Yuusuf wileed Yaakhuub
1 Yaakhuub gaaʼid fi balad Kanʼaan, al-abuuh Ishaakh ja sakan foogha.
2 Wa daahu taariikh Yaakhuub. Wa wileedah Yuusuf sabi wa umrah sabaʼtaachar sana wa gaaʼid yasrah be l-khanam maʼa akhwaanah iyaal abuuh. Humman iyaal Bilha wa Zilfa awiin Yaakhuub. Wa Yuusuf gaaʼid yikhabbir abuuhum be amalhum al-cheen.
3 Wa Yaakhuub al-sammooh Israaʼiil habba Yuusuf ziyaada min kulla akhwaanah achaan hu wildaah wakit hu chaayib. Wa antaah khalag khaali. 4 Wa wakit akhwaanah chaafo kadar abuuhum yiriid Yuusuf ziyaada minhum, humman kirhooh wa ma dawwaro kalaamah.
5 Wa yoom waahid, Yuusuf riʼi wa khabbar akhwaanah be l-ruʼya wa gaal leehum : 6 «Asmaʼo ya akhwaani, ana hilimt. 7 Aniina gaaʼidiin fi l-zereʼ wa nagtaʼo gameh. Wa ayyi waahid minnina rabat rubta waahide hana gameh. Wa baʼadeen, rubtiti gammat wagafat be tuulha wa rubatku jo hawwagooha wa sajado leeha.»
8 Wa min simʼo kalaamah da, humman gaalo leyah : «Inta tidoor tabga foogna sultaan wa tahkimna walla ?» Wa humman kirhooh be ziyaada achaan ruʼyitah di wa achaan kalaamah da.
9 Wa Yuusuf riʼi battaan wa kallam le akhwaanah wa gaal leehum : «Ana battaan hilimt. Al-harraay wa l-gamar wa ihdaachar nujuum sajado leyi.» 10 Wa hajja beyah le abuuh kula. Wa abuuh kachchar leyah wa gaal : «Da kalaam chunu ? Hu da hilim hana chunu ? Tahsib ana wa ammak wa akhwaanak kullina nasjudu leek walla ?»
11 Wa akhwaanah anhasado wa laakin abuuhum kamaan karab al-kalaam da fi galbah.
Akhwaan Yuusuf baaʼooh
12 Yoom waahid, akhwaan Yuusuf macho fi l-kadaade yasraho be khanam abuuhum, gariib le hillit Chakiim. 13 Wa Yaakhuub al-sammooh Israaʼiil gaal le Yuusuf : «Asmaʼ, akhwaanak gaaʼidiin yasraho be l-khanam gariib le Chakiim. Amchi alhaghum.» Wa Yuusuf gaal : «Tamaam, namchi.» 14 Wa Israaʼiil gaal leyah : «Amchi algaahum wa chiif kikkeef mugʼadhum maʼa l-khanam. Wa jiib leyi khabar aafiyithum.»
Wa khalaas, Israaʼiil rassal Yuusuf min waadi Hibruun wa Yuusuf macha ale hillit Chakiim. 15 Wakit raayikh fi l-kadaade, lamma maʼa raajil waahid. Wa l-raajil da saʼalah wa gaal leyah : «Inta gaaʼid tifattich chunu ?» 16 Wa Yuusuf radda leyah wa gaal : «Ana gaaʼid nifattich akhwaani. Wassifni al-bakaan al-macho yasraho foogah.» 17 Wa l-raajil gaal : «Humman faato minni hini wa ana simiʼtuhum gaaʼidiin yihajju wa fi l-akhiir, gaalo : ‹Namchu Dutaan.›»
Wa khalaas, Yuusuf chaal derib hana akhwaanah wa macha ligaahum fi Dutaan. 18 Wa wakit humman chaafooh jaayi min baʼiid gubbaal ma yalhaghum ke bas, humman gammo achchaawaro foogah le yaktuluuh 19 wa gaalo ambeenaathum : «Daahu siid al-hilim jaayi ! 20 Taʼaalu naktuluuh wa nazguluuh fi biir. Wa nuguulu haywaan fasil bas akalah. Wa baʼadeen, nichiifu hilmah da, yisawwi leyah chunu ?»
21 Wa laakin wakit Raʼuubiin simiʼ kalaamhum da, dawwar yinajjiih minhum wa gaal : «Ma naktuluuh ! 22 Azguluuh fi l-biir al-fi l-khala di achaan ma tichiilu leeku dimme. Wa iideeku kula ma tukhuttuuhum foogah.» Wa hu kallam leehum misil da achaan dawwar yinajjiih wa yiwaddiih le abuuh.
23 Wa khalaas min Yuusuf wassal bakaan akhwaanah, humman gammo karabooh wa sallo minnah khalagah al-khaali 24 wa zagalooh fi l-biir. Wa l-biir di yaabse, ma indaha almi.
25 Wa khalaas, macho gaʼado tihit le yaakulu. Wakit gaaʼidiin yaakulu, rafaʼo ruuseehum wa chaafo tujjaar Ismaaʼiiliyiin jaayiin be jumaalhum min turaab Gilʼaad maachiin ale Masir. Wa jumaalhum chaayliin samukh hana kitir wa talha wa dukhkhaan.
26 Wa fi l-bakaan da, khalaas Yahuuza gaal le akhwaanah : «Chunu al-faayde al-nalgooha kan katalna akhuuna wa labbadnaah ? 27 Khalli ma naktuluuh wa laakin nibiiʼuuh le l-tujjaar dool achaan hu akhuuna min dammina wa lahamna.» Wa khalaas khassado.
28 Wa baʼad chiyya ke, tujjaar Midyaaniyiin jaayiin faaytiin. Wa akhwaanah le Yuusuf gammo sallooh min al-biir wa baaʼooh le l-Ismaaʼiiliyiin be taman al-yibiiʼu beyah al-abiid. Wa waddooh Masir.
29 Wa baʼadeen, Raʼuubiin ja taawag Yuusuf fi l-biir wa ma ligaah. Wa min al-hizin gamma charrat khalagah. 30 Wa gabbal le akhwaanah wa gaal leehum : «Al-wileed ma fiih ! Hassaʼ da, nisawwi chunu ?»
31 Wa khalaas, humman dabaho tees wa chaalo al-khalag al-khaali hana Yuusuf wa dassooh fi l-damm. 32 Wa rassalo al-khalag al-khaali da le abuuhum wa wassooh le l-mursaal yuguul le abuuhum : «Chiifah ! Aniina ligiina al-khalag da. Ma hana wileedak walla ?»
33 Wa Yaakhuub, min chaaf al-khalag da, hu irif kadar da hana wileedah. Wa gamma sarakh wa gaal : «Sahiih al-khalag da hana wileedi ! Haywaan waahid katalah wa gattaʼah wa akalah !» 34 Wa Yaakhuub charrat khalagah wa libis khalag hana hizin. Wa mudda tawiile hu gaaʼid yabki le wileedah. 35 Awlaadah wa banaatah kulluhum yaju yihannusuuh laakin hu aba ma yilhannas leehum wa gaal : «Ana nagood haznaan lahaddi namchi nilimmu maʼaayah fi l-khabur.» Wa gaaʼid yabki le wileedah bas.
36 Wa l-tujjaar waddo Yuusuf fi Masir wa baaʼooh le Fuutifaar. Wa Fuutifaar da, hu kabiir hurraas al-malik.
Jisəb gə ŋgakea̰je
1 Jakob si ɓee gə́ Kana̰, loo gə́ bɔbeeje si keneŋ kédé lé. 2 Aa oo, ta gə́ wɔji dɔ ŋgaka Jakob ɓa to nee: Jisəb lé ra ləb dɔg-giree-siri ndá yeḛ ul koso-nékulje gə ŋgakea̰je na̰’d. Basa neelé nai rɔ ŋgalə Bila’g gə Jilpa’g, deḛ gə́ to gə́ denéje lə bɔbeeje lé. Jisəb lé un tapa gə́ majel lə dee aw ndaji ar bɔbeeje oo. 3 Israɛl unda Jisəb dan kəmee’g yaa̰ unda ŋganeeje gə́ raŋg lai mbata yeḛ ojee dɔ tɔgee’g. Bèe ɓa yeḛ uru kubu gə́ boi yul gə́ ndaŋg mèr aree. 4 Ŋgakea̰je lé d’oo to gə́ bɔ deeje undá dan kəmee’g unda deḛ lai ndá d’wá gə meḛ dee. Bèe ɓa deḛ d’oo loo mba kwɔji səa ta gə meenoji el.
5 Jisəb lé ni ndá yeḛ ndaji ta ni ləa ar ŋgakea̰je d’oo ndá deḛ d’wá gə meḛ dee unda nje gə́ kédé ya ɓəi. 6 Yeḛ ula dee pana: Ooje ta ni ləm gə́ m’ni lé! 7 Jeḛ j’isi n’tɔ dɔ-maḭ kó mee ndɔ’g. Ndá dɔ-maḭ kó ləm-ma lé dəa to gə́ tar ndá ka̰ sí-seḭje lé gugu dəa sub ləm, d’ula dɔ dee naŋg nea̰’g ləm tɔ.
8 Ŋgakea̰je dəjee pana: See i a to mbai dɔ síjeḛ’g wa. See i a ko̰ɓee dɔ síjeḛ’g ya wa.
Yen ɓa deḛ d’wá gə meḛ dee unda nje gə́ kédé mbata ta ni ləa ləm, gə tapea ləm tɔ.
9 Yeḛ ni gɔl kára ya tɔɓəi ndá yeḛ ɔr gée ar ŋgakea̰je lé. Yeḛ pana: Ma lé m’ni ya tɔɓəi! Ndá aa ooje, kàr gə naḭ gə kéréméje dɔg-giree-kára d’unda barmba naŋg nɔm’g.
10 Yeḛ ndaji taree ar bɔbeeje gə ŋgakea̰je d’oo. Ndá bɔbeeje ndaŋgee pana: See gin ni ləi neelé to to gə́ ban wa. See ma gə kɔinje gə ŋgakɔḭje kara j’a ree kunda barmba naŋg nɔḭ’g to wa.
11 Ŋgakea̰je lé ra kəmkəḭ dəa’g nɛ bɔbeeje ɓa ŋgəm ta neelé mée’g .
Deḛ ndogo Jisəb d’aree aw Ejiptə
12 Ŋgako̰ Jisepje d’aw Sikem mba ko̰ koso-nékulje lə bɔ deeje keneŋ. 13 Israɛl dəji Jisəb pana: See ŋgakɔḭje d’aw d’o̰ koso-nékulje Sikem el wa. Gə́ ree, ma m’ndigi kulai goo dee’g. Ndá yeḛ ilá’g pana: Yḛ̀ m’aar nee! 14 Israɛl ulá pana: Aw goo ŋgakɔḭje oo, see d’isi gə́ majee ya wa. See koso-nékulje kara d’aw gə́ majee to wa. Ndá i a tel ree kulam taree ya.
Togə́bè yeḛ aree ḭ wəl-loo gə́ Ebro̰ ndá Jisəb aw teḛ Sikem. 15 Diŋgam kára iŋgá loo gə́ yeḛ aw njaa yo gə́ nee mee ndɔ’g ndá yeḛ dəjee pana: See ɗi ɓa i aw saŋg wa.
16 Jisəb ilá keneŋ pana: Ma m’saŋg ŋgakɔmje. M’ra ndòo rɔi’g, ulam loo gə́ d’aw d’o̰ koso-nékulje lə dee keneŋ.
17 Diŋgam neelé ulá pana: Deḛ d’ḭ loo gə́ nee’g d’aw mba̰. Mbata ma m’oo ta gə́ deḛ pa pana: N’a kawje Dotan lé.
Jisəb lé aw goo ŋgakea̰je’g ndá yeḛ iŋga dee Dotan ya. 18 Deḛ d’aa loo d’ée loo gə́ yeḛ nai əw ɓəi. Ndá loo gə́ yeḛ teḛ rɔ dee’g el ɓəi lé d’ula njuma̰ meḛ na̰’d gə mba tɔlee. 19 Deḛ d’ula na̰ pana: Aa ooje, njeni gə́ aw’n lé aw gə́ nee. 20 Gə́ reeje ɓasinè, ar sí n’tɔleeje j’iláje mee godə-bwa-mán’g. Ndá j’a pa pana: Da gə́ majel ɓa wá seá. Bèe ɓa j’a koo ne səa gel ni ləa lé.
21 Rubḛ lé oo ta neelé ndá yeḛ ɔree ji dee’g. Yeḛ pana: Ar sí n’tɔleeje el.
22 Rubḛ ula dee tɔɓəi pana: Ar sí j’ilaje məs el. Ar sí j’iláje mee godə-bwa-mán’g neelé gə́ to dɔdilaloo’g ɓó ar sí n’tɔleeje el.
Yeḛ lé wɔji mée’g mba kɔree ji dee’g karee tel aw rɔ bɔbeeje’g gogo.
23 Loo gə́ Jisəb teḛ rɔ ŋgakea̰je’g ndá deḛ d’wá d’ɔr kubu gə́ boi yul gə́ rəa’g, to kubu gə́ boi yul gə́ ndaŋg mèr gə́ to rəa’g lé. 24 Deḛ d’wá, d’ilá mee godə-bwa-mán’g. To bwa-mán gə́ to kari ba ɓó mán to keneŋ el. 25 Gée gə́ gogo ndá deḛ d’isi naŋg mba sɔ né. Loo gə́ d’un kəm dee gə́ tar ndá d’oo Ismaelje gə́ d’ḭ Galaad. Deḛ d’ɔm kuma̰je gə́ ə̰də sululu ləm, gə no̰ kagje ləma, gə ubu timbá ləm tɔ dɔ jambalje’g lə dee d’isi d’aw ne Ejiptə. 26 Yen ŋga Juda ula ŋgakea̰je pana: Ɓó lé jeḛ n’tɔlje ŋgoko̰ sí j’iyaje məsee lé ndá see ɗi ɓa j’a kiŋga keneŋ wa. 27 Gə́ reeje, ar sí ndogeeje gə Ismaelje ɓó ar sí n’tɔleeje el mbata yeḛ to ŋgoko̰ sí gə́ to darɔ sí ya.
Yen ŋga ŋgakea̰je taa ta ləa lé rəgm.
28 Loo gə́ njérab-néndogoje gə́ Madian d’isi dəs ndá deḛ d’un Jisəb mee godə-bwa-mán’g d’uree raga. Deḛ ndogee gə Ismaelje gə lar gə́ ndá rɔ-joo ɓa deḛ neelé d’aw səa Ejiptə ɓəi . 29 Rubḛ tel ree godə-bwa-mán’g ndá aa oo, Jisəb godo mee godə-bwa-mán’g lé. Yeḛ wa kubu ləa rəa’g hao̰ til, 30 tel aw rɔ ŋgakea̰je’g ula dee pana: Ŋgon lé godo. Ŋga ma lé see m’a kaw ra wa.
31 Deḛ d’un kubu lə Jisəb gə́ boi yul lé ndá deḛ tɔl bàl bya̰ ɓa d’ila kubu gə́ boi yul lé dan məsee’g. 32 Deḛ d’ula gə́ kubu gə́ boi yul gə́ ndaŋg mèr lé d’ar bɔ deeje, d’ar dee d’ulá pana: Aa oo né gə́ jeḛ j’iŋga ɓa nee! Tə̰ oo see to kubu gə́ boi yul lə ŋgoni lé əsé to yee el wa. 33 Jakob tən oo ndá yeḛ pana: To kubu gə́ boi yul lə ŋgonəm lé ya! Da gə́ majel ɓa wá səa! Ŋga Jisəb lé da wá tiee mbidi-mbidi ya!
34 Yeḛ wa kubu ləa rəa’g hao̰ til ndá yeḛ tɔ kubu-kwa-ndòo rḛgee’g tɔɓəi yeḛ wa ne ndòo ŋgonee kuree əw yaa̰. 35 Ŋganeeje gə́ diŋgam gə njé gə́ dené lai ree rəa’g mba gɔl mée, nɛ yeḛ ndigi koo ta gə́ deḛ gɔlee ne lé el. Yeḛ pana: M’a no̰ bèe ya saar m’a kaw kiŋga ŋgonəm ɓee lə njé gə́ d’wəi’g lé. Ndá yeḛ no̰ ne ŋgonee lé.
36 Madianje lé ndogee ɓee gə́ Ejiptə gə Potipar, ɓé-njérɔje lə Parao̰, yeḛ gə́ to dəw dɔ njékaa dəaje lé.
