Al-akil al-halaal wa l-nijis
1 Wa Allah hajja le Muusa wa Haaruun wa gaal leehum : 2 Hajju le Bani Israaʼiil wa guulu leehum : «Daahu al-tagdaro taakuluuhum min kulla haywaanaat al-ard. 3 Kulla l-haywaanaat al-induhum dalaafe mafruugiin wa yagsaʼo jurra, dool tagdaro taakuluuhum.
4 «Wa daahu haywaanaat waahidiin induhum dalaafe mafruugiin aw yagsaʼo jurra wa laakin intu ma taakuluuhum. Misil al-jamal, hu yagsaʼ jurra wa laakin ma indah dalaafe mafruugiin. Wa hu da nijis leeku. 5 Wa tees al-hajar, hu yagsaʼ jurra wa laakin ma indah dalaafe mafruugiin. Wa hu da nijis leeku. 6 Wa l-arnab, hi tagsaʼ jurra wa laakin ma indaha dalaafe mafruugiin. Wa hi di nijse leeku. 7 Wa l-khinziir, hu indah dalaafe mafruugiin wa laakin ma yagsaʼ jurra. Wa hu da nijis leeku. 8 Humman dool ma taakulu min lahamhum wa ma tilammusu rimmithum. Wa humman dool nijsiin leeku.
9 «Wa min kulla haywaanaat al-bahar, al-tagdaro taakuluuhum humman kulla l-haywaanaat hana l-bahar wa hana l-wudyaan al-induhum awwaamaat wa gichir. Dool tagdaro taakuluuhum. 10 Wa laakin kulla haywaanaat al-bahar wa kulla l-aaychiin fi l-almi, kan fi l-bahar aw fi l-waadi, al-ma induhum awwaamaat wa la gichir, humman dool nijsiin marra waahid leeku. 11 Humman dool nijsiin marra waahid leeku, ma taakulu lahamhum wa ajʼalo rimmithum nijse marra waahid. 12 Wa ayyi haywaan al-ma indah awwaamaat wa la gichir nijis marra waahid leeku.
13 «Wa min kulla l-tuyuur, daahu al-tajʼaloohum nijsiin marra waahid wa ma taakuluuhum achaan humman nijsiin marra waahid leeku. Wa l-tuyuur dool humman al-sagur wa l-dagal wa sagur al-bahar 14 wa l-hideyye wa kulla nafar hana l-suguura al-kubaar 15 wa l-khurbaat hasab kulla nafarhum 16 wa l-naʼaam wa amguggum wa tuyuur al-bahar wa kulla nafar hana l-suguura al-dugaag 17 wa l-buuma wa l-wizziin wa l-kurki 18 wa l-buuma al-beeda wa amʼakk wa l-dagal 19 wa abunkhanam wa kulla nafar hana l-riheew wa l-hudhud wa abunrigeeʼ. Humman dool, ma taakuluuhum.
20 «Wa kulla l-hacharaat al-induhum janaahe wa yuruukhu be arbaʼa rijle, nijsiin marra waahid leeku. 21 Wa laakin min kulla l-hacharaat al-induhum janaahe wa yuruukhu be arbaʼa rijle, daahu al-tagdaro taakuluuhum. Humman al-induhum sakkaakaat min foog le rijleehum le yunuttu beehum fi l-ard. 22 Wa l-tagdaro taakuluuhum, humman kulla nafar hana l-jaraad misil saar al-leel wa ambukbuk wa amkachool. 23 Wa laakin kulla l-hacharaat al-induhum janaahe wa rijle arbaʼa, humman dool nijsiin marra waahid leeku.
Al-haywaanaat al-yinajjusu
24 «Wa haywaanaat waahidiin yinajjusuuku wa ayyi naadum al-yalmas rimmithum yukuun nijis lahaddi l-achiiye. 25 Wa ayyi naadum al-yichiil rimmithum, waajib yikhassil khulgaanah wa yukuun nijis lahaddi l-achiiye.
26 «Wa kulla l-bahaayim al-induhum dalaafe ma mafruugiin wa yagsaʼo jurra yukuunu leeku muharramiin wa ayyi naadum al-yalmashum yukuun nijis. 27 Wa kulla l-bahaayim al-induhum arbaʼa rijle wa yamchu be butuun rijleehum, nijsiin leeku. Wa ayyi naadum al-yalmas rimmithum yukuun nijis lahaddi l-achiiye. 28 Wa ayyi naadum al-yichiil rimmithum yikhassil khulgaanah wa yukuun nijis lahaddi l-achiiye. Humman nijsiin leeku.
29 «Wa daahu min al-haywaanaat al-yazhafo be katara fi l-ard al-nijsiin misil al-durbaan wa l-faar wa l-dububba hasab nafarhum 30 wa abundigeer al-haddaar wa l-waral wa amrijeelaat wa l-zihliiye wa l-hirbeeye. 31 Wa dool min al-haywaanaat al-yazhafo, humman nijsiin leeku. Wa ayyi naadum al-yalmas rimmithum yukuun nijis lahaddi l-achiiye.
32 «Wa kan waahid min al-haywaanaat dool wagaʼ mayyit fi cheyy, al-cheyy da yukuun nijis hatta kan maaʼuun hana hatab aw khalag aw farwa aw chuwaal, ayyi maaʼuun al-gaaʼidiin yistaʼmalooh fi ayyi khidme. Dissuuh fi almi wa yukuun nijis lahaddi l-achiiye. Wa baʼad da, yukuun taahir.
33 «Wa kan al-haywaan da wagaʼ fi maaʼuun hana tiine, kulla cheyy al-foogah yukuun nijis wa waajib tikassuru al-maaʼuun da. 34 Wa kan yusubbu al-almi da fi ayyi akil, al-akil da yukuun nijis wa kan charaab gaaʼid fi maaʼuun hana chunu kula, yukuun nijis. 35 Wa kan rimme hana waahid min al-haywaanaat dool wagaʼat fi ayyi cheyy, yukuun nijis. Wa l-furun wa l-ladaay dool waajib tikassuruuhum achaan humman nijsiin wa intu ajʼaloohum nijsiin.
36 «Wa laakin kan al-rimme di wagaʼat fi een almi aw khazzaan almi, humman yukuunu taahiriin. Wa ayyi cheyy al-yilammis al-rimme yukuun nijis. 37 Wa laakin kan rimme hana waahid min al-haywaanaat dool wagaʼat fi l-hubuub hana l-teeraab, al-hubuub dool yukuunu taahiriin. 38 Wa laakin kan ballo al-hubuub dool le yaakuluuhum wa rimme hana waahid min al-haywaanaat dool wagaʼat fi l-hubuub, humman yukuunu nijsiin leeku.
39 «Wa kan waahid min al-haywaanaat al-taakuluuhum maat, al-naadum al-yalmas rimmitah yukuun nijis lahaddi l-achiiye. 40 Wa l-yaakul min al-rimme di, waajib yikhassil khulgaanah wa yukuun nijis lahaddi l-achiiye. Wa l-yichiil al-rimme di, waajib yikhassil khulgaanah wa yukuun nijis lahaddi l-achiiye.
41 «Wa kulla l-haywaanaat al-yazhafo be katara fi l-ard, humman nijsiin marra waahid, ma waajib taakuluuhum. 42 Wa kulla l-haywaanaat al-yazhafo be katara fi l-ard kan yazhafo be butuunhum walla yamchu be arbaʼa rijle aw be rijle katiiriin kula, ma taakuluuhum achaan humman dool nijsiin marra waahid. 43 Ma tabgo nijsiin marra waahid be kulla l-haywaanaat al-yazhafo be katara fi l-ard. Wa ma tinajjusu nufuusku beehum wa tabgo nijsiin. 44 Ana Allah Ilaahku wa ana khudduus wa be da, khassusu nufuusku wa tabgo khaassiin. Khalaas, ma tinajjusu nufuusku be kulla l-haywaanaat al-yazhafo be katara fi l-ard. 45 Achaan ana Allah maragtuku min balad Masir le nabga Ilaahku. Wa waajib tabgo khaassiin achaan ana khudduus.»
46 Wa dool bas al-gawaaniin al-bukhussu al-bahaayim wa l-tuyuur wa kulla l-makhluugiin al-hayyiin al-gaaʼidiin fi l-almi aw al-yazhafo be katara fi l-ard. 47 Wa yiwassufu leeku al-faraga been al-nijis wa l-taahir. Wa been al-haywaanaat al-yaakuluuhum wa l-ma yaakuluuhum.
NÉ GE AR GƎ NÉ GE MINA̰
Daje gə́ àr gə njé gə́ mina̰
1 Njesigənea̰ pata ula ne Moyis gə Aaro̰ pana: 2 Maji kar sí ulaje Israɛlje pajena: Aa ooje, daje gə́ seḭ a sɔ deeje mbuna daje’g lai gə́ dɔ naŋg nee ɓa nee: 3 Da gə́ rara gə́ mèr gɔlee tɔ ja̰ ləm, ŋgo gɔlee tɔ ja̰ ləma, gə yèl mu ləm tɔ ɓa seḭ a sɔje. 4 Nɛ dee gə́ yèl mu goo kára ba əsé dee gə́ mèr gɔl dee tɔ ja̰ goo kára ba ndá seḭ a sɔ deeje el. Togə́bè seḭ a sɔje jambal el mbata yeḛ yèl mu ya nɛ mèr gɔlee tɔ ja̰ el: seḭ a kéeje gə́ da gə́ mina̰. 5 Seḭ a sɔje yəg-wuri el mbata yee yèl mu ya nɛ mèr gɔlee tɔ ja̰ el: seḭ a kéeje gə́ da gə́ mina̰ ya. 6 Seḭ a sɔje əm el mbata yee yèl mu ya nɛ mèr gɔlee tɔ ja̰ el: seḭ a kéeje gə́ da gə́ mina̰ ya. 7 Seḭ a sɔje bər el mbata mèr gɔlee tɔ jəbrə ya ləm, ŋgo gɔlee tɔ ja̰ ləm tɔ nɛ yee yèl mu el: seḭ a kéeje gə́ da gə́ mina̰ ya. 8 Seḭ a sɔje dakas dee el ləm, a kɔrɔje rɔ yoo dee el ləm tɔ: Seḭ a koo deeje gə́ daje gə́ mina̰ ya.
9 Aa ooje, daje gə́ seḭ a sɔ deeje mbuna dee gə́ d’aw mán lé ɓa nee: seḭ a sɔje dee gə́ jer dee to keneŋ ləm, ŋgwɔi dee to keneŋ ləm tɔ, dee gə́ d’aw dan mán’g, lé to mán baa-boo-kadje əsé baaje gə́ kari ba kara ləm. 10 Nɛ deḛ lai gə́ jer dee gə ŋgwɔi dee godo mbuna dee’g lai gə́ d’aw mán ləm, gə deḛ lai gə́ d’aw kəmba dan manje’g ləm tɔ, lé to mán baa-boo-kadje əsé mán baaje gə́ kari kara seḭ a koo deeje gə́ né gə́ to kḛji. 11 Seḭ a koo deeje gə́ néje gə́ to kḛji ləm, seḭ a sɔje dakas dee el ləma, yoo dee kara seḭ a kooje gə́ né gə́ to kḛji kəm sí’g ya ləm tɔ. 12 Dee lai gə́ d’aw dan mán’d gə́ lal jer dee gə lal ŋgwɔi dee tɔ ndá seḭ a koo deeje gə́ néje gə́ to kḛji.
13 Aa ooje, mbuna yelje’g lé dee gə́ seḭ a koo deeje gə́ néje gə́ to kḛji gə́ a sɔ deeje el ɓa to nee: magəra, gə mal, gə gira, 14 gə əilə, gə gɛbɛ, gə yelje gə́ raŋg gə́ d’as sə dee bèe tɔ, 15 gə ga̰-ga̰ gə yelje gə́ raŋg gə́ d’as səa bèe, 16 gə miru, gə kwɔi, gə ləbm-siri, gə niŋga, gə yelje gə́ raŋg gə́ d’as sə dee bèe tɔ, 17 gə kwɔi-mbiam, gə kila, gə kwɔi-boo, 18 gə ndab-ndororo, gə dogoro, gə baanoi, 19 gə ndilili-woḭ, gə ndua, gə ŋgako̰, gə yelje gə́ raŋg gə́ d’as sə dee bèe tɔ, gə ɓee-goom-joo, gə doo tɔ.
20 Ŋgan néje lai gə́ d’ḭ gə bag dee ləm, gə njaa gə gɔl dee sɔ ləm tɔ lé seḭ a koo deeje gə́ néje gə́ to kḛji. 21 Nɛ mbuna deḛ lai gə́ d’ḭ gə bag dee ləm, njaa gə gɔl dee sɔ ləm tɔ lé seḭ a sɔje dee gə́ d’uba njal dee ar dee tal ne dɔ naŋg’d. 22 Aa ooje, dee gə́ a sɔ deeje ɓa nee: daoŋgal, gə beedé, gə gabəra-ndəm, gə kuli, gə dee gə́ d’as sə dee bèe tɔ. 23 Nɛ ŋgan néje gə́ raŋg lai gə́ d’ḭ gə bag dee ləm, gə njaa gə gɔl dee sɔ ləm tɔ lé seḭ a koo deeje gə́ néje gə́ to kḛji, mbata d’a kar rɔ sí mina̰.
24 Ɓó lé nana ɓa gə́ a kɔrɔ rɔ yoo dee ndá rəa a mina̰ saar kar kàr a kandə, 25 tɔɓəi nana ɓa gə́ odo yoo dee kara a togo kubuje ləa ləm, rəa a mina̰ ne saar kar kàr a kandə ləm tɔ. 26 Da gə́ rara gə́ mèr gɔlee tɔ ja̰ nɛ ŋgo gɔlee tɔ ja̰ el ləm, yee yèl mu el ləm tɔ lé seḭ a kéeje gə́ né gə́ mina̰: tɔɓəi nana ɓa gə́ ɔrɔ rəa ndá rəa a mina̰ ne tɔ. 27 Daje lai gə́ gɔl dee sɔ-sɔ gə́ njaa gə ŋgo gɔl dee lé seḭ a koo deeje gə́ néje gə́ to kḛji: nana ɓa gə́ ɔrɔ rɔ yoo dee ndá rəa a mina̰ ne saar kàr a kandə ya. 28 Tɔɓəi nana ɓa gə́ odo yoo dee kara a togo kubuje ləa ləm, rəa a mina̰ ne saar kàr a kandə ləm tɔ. Seḭ a koo deeje gə́ néje gə́ mina̰ ya.
29 Aa ooje, mbuna daje gə́ d’ag naŋg gə taa meḛ dee lé dee gə́ seḭ a koo deeje gə́ néje gə́ mina̰ lé ɓa nee: njarè, gə yəg, gə ŋgaraw gə dee gə́ raŋg gə́ d’as sə dee bèe tɔ, 30 ndur, gə kurkudu, gə meḭ-kobo, gə toro, gə liya tɔ. 31 Mbuna néje lai gə́ d’ag naŋg gə ta meḛ dee lé seḭ a koo deeje gə́ néje gə́ mina̰ ya: nana ɓa gə́ ɔrɔ rɔ yoo dee ndá rəa a mina̰ ne saar kàr a kandə ya. 32 Né gə́ ban-ban gə́ mbida né gə́ wəi a koso keneŋ lé a mina̰ ya, lé to nékula gə́ to gə́ kag, əsé kubu, əsé ndar, əsé ɓɔl əsé né gə́ ban-ban gə́ to néra kula ya kara, né neelé d’a kila mán’g ndá a to né gə́ mina̰ saar kàr a kandə, ndá gée’g gogo ɓa a to né gə́ àr ɓəi. 33 Néje lai gə́ to mee jo’d gə́ mbida né gə́ wəi a koso keneŋ lé d’a mina̰ ya ləm, jo neelé kara seḭ a tɔje ləm tɔ. 34 Né gə́ ban-ban gə́ to gə́ nésɔ gə́ mán gə́ mee jo’g neelé ɔm keneŋ ndá a mina̰ ya tɔ, lé to nékai gə́ rara gə́ kəm kai gə́ to mee jo’d gə́ rara kara a to né gə́ mina̰ ya. 35 Né gə́ ban-ban gə́ mbida né gə́ wəi a koso keneŋ lé a mina̰ ya, bwa-bṵda əsé pil kara seḭ a tujije ya, d’a mina̰ ləm, seḭ a koo deeje gə́ néje gə́ mina̰ ya ləm tɔ. 36 Nɛ kəm-rəw-manje əsé godə-bwaje gə́ mán aar keneŋ lé ɓa d’a koo gə́ néje gə́ mina̰ el, nɛ dəw gə́ a kɔrɔ rɔ yoo né ndá rəa a mina̰ ne ya. 37 Ɓó lé mbida né gə́ wəi oso dɔ kandə kó gə́ ka̰ dubu’g lé ndá seḭ a kooje kandə kó neelé gə́ né gə́ mina̰ el, 38 nɛ ɓó lé d’ɔm mán dɔ kandə kó gə́ ka̰ dubu’g lé ɓa mbida né gə́ wəi oso keneŋ ndá seḭ a kooje kandə kó neelé gə́ né gə́ mina̰ ya tɔ.
39 Ɓó lé da kára mbuna mareeje’d gə́ seḭ sɔ deeje lé wəi gə́ kwəi ndá dəw gə́ ɔrɔ rɔ yée lé rəa a mina̰ ne saar kàr a kandə, 40 yeḛ gə́ a sɔ yée ndá a togo kubuje ləa ləm, rəa a mina̰ ne saar kàr a kandə ləm tɔ, tɔɓəi yeḛ gə́ a kun yée kara a togo kubuje ləa ləm, rəa a mina̰ ne saar kàr a kandə ya ləm tɔ.
41 Né gə́ rara gə́ ag naŋg gə ta mée lé seḭ a kéeje gə́ né gə́ to kḛji ləm, dəw a sɔ el ləm tɔ. 42 Mbuna néje lai gə́ d’ag naŋg gə ta meḛ dee lé dee gə́ rogo naŋg gə ta meḛ dee, gə dee gə́ njaa gə gɔl dee sɔ-sɔ əsé gə gɔl dee bula dèm-dèm kara seḭ a sɔ deeje el, mbata seḭ a koo deeje gə́ néje gə́ to kḛji ya. 43 Néje lai gə́ d’ag naŋg gə ta meḛ dee lé arje rɔ sí to kḛji gə mba dee el ləm, ar deeje d’ar rɔ sí mina̰ el ləma, arje rɔ sí to né gə́ mina̰ gə mbata lə dee el ləm tɔ. 44 Mbata ma m’to Njesigənea̰, Ala lə sí, seḭ a kɔrje rɔ sí kundaje gə kəmee ndá seḭ a toje ne dəwje gə́ to gə kəmee mbata ma nja m’to njerɔkunda ya. Seḭ a karje rɔ sí tel to né gə́ mina̰ mbata lə néje nee lai gə́ d’ag naŋg gə ta meḛ dee lé el . 45 Mbata ma m’to Njesigənea̰ gə́ m’ar sí undaje loo mee ɓee gə́ Ejiptə teḛje mba kam m’to ne Ala lə sí ləm, gə mba kar sí-seḭje kara toje ne dəwje gə́ to gə kəmee ləm tɔ, mbata ma nja m’to njerɔkunda ya.
46 Yee ɓa to godndu gə́ wɔji dɔ daje, gə yelje, gə nékundaje lai gə́ d’aw kəmba dan mán’g ləm, gə nékundaje lai gə́ d’ag naŋg gə ta meḛ dee ləm tɔ, 47 mba kar sí ɔrje ne kəm njé gə́ mina̰ gə njé gə́ d’àr ɓəd ləm, əsé da gə́ kəm sɔ gə da gə́ kəm sɔ el kara ɓəd ləm tɔ.
