1 Ya sama, asmaʼe
wa ana nihajji.
Ya ard, khutti baalki
le kalaam khachmi.
2 Wa khalli taʼliimi yisiil
misil almi al-matar
wa kalaami yanzil
misil karany
wa misil hadab almi fi l-khadaar
wa misil matar fi l-gechch.
3 Ana naʼlin usum Allah.
Ya l-naas ! Arrufu kadar Ilaahna aziim.
4 Hu al-maljaʼ
wa aʼmaalah tamaamiin
achaan duruubah kulluhum adaala.
Hu Ilaah amiin
wa ma indah ayyi zulum
wa saadikh wa aadil.
5 Wa giddaamah, humman tallafo
be sabab eebhum.
Humman battaan ma iyaalah
achaan humman zurriiye ooja
wa munlawiye.
6 Wa misil da bas,
tisawwu maʼa Allah walla ?
Ya l-matmuusiin !
Intu ma induku hikma.
Ma hu bas abuuku
al-antaaku al-haya walla ?
Wa hu bas al-khalagaaku
wa sabbataaku.
7 Wa fakkuru fi l-zamaan,
fi l-ayyaam wa l-siniin
min zurriiye le zurriiye
wa asʼalo abbahaatku wa yiʼooruuku
wa chiyyaabku yikallumuuku.
8 Wa wakit Allah al-Aali
anta le l-umam warasathum
wa wakit farrag Bani Adam,
hu khatta huduud le l-chaʼab
hasab adad al-ilaahaat.
9 Achaan gisim Allah,
hu chaʼabah Bani Israaʼiil
wa zurriiyit Yaakhuub kamaan,
humman warasatah.
10 Wa hu ligiihum fi ard sahara,
fi ard jafaaf
al-foogha illa harakat al-riih.
Hu hafadaahum wa allamaahum
wa fakkar fooghum
misil naadum yifakkir fi wald eenah.
11 Allah hu misil sagur
al-yilizz iyaalah min al-uchch
wa yuhuum min foog leehum
wa yimattit janaaheeh
wa yichiilhum fooghum.
12 Wa Allah wiheedah gaad chaʼabah
bala ilaah aakhar ajnabi maʼaayah.
13 Wa waddaahum
fi l-bakaanaat al-aaliyiin fi l-balad
wa akkalaahum
min maʼaach al-kadaade
wa akkalaahum asal
al-saayil min al-jibaal
wa antaahum dihin al-zaytuun
min al-hajar al-gawi.
14 Wa akkalaahum raayib min laban al-bagar
wa haliib min al-khanam
wa antaahum laham samiin min humlaan
wa kubchaan hana Baachaan
wa tuyuus
wa akkalaahum dagiig al-gameh
wa charrabaahum min asiir al-inab al-hu khamar.
15 Wa Bani Israaʼiil simno wa iso.
Aywa, humman simno
wa gargato wa tikhno.
Wa khalaas abo Allah al-khalagaahum
wa hagaro maljaʼhum wa munajjiihum.
16 Wa gawwamo khiirtah
be l-ilaahaat al-ajnabiyiin
wa khaddabooh be l-haraam.
17 Wa l-chaʼab dabaho le l-chawaatiin
al-humman ma al-Rabb.
Aywa, dabaho le l-ilaahaat
al-humman ma irfoohum.
Wa l-ilaahaat dool jo dahaabhum
wa abbahaathum ma irfoohum.
18 Wa intu ma fakkartu fi Allah
al-hu maljaʼku al-antaaku al-haya.
Aywa, nisiitu Ilaahku
al-jaabaaku fi l-dunya.
19 Wa Allah chaafaahum wa rafadaahum
achaan iyaalah khaddabooh.
20 Wa gaal : «Battaan ma niwajjih aleehum
wa nichiif chunu yukuun leehum fi l-akhiir
achaan humman zurriiye mufside
wa iyaal al-ma induhum amaan.
21 Wa ana bas Allah
wa humman gawwamo khiirti be ilaahhum
wa khaddabooni be asnaamhum al-zaayliin.
Wa laakin ana kamaan nigawwim khiirithum
be l-chaʼab al-ma tammo umma
wa nizaʼʼilhum be umma matmuusa.
22 Achaan naar khadabi oogadat
wa akalat lahaddi l-makhaabir
wa akalat al-ard wa nabaatha
lahaddi asaas al-jibaal.
23 Wa ninazzil fooghum kulla l-masaayib
wa nikammil fooghum kulla nachaachiibi.
24 Wa juuʼ yibattilhum
wa wirde wa waba chadiid yagaʼo fooghum
wa nirassil didduhum haywaanaat fasliin
wa dabiib al-indah samm al-yaktul.
25 Barra, al-seef yaktul iyaalhum
wa daakhal, al-khoof yakrubhum.
Wa kulluhum yumuutu,
al-subyaan wa l-banaat
wa l-atfaal wa l-chiyyaab.
26 Wa ana nuguchchuhum be nafkha waahide
wa niwaddir zikirhum min ust al-naas.
27 Wa ana gult udwaanhum
yichchammato wa yuguulu :
‹Al-cheyy da, Allah ma sawwaah
laakin aniina bas gidirna fooghum.›»
28 Achaan dool al-umam al-khittithum addammarat
wa ma induhum ayyi fihim.
29 Wa kan humman hakiimiin,
yafhamo al-cheyy da
wa yaʼarfu mustakhbalhum.
30 Kikkeef raajil waahid yatrud alif naas
wa rujaal itneen yaturdu achara alif
kan Allah bas ma sallamaahum
wa maljaʼhum ma baaʼaahum ?
31 Achaan maljaʼhum ma misil maljaʼna
wa udwaanna yaʼarfuuh.
32 Humman misil chadar al-inab
hana Saduum wa Amuura
al-yalda inab murr wa musammam.
33 Wa khamarah misil samm abundarag
wa misil al-samm al-khatiir hana amchideegaat.
34 Wa Allah gaal :
«Da kulla mulabbad fi bakaani
wa makhtuum wa gaaʼid fi makhazani.
35 Wa ana bas al-nichiil al-taar
wa nanti al-ajur wakit rijleehum yittartaʼo
achaan yoom kharaabhum garrab
wa yajiihum be surʼa.»
36 Aywa, Allah yihaakim chaʼabah be l-adil
wa yihinn fi abiidah
wakit yichiif ma induhum gudra
wa ma faddal waahid kula,
wa la abid wa la hurr.
37 Wa Allah yuguul :
«Ween ilaahaathum
wa ween maljaʼhum al-yaljaʼo leyah ?
38 Wa ween ilaahaathum
al-akalo chaham dahaayaahum
wa chirbo hadaaya charaabhum ?
Khalli yugummu yafzaʼoohum
wa yahmuuhum.
39 Wa hassaʼ, aʼarfu ana bas al-Rabb.
La Ilaah illa ana !
Ana bas al-nahayi wa naktul
wa najrah wa nachfi
wa ma fi al-yagdar yikhallis min iidi.
40 Wa nahlif be nafsi wa nuguul :
‹Ana hayy ila l-abad.›
41 Wa wakit nitarrig seefi
wa nugumm be l-adaala,
nichiil al-taar fi udwaani
wa nilkaffa fi l-yakrahooni.
42 Wa seefi yaakul laham
wa nachaachiibi yarwo be l-damm
wa da, damm al-maytiin
wa masaajiin al-harib
wa nagtaʼ ruuse al-adu
be chaʼarhum al-tuwaal.»
43 Ya l-umam, afraho maʼa chaʼabah
achaan Allah yilkaffa damm abiidah
wa yichiil al-taar fi udwaanah
wa yikaffir le chaʼabah fi ardah.
44 Wa Muusa ja maʼa Yachuuʼ wileed Nuun wa raddad kulla kalaam al-khine da giddaam al-chaʼab.
45 Wa wakit Muusa kammal al-kalaam da giddaam kulla Bani Israaʼiil, 46 hu gaal leehum : Fakkuru fi kulla l-kalaam al-ana hazzartuku beyah al-yoom. Wa allumuuh le awlaadku achaan yahfado wa yitabbugu kulla kalaam al-wasaaya dool. 47 Achaan al-kalaam da, muhimm leeku. Wa l-kalaam da, hu hayaatku wa yiziid umurku fi l-balad al-tamchu leeha wa tichiiluuha warasa baʼad tagtaʼo bahar al-Urdun.
Muusa ma yadkhul fi l-balad
48 Wa fi nafs al-yoom da, Allah hajja le Muusa wa gaal : 49 «Atlaʼ fi ruuse jibaal Abaariim wa lahaddi jabal Nabu al-fi ard Muwaab mugaabil Ariiha. Wa chiif ard Kanʼaan al-ana nantiiha warasa le Bani Israaʼiil. 50 Wa inta tumuut fi raas al-jabal al-tatlaʼ foogah wa talhag abbahaatak misil Haaruun akhuuk maat fi jabal Hoor wa lihig abbahaatah. 51 Achaan intu bigiitu khaayniin leyi ana fi lubb Bani Israaʼiil fi een almi Mariiba gariib le hillit Khaadich fi saharat Siin wakit intu ma khaddastuuni fi lubb Bani Israaʼiil. 52 Wa khalaas inta tichiif al-balad min baʼiid giddaamak wa laakin ma tadkhul fi l-balad al-nantiiha le Bani Israaʼiil di.»
1 I dara lé, kɔd mbii ila tag ndá m’a kulai ta,
I naŋg lé ur mbii oo ne taje tam’g.
2 Maji kar ta ndoo ləm taa loo pəl-pəl asəna gə ndi gə́ ər bèe ləm
Ta ləm tɔ asəna gə mán-tàl
Gə́ wa dɔ naŋg bèe ləm
Asəna gə ndi dodaŋ
Gə́ ər dɔ mu gə́ idi lururu’g ləma
Asəna gə mán ndi
Gə́ ula kəŋgəŋ-kəŋgəŋ dɔ mu’g bèe ləm tɔ!
3 Mbata m’a kila mber gə ri Njesigənea̰.
Maji kar sí ulaje rɔnduba dɔ Ala’g lə sí.
4 Yeḛ to gə́ mbal.
Kula reaje maji ɔr njoroŋ
Mbata rəw-kabeeje lai to danasur
Yeḛ to Ala gə́ njemeenda londoŋ
Gə́ néra gə́ kori-kori godo rəa’g
Yeḛ to njemeekarabasur ləm
Gə njera né gə́ gə goo rəbee ləm tɔ.
5 Ɓó lé deḛ d’oso dan kaiya’g ndá
To ta ləa-yeḛ el
Rɔkul neelé to ka̰ ŋganeeje
Deḛ to gə́ ginkoji dəwje
Gə́ njékaw kori-korije
Gə njéndɔji pɔdɔdɔje.
6 Mbə-dəwje gə́ kəmkàr na sí tas
See néraje gə́ togə́bè ɓa
Seḭ waje ilaje dɔ Njesigənea̰’g wa.
See yeḛ to bɔ síje gə́ njekunda sí el wa.
See yeḛ nja ɓa gə́ njekunda sí
Kar sí síje kəmba lé el wa.
7 Arje meḛ sí olé dɔ ndɔje gə́ ləw’d
Gə́ dəs lé ləm,
Ǝ̰jije goo ləbje
Gə́ orè goo na̰ goo na̰ lé ləm,
Dəjije bɔ síje ndá d’a ndoo sí ləma,
Dəjije ɓugaje lə sí ndá d’a kula sí ləm tɔ.
8 Loo gə́ Njesisémdara’g ar ginkoji dəwje gə raŋg nénduba ləm,
Loo gə́ yeḛ kai ŋgalə dəwje ɓəd-ɓəd ləm tɔ lé ndá,
Yeḛ wɔji rəw-nim dɔ naŋg lə koso-dəwje-dəwje
Gə goo bula lə Israɛlje .
9 Mbata né lə Njesigənea̰ lé
To koso-dəwje ləa,
Jakob lé ɓa to nénduba ləa tɔ.
10 Yeḛ iŋga dee dɔdilaloo’g,
Dan ndu no̰’g lə daje gə́ wala gə́ to ɓəl,
Yeḛ aḭ bada dɔ dee’g ləm
Yeḛ aa dɔ dee kər-kər ləm tɔ,
Yeḛ tɔs kəmee dɔ dee’g
Asəna gə ŋgonkəmee bèe,
11 To gə́ niŋgatə̰də aar ne dɔ ŋganeeje’g
Tuga bagee kəb dee ne ləm,
Naji bagee ndoo dee ne né ləma,
Odo dee gə bèl bageeje ləm tɔ.
12 Njesigənea̰ nja kára ba
Ɓa gə́ njekɔrno̰ koso-dəwje ləa,
Ɓó magə dɔɓee gə́ a korè dəa’g godo.
13 Yeḛ aw sə dee dɔ sém loo’g
Gə́ duu dɔ ɓee ndá,
Israɛlje d’ul rɔ dee rəa’g
Gə kandə néje gə́ mee ndɔje’g
Yeḛ ar dee ubu tə̰ji
Gə́ unda kaar mbal’g ləm
Yeḛ ar ubu teḛ mee kɔr mbal’d
Gə́ kədərə kaw-kaw ləm
14 Gə ubu mbà-maŋgje gə mbà-badje
Na̰’d gə ubu ŋgan badje,
Gə ka̰ bàl badje gə́ Basan
Gə bàl bya̰je ləm tɔ,
Yeḛ ar dee gum kó gə́ maji dum lé tɔ.
Tɔɓəi seḭ aije mán-nduú gə́ mḭ
Gə́ to asəna gə məs bèe.
15 Israɛlje lé tel d’ər ndɔl-ndɔl ndá
Deḛ gad kudu dee gə́ gogo ləm
Deḛ tel boo ləm
Gə tel d’ər ndɔl-ndɔl ləm tɔ!
Ndá deḛ d’uba Ala d’yá̰
Yeḛ gə́ to njekunda dee ləm
Mbal gə́ to gin kaji lə dee lé
Deḛ d’ée gə́ né el ləm tɔ.
16 Deḛ d’ar kəmkəḭ lə Njesigənea̰ ḭ dɔ maree’d gə́ kédé-kédé mbata lə magəje gə́ dɔɓee’g,
Deḛ d’ar mée ḭ səa pu gə néje gə́ mina̰ tɔ.
17 Deḛ d’inja néməs d’ar magəje gə́ to Ala el ləm
Deḛ d’ar magəje gə́ deḛ gər dee el ləma
Deḛ gə́ sigi gə́ ree ɓasinè ɓəi
Gə́ bɔ síje-je ɓəl dee el ləm tɔ .
18 Seḭ ubaje kɔr mbal gə́ oji sí lé yá̰je ləm
Seḭ arje meḛ sí unda pudum dɔ Ala’d
Gə́ to ginkoji sí lé ləm tɔ.
19 Njesigənea̰ oo né neelé ndá
Rea lelee el ləm
Mée ḭ səa jugugu dɔ ŋganeeje gə́ diŋgam
Gə njé gə́ dené’g ləm tɔ.
20 Yeḛ pana:
M’a kar dee d’oo kəm el,
M’a koo ne see rudu néra dee
See a to to gə́ ban wa,
Mbata deḛ to ginkoji dəwje
Gə́ njékaw kori-korije ləm,
Deḛ to ŋganje gə́ njékaltaje ləm tɔ.
21 Deḛ d’ar kəm əḭ dɔ dee’g
Mbata lə né gə́ to gə́ Ala el ləm
Deḛ d’ar məəm ḭ səm jugugu
Mbata lə magə-poleje lə deḛ gə́ kari ba ləm tɔ
Ndá m’a kara m’a kar kəm dee əḭ
Mbata lə ginkoji dəwje gə́ kari ba ləm
M’a kar meḛ dee o̰ dee
Mbata lə ginkoji dəwje gə́ to mbə-dəwje ləm tɔ .
22 Mbata pər oŋg ləm mbudu o̰ ndá
A ko̰ saar teḛ rudu loo-si njé gə́ d’wəi’g
A roo naŋg nee gə kandə néje gə́ d’uba keneŋ ləm,
A kaw saar teḛ gel mbalje’g naŋg ləm tɔ.
23 M’a mbo̰ némajelje ɓəd-ɓəd kɔm dɔ dee’g ləm,
M’a tur dee gə ɓandaŋgje ləm ləm tɔ.
24 Ɓó a tudu dee kurum-kurum ləm,
Rɔko̰ rɔnuŋga gə rɔko̰je gə́ to ɓəl kədm-kədm
D’a kula kəm dee ndòo ləm tɔ.
M’a kula gə daje gə́ majel
Gə́ mee wala’g ləm,
Gə mas lije ləm tɔ dɔ dee’g.
25 Loo gə́ raga lé d’a kwəi
Yoo-kiambas ləm,
Loo gə́ kəi kara d’a kwəi
Yoo-ɓəl ləm tɔ:
A to togə́bè mbata lə basaje
Gə ŋgama̰dje ləm,
Mbata ŋganje gə́ ta mbà’g
Gə ɓugaje ləm tɔ.
26 M’a m’ula m’pana:
M’a gə sané dee gə lel tam ləm,
M’a gə kar ri dee udu
Mbuna dəwje’g ləm tɔ!
27 Nɛ ma m’ɓəl dɔ ta rɔkul’g lə njéba̰je ləm ləm,
Ma m’ɓəl nà njékoma̰ sə deeje
D’a ti rɔ dee pa ne pana:
Ji síjeḛje ya ɓar mèr-mèr,
Ɓó Njesigənea̰ ɓa ra néje neelé el.
28 Deḛ to ginkoji dəwje
Gə́ takə̰ji lə dee gə́ maji godo ləm,
Gosɔkəmkàr lə dee kara godo ləm tɔ.
29 Ɓó lé deḛ to njékəmkàrje ndá
Aa oo, né gə́ d’a gər ɓa nee:
D’a kḛji dɔ né gə́ a gə teḛ dɔ dee’g ya.
30 Ɓó lé yeḛ gə́ to mbal lə dee
Uba dee ya̰ dee el ləm,
Ɓó lé Njesigənea̰ ya̰ dee ji dee’g el ləm tɔ ndá,
See dəw kára ba a tuba goo dəwje gə́ tɔl-dɔg (1.000) to gə́ ban wa,
Esé see dəwje joo ba d’a kar dəwje gə́ tɔl-dɔg-loo-dɔg (10.000) d’aḭ to gə́ ban wa.
31 Mbata yeḛ gə́ to mbal lə dee lé
To asəna gə yeḛ gə́ to mbal lə síjeḛ el,
Njéba̰je lə sí ya kara
To gə́ njékɔr géeje ya tɔ.
32 Nɛ kag-nduú lə dee
Ḭ mee loo-ndɔ-nduú’d gə́ Sɔdɔm ləm,
Ḭ mee loo-ndɔ’d gə́ Gɔmɔr ləm tɔ,
Kandə nduúje lə dee
D’a to kandə nduúje gə́ ka̰ yel dəw ləm,
Kul nduúje lə dee kara
D’adə ləm tɔ,
33 Man-nduúje lə dee gə́ mḭ
To to gə́ mas lije gə́ boi bèe ləm,
To asəna gə mas li-meewaije
Gə́ tɔl dəw bèe ləm tɔ.
34 See ta néje neelé ŋgəm dee rɔm’g dəb
Esé to gə kəmee mbuna nébao’g ləm el wa
35 Dalba̰ gə bo̰ néra lé wɔji dɔm ma nja,
Loo gə́ gɔl dee a gə kunda ndolé,
Mbata ndɔ nékəmndooje lə dee nai dəb ləm,
Né gə́ to ŋgina dee lé kara
A tila gə́ tila el ləm tɔ .
36 Njesigənea̰ a gaŋg rəwta dɔ koso-dəwje’g ləa,
Nɛ yeḛ a koo kəmtondoo lə kuraje ləa
Loo gə́ yeḛ oo to gə́ siŋga dee godo lé
Ar ɓər əsé dəw gə́ to ŋgonkoji kara godo tɔ .
37 Yeḛ a pana:
See magəje lə dee lé d’əd ra ɓəi wa.
See kɔr mbal gə́ to loo-kula-dɔ lə dee lé
To ra ɓəi wa.
38 To magəje nee gə́ d’usɔ ubu nékinjanéməsje lə dee ləm,
Gə d’ai mán-nduúje gə́ mḭ lə dee
Gə́ ka̰ tər naŋg ləm tɔ.
Maji kar dee d’ḭta la ne sə sí ləm,
Maji kar dee d’ɔn dɔ sí
Ŋgəm sí ne ləm tɔ!
39 Maji kar sí gərje gao
To gə́ ma nja m’to Ala,
Yeḛ gə́ raŋg gə́ njekorè dɔm’g godo,
M’ar dəw si kəmba ləm
M’ar dəw wəi ləm tɔ.
M’ar dəw doo ləm
M’ar doo ləa ər kəmsə ləm tɔ.
Ɓó dəw kára kara askəm kɔree jim’g el.
40 Mbata m’odo jim par gə́ dara ndá,
Ma m’pana:
M’isi kəmba gə ləbm ləbm
Saar-saar gə no̰.
41 Ɓó lé m’ɔl ta kiambas ləm gə́ ndɔḭ pèl-pèl ləm,
Ɓó lé m’wa rəwta-gaŋg gə́ gə dɔ najee jim’g ləm tɔ ndá,
M’a dal ba̰ gə njéba̰je ləm ləm,
M’a kar bo̰ néra dee
Gə́ njékḛjim bəḭ-bəḭje ɔs ta dee’g ləm tɔ.
42 Kiambas ləm a gaŋg dakasrɔ dee mbidi-mbidi ndá
M’a kar kandə ɓandaŋgje ləm d’ai məs dee,
Məs dee gə́ d’iŋga dooje ləm
Gə ɓərje ləma,
Gə yiŋga dɔ njéba̰je ləm lé ləm tɔ.
43 Seḭ ginkoji dəwje gə raŋg ɔsje pa
Ulaje ne rɔnduba dɔ koso-dəwje’g ləa!
Mbata Njesigənea̰ dal ba̰ məs kuraje ləa ləm,
Yeḛ dal ba̰ né gə́ njéba̰je ləa
Ra ləm tɔ ndá
Yeḛ uga dɔ ɓee ləa ləm
Gə dɔ koso-dəwje ləa ləm tɔ .
44 Moyis ree pa taje lai gə́ to mee pakɔs’g neelé kəm koso-dəwje’g, Juje gə́ ŋgolə Nun kara, aar səa keneŋ na̰’d tɔ.
45 Loo gə́ Moyis tɔl ta taje nee gə́ yeḛ pa no̰ Israɛlje’g lai ndá, 46 Yeḛ ula dee pana: Taje lai gə́ m’a man sí ne ɓogənè lé maji kar sí waje dɔɓəŋgərə sí’g mba ndoo ŋgan síje gə mba kar dee d’aa ne dɔ taje lai gə́ to mee godndu’g neelé mba ra née. 47 Mbata to ta gə́ lam ba bèe mbata lə sí el, nɛ mbɔl dəa ɓa ndɔje lə sí d’a bula ne gə kuree gə́ əw mee ɓee gə́ seḭ a kaw taaje gə́ ka̰ sí loo gə́ seḭ a gaŋgje ne baa gə́ Jurdɛ̰ lé.
48 Mee ndəa’g neelé ya Njesigənea̰ ula Moyis pana : 49 Tuga dɔ mbal gə́ Abarim neelé aw dɔ mbal gə́ Nebo nu, ɓee gə́ Moab gə́ wɔji dɔ Jeriko njoroŋ ndá aa loo oo ɓee gə́ Kana̰ gə́ m’ar Israɛlje gə́ né ka̰ dee lé. 50 Dɔ mbal gə́ i a gə kaw tuga lé ɓa i a kwəi keneŋ ndá i a kaw rɔ dəwje’g ləi to gə́ ŋgokɔḭ Aaro̰ wəi ne dɔ mbal gə́ Hɔr ɓa aw ne rɔ dəwje’g ləa bèe lé tɔ, 51 mbata seḭ raje kaiya ɔsmje ne rəw mbuna Israɛlje’g mbɔr manje gə́ Meriba, mee ɓee gə́ Kades, dɔdilaloo gə́ Sin ləm, seḭ ṵdamje gə kəmee mbuna Israɛlje’g el ləm tɔ. 52 I a koo ɓee neelé nɔḭ’g ya, nɛ i a kaw mee ɓee’g nee gə́ ma m’ar Israɛlje lé el.
