1 Mufaarig al-jamaaʼa yitaabiʼ chahwaatah
wa yugumm didd kulla fikir naafiʼ.
2 Al-matmuus ma yafrah be l-raay al-adiil.
Hu yiwassif illa l-galbah yuguulah leyah.
3 Al-isyaan yijiib al-hugra
wa l-muʼyaar yijiib al-eeb.
4 Kalaam al-insaan misil almi al-khariig.
Al-hikma misil almi al-jaari min al-een.
5 Ma adiil tansur al-aasi
wa la tazlum al-saalih fi l-chariiʼa.
6 Kalaam al-matmuus yijiib al-huraaj
wa lisaanah yijiib al-duwaas.
7 Kalaam al-matmuus yahalkah
wa lisaanah charak le nafsah.
8 Kalaam al-gawwaal misil al-halaawa,
taakulah wa yanzil fi batnak.
9 Al-yakhdim be kasal
wa l-yakhrib al-amal,
humman dool akhwaan.
10 Usum Allah hu misil beet tawiil wa gawi.
Al-saalih yatlaʼ foogah
wa cheyy ma yalhagah.
11 Al-khani yitwakkal fi maalah
misil hille gawiiye
wa misil durdur
wa yahsib cheyy ma yalhagah.
12 Gabul al-kharaab, al-istikbaar
wa gabul al-charaf, al-tawaaduʼ.
13 Al-yurudd fi l-kalaam gubbaal ma yasmaʼah
yiwassif nifaakhah wa eebah.
14 Al-galib al-murtaah yahmal al-marad
wa laakin al-galib al-haznaan, yaatu yichajjiʼah ?
15 Al-faahim le l-maʼrafa yalgaaha
wa l-hakiim kula yifattichha.
16 Hadiiyat al-insaan tisahhil leyah derbah
wa maʼa l-kubaaraat kula, hi tigaabilah.
17 Al-yihajji awwal,
al-naas yahsubu indah hagg
wa laakin wakit gabiilah yihajji,
yikaddibah.
18 Amʼiyeedaat tiwaggif al-huraaj
wa tihaajiz ambeenaat al-chudaad.
19 Zaʼal akhuuk zariibe beenah wa beenak
wa l-huraaj yagfil galbah minnak.
20 Min kalaam khachmah,
al-insaan yamla batnah
wa yachbaʼ min natiijat lisaanah.
21 Al-lisaan yijiib al-moot wa l-haya.
Al-yihibb al-kalaam yilhammal natiijtah.
22 Al-ligi zooja ligi al-kheer
wa l-mara niʼma min Allah.
23 Al-fagri yachhad be kalaam layyin
wa laakin al-khani yurudd be kalaam jafi.
24 Akheer indak rafiig
yihibbak ziyaada min akhuuk
min indak rufgaan katiiriin
al-yudurruuk.
1 Yeḛ gə́ unda rəa ŋgərəŋ lé
Saŋg né gə́ lelee-yeḛ ya ba,
Yeḛ ar mée ḭ səa jugugu dɔ nékəmkàr gə́ rara kara’g tɔ.
2 Mbə-dəw lé ra rɔlel dɔ gosonégər’g el,
Nérɔlel ləa lé to mba riba dɔ takə̰jije ləa gə́ raga.
3 Loo gə́ njemeeyèr ree keneŋ lé
Koo na̰ gə́ né el ree keneŋ tɔ,
Loo gə́ ta rɔkul teḛ ndá
Rɔkul gə́ boo orè gée tɔ.
4 Taje gə́ teḛ ta dəw’g lé
To asəna gə mán gə́ uru bèe ləm,
Ŋgira kəmkàr lé kara
To asəna gə kəm-rəw-mán gə́ mán uba keneŋ tir-tir bèe ləm tɔ.
5 Loo-gaŋg-rəwta lé maji koo njemeeyèr gə́ né
Mba kila ne ta dɔ njemeekarabasur’g lé bèe el .
6 Tapa mbə lé ree gə takɔl ləm,
Tea kara ɓar rɔ ləm tɔ.
7 Tapa mbə lé to gin tuji-boo ləa ləm,
Tapeaje lé tel to gum kwá ləm tɔ.
8 Tapaje lə njekunda nani lé to asəna gə nésɔ gə́ lel ləm,
D’aw saar teḛ rudu ŋgan siḭje’g ləm tɔ.
9 Yeḛ gə́ ra kula ləa gə jiŋgaombadə lé
Yeḛ to ŋgoko̰ njetuji né.
10 Ri Njesigənea̰ lé to gad-kəi-kaar-kɔgərɔ,
Njemeekarabasur aḭ iya rəa keneŋ si ne gə meekulɔm.
11 Nébao lə bao lé
To asəna gə ɓee-boo ləa gə́ siŋgá tɔ,
Gə goo takə̰ji ləa lé
Yeḛ ée asəna gə ndògo-bɔrɔ gə́ ḭ gə́ tar yaa̰ bèe.
12 Kédé ɓa kar tuji gə́ boo teḛ ɓəi lé
Dəw ti rəa mée’g,
Nɛ kula dɔ kédé ɓa rɔnduba orè gée ɓəi.
13 Dəw gə́ ila ta’g ɓad ɓa oo ginee ɓəi lé
Ra némbə ar rɔkul dəb ne dəa’g.
14 Takə̰ji lə dəw lé gədee dan rɔko̰’g,
Nɛ dəw gə́ rəa gaḭ ges lé see a gəd rəa to gə́ ban wa.
15 Mee njegosonégər lé iŋga négər ləm,
Mbi njékəmkàrje lé saŋg négər ləm tɔ.
16 Nékarnoji lə dəw lé ar rəw-kabee to ne tag bə̰dəŋ nea̰’g ləm,
Aree iŋga ne loo teḛ no̰ dəwje gə́ boo’g ləm tɔ.
17 Yeḛ gə́ pata ləa kédé loo gaŋg rəwta’g lé
D’oo gə́ ta gə́ tɔgərɔ,
Nɛ yeḛ gə́ njeta ləa ree pa kea̰ ndá
D’ur gelee maji tɔ.
18 Ra né to gə́ tḛ́ bèe ar takɔlje unda ne lɔd ləm,
Gaŋ ne rəwta mbuna njésiŋgamoŋje’g ləm tɔ.
19 Gɔl ŋgako̰ na̰je gə́ tḭ na̰ lé
Kədərə yaa̰ unda gɔl ɓee-boo ləm,
Takɔlje lə dee kara
To asəna gə pəgərə-larje gə́ ta kəi-gad’g lə mbai ləm tɔ.
20 Kandə ta gə́ teḛ ta dəw’g lé
Ar nésɔ as darəa nag-nag,
Taje gə́ yeḛ pa lé
La səa aree si ne kəmba.
21 Kandə ta gə́ teḛ ta dəw’g lé
Askəm tel to nésikəmba ləa ləm gə gel yée ləm tɔ,
Yeḛ gə́ ndigi ta yaa̰ lé a koo keán tɔ.
22 Yeḛ gə́ iŋga dené lé iŋga né gə́ maji,
To noji gə́ Njesigənea̰ ɓa wa səa ya.
23 Njendoo lé ra ndòo ɓa kwɔi ne né,
Nɛ bao lé ila ta’g gə ta gə́ kədərə.
24 Dəw gə́ baokuraje ləa bula lé
Tel to némeeko̰ ləa,
Nɛ baokura gə́ ɔm səi na̰’d sad lé
Unda ŋgokɔḭ tɔ.
