Amsaal aakhariin hana Suleymaan
1 Wa dool kula amsaal Suleymaan al-lammoohum rujaal Hizkhiiya malik Yahuuza.
2 Majd al-Rabb gaaʼid fi sirrah
wa majd al-muluuk gaaʼide fi l-sirr al-yakchufuuh.
3 Al-sama baʼiide wa l-ard ariide
wa fikirt al-muluuk kula ma akiide.
4 Amrug al-wasakh min al-fudda
wa be da, al-sayyaakhi yasnaʼ beeha maaʼuun sameh.
5 Amrug al-aasi min jamb al-malik
wa be da, mulkah yasbit fi l-adaala.
6 Ma tikoolif giddaam al-malik
wa ma tiwassif nafsak fi ust al-kubaaraat.
7 Akheer yuguulu leek : «Taʼaal foog hini»
min yiʼayyubuuk giddaam al-masʼuul.
8 Ma tissaʼjal wa tikallim fi l-chariiʼa
be l-chaafatah eenak.
Tisawwi chunu
kan fi l-akhiir khasiimak yikhajjilak ?
9 Hill muchkiltak maʼa jaarak
wa laakin ma tamrug achiir al-aakhariin.
10 Achaan kan simʼooh,
yiʼayyubuuk.
Wa kalaamak al-marag min khachmak,
ma yigabbil.
11 Al-kalaam al-naafiʼ al-hajjooh fi waktah,
da misil barraad hana dahab
fi sufra hana fudda.
12 Luwaamit al-hakiim
fi adaan al-yasmaʼ al-kalaam
akheer min chinif aw khaatim
hana dahab saafi.
13 Al-mursaal al-indah amaan le l-yirassuluuh
hu misil al-buruuda fi wakt al-gatiʼ.
Hu yibarrid jisim siyaadah.
14 Al-gaal kalaam wa ma tammaah
misil al-matar al-chaal wa ma sabba.
15 Tuul al-ruuh, yikhayyir fikir al-masʼuul
wa l-kalaam al-halu, yaksir al-adum.
16 Kan ligiit asal, aakul minnah al-yitimmak
achaan ma tachbaʼ minnah ziyaada wa baʼadeen yigaddifak.
17 Ma tikattir machiik le beet rafiigak
achaan hu yachbaʼ minnak wa baʼadeen yakrahak.
18 Al-yachhad be kidib fi akhuuh
hu misil safaroog aw seef aw nuchchaab tariin.
19 Amaan al-khaayin fi yoom al-diige
hu misil sinn al-machguuga wa l-rijil al-maksuura.
20 Al-khine jamb al-haznaan
misil taglaʼ khalag al-naadum al-bardaan
wa tusubb fi l-uwaara taʼaam.
21 Kan aduuk jiiʼaan, antiih yaakul
wa kan atchaan, antiih yachrab.
22 Wa be da, al-eeb yakurbah
wa yabga misil jamur al-sabbooh fi raasah
wa Allah yikaafiik be l-kheer.
23 Al-zaggaay al-taji min al-wati
tijiib al-matar
wa l-lisaan al-yakchif al-sirr
yijiib al-khatar.
24 Akheer taskun wiheedak fi raas beetak
min tiʼiich maʼa l-mara al-tikhaalifak.
25 Al-khabar al-halu al-jaayi min baʼiid
misil al-almi al-baarid
fi lisaan al-ayyaan.
26 Kan al-saalih yikhassid be haal al-aasi,
da misil rahad almi al-yatlaf
wa een almi al-tiʼaffin.
27 Ma waajib taakul al-asal be katara
wa ma waajib tidoor al-naas yicharrufuuk fi kulla wakit.
28 Al-raajil al-ma yamluk nafsah,
hu misil madiina al-ma indaha durdur yahmiiha.
1 Aa ooje, gosota-kəmkàrje lə Salomo̰ gə́ dəwje lə Ejekias, mbai gə́ Juda lé tɔs dee na̰’d raŋg ya tɔɓəi.
Ta kəmkàrje ɓəd-ɓəd
2 Rɔnduba lə Ala to mba kiya dɔ néje gə́ kiya,
Rɔnduba lə mbaije to mba saŋg gin néje mba gər.
3 Dara gə́ to tar sab ləm, kuru lə naŋg gə́ gə naŋg ləma,
Gə meḛ mbaije ləm tɔ lé dum gər ya.
4 Ɔr siḭ larnda kédé ɓa
Njelḛ̀ né a kiŋga jo larnda gə́ àr ŋgad-ŋgad ɓəi.
5 Ɔr njemeeyèr no̰ mbai’g ɓa
Kalimbai ləa a to njaŋg gə goo néra gə́ gə dɔ najee ɓəi tɔ.
6 Maji kari unda dɔi tar no̰ mbai’g el ləm,
Maji kari aar loo-si dəwje gə́ boo’g el ləm tɔ .
7 Kar dee d’ulai pana: Al gə́ kédé nee ɓa
Maji unda kar dee d’ila rɔkul dɔi’g no̰ dəw gə́ boo’g
Gə́ i ée gə kəmi lé.
8 Maji kari ḭ rad aw gə dəw loo-gaŋg-rəwta’g el,
Nà banelə gée gə́ gogo i a gər né gə́ kəm ra el
Loo gə́ mari a kila boo-rɔkul dɔi’g.
9 Ɔr ta ləi gə́ i aw ne gə mari gə ta mba taa ne dɔi,
Nɛ maji kari riba dɔ ta lə mari gə́ to loo-kiya’g el,
10 Nà banelə loo gə́ yeḛ oo taree ndá
Yeḛ a kila rɔkul dɔi’g,
Kar ri gə́ majel gə́ ila dɔi’g lé a kɔr el.
11 Ta gə́ dəw pa gə goo rəbee lé
To asəna gə larlɔr gə́ ndaji ne kandə kag
Gə́ d’ɔm mee ŋgon karè’d
Gə́ ra gə larnda bèe.
12 Ta gə́ njekəmkàr pa ne gə dəw gə́ ur mbia oo ta lé
To asəna gə mbaiŋgira larlɔr ləm, gə néma̰d gə́ ra gə larlɔr gə́ àr ŋgad-ŋgad bèe ləm tɔ.
13 Njekaḭkula gə́ to majikoji lé
To asəna gə kul lə ndi kwɔji gə́ naḭ kinja kó’g bèe mbata lə njekulá lé,
Yeḛ gɔl mee ɓéeje aree to ne lɔm.
14 Dəw gə́ ti rəa gə mḭdé ba dɔ nénoji gə́ yeḛ ɓa ar dəwje lé
To asəna gə kil lə ndi gə lel gə́ ula lal mán ndi bèe.
15 Kar oŋg ḭ səi kalaŋ el ɓa gə́ kuma̰ ndəd ne mbai ləm,
Ta gə́ kul yururu ɓa askəm təd siŋga dəw ləm tɔ.
16 Ɓó lé i iŋga ubu tə̰ji ndá o̰ aree asi gə́ kas ba ɓa
Nà banelə məəi a kɔsi ŋgug kari tɔmé.
17 Maji kari ŋgəŋ ta teg-teg ta kəi’g lə njeboatakəi ləi el,
Nà banelə i a kasee nag-nag karee ḛjii bəḭ-bəḭ.
18 Dəw gə́ gaŋgta badə-badə ɔm ta njeboatakəi’g ləa lé
To asəna gə gòl ləm, gə kiambas ləma, gə kandə ɓandaŋg gə́ adə njal-njal ləm tɔ.
19 Kɔm məəi dɔ njendɔji pɔdɔdɔ’g ndɔ néurti’g lé
To asəna gə ŋgaŋ dəw gə́ təd ləm,
Gə gɔlee gə́ unda ndolè bèe ləm tɔ.
20 Kɔs pa rɔlel kar dəw gə́ kəmee to ndòo lé
To kára ba asəna gə kɔr kubu rɔ’g ndɔ gə́ kul o̰ ləm,
Gə kɔm mán-nduú gə́ mas dɔ sigiri’g ləm tɔ.
21 Ɓó lé ɓó tɔl njeba̰ ləi ndá
Aree muru o̰ ləm,
Ɓó lé kṵdaman tɔlee kara
Aree mán ai ləm tɔ .
22 Mbata loo gə́ i ra togə́bè ndá
To asəna gə kɔr pər gə́ uba ɔm dəa’g,
Tɔɓəi Njesigənea̰ a kari née ɓəi.
23 Lel gə́ ḭ dɔgel lé ree gə ndi ləm,
Ndo̰ gə́ pata gə́ to loo-kiya’g lé
Ar kəm maree tel wagəsa ləm tɔ.
24 Kisi kəi-kobo’g lé ɓa
Maji unda korè na̰ gə dené gə́ njetar mee kəi gə́ maji’g.
25 To gə́ mán gə́ kul yururu lel ta dəw gə́ dao’g lé
Ta gə́ maji gə́ ḭ ɓee gə́ əw’g kara to togə́bè tɔ.
26 To gə́ kəm-rəw-mán gə́ bugulu ləm, gə ŋgira-mán gə́ ɓeb ləm tɔ lé
Njemeekarabasur gə́ unda ndolè no̰ njemeeyèr’g lé to togə́bè tɔ.
27 Ko̰ ubu tə̰ji yaa̰ lé to maji sur el,
Nɛ saŋg rɔnduba lə njé gə́ raŋg lé yee ɓa gə́ nériɓar.
28 Dəw gə́ to dəw dɔ rəa el lé
To asəna gə ɓee-boo gə́ deḛ tuji ndògo-bɔrɔ ləa d’aree godo.
