Yuuchiiya bigi malik fi Yahuuza
1 Wa Yuuchiiya indah 8 sana wakit bigi malik wa hakam 31 sana fi Madiinat al-Khudus. 2 Wa hu sawwa al-adiil giddaam Allah. Hu taabaʼ al-derib al-adiil hana jiddah Dawuud wa ma baara minnah wa la ale l-zeene wa la ale l-isra.
3 Wa fi l-sana al-taamne hana hukmah wakit hu lissaaʼ sabi, bada yitaabiʼ Allah Rabb jiddah Dawuud. Wa fi l-sana 12 hana hukmah, gamma yitahhir balad Yahuuza wa Madiinat al-Khudus min al-bakaanaat al-aaliyiin hana l-ibaada wa min al-iidaan al-khazzoohum le ibaadat Achiira wa l-asnaam wa l-tamaasiil hana hadiid. 4 Wa fi giddaamah bas, haddamo al-madaabih hana ilaah Baʼal wa l-makhaabir al-yiharrugu fooghum al-bakhuur al-gaaʼidiin be foog al-madaabih. Wa gataʼ al-iidaan al-khazzoohum le ibaadat Achiira wa kassar al-asnaam wa l-tamaasiil hana hadiid wa rihikaahum dagiig wa chattat al-dagiig da fi l-khubuur hana l-naas al-gaddamo leehum dahaaya. 5 Wa hu harrag udaam rujaal al-diin hana l-asnaam fi raas madaabihhum le yinajjishum. Wa be misil da, hu tahhar balad Yahuuza wa Madiinat al-Khudus. 6 Wa baʼad da, hu macha fi l-munchaakh fi hillaal gabaayil Manassa wa Afraayim wa Chimʼuun wa lahaddi hillaal gabiilat Naftaali wa l-manaatig al-mujaawiriinhum. 7 Wa hu haddam al-madaabih wa gataʼ al-iidaan al-khazzoohum le ibaadat Achiira wa kassar al-sanam wa rihikaahum dagiig wa kassar kulla l-makhaabir al-fi kulla balad Israaʼiil. Wa baʼad da, gabbal Madiinat al-Khudus.
Raajil al-diin ligi kitaab al-Tawraat
8 Wa fi sanit 18 hana hukmah baʼad tahhar al-balad wa beet Allah, al-malik Yuuchiiya rassal talaata naas le yiʼaddulu beet Allah Ilaahah. Wa humman Chaafaan wileed Asalya wa Maʼasiiya haakim al-madiina wa Yuwaakh wileed Yuwaahaz al-kaatib al-yizakkir al-malik. 9 Wa humman macho le Hilkhiiya kabiir rujaal al-diin. Wa jaabo fi beet Allah al-fudda al-lammooha al-Laawiyiin hurraas madkhal beet Allah min naas gabaayil Manassa wa Afraayim wa min kulla naas mamlakat Israaʼiil al-faddalo wa min kulla naas gabaayil Yahuuza wa Banyaamiin wa kulla sukkaan Madiinat al-Khudus. 10 Wa l-fudda di, antooha le l-naas al-mukallafiin be khidmit adiiliin beet Allah. Wa kaffo beeha al-khaddaamiin al-yakhdumu fi beet Allah le yiʼaddulu wa yigawwu al-beet da. 11 Wa anto min al-fudda di le l-khachchaabiin wa l-bannaayiin achaan yachru beeha al-hujaar al-magtuuʼiin wa l-maraadiis al-yisabbutu beehum al-buyuut achaan awwal muluuk mamlakat Yahuuza khalloohum yilhaddamo. 12 Wa l-naas dool khadamo be amaan. Wa kallafo fooghum muraakhibiin min al-Laawiyiin wa humman Yahat wa Ubadya min zurriiyit Maraari wa Zakariiya wa Machullam min zurriiyit Gahaat. Wa l-Laawiyiin al-yaʼarfu daribiin aalaat al-musiikha 13 mukallafiin foog al-naggaaliin wa yiraakhubu fi kulla l-khaddaamiin al-yisawwu ayyi khidme. Wa waahidiin min al-Laawiyiin kuttaab wa waahidiin muraakhibiin wa waahidiin hurraas biibaan.
14 Wa wakit marago al-fudda al-jaabooha fi beet Allah, Hilkhiiya raajil al-diin ligi kitaab al-Tawraat al-Allah amaraahum be waasitat Muusa. 15 Wa Hilkhiiya gaal le Chaafaan al-kaatib : «Ana ligiit kitaab al-Tawraat fi beet Allah.» Wa Hilkhiiya anta al-kitaab da le Chaafaan.
16 Wa Chaafaan jaab al-kitaab da le l-malik wa hajja leyah wa gaal : «Masaaʼiilak sawwo kulla cheyy al-amaroohum beyah. 17 Humman sallamo al-fudda al-ligooha fi beet Allah le l-mukallafiin wa l-khaddaamiin.» 18 Wa Chaafaan al-kaatib gaal battaan le l-malik : «Wa Hilkhiiya raajil al-diin antaani kitaab waahid.» Wa hu gara al-kitaab da le l-malik.
Yuuchiiya macha le l-nabiiye Hulda
19 Wa wakit al-malik simiʼ kalaam al-Tawraat da, charrat khulgaanah min al-hizin. 20 Wa baʼad da, al-malik amar Hilkhiiya wa Akhigaam wileed Chaafaan wa Abduun wileed Miika wa Chaafaan al-kaatib wa Asaaya waahid min masaaʼiil al-malik wa gaal leehum : 21 «Amchu asʼalo Allah leyi ana wa le naas mamlakat Israaʼiil al-faddalo wa le naas mamlakat Yahuuza be sabab al-kalaam al-maktuub fi l-kitaab al-ligooh. Achaan khadab Allah chadiid bilheen diddina achaan juduudna ma karramo kalaam Allah wa ma tabbago al-kalaam al-maktuub fi l-kitaab da.»
22 Wa khalaas, Hilkhiiya wa murassaliin al-malik macho bakaan Hulda al-nabiiye marit al-haaris hana khulgaan rujaal al-diin al-usmah Challuum wileed Tugahaat wileed Hasra. Wa hi saakne fi l-haara al-jadiide hana Madiinat al-Khudus. Wa wakit humman wassalo, hajjo leeha be l-kalaam da.
23 Wa Hulda al-nabiiye gaalat leehum : «Daahu Allah Ilaah Bani Israaʼiil gaal tamchu tuguulu le l-raajil al-rassalaaku leyi : 24 ‹Daahu Allah gaal : “Akiid ana nijiib masiibe fi Madiinat al-Khudus wa fi sukkaanha. Wa da yihaggig kulla kalaam al-laʼana al-maktuub fi l-kitaab al-garooh le malik mamlakat Yahuuza. 25 Wa da fi chaan chaʼabi abooni wa harrago bakhuur le ilaahaat aakhariin wa khaddabooni be kulla amalhum al-sawwooh. Wa khadabi yanzil fi l-madiina di wa ana ma niwaggifah.”›
26 «Wa hassaʼ da, amchu guulu al-kalaam da le malik mamlakat Yahuuza al-rassalaaku tasʼalo leyah Allah. Wa guulu leyah : ‹Daahu Allah Ilaah Bani Israaʼiil gaal : “Inta simiʼt kalaam al-kitaab da 27 wa galbak khaaf wa inta almaskant giddaami ana al-Rabb wakit inta simiʼt al-kalaam al-ana gultah didd Madiinat al-Khudus wa sukkaanha. Wa inta maskant nafsak giddaami wa charratt khulgaanak min al-hizin wa bakeet giddaami. Wa ana kula simiʼtak. Wa da kalaam Allah. 28 Wa be sabab da, nikhalliik talhag abbahaatak be l-salaama wa yadfunuuk fi khaburak wa inta ma tichiif al-masiibe al-ana ninazzilha fi Madiinat al-Khudus wa sukkaanha.”›»
Wa khalaas, al-murassaliin macho wa kallamo al-kalaam da le l-malik.
Yuuchiiya yijaddid al-muʼaahada
29 Wa tawwaali, malik Yuuchiiya naada kulla chuyuukh balad Yahuuza wa chuyuukh Madiinat al-Khudus le yilimmu. 30 Wa baʼad da, al-malik macha beet Allah maʼa kulla naas balad Yahuuza wa sukkaan Madiinat al-Khudus wa rujaal al-diin wa l-Laawiyiin wa kulla l-chaʼab min al-kubaar lahaddi l-dugaag. Wa hu gara leehum kulla l-kalaam al-fi kitaab al-muʼaahada al-ligooh fi beet Allah. 31 Wa l-malik wagaf fi bakaanah wa jaddad al-muʼaahada maʼa Allah. Waajib ayyi waahid yitaabiʼ Allah wa yahfad wasiiyaatah wa taʼliimah wa churuutah be kulla galbah wa be kulla fikrah wa yitabbig kalaam al-muʼaahada al-maktuub fi l-kitaab da. 32 Wa l-malik sawwa al-muʼaahada di le kulla sukkaan Madiinat al-Khudus wa chaʼab Banyaamiin. Wa kulla sukkaan Madiinat al-Khudus tabbago al-muʼaahada al-sawwaaha Allah Rabb juduudhum.
33 Wa Yuuchiiya marag kulla l-muharramaat al-fi kulla balad Bani Israaʼiil wa amar kulla l-naas al-saakniin fi balad Israaʼiil yaʼabudu Allah Ilaahhum. Wa be misil da, humman ma tarrafo min derib Allah Rabb juduudhum fi kulla muddit hayaat Yuuchiiya.
Jojias tel to mbai gə́ Juda
2Mb 22.1-2, 2Mb 23.4-201 Jojias lé ləbee aḭ jinaijoo ba ya tel to mbai ndá yeḛ si Jerusalem o̰ ne ɓee as ləb rɔ-munda-giree-kára . 2 Yeḛ ra né gə́ danasur kəm Njesigənea̰’g ləm, yeḛ un dɔ gɔl keaje gə́ Dabid ya lad-lad ləm tɔ ɓó yeḛ aw yo-yo nee-nee el.
3 Ləb ko̰ɓee ləa gə́ njekɔm’g jinaijoo lé loo gə́ yeḛ nai ne basa ɓəi lé ndá yeḛ un kudu ndolè goo Ala lə keaje Dabid. Tɔɓəi mee ləb gə́ njekɔm’g dɔg-giree-joo lé yeḛ un kudu tɔr dɔ looje gə́ ndəw gə́ to Juda gə Jerusalem, magəje gə néndajije gə́ tɔl dee ləm, gə néndajije gə́ léḛ dee ləm tɔ. 4 Yeḛ ar dee tɔs loo-nékinjanéməsje lə magə-Baal tila dee nea̰’g ləm, yeḛ ar dee d’unda néndajije gə́ d’unda dee gə kəmee d’ar kàr lé təd njigi-njigi ləm tɔ. Yeḛ tɔ magəje gə néndajije gə́ tɔl gə néndajije gə́ léḛ lé pɔs-pɔs ar dee to d’asəna gə nduji naŋg bèe ndá yeḛ ɔm dee dɔɓar dee-deḛ gə́ d’inja nékinjanéməsje d’ar dee kédé lé 5 ndá yeḛ roo siŋga njékinjanéməsje dɔ loo-nékinjanéməsje’g lə dee. Togə́bè ɓa yeḛ tɔr ne néje gə́ mina̰ mee ɓee gə́ Juda gə Jerusalem ndad-ndad tɔ .
6 Mee ɓee-booje’g lə Manasəje, gə Eprayimje, gə Simeo̰je saar teḛ ne Neptali kara looje lai gə́ tuji kédé lé yeḛ tɔs loo-nékinjanéməsje tila dee ləm, 7 yeḛ tɔ magəje gə néndajije gə́ tɔl dee ar dee to d’asəna gə nduji naŋg bèe ləma, yeḛ kunda néndajije lai gə́ d’unda dee gə kəmee d’ar kàr lé təd njigi-njigi mee ɓeeje lai gə́ Israɛl ləm tɔ. Ndá yeḛ tel aw Jerusalem gogo.
Ŋgɔ-njekinjanéməs iŋga maktub godndu mee kəi gə́ to gə kəmee’g
2Mb 22.3-108 Ləb ko̰ɓee ləa gə́ njekɔm’g dɔg-giree-jinaijoo lé loo gə́ yeḛ tɔr néje gə́ mina̰ mee ɓee’g ləa gə mee kəi’g tɔ ndá yeḛ ula Sapan, ŋgolə Asalia, gə Maaséja, mbai dɔ ɓee-boo, gə Joa, ŋgolə Joahas gə́ to njegɔl-maktub-ko̰ɓee gə mba kar dee gɔl kəi lə Njesigənea̰ Ala ləa. 9 Deḛ d’aw rɔ Hilkija gə́ ŋgɔ-njekinjanéməs’g d’aree lar gə́ to mee kəi’g lə Ala gə́ Ləbije gə́ to njéŋgəm takəije mbo̰ ji Manasəje’g, gə Eprayimje’g, gə ji ges dəwje lai gə́ Israɛl ləm, gə ji Judaje’g, gə ji Bḛjamije’g lai ləma, gə ji njé gə́ Jerusalem ləm tɔ. 10 D’ɔm lar neelé ji njékaa dɔ kulaje gə́ mee kəi’g lə Njesigənea̰. Lar neelé d’ar dee-deḛ gə́ d’aw ra kula gɔl kəi lə Njesigənea̰ lé 11 gə́ to njékḭja kagje gə njékṵda kəije ləm, gə mba ndogo ne mbalje gə́ tɔl dee gə kagje gə́ to gə́ kunda kagje, gə kag dɔ kəije gə́ mbaije gə́ Juda d’ya̰ d’ar dee tuji kédé lé tɔ. 12 Dəwje neelé d’ila ŋgonkoji ra kula lə dee gə goo rəbee. Deḛ d’isi gel njékoo goo deeje gə́ to Jahat gə Abdias gə́ to Ləbije mbuna Merarije’g ləm, gə Jakari gə Mesulam gə́ to gə́ mbuna Keatje’g ləm tɔ. 13 Deḛ lai gə́ mbuna Ləbije’d gə́ to njégər goso nékimje lé d’aa dɔ njékulaje ləm, dee d’ɔr no̰ njékulaje lai gə́ ra kula ɓəd-ɓəd ləm tɔ. Ləbije gə́ raŋg ya ɓəi gə́ to njéndaŋ-maktubje ləm, gə njékaa dɔ looje ləma, gə njéŋgəm tarəwje ləm tɔ lé d’isi keneŋ tɔ.
14 Loo gə́ deḛ teḛ gə lar gə́ to mee kəi’g lə Njesigənea̰ lé ndá léegəneeya Hilkija ŋgɔ-njekinjanéməs lé teḛ dɔ maktub godndu gə́ Njesigənea̰ ar Moyis. 15 Yen ŋga Hilkija un ta ula Sapan gə́ to njendaŋ-maktub lé pana: Ma m’iŋga maktub godndu mee kəi’g lə Njesigənea̰. Ndá Hilkija ar Sapan maktub neelé tɔ. 16 Sapan aw gə maktub neelé ar mbai lé ɔr ne gée aree pana: Kuraje ləi ra néje lai gə́ i ndigi kar dee ra lé ya. 17 Deḛ d’odo lar gə́ to mee kəi’g lə Njesigənea̰ lé ndá d’ɔm ji dee-deḛ gə́ to njékoo-goo-njékulaje ləm, gə njékulaje ləm tɔ.
18 Sapan, njendaŋ-maktub lé ula mbai ta gə́ raŋg ya tɔɓəi pana: Hilkija, njekinjanéməs ɓa am maktub neelé ndá Sapan tura maktub neelé no̰ mbai’g tɔ.
Jojias ar dee dəji njetegginta gə́ dené lé ta
2Mb 22.11-20a19 Loo gə́ mbai lé oo taje gə́ maktub godndu pa lé ndá yeḛ wa kubuje ləa hao̰-hao̰ til. 20 Tɔɓəi mbai un ndia ar Hilkija ləm, gə Ahikam, ŋgolə Sapan ləm, gə Abdon, ŋgolə Mise ləm, gə Sapan, njendaŋ-maktub ləma, gə Asaja, kura lə mbai ləm tɔ pana: 21 Awje aw dəjije Njesigənea̰ mbata ləm ləm, gə mbata lə ges Israɛlje gə Judaje ləm tɔ, gə goo taje gə́ d’iŋga mee maktub’g neelé, mbata oŋg lə Njesigənea̰ gə́ ḭ səa pu dɔ sí’g lé to oŋg gə́ boo ya mbata bɔ síjeḛ-je d’aa dɔ ta lə Njesigənea̰, ra néeje lai gə́ ndaŋg mee maktub’g neelé el.
22 Hilkija gə deḛ gə́ mbai mbər dee lé d’aw rɔ Hulda, njetegginta’d gə́ dené gə́ to dené lə Salum, ŋgolə Tokehat gə́ to ŋgolə Hasra njeŋgəm-kubuje lé. Yeḛ si kudu ŋgon ɓee kára mee ɓee-boo gə́ Jerusalem. Loo gə́ deḛ d’ulá ta gə́ kəm kulá lé mba̰ ndá 23 yeḛ ula dee pana: Njesigənea̰ Ala lə Israɛlje pa togə́bè pana: Maji kar sí ulaje dəw gə́ njekula sí rɔm’g lé pajena: 24 Njesigənea̰ pa togə́bè pana: Aa ooje, m’a gə kar nékəmndooje teḛ dɔ loo gə́ nee’g ləm, gə dɔ dəwje gə́ d’isi keneŋ ləm tɔ. Yee ɓa gə́ néndɔlje lai gə́ ndaŋg mee maktub gə́ tura no̰ mbai gə́ Juda’g lé. 25 Mbata deḛ d’ubam d’ya̰m d’aw tuu néje gə́ ə̰də sululu d’ar magəje, d’ar oŋg ḭ ne səm pu dɔ néje lai gə́ deḛ ra dee gə ji dee lé ndá oŋg ləm gə́ m’ɔm dɔ loo’g neelé a kwəi nda̰ el. 26 Nɛ seḭ a kulaje mbai gə́ Juda gə́ ula sí mba kar sí dəjije Njesigənea̰ lé pajena: Ta gə́ Njesigənea̰ Ala lə Israɛlje pa wɔji ne dɔ taje gə́ i oo lé ɓa nee: 27 Mbata ɓəŋgəri ti dus ləm, mbata i wa ndòo no̰ Ala’g lé dɔ ta gə́ pa dɔ loo gə́ nee’g gə dɔ dəwje gə́ d’isi keneŋ ləm, mbata i oso kul no̰m’g ləma, mbata i til kubuje ləi rɔi’g no̰m’g ləm tɔ ndá ma kara m’oo ndui ya tɔ. Njesigənea̰ ɓa pa bèe. 28 Aa oo, m’a kari aw iŋga bɔbije-je ləm, m’a kari aw bwa dɔɓar’g ləi gə meekulɔm ləma, kəmi a koo nékəmndooje lai gə́ m’a gə kar dee ree dɔ loo gə́ nee’g gə dəwje gə́ d’isi keneŋ lé el ləm tɔ.
Jojias man rəa ar Ala gɔl kára ya ɓəi
2Mb 22.20–23.3Bèe ɓa deḛ tel gə ta neelé d’aw d’ula mbai lé tɔ.
29 Mbai lé ar njé gə́ tɔgje lai gə́ Juda gə Jerusalem mbo̰ dɔ na̰. 30 Tɔɓəi yeḛ ḭ aw kəi lə Njesigənea̰ gə dəwje lai gə́ Juda gə njé gə́ Jerusalem lai ləm, gə njékinjanéməsje, gə Ləbije ləma, gə koso-dəwje lai un kudee dɔ njé gə́ tɔg’d saar teḛ ne dɔ ŋganje’g tɔ. Yeḛ tura taje lai gə́ to mee maktub manrɔ gə́ d’iŋga mee kəi’g lə Njesigənea̰ lé no̰ dee’g tɔ. 31 Mbai lé aar loo-kaar-tar’g ləa man ne rəa no̰ Njesigənea̰’g gə mba kun dɔ gɔl Njesigənea̰ ləm, gə mba kaa dɔ torndiaje, gə ndukunje ləa, gə godndiaje gə ŋgaw mée bura ləma, gə mba ra ne néje lai gə goo ta manrɔ gə́ to mee maktub’g neelé ləm tɔ. 32 Yeḛ ar deḛ lai gə́ d’isi Jerusalem gə Bḛjami manrɔ dee səa tɔ ndá dəwje gə́ Jerusalem ra né gə goo manrɔ lə Ala gə́ to Ala lə bɔ deeje-je lé. 33 Jojias tuji néje lai gə́ mina̰ gə́ to mee ɓeeje’g lə Israɛlje lai ndá yeḛ ɔs deḛ lai gə́ d’isi ɓee’g lə Israɛlje lé mba kar dee d’wa Njesigənea̰ Ala lə dee meḛ dee’g ya. Gə ləbje lai gə́ yeḛ si ne kəmba lé deḛ d’ya̰ goo Njesigənea̰ Ala lə bɔ deeje-je el ya saar.
