Sanhariib malik Achuur hajam Yahuuza
1 Wa baʼad Hizkhiiya kammal kulla l-khidme di be amaan, Sanhariib malik balad Achuur hajam al-mudun al-gawiyiin hana mamlakat Yahuuza le yichiilhum. 2 Wakit Hizkhiiya irif kadar Sanhariib indah niiye le yihaarib Madiinat al-Khudus, 3 hu achchaawaro maʼa masaaʼiilah wa furraasah le yadfunu kulla uyuun al-almi al-gaaʼidiin barra min al-madiina. Wa humman saaʼadooh. 4 Wa naas katiiriin marra waahid lammo wa dafano uyuun almi wa l-majra al-yijiib almi al-balad achaan gaalo : «Maala muluuk balad Achuur yaju wa yalgo almi be ziyaada ?» 5 Wa Hizkhiiya chadda heelah wa addal kulla durdur al-hille al-mukassar wa gawwam buyuut tuwaal hana muraakhaba. Wa bana durdur jadiid barra min durdur al-madiina wa gawwa durdur al-difaaʼ al-sammooh Millu al-fi madiinat Dawuud. Wa sanaʼ silaah wa darag be katara.
6 Wa Hizkhiiya khatta kubaaraat al-askar fi raas al-chaʼab wa lamma maʼaahum fi l-nagaʼa jamb khachum baab al-madiina. Wa chajjaʼaahum wa gaal : 7 «Abgo chudaad wa fahaliin ! Ma takhaafo wa la tinbahtu giddaam malik balad Achuur wa giddaam al-askar al-katiiriin al-maʼaayah. Achaan al-maʼaana akbar min al-maʼaayah ! 8 Al-malik da indah maʼaayah naas bas wa laakin aniina indina maʼaana Allah Ilaahna al-yafzaʼna wa yihaarib leena.» Wa kalaam Hizkhiiya malik mamlakat Yahuuza da chajjaʼ kulla l-chaʼab.
Sanhariib haddad Hizkhiiya wa naasah
9 Wa baʼad da, wakit Sanhariib malik balad Achuur wa kulla askarah gaaʼidiin fi hillit Lakiich, hu gamma rassal murassaliin le Hizkhiiya malik mamlakat Yahuuza wa le kulla l-chaʼab al-gaaʼidiin fi Madiinat al-Khudus. Wa kubaaraathum gaalo leehum : 10 «Daahu kalaam Sanhariib malik balad Achuur. Hu gaal : ‹Intu atwakkaltu ale yaatu wa gaʼadtu fi Madiinat al-Khudus fi wakit al-hisaar ? 11 Hizkhiiya gaaʼid yukhuchchuku wa yaktulku be l-juuʼ wa l-atach. Wa hu gaaʼid yuguul leeku : “Allah Ilaahna yinajjiina min iid malik balad Achuur !” 12 Laakin da Hizkhiiya bas al-haddam al-bakaanaat al-aaliyiin wa l-madaabih hana ibaadat Allah ! Wa hu sawwa misil da achaan yidoor naas balad Yahuuza wa sukkaan Madiinat al-Khudus yasjudu wa yiharrugu bakhuur fi madbah waahid bas.
13 «‹Ma simiʼtu be l-cheyy al-sawweenaah ana wa juduudi muluuk balad Achuur le kulla chuʼuub al-ard ? Hal ilaahaat umam al-buldaan dool gidro najjo buldaanhum min iidi ana walla ? 14 Min kulla ilaahaat al-umam al-juduudi dammaroohum, yaatu al-gidir najja chaʼabah min iidi ? Wa be da, hal ilaahku intu yagdar yinajjiiku min iidi ana walla ? 15 Wa hassaʼ da, khalli Hizkhiiya ma yakdib leeku wa la yukhuchchuku. Ma tisaddugu kalaamah achaan ma fi ilaah hana ayyi umma walla mamlaka al-gidir yinajji chaʼabah min iidi ana walla min iid juduudi. Wa be da, ilaahaatku kula ma yagdaro yinajjuuku min iidi ana !›»
16 Wa murassaliin malik Sanhariib taabaʼo fi kalaamhum didd Allah al-Rabb wa didd Hizkhiiya abdah. 17 Wa l-malik Sanhariib kula katab jawaabaat al-ayyar fooghum Allah Ilaah Bani Israaʼiil wa gaal : «Misil kulla ilaahaat umam al-buldaan ma gidro najjo chaʼabhum min iidi, ilaah Hizkhiiya kula ma yagdar yinajji chaʼabah min iidi.» 18 Wa murassaliin Sanhariib yihajju be hiss aali be lukhkha hana Bani Yahuuza le chaʼab Madiinat al-Khudus al-gaaʼidiin fi l-durdur achaan yikhawwufuuhum wa yirajjufuuhum le yagdaro yichiilu al-madiina. 19 Wa humman gaaʼidiin yihajju be Ilaah Madiinat al-Khudus misil hu waahid min al-ilaahaat hana chuʼuub al-ard, al-sanaʼaahum al-insaan.
Allah najja Madiinat al-Khudus
20 Wa l-malik Hizkhiiya wa l-nabi Ichaʼya wileed Ammuus gammo chahado Allah fi chaan kalaam al-murassaliin dool. Wa sarakho le l-Rabb achaan yafzaʼhum. 21 Wa khalaas, Allah rassal malak wa dammar kulla l-rujaal al-furraas wa l-kubaaraat wa l-khuyyaad al-fi l-muʼaskar hana malik balad Achuur. Wa khalaas, malik balad Achuur gamma gabbal baladah be eeb. Wakit wisil hinaak, macha le beet ilaahah wa waahidiin min iyaalah halaalah macho waraayah wa katalooh be l-seef.
22 Wa be misil da, Allah najja Hizkhiiya wa sukkaan Madiinat al-Khudus min iid Sanhariib malik balad Achuur wa min kulla udwaanhum al-aakhariin. Wa antaahum al-raaha min kulli jiihe. 23 Wa naas katiiriin yijiibu hadaaya le Allah fi Madiinat al-Khudus wa hadaaya khaaliyiin le Hizkhiiya malik mamlakat Yahuuza. Wa min al-wakit da, usum Hizkhiiya bigi aali wa mukarram giddaam kulla l-umam.
Nihaayat hukum Hizkhiiya
24 Wa fi l-wakit da, Hizkhiiya mirid marad chadiid lahaddi gariib yumuut. Wa chahad Allah wa hu anta alaama al-tadman leyah al-chifa. 25 Wa laakin Hizkhiiya ma chakar Allah le l-kheer al-hu sawwaah leyah achaan hu astakbar. Wa be sabab da, Allah khidib leyah hu wa le balad Yahuuza wa Madiinat al-Khudus. 26 Wa baʼad da, Hizkhiiya wa sukkaan Madiinat al-Khudus maskano nufuushum min al-istikbaar. Wa be da, Allah ma nazal khadabah fooghum fi muddit hayaat Hizkhiiya.
27 Hizkhiiya indah maal wa charaf katiir marra waahid. Wa bana makhaazin le l-fudda wa l-dahab wa l-hujaar al-khaaliyiin wa l-dukhkhaan wa l-darag wa l-khumaam al-khaali. 28 Wa battaan bana makhaazin al-yusubbu foogah intaaj al-gameh wa khamar wa dihin. Wa bana door le l-bahaayim wa zaraayib le l-khanam. 29 Wa bana leyah hillaal wa indah khanam wa bagar katiir achaan al-Rabb antaah maal katiir marra waahid. 30 Wa da Hizkhiiya bas al-dafan uyuun almi Gihuun wa nakat hafiir le yiwaddi almiihum kharib daakhil madiinat Dawuud. Wa Hizkhiiya najah fi kulla cheyy al-gaaʼid yisawwiih.
31 Wa yoom waahid, kubaaraat balad Baabil rassalo naas le yiʼakkudu min al-ajaayib al-bigo fi l-balad di. Wa laakin wakit ziyaarithum, al-Rabb khallaah le Hizkhiiya wiheedah achaan yijarribah wa yaʼarif kulla cheyy al-fi galbah.
32 Wa l-baagi min amal Hizkhiiya wa amaanah le l-Rabb maktuubiin fi kitaab muluuk Bani Yahuuza wa Bani Israaʼiil wa battaan fi kitaab Ruʼyat al-nabi Ichaʼya wileed Ammuus. 33 Wa Hizkhiiya maat wa lihig abbahaatah wa dafanooh gariib le l-derib al-taaliʼ ale khubuur zurriiyit Dawuud. Wa fi mootah, kulla naas balad Yahuuza wa sukkaan Madiinat al-Khudus charrafooh. Wa wileedah Manassa hakam fi badalah.
Sa̰kɛrib gə́ to mbai gə́ Asiri lé rɔ gə Juda
1 Goo néje’g neelé gə goo néra gə́ gə gonkoji lé ndá Sa̰kɛrib, mbai gə́ Asiri ur mee ɓee’d gə́ Juda, yeḛ aḭ dɔ ɓee-booje gə́ d’ila ndògo-bɔrɔ gugu ne dɔ dee lé ndá, yeḛ wɔji kwɔji gə mba taa dee. 2 Loo gə́ Ejekias oo to gə́ Sa̰kɛrib ree gə mba rɔ gə Jerusalem ndá 3 yeḛ mbo̰ ŋgan-mbaije ləa gə bao-rɔje ləa gə́ to njésiŋgamoŋje dɔ na̰’d wɔji sə dee ta mba kar dee d’udu kəm-rəw-manje gə́ to gir ɓee-boo’g raga lé jigi-jigi, deḛ ndigi səa dɔ takə̰jije’g ləa ya tɔ. 4 Koso-dəwje gə́ mbo̰ dɔ na̰ lé d’udu kəm-rəw-manje lai ləm, gə kəm-rəw-ŋgo̰-ma̰ gə́ ḭ naŋg aḭ teḛ mee ɓee’g lé ləm tɔ. Deḛ pana: See gə mba ɗi ɓa loo gə́ mbaije gə́ Asiri ree ndá d’a kiŋga mán gə́ aḭ kuji-kuji wa.
5 Ejekias wa rəa kɔgərɔ, yeḛ tel gɔl ndògo-bɔrɔ gə́ təd lé aree ḭta aw njal teḛ kaar kəije gə́ duu dɔ loo ləm, yeḛ tel unda ndògo-bɔrɔ gə́ raŋg gir loo gə́ raga, ar Milo gə́ to dan mee ɓee-boo’g lə Dabid lé ŋgəŋ ləma, tɔɓəi yeḛ wa dɔ gɔl nérɔje bula yaa̰ gə dərje ləm tɔ. 6 Yeḛ unda ɓé-njérɔje dɔ koso-dəwje’g ləm, gə yeḛ mbo̰ dee rəa’g tarəwkɔg’d lə ɓee-boo ləm tɔ. Yeḛ ula ta meḛ dee’g pana:
7 Maji kar sí waje rɔ sí kɔgərɔ ləm, waje diŋgam meḛ sí’g ləm tɔ. Ɓəlje el ləm, ndəbje no̰ mbai’d gə́ Asiri lé el əsé no̰ njérɔje gə́ bula digi-digi’d gə́ d’aw səa lé el ləm tɔ mbata yeḛ gə́ aw sə síjeḛ lé ur dɔ deḛ gə́ d’aw səa-yeḛ’g ya. 8 Kea̰-yeḛ to kag ji dəw ba, ka̰ síjeḛ lé to Ala lə sí gə́ Njesigənea̰ gə́ a la sə sí ləm, a rɔ mbata lə sí ləm tɔ.
Koso-dəwje lé d’ɔm meḛ dee dɔ taje gə́ Ejekias, mbai gə́ Juda pa lé ya.
Sa̰kɛrib ula kula ar dəwje gə́ Jerusalem d’oo ta ləa
9 Gée’g gogo ndá Sa̰kɛrib, mbai gə́ Asiri ula kuraje ləa Jerusalem, loo gə́ yeḛ nai no̰ ɓee gə́ Lakis gə bao-rɔje ləa ndá, yeḛ ula dee rɔ Ejekias, mbai gə́ Juda’g ləm, gə rɔ Judaje gə́ d’isi Jerusalem ləm tɔ, ar dee d’ula dee pana: 10 Sa̰kɛrib, mbai gə́ Asiri lé pa togə́bè pana: See ɗi ɓa seḭ ɔmje meḛ sí dɔ’g ɓa naije ne Jerusalem dan néurti’g togə́bè wa. 11 See Ejekias su kəm sí gə mba kɔm sí ne ta yoo’g gə ta ɓoo-boo’g gə ta kṵdaman’g loo gə́ yeḛ pana: Ala lə sí gə́ Njesigənea̰ a kɔr sí ji mbai gə́ Asiri’g lé el wa. 12 See to yeḛ Ejekias nee ya ɓa tuji dɔ loo gə́ ndəw gə nékinjanéməsje lə Njesigənea̰ lé el wa. See to yeḛ nja ɓa un ndia ar Judaje gə njé gə́ Jerusalem pana: Seḭ ɓa yḛ̀ loo-nékinjaməs gə́ kára ba ya ɓa a k’undaje barmba nea̰’g gə mba tuuje néje gə́ ə̰də sululu dɔ’g lé el wa. 13 See seḭ gərje né gə́ ma gə bɔmje-je n’raje gə dəwje lai gə́ mee ɓeeje gə́ raŋg lé el wa. See magəje lə ginkoji dəwje gə raŋg gə́ mee ɓeeje’g neelé d’askəm taa ɓee lə dee jim’g wa. 14 Mbuna magəje’g lə ginkoji dəwje gə raŋg lai gə́ bɔmje d’ar dee d’udu guduru lé see yee gə́ ra ɓa taa dɔ dəwje ləa jim’g wa, ɓa Ala lə sí-seḭ ŋga ɓa a ree kɔr sí jim’g wa. 15 Maji kar sí arje Ejekias su kəm sí el ləm, maji karee ndɔr sí gée’g togə́bè el ləm tɔ. Maji kar sí ɔmje meḛ sí dəa’g el. Mbata magə lə ginkoji gə́ rara əsé ɓeeko̰ gə́ rara gə́ askəm kɔr dəwje ləa jim’g əsé ji bɔmje’g lé godo ŋga, ɓəd ɓəi ɓa Ala lə sí ŋga ɓa see a kɔr sí jim’g wa.
16 Kuraje lə Sa̰kɛrib pata gə́ raŋg ya tɔɓəi d’ɔs ne ta lə Njesigənea̰ Ala lé rəw ləm, gə ta lə Ejekias, kura ləa kara rəw ləm tɔ.
Sa̰kɛrib ɔs ta lə Njesigənea̰ rəw
2Mb 19.14-19, Esa 37.14-2017 Yeḛ ra maktub kula sul kɔs ne ta lə Njesigənea̰ Ala lə Israɛlje rəw pa ne togə́bè pana: To gə́ magəje lə ginkoji dəwje gə raŋg gə́ raŋg d’askəm kɔr dəwje lə dee jim’g el lé Ala lə Ejekias kara a kaskəm kɔr dəwje ləa jim’g el tɔ.
18 Kuraje lə Sa̰kɛrib ra né gə ndu dee gə́ boi wəl gə ta koji Judaje gə mba kɔm ne ɓəl gə ta kunda bala tigi-tigi dɔ koso-dəwje gə́ Jerusalem gə́ d’isi dɔ ndògo-bɔrɔ’g ləm, gə mba taa ne ɓee-boo lé ləm tɔ. 19 Deḛ pata d’wɔji ne dɔ Ala lə njé gə́ Jerusalem asəna gə magəje lə koso-dəwje gə́ dɔ naŋg nee gə́ to néje gə́ ra dee bèe.
Sa̰kɛrib iŋga yoo ar Asirije d’aḭ sanéna̰ kad-kad
2Mb 19.152Mb 35-37, Esa 37.15Esa 36-3820 Mbai Ejekias ləm, gə Esai njetegginta gə́ to ŋgolə Amots ləm tɔ, ra tamaji d’wɔji ne dɔ né gə́ neelé d’ar ndu dee ɓar wəl gə́ dara tɔ. 21 Yen ŋga Njesigənea̰ ula kura ləa gə́ dara aree tuji bao-rɔje lai, gə ɓé-njérɔje, gə ŋgan-mbaije lai gə́ d’isi loo-si mbai gə́ Asiri’g. Togə́bè ɓa mbai lé tel gə rɔkul aw ne mee ɓee’g ləa. Yeḛ aw mee kəi-magə’d ləa ndá lé neelé ŋganeeje gə́ d’ḭ mée’g ya tɔlee gə kiambas tɔ.
22 Togə́bè ɓa Njesigənea̰ aji ne Ejekias gə njé gə́ Jerusalem ɔr dee ne ji Sa̰kɛrib, mbai gə́ Asiri’g gə ji dee gə́ raŋg’d lai ləm, yeḛ aḭ ne bada dɔ dee’g ɔr dee ne ji njéba̰je’g lə deḛ lai gə́ gugu gir dee sub lé ləm tɔ. 23 Dəwje bula ree Jerusalem gə nékarnojije lə dee d’ar Njesigənea̰ ləm, gə nébaoje gə́ gad dee to yaa̰ d’ar Ejekias mbai gə́ Juda ləm tɔ, bèe ɓa un kudee mee ndəa’g neelé yeḛ iŋga ne riɓar yaa̰ kəm ginkoji dəwje gə raŋg’g lai ya.
Rudu ko̰ɓee lə Ejekias lé
2Mb 20.1-21, Esa 38.1-8, Esa 3924 Mee ndəa’g neelé Ejekias oso gə rɔko̰ gə́ as yoo ya. Yeḛ ra tamaji ta Njesigənea̰’g ndá Njesigənea̰ ulá ta ləm, yeḛ ra səa né gə́ dum kḛji ləm tɔ. 25 Nɛ Ejekias oo némaji gə́ yeḛ iŋga lé gə́ né el mbata yeḛ beelé dɔ’g ar oŋg lə Njesigənea̰ ḭ səa dəa’g ləm, gə dɔ Judaje’g gə dɔ Jerusalem’g ləm tɔ. 26 Yen ŋga goo beelé’g lə Ejekias lé yeḛ gə njé gə́ Jerusalem lai tel d’oso ne kul, gelee gə́ nee ɓa oŋg lə Njesigənea̰ oso ne dɔ dee’g mee ndəa gə́ Ejekias si ne kəmba lé el tɔ.
27 Ejekias iŋga nébaoje gə rɔnduba yaa̰. Yeḛ ra kəi-nébaoje gə́ wɔji dɔ larnda, gə larlɔr, gə jərje gə́ gad dee to yaa̰, gə néje gə́ ə̰də sululu, gə dərje, gə néje lai gə́ gad dee to yaa̰. 28 Yeḛ ra kəi-ŋgəm koje gə mán-nduúje gə́ sigi gə ubuje. Tɔɓəi yeḛ ra bəgərəjə mbata lə nékulje gə gel dee gel dee ləm, yeḛ ra loo-kaar badje ləm tɔ. 29 Yeḛ ra ɓee-booje ləm, yeḛ iŋga koso-nékulje gə́ d’aw dèm-dèm, deḛ gə́ lam-lam əsé deḛ gə́ boi-boi tɔ, mbata Ala aree nébaoje yaa̰ ya.
30 Ejekias nee ya to yeḛ gə́ udu kəm-rəw-mán gə́ tar gə́ ria lə Giho̰ ndá ar mán lé tel ula par gə́ dɔ-gó lə ɓee-boo lə Dabid.
Ejekias teḛkɔr dɔ néje lai gə́ yeḛ ra’g. 31 Gelee gə́ nee ɓa loo gə́ ŋgan-mbaije gə́ Babilɔn d’ula njékaḭkulaje rəa’g gə mba koo né gə́ dum kḛji gə́ teḛ mee ɓee’g lé Ala ubá yá̰ aḭ ne mée gə mba gər ne néje lai gə́ to dɔɓəŋgəree’g tɔ.
Kwəi lə Ejekias lé
32 Ges sorta néraje lə Ejekias, gə kula reaje gə́ yeḛ təd ne kag Ala ndaŋg taree mee maktub némḭdi gə́ njetegginta Esai, ŋgolə Amots oo ləm, gə mee maktub’g lə mbaije gə́ Juda gə Israɛl ləm tɔ. 33 Ejekias wəi ndá deḛ dubee loo-dubu ŋgalə Dabid’d gə́ ḭ tar unda dɔɓar mareeje lai, Judaje lai gə dəwje gə́ Jerusalem d’ula rɔnduba dɔ yée’g. Ndá ŋgonee Manasə ɓa o̰ ɓee toree’g tɔ.
