Ishaakh fi balad al-Filistiyiin
1 Wa fi juuʼ ja fi l-balad, baʼad al-juuʼ al-ja awwal fi wakit Ibraahiim. Wa Ishaakh gamma macha hillit Garaar bakaan Abiimalik, malik al-Filistiyiin. 2 Wa Allah baan le Ishaakh wa gaal : «Ma tamchi fi balad Masir laakin askun fi l-balad al-niwassifha leek. 3 Wa laakin hassaʼ askun fi l-balad di wa ana nukuun maʼaak wa nibaarikak. Wa nanti al-buldaan dool leek inta wa le zurriiytak wa nitimm al-kalaam al-ana halaft beyah le abuuk Ibraahiim. 4 Wa ana nisawwi zurriiytak katiire misil nujuum al-sama. Wa nanti al-buldaan dool le zurriiytak. Wa be zurriiytak inta, kulla umam al-ard yalgo baraka. 5 Achaan Ibraahiim taabaʼ kalaami wa tabbag awaamiri wa wasiiyaati wa gawaaniini wa taʼliimi.»
6 Wa khalaas, Ishaakh sakan fi balad Garaar. 7 Wa wakit naas al-hille saʼalooh min martah, hu gaal leehum hi akhtah achaan ma yidoor yuguul Rifga martah. Hu khaayif naas al-hille yaktuluuh be sababha achaan hi samha bilheen. 8 Wa Ishaakh gaʼad ayyaam katiiriin fi l-hille di.
Wa yoom waahid, Abiimalik malik al-Filistiyiin chaaf min al-chubbaak Ishaakh gaaʼid yilaaʼib martah Rifga. 9 Wa tawwaali Abiimalik naada Ishaakh wa gaal leyah : «Akiid hi di martak ! Maala gult leena hi akhtak ?» Wa Ishaakh gaal leyah : «Ana gult al-kalaam da achaan ana khaayif yaktuluuni be sababha.»
10 Wa Abiimalik radda leyah wa gaal : «Da chunu al-sawweetah leena da ? Wa hassaʼ kan naadum waahid min chaʼabi ragad maʼa martak da, ma khalaas aniina kullina ke bigiina khaatiyiin walla ?» 11 Wa Abiimalik amar kulla l-chaʼab wa gaal : «Ma tilammusu al-raajil da wa la martah ! Al-yilammishum, waajib yaktuluuh !»
12 Wa Ishaakh harat fi l-balad di wa fi l-sana di, ligi miya marra ziyaada achaan Allah baarakah. 13 Wa hu bigi khani wa maalah gaaʼid yiziid lahaddi bigi khani marra waahid. 14 Wa indah khanam wa bagar wa khaddaamiin katiiriin. Wa achaan da bas, al-Filistiyiin hasadooh le Ishaakh. 15 Wa humman gammo dafano kulla l-biyaar al-awwal khaddaamiin abuuh Ibraahiim hafaroohum. 16 Khalaas Abiimalik gamma gaal le Ishaakh : «Hassaʼ inta bigiit chadiid bilheen minnina. Yalla gumm fuut !»
17 Wa khalaas, Ishaakh gamma min al-bakaan da wa macha waadi Garaar wa sakan hinaak. 18 Wa hafar min jadiid al-biyaar al-hafaroohum fi wakit abuuh Ibraahiim. Dool al-biyaar al-dafanoohum al-Filistiyiin baʼad moot Ibraahiim. Wa Ishaakh sammaahum be nafs al-asaame al-abuuh Ibraahiim sammaahum beehum awwal.
19 Wa yoom waahid, khaddaamiin Ishaakh hafaro biir fi l-waadi wa ligo almi nadiif. 20 Wa ruʼyaan balad Garaar harajoohum le ruʼyaan Ishaakh wa gaalo leehum : «Al-almi da hanaana.» Wa khalaas, Ishaakh samma al-biir di Isig (maʼanaatah al-muchkila) achaan humman harajo maʼaayah foogha.
21 Wa baʼad da, khaddaamiin Ishaakh hafaro biir aakhara wa battaan macho harajoohum foogha wa khalaas, Ishaakh sammaaha Sitna (maʼanaatah al-khilaaf).
22 Wa Ishaakh hawwal min al-bakaan da wa hafar biir aakhara wa fi l-marra di, ma harajooh foogha. Wa samma al-biir di Rahubuut (maʼanaatah al-wasaʼa). Wa gaal : «Hassaʼ da, Allah jammaana wa nagdaro niziidu fi l-ard.»
23 Wa hawwal min al-bakaan da wa macha Biir Sabʼa. 24 Wa be l-leel, Allah baan leyah wa gaal : «Ana Rabb abuuk Ibraahiim. Ma takhaaf, ana maʼaak ! Wa nibaarikak wa nisawwi zurriiytak tabga katiire fi chaan abdi Ibraahiim.»
25 Wa fi l-bakaan da, Ishaakh bana madbah wa saʼal be usum Allah. Wa bana fariigah wa khaddaamiinah hafaro biir.
26 Wa Abiimalik gamma min Garaar maʼa rafiigah Ahuzzat wa Fikuul masʼuul askarah. Wa macha gaabal Ishaakh. 27 Wa Ishaakh gaal leehum : «Maala jiitu leyi ? Ma intu bas al-kirihtuuni wa taradtuuni baʼiid minku ?» 28 Wa humman gaalo leyah : «Aniina chifna kadar Allah gaaʼid maʼaak. Khalli aniina nahalfu wa nisawwu maʼaak muʼaahada. 29 Wa inta kula tahlif ma tisawwi leena cheyy fasil achaan aniina sawweena leek al-kheer wa khalleenaak macheet be l-salaama. Achaan inta bigiit naadum al-Allah baarakah.»
30 Wa khalaas, Ishaakh sawwa leehum aazuuma wa humman akalo wa chirbo. 31 Wa ambaakir fajur, gammo sawwo haliife ambeenaathum. Wa baʼad da, Ishaakh addaahum wa humman macho be l-salaama.
32 Wa fi nafs al-yoom, khaddaamiin Ishaakh jo khabbarooh be l-biir al-gaaʼidiin yahfuruuha wa gaalo leyah : «Aniina ligiina almi.» 33 Wa Ishaakh samma al-biir di Sabʼa (maʼanaatah al-haliife). Wa bakaan al-biir di bigi hille wa lahaddi l-yoom binaaduuha Biir Sabʼa.
Awiin Isuu
34 Wa Isuu indah 40 sana wakit akhad awiin itneen, al-waahide Yahuudiit bineeyit Biiri al-Hitti wa l-aakhara Baasmat bineeyit Iluun wa hu kula Hitti. 35 Wa l-awiin dool marraro marra waahid al-haya le Ishaakh wa Rifga.
Isaak gə Abimelek
1 Ɓoo-boo oso dɔ naŋg’d neelé, to ɓoo-boo gə́ orè goo yee gə́ dɔtar gə́ mee ləbee’g lə Abrakam lé. Ndá Isaak aw rɔ Abimelek’g, mbai lə Pilistije gə́ si Gerar. 2 Njesigənea̰ teḛ dəa’g ulá pana: Maji kari ɔd aw mee ɓee gə́ Ejiptə’g el, si mee ɓee gə́ ma nja m’a gə kulai ɓa. 3 I a si mee ɓee’g neelé waga ndá m’a nai səi ləm, m’a tɔr ndum dɔi’g ləm tɔ. Mbata dɔ naŋg ɓeeje neelé lai lé m’a kari-i gə ŋgakaije ya. M’a ra né gə́ ma man ne rɔm m’ar bɔbije gə́ Abrakam lé karee ɔr rɔd ya . 4 M’a kar ŋgakaije d’ɔs goo na̰ gə́ kédé-kédé bula d’asəna gə kéréméje gə́ dara. Dɔ naŋg ɓeeje lai neelé m’a kar ŋgakaije ya. Ginkoji dəwje gə raŋg lai dɔ naŋg nee d’a kiŋga ne dɔkaisəgərə rɔ ŋgakaije’g ya tɔ. 5 Mbata Abrakam ila koji dɔ tapam’g ləm, yeḛ aa dɔ torndumje gə dɔ ndukunje ləm, ra néje lai gə́ m’wɔji karee ra ləma, yeḛ aa dɔ godndumje kər-kər ləm tɔ.
6 Gelee gə́ nee ɓa Isaak ra ne ɓee Gerar ya. 7 Loo gə́ diŋgamje gə́ mee ɓee’g neelé dəjee ta gə́ wɔji dɔ dené ləa ndá yeḛ pana: To kɔnanəm. Mbata yeḛ ɓəl ɓaree dené ləa nà diŋgamje gə́ mee ɓee’g neelé d’a tɔlee, mbata Rebeka lé ma̰də yaa̰ .
8 Loo gə́ yeḛ si keneŋ kuree əw mba̰ ndá Abimelek gə́ to mbai lə Pilistije aa loo par gə́ kəmbolè’g oo Isaak gə́ aw ndam gə Rebeka gə́ dené ləa lé. 9 Abimelek ar dee ɓar Isaak d’aree ree ndá yeḛ ulá pana: Tɔgərɔ ya, yeḛ to dené ləi ya. Nɛ see gelee ban ɓa i pana: To kɔnani wa.
Isaak ilá keneŋ pana: Ma m’pa togə́bè nà banelə d’a tɔlm gə mbəa ya.
10 Abimelek tel ulá tɔɓəi pana: See ɗi ɓa i ra sə sí togə́bè wa. Nai lam ba gə mba kar dəw lə sí kára aw to gə dené ləi ndá i a kar taree wa dɔ sí.
11 Togə́bè Abimelek un ndia ar dəwje lai pana: Dəw gə́ a k’ɔrɔ rɔ dəw neelé əsé rɔ dené ləa ndá tɔl ya d’a tɔlee.
12 Isaak dubu kó dɔ naŋg’d neelé ndá mee ləb gə́ neelé yeḛ iŋga kó aree uru kugu. Mbata Njesigənea̰ tɔr ndia dəa’g saar-aar ya. 13 Dəw neelé tel to bao-nékiŋga ndá nébaoje ləa aw gə́ kédé-kédé saar ur kugu ndor-ndor. 14 Nékulje ləa gə́ lam-lam bula ləm, nékulje ləa gə́ boi-boi bula ləma, ŋganjélookisije ləa kara bula yaa̰ ləm tɔ.
Isaak man rəa ar Abimelek
Bèe ɓa Pilistije ra kəmkəḭ dɔ Isaak’d. 15 Bwa-ma̰je lai gə́ ŋganjélookisije lə bɔbeeje d’uru mee ləbee’g lə bɔbeeje gə́ Abrakam lé Pilistije d’udu ta dee jigi-jigi d’ɔm naŋg keneŋ d’ar dee rusu njḭ-njḭ. 16 Abimelek ula Isaak pana: Ḭta mbuna sí’g aw gə́ raŋg mbata siŋgai ur dɔ ka̰ síjeḛ’g yaa̰ ya.
17 Isaak ḭ loo gə́ nee’g ɔd aw ndá wa loo kəm wəl-loo gə́ Gerar si keneŋ nu. 18 Isaak ɔr gin bwa-manje gə́ bɔbeeje gə́ Abrakam uru kédé lé gogo, to deḛ gə́ Pilistije d’udu goo kwəi’g lə Abrakam lé. Ndá yeḛ unda ri dee to gə́ bɔbeeje unda ne ri dee kédé lé tɔ. 19 Ŋganjélookisije lə Isaak d’uru bwa mee wəl-loo’g ya tɔɓəi ndá d’iŋga mán gə́ aḭ kuji-kuji keneŋ tɔ. 20 Njékulbadje gə́ Gerar kɔl gə njékulbadje lə Isaak pana: Man lé to ka̰ síjeḛ.
Ndá yeḛ unda ri mán neelé lə Esek mbata deḛ ra səa ta dɔ’g. 21 Ŋganjélookisije ləa d’uru bwa-mán gə́ raŋg ya tɔɓəi ndá deḛ ra sə dee ta dɔ’g to gə́ kédé lé ya ɓəi tɔ. Ndá yeḛ unda ria lə Sitna. 22 Yeḛ ḭ loo gə́ nee’g saa rəa aw uru bwa-mán gə́ raŋg ya tɔɓəi ndá deḛ saŋg loo mba kɔl səa dɔ’g el ŋga. Ndá yeḛ unda ria lə Rehobot mbata yeḛ pana: Ɓasinè Njesigənea̰ ar sí loo gə́ tad rəg-rəg mba kar sí j’isi keneŋ ndá j’a teḛkɔr dɔ naŋg’d neelé ya.
23 Yeḛ ḭ loo gə́ nee’g aw Beer-Seba. 24 Njesigənea̰ teḛ dəa’g loondul’g ulá pana: Ma m’to Ala lə bɔbije gə́ Abrakam ndá ɓəl el mbata ma m’nai səi. M’a tɔr ndum dɔi’g ləm, m’a kar ŋgakaije d’ɔs goo na̰ gə́ kédé-kédé ləm tɔ gə mbata lə kura ləm gə́ Abrakam lé ya.
25 Yeḛ ra loo-nékinjaməs keneŋ ɓar ne ri Njesigənea̰, tɔɓəi yeḛ la kəi-kubu ləa keneŋ tɔ. Lée neelé ɓa ŋganjélookisije lə Isaak d’uru bwa-mán keneŋ tɔ.
26 Abimelek ḭ Gerar ree rəa’g gə Ahujat, kuramaree ləm, gə Pikɔl boi lə njérɔje ləa ləm tɔ . 27 Isaak dəji dee pana: See seḭ reeje rɔm’g mba ɗi wa. Mbata seḭ ə̰jimje bəḭ-bəḭ ləm, seḭ tubamje mee ɓee’g lə sí ləm tɔ.
28 Deḛ d’ilá keneŋ pana: Jeḛ j’oo gao to gə́ Njesigənea̰ nai səi. Gelee gə́ nee ɓa jeḛ m’pana: Maji kar ta manrɔ to mbuna síjeḛ seḭje’g ləm, kar síjeḛ kara manje rɔ sí j’ari ləm tɔ. 29 Maji kari un ndui mba ra sə sí némajel el to gə́ jeḛ kara n’raje səi némajel kára kara el ləm, némaji ɓa jeḛ n’raje səi j’ari aw ne gə meekulɔm ləm tɔ. Ɓasinè Njesigənea̰ tɔr ndia dɔi’g ya.
30 Isaak ra muru gad ar dee d’o̰ gə d’ai tɔ. 31 Deḛ d’ḭta gə ndɔ rad d’ɔm ta lə dee na̰’d gə ndu manrɔ lə dee gə́ d’ar na̰ lé. Ndá Isaak ya̰ dee ar dee d’aw ləm, deḛ kara d’yá̰ gə meekulɔm ləm tɔ.
32 Ndəa neelé ndá ŋganjélookisije lə Isaak ree rəa’g d’ulá ta lə bwa-mán gə́ d’uru lé pana: Jeḛ j’iŋgaje mán lé mba̰.
33 Ndá yeḛ unda ria lə siba. Gelee gə́ nee ɓa deḛ d’unda ne ri ɓee-boo neelé lə Beer-Seba saar teḛ ɓogənè gə mbəa.
Esawu taa dené
34 Esawu lé ləbee aḭ rɔ-sɔ ɓa yeḛ taa denéje ndá, yeḛ gə́ kára ria lə Judit, ŋgolə Beeri gə́ to ginkoji’g lə Het ləm, yeḛ gə́ raŋg ria lə Basmat, ŋgolə Helon gə́ to gə́ ginkoji’g lə Het ləm tɔ. 35 Deḛje neelé d’ar rɔ Isaak gə Rebeka adə dee mbag-mbag.
