1 Al-raajil al-fakko adaanah
wa gaaʼid yigawwi raasah,
yinrahik marra waahid
wa battaan ma yalga ilaaj.
2 Kan al-saalih yanjah,
al-chaʼab yafraho
laakin kan al-aasi yahkim,
al-chaʼab yaguntu.
3 Al-yihibb al-hikma yifarrih abuuh
wa laakin al-yamchi le l-charaamiit yiwaddir maalah.
4 Al-malik al-yahkim be l-adaala yaʼamir baladah
wa l-yikattir al-miiri fi chaʼabah yidammirha.
5 Al-yukhuchch rafiigah be kalaam halu,
da misil yukujj charak tihit rijileenah.
6 Isyaan al-raajil al-fasil da misil charak
wa laakin al-saalih yiragrig wa yafrah.
7 Al-saalih yaʼarif huguug al-daʼiifiin
wa laakin al-aasi ma yidoor yaʼarifhum.
8 Al-chammaatiin yigawwumu al-fitne fi l-hille
wa laakin al-induhum hikma yibarrudu al-zaʼal.
9 Kan al-hakiim yagood fi l-chariiʼa didd al-munaafikh
hu ma yalga raaha
achaan al-munaafikh yazʼal
wa yichchammat.
10 Kattaaliin al-dimam yakraho al-raajil al-tamaam
wa laakin al-adiiliin yahmu hayaatah.
11 Al-matmuus yuguul kula kalaam galbah
wa laakin al-hakiim yisabbit nafsah.
12 Al-haakim kan yukhutt adaanah le l-kalaam al-kidib,
kulla masaaʼiilah yabgo fasliin.
13 Al-daʼiif wa l-zaalim humman sawa sawa
achaan Allah bas antaahum al-haya.
14 Al-malik al-yahkim le l-masaakiin be l-hagg,
mulkah yuduum ila l-abad.
15 Al-darbe wa l-luwaama yijiibu al-hikma
wa laakin al-ma muʼaddab yiʼayyib ammah.
16 Kan kitro al-aasiyiin, yaktaro al-zunuub
wa laakin al-saalihiin yichiifu wagiʼiinhum.
17 Addib wileedak achaan talga raaha
wa nafsak tinmali be l-farha.
18 Al-chaʼab kan ma induhum ruʼya le l-mustakhbal,
ma induhum huduud.
Wa laakin mabruuk
le l-yahfado wasaaya Allah.
19 Ma tiʼaddib al-abid be l-kalaam bas.
Hu yafham wa laakin ma yitabbig.
20 Akheer tukhutt achamak fi l-matmuus
min al-naadum al-yurudd ajala bala fikir.
21 Ma tijalliʼ abdak min hu sakhayyar
achaan fi l-akhiir, hu yaʼasaak.
22 Al-zaʼʼaal yijiib al-huraaj
wa siid al-khadab yikattir al-fasaala.
23 Al-yiʼazzim nafsah, yarmuuh
wa l-yimaskin nafsah, yicharrufuuh.
24 Rafiig al-sarraag adu nafsah.
Yaʼarif al-ikhaab wa be da kula, yilabbid al-jariime.
25 Al-khoof min al-insaan, da misil charak.
Wa laakin Allah yahfad al-yitwakkal aleyah.
26 Naas katiiriin yifattuchu rida al-malik
wa laakin Allah bas al-haakim fi l-naas.
27 Al-saalihiin yiharrumu al-zulum
wa l-aasiyiin yiharrumu al-derib al-adiil.
1 Dəw gə́ kəm kar dee ndaŋgee nɛ yeḛ uba gwɔbkelkwɔi lé
A təd njigi-njigi gə́ léegəneeya kar loo gɔlee a godo.
2 Loo gə́ njémeekarabasurje d’ḭ dɔ maree’d gə́ kédé-kédé ndá
Koso-dəwje d’isi dan rɔlel’g,
Loo gə́ njemeeyèr o̰ ɓee ndá
Koso-dəwje tila meḛ dee pugudu-pugudu .
3 Dəw gə́ unda kəmkàr dan kəmee’g lé
Rɔ bɔbeeje lelee,
Nɛ yeḛ gə́ ŋgəŋ rɔ kaiya-denéje’g lé
Sané némajije ləa kad-kad.
4 Mbai lé ar ɓee to njaŋg gə goo néra gə́ gə dɔ najee,
Nɛ yeḛ gə́ taa né gə́ taa négədɓee gə́ gə dɔ najee el lé tuji ne ɓee gə́ tuji.
5 Dəw gə́ bɔr bèl maree lé
Iya ne gum loo-tila-gɔlee’g
6 Loo ra majel lə dəw gə́ njemeeyèr lé gum to keneŋ,
Nɛ njemeekarabasur ɔs pa rɔlel ləm, al rəa ləm tɔ.
7 Njemeekarabasur gər gin ta lə njéndooje,
Nɛ njemeeyèr lé gər gin né kára el.
8 Njékula sul dɔ loo’gje lé d’ula pər mee ɓee-boo’g,
Nɛ njékəmkàrje ɓa d’ar oŋg wəi bèm.
9 Ɓó lé dəw gə́ njekəmkàr aw gə mbə-dəw loo gaŋgta’g ndá
Lé yeḛ ra oŋg əsé kogo kara
Yeḛ a ra pi ɓó a kiŋga meelɔm el.
10 Dəwje gə́ ta kila məs wa dɔ dee lé
D’ə̰ji dəw gə́ njera né gə goo rəbee bəḭ-bəḭ,
Nɛ dəwje gə́ njéra nédanaje lé
D’aa dəa kər-kər.
11 Mbə-dəw rab oŋg ləa lai raga ndəgəsə,
Nɛ njekəmkàr lé tɔ mée dɔ kea̰’g gaa-gaa.
12 Loo gə́ yeḛ gə́ njeko̰ɓee ur mbia gèŋ dɔ taŋgɔmje’g ndá
Kuraje ləa lai to njémeeyèrje tɔ.
13 Njendoo, deḛ gə njebuguru d’as na̰,
Nɛ Njesigənea̰ ɓa to njekar kəm dee inja joo bɔr.
14 Mbai gə́ gaŋg rəwta lə njéndooje gə goo rəbee lé
Kalimbai ləa a to njaŋg gə́ kédé-kédé.
15 Ndəi ləm, gə takwɔji-kəmkàr ləm tɔ lé ar kəm dəw àr,
Nɛ ŋgon gə́ d’yá̰ gə́ kya̰ lé ila rɔkul dɔ kea̰je’g.
16 Loo gə́ njémeeyèrje d’ḭ dɔ maree’d gə́ kédé-kédé ndá
Kaiya kara ḭ dɔ maree’d gə́ kédé-kédé tɔ,
Nɛ njémeekarabasurje d’a kaa koso lə dee gərərə.
17 Wɔji ŋgoni kəmkàr ndá
Yeḛ a kar məəi oso naŋg po̰ ləm,
A kar rɔlel taa məəi pəl-pəl ləm tɔ.
18 Loo gə́ ndərta lə njéteggintaje godo ndá
Koso-dəwje d’aw kori-kori,
Nɛ rɔlel nai gə yeḛ gə́ aa dɔ godndu kər-kər.
19 Ɓər lé taje gə́ pa goo kára ba ɓa dəw a kwɔjee ne kəmkàr el,
Lé yeḛ gər ginee kara a ila koji dɔ’g el.
20 Ɓó lé i oo dəw gə́ pata kalaŋ-kalaŋ lal kḛji gintaje ləa ndá
Né gə́ i askəm kunda məəi yel dɔ’g gə mba kiŋga rɔ mbə-dəw’g lé ur dɔ kea̰’g ya.
21 Ŋgonjelookisi gə́ d’unee gə kasee ba d’odee gə goo rəbee lé
Gée gə́ gogo lé yeḛ oo rəa gə́ ŋgon meḛ dee.
22 Dəw gə́ njeoŋ ɔs gel takɔl ləm,
Njemeekḭ jugugu lé ra ne kaiyaje bula ləm tɔ.
23 Beelé lə dəw lé aree oso kul,
Nɛ yeḛ gə́ ula dəa aw yururu ndá iŋga rɔnduba.
24 Dəw gə́ orè na̰ dɔ né’g gə njeɓogo lé
To njeba̰ lə kankəmrea-yeḛ ya,
Yeḛ oo ta ndɔl ya nɛ yeḛ riba dɔ né kára kara gə́ raga el.
25 Ɓəl dəwje lé to gə́ gum,
Nɛ yeḛ gə́ ɔm mee jəb-jəb dɔ Njesigənea̰’g lé a si lɔm.
26 Dəwje bula saŋg loo taa kəm njeko̰ɓee,
Nɛ Njesigənea̰ ɓa to njekɔrkəmta lə nana kara gə goo rəbee.
27 Dəw gə́ njera nékori-kori lé
To né gə́ mina̰ kəm njémeekarabasurje’g ləm,
Yeḛ gə́ rəw-kabee to danasur lé
To né gə́ mina̰ kəm njémeeyèrje’g ləm tɔ.
