛm gə ri Mbaidɔmbaije Jeju. 6 Pool ila jia dɔ dee’g ndá Ndilmeenda ree ɔm dɔ dee’g ar dee d’ubu ta pur-pur gə takɔji dəwje gə́ raŋg teg ne gintaje. 7 Deḛ lai neelé d’a kaḭ dəwje dɔg-gir-dee-joo jén bèe.
Deḛ tum gin Eglisə gə́ Epesə lé
8 Gée gə́ gogo Pool andə aw mee kəi-kwa-dɔ-na̰’g ndá yeḛ aar keneŋ pata yororo-yororo. As naḭ munda yeḛ ɔr goo ta néje gə́ wɔji dɔ ɓeeko̰ lə Ala ula ne rəa ndubu gə mba kar deḛ gə́ d’oo ta ləa lé taa ta gə́ yeḛ ula dee lé rəgm. 9 Nɛ njé gə́ na̰je gə́ to gə́ njédumje lé d’un mbi dee ndogo ne lel dɔ ta’g ləa. Loo gə́ yeḛ oo to gə́ deḛ pata gə́ yèr dɔ rəw’g lə Mbaidɔmbaije no̰ dəw-bulaje’g lé ndá yeḛ sa rəa rɔ dee’g unda kəm njékwakiláje ɓəd ndoo dee ne né gə ndəa-ndəa loo-ndoo-né’g lə dəw gə́ ria lə Tiranus. 10 Yeḛ ra togə́bè ləbee joo, ar deḛ lai gə́ d’isi dəb ɓeeko̰ gə́ Asi gə́ to Jibje gə Grekje lé d’oo ne ta lə Mbaidɔmbaije.
Ta lə ŋgalə Seba
11 Ala unda némɔrije gə́ doŋgɔ ji Pool’g aree ra, 12 ar njé gə́ na̰je d’odo kubuje gə́ lḛd-lḛd əsé kubu-bɔr-rɔje d’ɔrɔ ne rɔ Pool d’ya̰ d’ila dɔ njérɔko̰je’g ndá rɔ dee ḭ ne kə̰geŋ ləm, ndilje gə́ yèr kara teḛ meḛ dee’g ləm tɔ. 13 Jibje gə́ njékaslooje gə́ to njétɔb ndilje lé deḛ naa loo gə mba tuba ndilje gə́ yèr meḛ dəwje’g gə ri Mbaidɔmbaije Jeju, deḛ pana: M’wa ta sí gə ri Jeju, yeḛ gə́ Pool to njekɔr ta ləa lé.
14 Deḛ gə́ njéra néje neelé to diŋgamje siri gə́ to ŋgalə Seba gə́ to Jib gə́ to mbai dɔ njékinjanéməsje-je. 15 Ndil gə́ yèr lé ila dee keneŋ pana: Ma m’gər Jeju gao ləm, Pool lé kara ma m’gəree gao ləm tɔ, nɛ seḭ lé see toje gə́ dəw ɗije wa.
16 Dəw gə́ ndil gə́ yèr to mée’g lé yeḛ ḭ al uba deḛ gə́ joo lé rəm oso sə dee naŋg taa dee loo pəl-pəl ra dee majel ar dee d’unda loo kəi neelé teḛ gə kudu dee dum ləm, ar dee d’iŋga ne doo ləm tɔ. 17 Jibje gə Grekje lai gə́ d’isi Epesə lé d’aw gə taree ta dee’g wəg-wəg, ar ɓəl unda deḛ lai gaŋg dee, nɛ ri Mbaidɔmbaije Jeju oso gə loo mbidi-mbidi. 18 Njé gə́ na̰je bula mbuna deḛ gə́ d’un meḛ dee lé deḛ ree teggin néra dee təsərə. 19 Njé gə́ na̰je bula lam mbuna deḛ gə́ to njéra mbeḛje’g lé d’odo maktubje lə dee roo biriri-biriri kəm dəwje’g bura. Maktubje neelé to gə́ ndogee ɓa ndogo gə́ ndogo ndá laree a kaḭ larnda tɔl-dɔg-loo-rɔ-mi jén ya. 20 Togə́bè ɓa ta lə Mbaidɔmbaije teḛ ne boo ɓar ne mḭ yaa̰.
Rəw kaw Pool lé o̰ yaa̰
21 Gée gə́ gogo ndá Pool wɔji-kwɔji kunda mee dəb ɓeeko̰ gə́ Masedoinə gə Akai gaŋg kaw Jerusalem. Yeḛ pa mée’g pana: Loo gə́ ma m’teḛ keneŋ ndá lé riri kara m’a kaw gə nɔm kaw Rɔm ya.
22 Yeḛ ula njéla səaje joo, Timote gə Erastə ar dee d’aw Masedoinə, nɛ yeḛ nja nai Asi ndəa bula bəl ɓəi.
23 Mee ləbee’g neelé ta gə́ boo oso wɔji dɔ rəw lə Mbaidɔmbaije. 24 Dəw kára ria lə Demetriyus gə́ to gə́ njelḛ̀ né lé léḛ lar gə́ nda ndaji ne kəi-boo-magə Dianəje ar njéra səa kulaje d’iŋga ne né yaa̰. 25 Yeḛ mbo̰ dee gə deḛ gə́ njélḛ̀ néje gə́ raŋg dɔ na̰’d loo kára ula dee pana: Ǝi dəwje, seḭ gərje gao mbɔl dɔ kula neelé ɓa to gə́ né ti lə sí ya. 26 Seḭ ooje gao to gə́ Pool lé ula ta meḛ dəwje gə́ Epesə gə kar dee el nɛ nai lam ba karee tel meḛ boo-dəwje gə́ d’isi ɓeeko̰ gə́ Asi gə loo-loo kara togə́bè ya tɔ. Yeḛ ula dee pana: Magəje gə́ dəwje ra gə ji dee lé to gə́ kankəm né el. 27 Tuji gə́ boo gə́ oso gée lé a koso dɔ kula’g lə sí ba gə karee el, nɛ kəi-si magə gə́ boo gə́ ria lə Dianə lé a tel to né gə́ gə mḭdé ba ləm, boo-ronduba gə́ d’ula dəa’g mee ɓeeko̰ gə́ Asi gə loo lai-lai gə́ dɔ naŋg neelé kara a kɔs bo̰ bɔsɔrɔ ya ləm tɔ.
28 Loo gə́ deḛ d’oo taje neelé ndá meḛ dee ḭ pu ar dee ra né wəl-wəl pana: Dianə lə njé gə́ Epesə lé to gə́ boo yaa̰!
29 Dəwje lai gə́ mee ɓee’g neelé d’aw dɔ na̰’g pum-pum. D’aḭ yao-yao ree mbo̰ dɔ na̰ kəi-koo-néndajije gə́ boo’g lé ndɔr Gayus gə Arisitarəkə gə́ to njé gə́ Masedoinə gə́ to njéboalookawje lə Pool lé keneŋ sə dee na̰’d. 30 Pool ndigi kaw kaar no̰ koso-dəwje’g nee ya nɛ njékwakiláje ɓa d’ɔgee dɔ’g. 31 Njéko̰ɓeeje gə́ Asi gə́ na̰je gə́ to baokuraje ləa kara d’ula kula ɓee ləa gə mba karee un gɔlee ila mee kəi-koo-néndajije gə́ boo neelé el. 32 Dəw-bulaje lul ɓəd-ɓəd d’aw ne dɔ na̰’g pum-pum mbata deḛ bula mbuna dee’g gər gin né gə́ d’wa dɔ na̰ gə mbəa lé el. 33 Yen ŋga deḛ d’ɔr Aleja̰drə mbuna boo-dəwje’g neelé, yeḛ to dəw gə́ Jibje ya d’ɔsee ɓɔḭ-ɓɔḭ gə́ kédé. Aleja̰drə lé yə jia ta dee’g ar dee d’oo to gə́ yeḛ ndigi kula koso-dəwje neelé ta. 34 Nɛ loo gə́ deḛ d’ée to gə́ yeḛ to gə́ Jib ndá deḛ d’unda ndu dee na̰’d bɔrɔm ra ne né u-u-u d’ar kuree əw as kàr joo pana: Dianə lə njé gə́ Epesə lé to gə́ boo yaa̰!
35 Yen ŋga dəw gə́ to gə́ njendaŋ-maktub gə́ mee ɓee’g neelé ar koso-dəwje neelé d’aar ndiŋ ɓa ula dee pana: Seḭ dəwje gə́ Epesə lé dəwje lai-lai gər gao to gə́ ɓee lə sí gə́ Epesə lé to njekaa dɔ kəi-si magə gə́ boo gə́ ria lə Dianə ləm, gə néndaji ləa gə́ ḭ dara oso naŋg lé ləm tɔ. See na̰ ɓa gər bèe el wa. 36 To gə́ né neelé loo maḭyee godo ndá maji kar sí sije lɔm ɓó raje né pəd-pəd togə́bè el. 37 Mbata dəwje nee gə́ seḭ ndɔr deeje reeje sə dee lé deḛ ra kəi-si Dianə lé yèr el ləm, d’ila ndɔl dɔ Dianə’g lə sí lé el ləm tɔ. 38 Bèe ndá ɓó lé Demetriyus gə njékulaje ləa ndigi səg dəw ndá ndɔ gaŋg rəw-taje to gən ləm, njégaŋ-rəwtaje kara d’isi gən ya ləm tɔ, bèe ndá maji kar dee ɓar na̰ d’aw loo-gaŋg-rəwta’g. 39 Ɓó lé seḭ awje gə taje gə́ raŋg mba gɔl ɓəi kara d’a gɔl loo-gaŋg-rəwta’g gə goo rəbee. 40 Tɔgərɔ ya, né gə́ jeḛ n’ra ɓogənè lé askəm kar dee gaŋgta dɔ sí’g d’wa sí ne gə́ njékḭ gə njéko̰ɓeeje ya mbata ta gə́ j’ila loo’g ɓogənè lé ginee godo. Loo gə́ yeḛ pa togébè mba̰ nda yeḛ jané koso-dəwje tɔ.
