Rujaal Afraayim ziʼilo didd Gidʼuun
1 Wa rujaal Afraayim gaalo le Gidʼuun : «Maala ma hajjeetna wakit maachi tihaarib al-Midyaaniyiin ?» Wa humman harajo maʼaayah huraaj chadiid. 2 Wa Gidʼuun gaal leehum : «Ana ma sawweet cheyy yisaawi al-cheyy al-intu sawweetuuh ! Wa l-kichcheeb gabiilitku Afraayim ma akheer min kulla l-gatiʼ hana khachum beeti Abiʼaazar walla ? 3 Wa leeku intu bas, al-Rabb sallam Uriib wa Ziib khuyyaad al-Midyaaniyiin. Ana ma sawweet cheyy yisaawi al-cheyy al-intu sawweetuuh !» Wa min hu gaal al-kalaam da, khalaas zaʼalhum da bigi ma fiih.
Gidʼuun katal muluuk Midyaan
4 Wa Gidʼuun wa l-rujaal al-tultumiya al-maʼaayah wassalo bahar al-Urdun wa gataʼooh. Hatta kan ayyaaniin kula, humman gaaʼidiin yitaarudu udwaanhum. 5 Wa wakit wassalo hillit Sukkuut, Gidʼuun gaal le sukkaanha : «Min fadulku, antu khubza le l-rujaal al-maʼaayi achaan humman ayyaaniin. Ana gaaʼid natrud Zabah wa Salmuunaʼ muluuk Midyaan.» 6 Wa laakin kubaaraat Sukkuut gaalo leyah : «Inta lissaaʼ ma gidirt tukhutt Zabah wa Salmuunaʼ tihit sultitak. Maala nantu akil le deechak ?» 7 Wa Gidʼuun radda leehum wa gaal : «Kan Allah sallam leyi Zabah wa Salmuunaʼ, ana nafruchku be chook al-sahara wa l-haskaniit.» 8 Wa min al-bakaan da, hu macha hillit Fanuwiil wa hajja le sukkaanha be nafs al-kalaam wa naas Fanuwiil kula raddo leyah be nafs al-kalaam misil hana naas Sukkuut. 9 Wa hu gaal le naas Fanuwiil : «Kan jiit be sihha wa salaama, nihaddim gasirku da.»
10 Wa fi l-wakit da, Zabah wa Salmuunaʼ gaaʼidiin fi Garguur maʼa askarhum al-adadhum yisaawi 15 000 raajil. Wa dool bas al-faddalo min kulla deech gabaayil al-sabaah achaan 120 000 askar al-yaʼarfu harb al-suyuuf maato. 11 Wa Gidʼuun macha be murhaal al-sayyaara sabaah le Nuubah wa Yugbaha wa katal al-askar al-yahsubu humman gaaʼidiin be amaan. 12 Wa Zabah wa Salmuunaʼ muluuk Midyaan arrado wa Gidʼuun taradaahum wa karabaahum. Wa khalaas be da, barjal kulla askarhum.
13 Wa Gidʼuun wileed Yuwaach gabbal min al-harib be gooz Haaras. 14 Wa hu karab sabi min naas Sukkuut wa saʼalah. Wa hu katab leyah kulla asaame al-kubaaraat wa l-chuyuukh hana Sukkuut wa adadhum 77 raajil. 15 Wa Gidʼuun macha le naas Sukkuut wa gaal leehum : «Chiifu ! Daahu Zabah wa Salmuunaʼ al-be sababhum intu gultu leyi : ‹Inta lissaaʼ ma gidirt tukhutt Zabah wa Salmuunaʼ tihit sultitak. Maala nantu akil le deechak ?›» 16 Wa hu chaal chuyuukh al-hille wa chaal chook al-sahara wa haskaniit wa farach beehum naas Sukkuut. 17 Wa hu haddam al-gasir al-fi Fanuwiil wa katal rujaal al-hille.
18 Wa baʼad da, Gidʼuun gaal le Zabah wa Salmuunaʼ : «Al-naas al-kataltuuhum fi Taabuur yichaabuhu yaatu ?» Wa humman raddo leyah wa gaalo : «Al-naas dool mislak. Wa ayyi waahid minhum misil wileed malik.» 19 Wa hu gaal leehum : «Humman dool akhwaani iyaal ammi. Nahlif leeku be Allah al-Hayy, kan awwal ma kataltuuhum, ana abadan ma naktulku.» 20 Wa Gidʼuun gaal le Yatar wileedah al-bikir : «Gumm wa aktulhum !» Wa laakin al-wileed ma salla seefah. Hu khaaf achaan hu wileed sabi. 21 Wa Zabah wa Salmuunaʼ gaalo : «Gumm, inta zaatak bas aktulna achaan di khidmit al-raajil al-fahal.» Wa khalaas, Gidʼuun gamma katalaahum le Zabah wa Salmuunaʼ wa chaal al-ziina min rigaab jumaalhum.
Moot Gidʼuun
22 Wa rujaal Bani Israaʼiil gaalo le Gidʼuun : «Inta bas abga malikna. Wa baʼadak inta, wileedak wa wileed wileedak yabgo muluukna achaan inta najjeetna min al-Midyaaniyiin.» 23 Wa laakin Gidʼuun gaal leehum : «Ana ma nabga malik foogku wa la wileedi. Khalli Allah bas yamluk foogku.»
24 Wa battaan gaal leehum : «Nidoor nasʼalku cheyy waahid. Khalli ayyi waahid minku yijiib leyi khaatim waahid min al-khaniime al-ligiituuha fi l-harib.» Udwaanhum al-Ismaaʼiiliyiin induhum khatam. 25 Wa humman gaalo leyah : «Tamaam, nantuuhum leek.» Wa humman faracho khalag wa ayyi waahid zagal foogah khaatim waahid min khaniimtah. 26 Wa l-khatam al-talabaahum Gidʼuun wazinhum yisaawi 2 500 jineeh hana dahab. Wa da bala l-suure wa l-khuruus wa l-khulgaan al-loonhum garadi al-yalbasoohum muluuk Midyaan wa l-ribig al-yarbutuuh fi rigaab jumaalhum. 27 Wa Gidʼuun chaal al-dahab da wa daggah farmala wa khattaah fi hillitah Ufra. Wa kulla Bani Israaʼiil yaju yaʼabudu al-farmala di wa da bigi charak le Gidʼuun wa le kulla aayiltah.
28 Wa khalaas, al-Midyaaniyiin gaʼado tihit hukum Bani Israaʼiil wa ma gidro battaan yarfaʼo ruuseehum. Wa fi muddit hayaat Gidʼuun, al-balad gaaʼide fi raaha le muddit 40 sana.
29 Wa Yarbaʼal wa hu Gidʼuun wileed Yuwaach gabbal sakan fi beetah. 30 Wa Gidʼuun jaab 70 awlaad achaan hu indah awiin katiiraat. 31 Wa indah sirriiye fi Chakiim. Hi kula jaabat leyah wileed wa hu sammaah Abiimalik. 32 Wa Gidʼuun wileed Yuwaach chayyab marra waahid wa aach fi halu. Wa baʼad da, maat wa dafanooh fi khabur abuuh Yuwaach fi Ufra hint khachum beet Abiʼaazar.
33 Wa baʼad moot Gidʼuun, Bani Israaʼiil gammo battaan achcharmato maʼa asnaam Baʼal wa abadoohum wa sawwo Baʼal Bariit ilaahhum. 34 Wa Bani Israaʼiil abadan ma fakkaro fi Allah ilaahhum al-najjaahum min udwaanhum al-muhawwigiinhum. 35 Wa be kulla l-kheer al-sawwaah leehum Yarbaʼal wa hu Gidʼuun, Bani Israaʼiil ma sawwo kheer le aayiltah.
Meeko̰ lə Eprayimje
1 Dəwje gə́ Eprayim dəji Gedeo̰ pana: Né gə́ i ra sə sí togə́bè lé see gelee to ɗi wa. Mbata ɗi ɓa i a gə kaw rɔ gə Madianje ndá ɓar sí el wa.
Deḛ pata gə́ kədərə kɔl ne səa. 2 Gedeo̰ ila dee keneŋ pana: See ɗi ɓa m’ra gə́ né gə́ as gə ka̰ sí-seḭ wa. See kwa ɓuru lə Eprayimje maji yaa̰ unda tḭja nduú lə Abiejerje el wa. 3 Oreb gə Jeeb, mbaije gə́ Madian lé Ala lé ya̰ dee ji sí-seḭ’g ya el wa. Ŋga see ɗi ɓa m’askəm ra gə́ né gə́ as gə ka̰ sí-seḭ wa.
Loo gə́ yeḛ pata togə́bè mba̰ ndá oŋg lə dee gə́ d’ḭ ne səa lé wəi bèm .
Gedeo̰je tuba njéba̰je lə dee
4 Gedeo̰ teḛ Jurdɛ̰ ndá yeḛ gaŋg mán, yeḛ ləm gə njérɔje gə́ tɔl-munda (300) gə́ d’aw səa na̰’d ləm tɔ, deḛ lé dao yaa̰ ya nɛ deḛ tuba njéba̰je lə dee ya ɓəi. 5 Yeḛ ula dəwje gə́ Sukot lé pana: M’ra ndòo rɔ sí’g, amje muru m’ar njérɔje gə́ d’aw səm nee d’o̰, mbata dao yaa̰, ma lé m’aw m’tuba goo Jeba gə Salmuna, mbaije gə́ Madian ya.
6 Mbaije gə́ Sukot d’ilá keneŋ pana: See i wa ji Jeba gə Salmuna ŋgəji mba̰ ŋga ɓa ɓar sí mba kar sí j’ar njérɔje ləi muru d’o̰ wa. 7 Ndá Gedeo̰ pana: A̰-a̰, bèe-èe! Maji! Loo gə́ Njesigənea̰ a kya̰ Jeba gə Salmuna jim’g ndá m’a njaré dakas rɔ sí gə kunje gə́ dɔdilaloo’g ləm, gə kun ŋgarje ləm tɔ.
8 Yeḛ ɔd lée’g neelé aw Penuel ndá yeḛ dəji dəwje gə́ Penuel togə́bè ya tɔ. Deḛ d’ilá keneŋ to gə́ njé gə́ Sukot lé bèe ya tɔ. 9 Tɔɓəi yeḛ ula dəwje gə́ Penuel pana: Loo gə́ m’a tel gə majee ndá m’a tɔ kəi gə́ ŋgal gə́ duu dɔ loo mee ɓee’g neelé.
10 Jeba gə Salmuna d’isi Karkɔr gə njérɔje lə dee gə́ d’as tɔl-dɔg-loo dɔg-giree-mi (15.000) jén bèe. To ges njérɔje gə́ nai mbuna njé gə́ Bər’g, mbata deḛ tɔl njérɔ gə kiambasje gə́ tɔl-dɔg-loo-tɔl gə dəa rɔ-joo (120.000) lé mba̰. 11 Gedeo̰ un rəw-kaw njé gə́ d’isi mee kəi-kubuje’g par gə́ bər lə Noba gə Jogbea ndá yeḛ rɔ gə njérɔje gə́ d’ə̰ji meḛ dee’g pana: N’isije lɔm lé. 12 Jeba gə Salmuna təd na̰ d’aḭ. Gedeo̰ tuba dee ndá yeḛ wa Jeba gə Salmuna, mbaije gə́ Madian gə́ joo lé tɔɓəi yeḛ ar njérɔje lə deḛ lai d’ila dɔ na̰’d rima-rima tɔ.
13 Gedeo̰, ŋgolə Joas ḭ loo-rɔ’g tel ree gə rəw gə́ dɔdərloo gə́ Herɛs. 14 Yeḛ wa basa kára mbuna dəwje gə́ Sukot ndá yeḛ dəjee aree ndaŋg ri mbaije gə ŋgatɔgje gə́ Sukot lai d’as dəwje rɔ-siri-gir-dee-siri aree. 15 Tɔɓəi yeḛ ree rɔ dəwje gə́ Sukot ula dee pana: Aa ooje, Jeba gə Salmuna gə́ seḭ tajimje gə mbata lə dee lé ɓa d’aar nee mbata seḭ pajena: See m’wa ji Jeba gə Salmuna ŋgəji mba̰ ŋga ɓa mba kar sí arje njérɔje ləm muru d’o̰ wa lé.
16 Bèe ɓa yeḛ wa ne ŋgatɔgje gə́ mee ɓee-boo’g neelé ndá yeḛ ula kəm dəwje gə́ Sukot ndòo gə kunje gə́ dɔdilaloo’g ləm, gə kun ŋgarje ləm tɔ. 17 Yeḛ tɔ kəi gə́ ŋgal gə́ duu dɔ loo gə́ to Penuel ndá yeḛ tɔl dəwje gə́ mee ɓee-boo’g neelé tɔ.
18 Yee dəji Jeba gə Salmuna pana: See dəwje gə́ seḭ tɔl deeje Tabɔr lé to dəwje gə́ ban wa.
Deḛ d’ilá keneŋ pana: Deḛ to to gə́ i bèe ya, nana kara to asəna gə ŋgolə mbai bèe.
19 Yeḛ pana: Deḛ to ŋgakɔmje gə́ to ŋgalə kɔmje ya. Njesigənea̰ si kəmba! ɓó lé seḭ ya̰ deeje kəmba ndá ma kara m’a tɔl sí el tɔ.
20 Yeḛ ula Jeter, ŋgondəree pana: Ḭta, tɔl dee.
Nɛ basa lé ɔr kiambas ləa el, yeḛ ɓəl mbata yeḛ nai basa ɓəi. 21 Jeba gə Salmuna pana: I ya ḭta tɔl sí. Mbata dəw gə́ togə́bè lé siŋgá to bèe ya tɔ.
Ndá Gedeo̰ ḭ tɔl Jeba gə Salmuna. Yeḛ tɔr néje gə́ gwɔb jambalje’g lə dee tɔ.
Rudu ləb si kəmba lə Gedeo̰
22 Dəwje gə́ Israɛl d’ula Gedeo̰ pana: Maji kari o̰ ɓee dɔ sí’g, i gə ŋgoni ləm, gə ŋgon mee ŋgoni ləm tɔ mbata i ɔr sí ji Madianje’g ɔm sí tar ya.
23 Gedeo̰ ula dee pana: M’a ko̰ɓee dɔ sí’g el ləm, ŋganəmje kara d’a ko̰ɓee dɔ sí’g el ləm tɔ. Njesigənea̰ nja ɓa a ko̰ɓee dɔ sí’g.
24 Gedeo̰ ula dee pana: M’aw gə ta kára mba dəji sí. Maji kar nana kara mbuna sí’g am ŋgama kára-kára gə́ seḭ taaje gə́ nébanrɔ lé.
Njéba̰je lə dee lé d’aw gə ŋgamaje gə́ ra gə larlɔr mbata deḛ to Ismaelje tɔ.
25 Deḛ pana: Ŋgamaje neelé j’a kari to gə́ meḛ sí ndigi ya. Tɔɓəi deḛ d’ila kubu gə́ boi naŋg ndá deḛ lai d’ɔm ŋgamaje gə́ d’iŋga gə́ nébanrɔ lé keneŋ. 26 Kwɔi lə ŋgamaje gə́ ra gə larlɔr gə́ Gedeo̰ dəji lé to asəna gə nékwɔji kwɔi-lə-né rɔ-joo lal né kɔm gwɔbje’d gə́ ndaji naḭ gə́ teḛ sigi ləm, lal mbaiŋgiraje ləm, lal kubuje gə́ kas gəḭ gə́ to kubu kula mbaije gə́ Madian ləma, lal ma̰a kɔm gwɔb jambalje’g bèe ləm tɔ. 27 Néje gə́ ra gə larlɔr neelé Gedeo̰ ra gə́ magə ndá yeḛ unda dan mee ɓee-boo’g ləa gə́ Opra ndá né neelé tel to magəpole lə Israɛlje lai ya, tɔɓəi yee tel to gum mbata Gedeo̰ gə njémeekəije ləa tɔ.
28 Madianje d’ula dɔ dee no̰ Israɛlje’g lal kɔr dɔ dee tar ŋga. Bèe ɓa mee ndəa’g lə Gedeo̰ lé ɓee to ne lɔm as ləb rɔ-sɔ.
29 Jerubaal, ŋgolə Joas lé tel aw si mee kəi’g ləa tɔ. 30 Gedeo̰ oji ŋganje gə́ diŋgam rɔ-siri mbata yeḛ taa denéje bula. 31 Gamla-dené ləa gə́ si Sikem lé oji səa ŋgon gə́ diŋgam tɔ ndá yeḛ unda ria lə Abimelek. 32 Gedeo̰, ŋgolə Joas lé si gə rɔlel ya ləb ɓuga’g ləa ɓa wəi ne, ndá deḛ dubee dɔɓar’g lə bɔbeeje gə́ Joas mee ɓee gə́ Opra gə́ to ka̰ gel-bɔje lə Abiejer tɔ.
33 Loo gə́ Gedeo̰ wəi mba̰ ndá Israɛlje tel ra kaiya pole ne magə-Baalje ndá deḛ d’un magə gə́ ria lə Baal-Berit d’unda gə́ magə lə dee. 34 Israɛlje d’ar meḛ dee olé dɔ Njesigənea̰, Ala’g lə dee gə́ ɔr dee ji njéba̰je’g lə deḛ lai gə́ gugu dɔ dee lé el. 35 Deḛ d’wa noji gə gel-bɔje lə Jerubaal gə́ to Gedeo̰ lé goo némajije lai gə́ yeḛ ra gə Israɛlje lé el.
