Danyaal riʼi be l-haywaanaat al-arbaʼa
1 Wa fi awwal sana hana hukum Balchaasar malik Baabil, Danyaal chaaf ruʼya wakit hu naayim fi furaachah. Wa baʼad da, hu katab al-ruʼya di. Wa di hi ruʼyat Danyaal.
2 Wakit ana naayim be l-leel, ana chift fi l-ruʼya di riih badat tusuug min al-jiihaat al-arbaʼa wa hazzat al-bahar al-kabiir. 3 Wa khalaas, arbaʼa haywaanaat kubaar nafarhum chig chig marago min al-bahar da. 4 Wa l-haywaan al-awwalaani, hu misil al-duud wa indah janaahe hana sagur. Wa wakit ana gaaʼid nichiif foogah, mallato janaaheeh wa gawwamooh wa waggafooh be rijileenah misil naadum wa antooh agul hana insaan. 5 Wa l-haywaan al-taani, hu misil marfaʼiin. Gamma gaʼad be nussah. Wa chaayil fi khachmah talaata udaam hana saff ambeenaat sunuunah wa gaalo leyah : «Gumm. Amchi aktul wa aakul laham katiir.» 6 Wa baʼad da, chift battaan haywaan aakhar taalit wa hu misil al-nimir wa indah janaahe arbaʼa fi daharah misil janaahe al-tuyuur. Wa l-haywaan da indah arbaʼa raas wa antooh sulta le yahkim.
7 Wa baʼad da fi nafs al-ruʼya di, chift al-haywaan al-raabiʼ. Hu yabhat wa yikhawwif wa indah gudra chadiide. Wa indah sunuun kubaar hana hadiid wa beehum yaakul wa yicharrit wa l-fadle yifajjikhha be rijileenah. Wa l-haywaan da bigi chig min al-haywaanaat al-talaata al-awwalaaniyiin. Wa hu indah achara guruun. 8 Wa wakit ana gaaʼid nichiif fi l-guruun dool, chift garin aakhar sakhayyar gamma ambeenaathum wa talaata guruun min al-achara al-awwalaaniyiin maragoohum le yikhallu leyah al-bakaan. Wa l-garin al-sakhayyar da indah uyuun misil uyuun al-insaan wa indah khachum al-yihajji be istikbaar.
Mamlakat Allah taji
9 Wa battaan ana chift karaasi
al-khattoohum le majlas al-gudiya.
Wa chaayib waahid kabiir sinn ja
wa gaʼad fi archah
wa khalagah abyad karr
misil al-gamar
wa chaʼar raasah
misil gutun al-nadiif.
Wa archah naar amlahiib
wa rijle archah naar mugargire.
10 Wa bahar hana naar jaari
wa faayit giddaamah.
Wa uluuf al-aalaaf yakhdumu leyah
wa malaayiin waagfiin giddaamah.
Wa naas majlas al-gudiya gaʼado
wa fataho al-kutub.
11 Wa ana chift wa simiʼt al-garin al-sakhayyar gaaʼid yihajji be istikbaar. Wa chift al-haywaan al-raabiʼ al-gaaʼid foogah al-garin da, katalooh wa gattaʼo jismah wa harragooh fi l-naar. 12 Wa kan le l-haywaanaat al-talaata al-aakhariin kamaan, chaalo minhum sultithum. Wa laakin zaado leehum umurhum le wakit muhaddad.
13 Wa be l-leel fi ruʼyiti,
ana chift waahid bichaabih ibn al-insaan
jaayi fi lubb al-sahaab.
Wa wassal bakaan al-chaayib kabiir al-sinn
wa gaddamooh leyah.
14 Wa anto le ibn al-insaan da
sulta wa majd wa muluk
achaan yaʼabuduuh
kulla l-naas min al-chuʼuub
wa l-umam wa l-lukhkhaat.
Wa sultitah hi sulta daayme
wa mamlakatah abadan ma tiddammar.
Tafsiir al-ruʼya al-Danyaal chaafha
15 Wa ana Danyaal hammeet ziyaada. Wa l-ruʼya al-chiftaha di barjalatni. 16 Wa garrabt le waahid min al-naas al-waagfiin fi l-bakaan da wa saʼaltah chunu al-maʼana al-akiid hana kulla cheyy al-ana chiftah. Wa hu antaani al-tafsiir wa gaal : 17 «Al-haywaanaat al-kubaar al-arbaʼa dool yimassulu muluuk arbaʼa al-yaju baʼadeen. 18 Wa laakin al-saalihiin naas Allah al-Aali yalgo al-mamlaka wa yichiiluuha marra waahid ila l-abad.»
19 Wa ana Danyaal dawwart naʼarif hagiigat maʼana al-haywaan al-raabiʼ. Hu chig min al-haywaanaat al-aakhariin. Hu bikhawwif marra waahid wa indah sunuun hana hadiid wa khanaafir hana nahaas wa yaakul wa yicharrit wa l-fadle yifajjikhha be rijileenah. 20 Wa dawwart battaan naʼarif maʼana hana l-guruun al-achara al-gaaʼidiin fi raasah. Wa dawwart naʼarif maʼana hana l-garin al-sakhayyar al-gamma wa l-guruun al-talaata al-maragoohum le yikhallu leyah al-bakaan. Wa da l-garin al-indah uyuun wa indah khachum al-yihajji be istikbaar wa binchaaf chadiid ziyaada min al-aakhariin. 21 Wa ana chift al-garin da gamma yihaarib al-saalihiin naas Allah wa annasar fooghum. 22 Laakin al-chaayib kabiir al-sinn ja wa hakam wa saaʼad al-saalihiin naas Allah al-Aali. Wa misil da khalaas, wakt al-saalihiin ja wa humman chaalo al-mamlaka.
23 Wa l-naadum da fassar leyi al-maʼana wa gaal : «Al-haywaan al-raabiʼ da, hu yimassil al-mamlaka al-raabʼe fi l-ard. Wa hi chig min al-mamaalik al-aakhariin wa tichiil kulla l-ard wa tifajjikhha wa ticharritha. 24 Wa l-guruun al-achara kamaan, humman yimassulu achara muluuk al-yamurgu min al-mamlaka di. Wa yaji baʼadhum malik aakhar chig min al-muluuk al-jo gubbaalah wa yarmi al-muluuk al-talaata dool. 25 Wa hu yuguul kalaam didd Allah al-Aali wa yidaayig naasah al-saalihiin wa yidoor yikhayyir ayyaam al-aʼyaad wa Tawraat Allah. Wa l-saalihiin yagaʼo fi iideenah muddit talaata sana wa nuss. 26 Wa laakin majlas al-gudiya yilimm wa yichiilu min al-malik da sultitah wa yikassuru mamlakatah wa yidammuruuha marra waahid. 27 Wa l-muluk wa l-sulta wa l-azama hana kulla l-mamaalik al-gaaʼidiin fi l-ard, yantuuhum le l-chaʼab al-saalihiin hana Allah al-Aali. Wa mamlakat Allah tagood ila l-abad wa kulla l-naas al-induhum sulta yaʼabudu Allah wa yasmaʼo kalaamah.»
28 Wa khalaas, al-ruʼya di kammalat. Wa ana Danyaal afkaari khawwafooni marra waahid wa wijhi alkhayyar wa gaaʼid nifakkir fi l-ruʼya di.
Némḭdi gə́ dɔtar gə́ Daniel oo wɔji ne dɔ daje sɔ lé
1 Mee ləb ko̰ɓee’g dɔtar lə mbai Belsasar gə́ Babilɔn lé Daniel ni ar ndilee oo ne némḭdije loo gə́ yeḛ to dɔ tira-tée’g. Gée gə́ gogo, yeḛ ndaŋg ta ni lé ləm, ndaji kona tareeje ləm tɔ. 2 Daniel un ta pa pana: Loo gə́ né ram gə́ mḭdi loondul’g lé m’aa loo gərərə ndá aa oo, lelje gə́ dara sɔ d’ḭ d’ula mbḭ-mbḭ dɔ baa-boo-kad’g. 3 Daje gə́ boo-boo gə́ to ɓəd-ɓəd sɔ d’unda loo mee baa-boo-kad’g lé teḛ raga . 4 Yeḛ gə́ dɔtar lé to tana gə toboḭ nɛ bagee to keneŋ asəna gə ka̰ niŋgatə̰də bèe. Ma m’eaa gərərə saar loo gə́ deḛ tɔr bageeje ndá, d’unee naŋg d’uree tar gə gɔlee asəna gə dəw bèe ndá d’ar mée tel to asəna gə mee dəw bèe tɔ . 5 Aa oo, da gə́ njekɔm’g joo lé to tana gə da-urs ləm, yeḛ ḭ tar dɔ gɔlee gə́ gogo ləm tɔ. Yee to̰ siŋga seŋgəre kaar da munda təa’g ndá d’ulá pana: Ḭta usɔ dakasrɔ da neelé aree asi nag. 6 Gée gə́ gogo, m’aa loo ndá aa oo, yeḛ gə́ raŋg gə́ to tana gə kàg nɛ né asəna gə bag yel sɔ to bargiree’g. Da neelé dəa sɔ ləm, d’aree dum dɔ loo ləm tɔ. 7 Gée gə́ gogo loo gə́ né ram gə́ mḭdi loondul’g lé m’aa loo ndá aa oo, da gə́ njekɔm’g sɔ lé to ɓəl yaa̰ ləm, to ɓəl kədm-kədm ləma, sḭgakuba ləa al dɔ loo sula ləm tɔ. Ŋgaŋgeeje gə́ boi-boi lé to gə́ larndul ləm, yeḛ sɔ ne né ləm, təd ne né ləma, ges né gə́ nai lé yee tuba naŋg mbajila-mbajila ləm tɔ. Yee to ɓəd ɓó to asəna gə daje lai gə́ kédé lé el, tɔɓəi yee uba gajeeje dɔg tɔ . 8 Ma m’orè kəm sḭ dɔ gajeeje’g ndá aa oo, gajee gə́ lam bèe gə́ raŋg uba mbuna dee’g, tɔɓəi gajeeje gə́ munda gə́ kédé lé tɔr gə ŋgira dee rɔd-rɔd no̰ gajee’g neelé. Aa oo, gajee neelé kəmee to keneŋ to gə́ kəm dəw bèe ləm, təa kara pa ne ta beelé ləm tɔ .
Rəwta-gaŋg lə Ala
9 Loo gə́ m’aw m’aa loo ɓəi ndá, m’oo kalimbaije gə lée-lée ndá d’ar Dəw gə́ ɓuga yaa̰ si dɔ’g. Kubu ləa tɔ ndá kələw-kələw asəna gə kəwje ləm, yiŋga dəa to asəna gə bḭ badə gə́ àr ŋgad-ŋgad ləm tɔ. Kalimbai ləa to asəna gə ndo̰ pərje ləm, gɔl kalimbaije gə́ to asəna gə gɔl pusu lé o̰ bilim-bilim to gə́ pər bèe ləm tɔ . 10 Pər gə́ un loo lad-lad to gə́ mán-baa bèe lé unda loo nea̰’g teḛ. Dəwje tɔl-dɔg-loo-tɔl-dɔg (1.000.000) ra né d’aree ləm, dəwje tɔl-dɔg-loo-tɔl-dɔg as loo dɔg (10.000.000) kara d’aar nea̰’g ləm tɔ. Njégaŋ-rəwtaje d’isi naŋg ndá d’ɔr maktubje tɔ .
11 Ma m’aa loo tɔɓəi mbata lə ta beeléje gə́ gaji da pa lé. Tɔɓəi loo gə́ m’isi m’aa loo ya ɓəi ndá deḛ tɔl da neelé ləm, tuji darəa d’ilá pər’d gə mba karee roo dula-dula ləm tɔ. 12 Daje gə́ raŋg lé d’ɔr siŋgamoŋ lə dee rɔ dee’g, nɛ ləb kaw kəmba lə dee ɓa d’ila dɔ maree’g saar kar kur dee əw ne waga.
13 Loo gə́ né ram gə́ mḭdi loondul’g lé ma m’aa loo ndá aa oo, dəw kára gə́ to tana gə ŋgon dəw bèe ree dan loo-kil’g lə ndi. Yeḛ aw pər gə́ rɔ Dəw gə́ ɓuga yaa̰’g lé ndá d’aree ree mbɔree’g dəb ya . 14 Deḛ d’aree dum dɔ loo ləm, d’aree o̰ ɓee ləma, d’ula rɔnduba dəa’g ləm tɔ. Koso-dəwje lai ləm, gə ginkoji dəwje gə raŋg ləma, gə dəwje gə́ takɔji dee gə ria-ria ləm tɔ lé ra kula d’aree. Dum dɔ loo ləa to dum dɔ loo gə́ to gə no̰ gə́ rudee a kun ɗiao el ləm, ko̰ɓee ləa kara a tuji nda̰ el ləm tɔ .
Kɔr gel némḭdi gə́ dɔtar lé
15 Ma Daniel, məəm to kəgəgə ləm, némḭdije gə́ m’oo kara am m’unda bala ləm tɔ. 16 M’rəm pər gə́ rɔ yeḛ gə́ kára mbuna deḛ gə́ d’aar keneŋ ndá m’dəjee gə mba koo ta gə́ gəd gə́ wɔji dɔ néje neelé lai. Tɔɓəi yeḛ ulam taree ləm, ɔr ginee am ləm tɔ pana: 17 Daje gə́ boo-boo gə́ sɔ neelé wɔji dɔ mbaije sɔ gə́ d’a gə kḭ dɔ naŋg nee. 18 Nɛ njémeendaje lə Njekurdɔloo ɓa d’a taa ɓeeko̰ ləm, ɓeeko̰ lé a to ka̰ dee-deḛ ya saar-saar gə́ kédé-kédé gə no̰ ləm tɔ . 19 Gée gə́ gogo m’ndiŋga rɔm mba koo ta gə́ gəd gə́ wɔji dɔ da gə́ njekɔm’g sɔ lé gə́ to ɓəd ɓó tana gə njé gə́ raŋg el lé. Yee to ɓəl kədm-kədm ləm, ŋgaŋgee to gə́ larndul ləm, ŋgo gɔleeje to gə́ larkas ləm, yee sɔ ne né ləm, təd ne né ləma, ges né gə́ nai kara yee tuba naŋg gə gɔlee ləm tɔ, 20 gə mba koo ta gə́ gəd gə́ wɔji dɔ gajeeje gə́ dɔg gə́ tuba dəa’g ləm, gə yee gə́ raŋg gə́ uba ar njé gə́ munda tɔr toso naŋg nea̰’g ləm tɔ lé: Gaji da neelé kəmee to keneŋ ləm, təa pata beelé ləma, boi kəm’g unda njé gə́ raŋg lé ləm tɔ. 21 Ma m’oo gaji da neelé rɔ gə njémeendaje ndá dum dɔ dee 22 saar loo gə́ Dəw gə́ ɓuga yaa̰ lé ree un ndia ar njémeendaje lə Njekurdɔloo lé mba gaŋg rəwta ləm, ar ndəa teḛ kar njémeendaje taa ɓeeko̰ lé gə́ ka̰ dee ləm tɔ .
23 Yeḛ ulam ta togə́bè pana: Da gə́ njekɔm’g sɔ lé wɔji dɔ ɓeeko̰ gə́ njekɔm’g sɔ gə́ a gə ree dɔ naŋg nee. Yee a to ɓəd ɓó a to kasəna gə ɓeeko̰je gə́ raŋg lai el ləm, yee a tuji dɔ naŋg lai pugudu-pugudu ləm, a tubá naŋg mbajila-mbajila ləma, a tədee rém-rém ləm tɔ. 24 Gajeje gə́ dɔg lé wɔji dɔ mbaije dɔg gə́ d’a gə kḭ mee ɓeeko̰’g neelé. Yee gə́ raŋg a kḭ goo dee’g ləm, yee a to ɓəd ɓó a kasəna gə njé gə́ kédé lé el ləm tɔ, tɔɓəi yee a dum dɔ mbaije gə́ munda lé . 25 Yee a pata kila ne ndɔl dɔ Njekurdɔloo’g ləm, yeḛ a kula kəm njémeendaje lə Njekurdɔloo ndòo ləma, yeḛ a ndiŋga rəa mba kar ndɔje gə godndu tel to ɓəd ləm tɔ. D’a kɔm njémeendaje jia’g as dɔkurloo kára ləm, gə dɔkurlooje joo ləma, gə ges dɔkurlooje ləm tɔ . 26 Bèe ɓa ndɔ gaŋg rəwta a teḛ ndá d’a kɔr dum dɔ loo ləa karee tuji pugudu ləm, karee godo saar gə no̰ ləm tɔ. 27 Ko̰ɓee ləm, gə dum dɔ loo ləma, gə boo-ronduba lə ɓeeko̰je gə́ dɔ naŋg neelé ləm tɔ lé d’a kar koso-dəwje gə́ to njémeendaje lə Njekurdɔloo lé tɔ. Ko̰ɓee ləa to ko̰ɓee gə́ to gə no̰ ləm, njédumdɔlooje lai d’a ra né karee ləma, d’a kila ne ŋgonkoji dəa’g ləm tɔ .
28 Gintaje gə́ d’ulam lé ŋgaŋgee ɓa nee.
Ma Daniel, takə̰jije ləm al dɔm sula am m’ɓəl m’ndəb ne pəd-pəd ləm, kəm tel ne wagəsa ləm tɔ ndá m’wa taje neelé lai məəm’g bururu ya.
