Hagg al-milkiiye
1 «Wa kan naadum sarag toor aw kharuuf wa dabahah aw baaʼah, hu yikaffi al-toor khamsa tiiraan wa l-kharuuf arbaʼa khurfaan. 2 Wa kan be leel sarraag ja yasrig wa naadum darabah wa katalah, da ma yinhasib jariimit katil. 3 Illa kan al-sirge wa l-katil kaano baʼad taluuʼ al-harraay, da yinhasib jariimit katil. Wa ayyi sarraag kan karabooh, yikaffi hukum le l-naadum al-hu sarag minnah. Wa kan ma indah cheyy yikaffi beyah, yibiiʼuuh.
4 «Wa kan ligo fi bakaan al-sarraag bahiime hayye al-hu sirigaaha, misil toor aw humaar aw khanamaay, hu yikaffiiha marrateen.
5 «Wa kan naadum sarrah bahaaymah fi zereʼ aw jineenit inab hana jaarah wa khalla bahaaymah akaloohum, hu waajib yikaffi siidhum min ahsan intaaj hana zerʼah aw jineentah.
6 «Wa kan naadum harrag hariige wa l-naar di lihgat al-zariibe wa akalat kiimaan al-gameh aw ganaadiil al-lissaaʼ ma gataʼoohum min al-zereʼ, al-naadum da yikaffi kulla l-khasaara di le siid al-zereʼ.
7 «Wa kan naadum khatta amaana hint fudda aw achya aakhariin bakaan jaarah wa l-amaana di sirgooha, al-sarraag da kan ligooh yikaffiiha marrateen. 8 Wa kan al-sarraag ma ligooh, al-naadum al-dammo fi bakaanah al-amaana yiwadduuh giddaam al-Rabb le yichiifu kan hu bas akal al-amaana di. 9 Wa kan naaseen alkhaalato fi cheyy misil toor aw humaar aw khanamaay aw khalag aw ayyi cheyy aakhar al-humman alkhaalato foogah, al-naaseen dool waajib yamchu giddaam al-Rabb. Wa l-naadum al-ramatah al-chariiʼa da yikaffi marrateen le l-aakhar.
10 «Wa kan naadum wadda toor aw khanamaay aw humaar aw bahiime aakhara misil amaana le jaarah wa l-bahiime di maatat aw anʼadarat aw sirgooha wa naadum ma chaafha, 11 khalaas al-naadum al-khatto fi bakaanah al-bahiime yahlif be usum Allah kadar hu ma sabbab al-khasaara al-bigat fi l-bahiime di. Fi l-haala di, hu ma yikaffi cheyy le siid al-bahiime. Wa siid al-bahiime waajib yikhassid be l-haliife di. 12 Wa kan al-bahiime di sirgooha be sabab hu ma fakkar leeha, fi l-haala di hu yikaffi siidha. 13 Wa kan al-bahiime akalaaha haywaan, hu waajib yijiib danabha aw adaanha. Fi l-haala di, hu ma yikaffi cheyy.
14 «Wa kan naadum attal bahiime min jaarah wa baʼadeen al-bahiime di anʼadarat aw maatat wa siidha ma fiih, al-naadum al-attalaaha da yikaffiiha. 15 Wa laakin kan siidha haadir, al-naadum al-attalaaha ma yikaffi cheyy. Wa kan al-bahiime di muʼajjara, al-ujra tikhatti al-khasaara di.
Gawaaniin machaakil al-mujtamaʼ
16 «Wa kan raajil garrab le bineeye udriiye al-lissaaʼ ma karabo raasha wa hu lamma maʼaaha wa tallafha, hu waajib yikaffi jeebha wa yaakhudha. 17 Wa kan abu al-bitt aba kula, al-raajil waajib yikaffi jeeb al-banaat al-udriiyaat.
18 «Ma tikhallu al-saahira tiʼiich.
19 «Wa ayyi naadum al-yargud maʼa bahiime, waajib yaktuluuh.
20 «Wa kan naadum khalla Allah wa gaddam dahiiye le ilaah aakhar, waajib yidammuruuh.
21 «Ma tazulmu al-khariib wa la tidaayuguuh achaan awwal intu kula khariibiin fi Masir. 22 Ma tazulmu al-araamil aw al-ataama. 23 Wa kan intu zalamtuuhum, ana nasmaʼ siraakhhum wakit humman yasrakho leyi. 24 Wa nakhdab leeku chadiid wa naktulku be l-seef. Wa awiinku kula yabgo araamil wa iyaalku kula yabgo ataama.
25 «Kan naadum waahid min chaʼabi miskiin wa gaaʼid maʼaak wa dayyantah maal, ma tarbah foogah yaʼni ma tidayyinah be riba. 26 Wa kan chilt khalag hana naadum fi deen, waajib tigabbilah leyah gubbaal al-harraay ma tagaʼ. 27 Achaan da bas al-khalag al-waahid al-hu yilkhatta beyah. Wa kan ma gabbaltah leyah, hu yunuum be chunu ? Wa kan sarakh leyi, ana nasmaʼah achaan ana hanuun.
28 «Ma tiʼayyirni ana al-Rabb wa ma talʼan kabiir chaʼabak.
29 «Ma tiʼakhkhir leyi gaddimiin awwal asiir al-inab wa dihin al-zaytuun. Wa gaddim leyi wileedak al-bikir kula. 30 Wa battaan kula, gaddim leyi wald al-bikir min bagarak wa khanamak. Khalli ayyi wald bikir yagood sabʼa yoom maʼa ammah wa fi l-yoom al-taamin, gaddimah leyi.
31 «Waajib intu tabgo naas mukhassasiin leyi. Wa be da, ma taakulu fadle hana bahiime al-katalaaha haywaan. Laakin antuuha le l-kulaab.
1 Ɓó lé d’iŋga njeɓogo gə́ təd takəi loondul’g mba ɓogo né ɓa d’undá tɔlee ndá ta məsee lé a kwa dɔ njetɔlee lé el,
2 Nɛ ɓó lé kàr uba mba̰ ɓa ra səa ɓəi ndá ta məsee a kwa dɔ njetɔlee lé ya. Njeɓogo lé a kuga née ŋgər-ŋgər, ɓó lé nékogá godo ndá njeɓogo lé ya d’a ndogee tɔ.
3 Ɓó lé né gə́ yeḛ ɓogo lé to maŋg əsé mulayḛ̀je əsé badə ɓa d’iŋgá ne jia’g kəmba ɓəi ndá njeɓogo neelé a kunda maree dɔ’g gɔl joo ɓəi.
Kuga dɔ né ndɔ lə mari gə́ tuji
4 Ɓó lé dəw tuji né gə́ mee ndɔ’g əsé mee ndɔ-nduú’g lə maree ar nékulje ləa d’usɔ né keneŋ ndá yeḛ a karee kandə kó əsé kandə nduú gə́ àr yororo toree’g.
5 Ɓó lé pər a kḭ koso mee kun’g ɓa o̰ loo-ndɔ əsé o̰ kó gə́ d’ɔm dɔ na̰’d əsé kó gə́ lal kinja ɓəi ndá yeḛ gə́ njekila pər lé a kuga ya. 6 Ɓó lé dəw ar maree lar əsé néje gə́ raŋg mba karee ŋgəm aree ɓa njeɓogo ɓogo néje neelé mee kəi’g ləa nɛ ɓó lé d’wa njeɓogo neelé ndá yeḛ a kɔm maree dɔ’g gɔl joo kuga ne ya. 7 Ɓó lé d’iŋga njeɓogo neelé el ndá njekəi lé a kaw no̰ Ala’g lé mba kɔr goo ta ləa to gə́ yeḛ lɔm dɔ né lə maree lé gə́ lɔm el.
8 Ta bəg na̰ gə́ rara gə́ wɔji dɔ maŋg əsé mulayḛ̀je əsé badə əsé kubu əsé né gə́ igi ɓa ar dəw kára ḭ pa pana: Né neelé to bèe ya ndá ta lə dəwje joo bɔr neelé d’a kaw ne rɔ Ala’g lé ya: yeḛ gə́ Ala ila ta dəa’g ndá a kunda maree dɔ’g. 9 Ɓó lé dəw ar maree mulayḛ̀je əsé maŋg əsé badə əsé nékul gə́ ban-ban ɓa mba karee ŋgəm aree ɓa nékul neelé wəi əsé təd barkəmrea əsé igi yɔm ar dəw kára kara oo gée el ndá, 10 debee neelé a kubu rəa gə ri Njesigənea̰ a kɔr ginee njai pana: N’wa né lə mar neḛ el, njenékul lé a ndigi səa dɔ kubu rɔ’g ləa ndá maree lé a kuga née el ŋga tɔ. 11 Ɓó lé nékul neelé deḛ ɓogee mee kəi’g ləa ndá yeḛ a kuga njenékul neelé gə́ kuga ya.
12 Ɓó lé nékul maree wa tiee mbidi-mbidi ndá njeŋgəmee lé a ree gə yée ndá yée lé a kɔr kəm ta ləa, bèe ɓa yeḛ a kuga el mbata to nékul maree ɓa tiee mbidi-mbidi tɔ. 13 Ɓó lé dəw ndima nékul lə maree ɓa nékul neelé təd barkəmrea əsé wəi nɛ njenékul lé godo lée’g ndá njḛdima nékul lé a kuga ya.
14 Ɓó lé nékul gə́ d’wɔji laree gə́ d’a gə ndɔ ne ɓa né neelé teḛ dəa’g kəm béeje’g ndá lar gə́ d’wɔji neelé ya a kas.
Godnduje gə́ wɔji dɔ néraje gə́ gə goo rəbee el
15 Ɓó lé diŋgam ər ŋgoma̰də gə́ njemɔr ləa godo
Ɓa to səa ndá
Yeḛ a kuga laree ləm,
A təa gə́ dené ləm tɔ .
16 Ɓó lé bɔ ŋgonje lé ɔgee taa ŋgonee ndá diŋgam neelé a kunda lar gə́ a kas mba taa ne ŋgoma̰də ya dəa’g.
17 Seḭ a kya̰je loo kar dené gə́ njera némbeḛ si kəmba nda̰ el .
18 Nana ɓa gə́ ndal da ndá d’a tɔlee gə́ tɔl ya .
19 Dəw gə́ un nékinjanéməsje ar magəje ɓó ar Njesigənea̰ kára ba kiao el ndá debee neelé d’a tɔlee gə́ tɔl ya . 20 Seḭ a kulaje kəm dəw-dɔ-ɓee ndòo el ləm, seḭ a raje səa né gə́ kədərə el ləm tɔ, mbata seḭ kara seḭ toje dəw-dɔ-ɓeeje mee ɓee gə́ Ejiptə’g kédé tɔ . 21 Seḭ a kulaje kəm njekəisiŋga əsé ŋgonal ndòo nda̰ el. 22 Ɓó lé seḭ ulaje kəm dee ndòo ɓa deḛ ree ne rɔm’g ndá m’a koo ndu no̰ lə dee ya. 23 Oŋg ləm a kḭ səm jugugu ndá m’a tuji sí gə kiambas, denéje lə sí d’a tel to njékəisiŋgaje ləm, ŋgan síje kara d’a tel to ŋganalje ləm tɔ.
24 Ɓó lé seḭ arje dəwje ləm gə́ to njéndooje gə́ d’isi sə sí tona sí lar ndá seḭ a raje sə dee to gə́ njeɓaŋ lə sí el ləm, seḭ a dəji deeje maree dɔ’g el ləm tɔ . 25 Ɓó lé seḭ taaje kubu lə mar sí gə́ yeḛ tona ne lar ndá seḭ a telje ne kaareeje gogo ɓad ɓa kar kàr andə ɓəi , 26 mbata kubu neelé nja kára ba to néko̰ rəa ləm, to gə́ kubu ləa gə́ yeḛ ula rəa’g ləm tɔ, nɛ see ɗi ɓa a kila dəa’g to ne wa. Ɓó lé yeḛ a no̰ gə́ rɔm’g ndá m’a koo ndia ya mbata ma m’to njekookəmtondoo ya.
27 Seḭ a tajije Ala el ləm, seḭ a tajije mbai dɔ koso-dəwje lə sí el ləm tɔ .
28 Seḭ a ŋginaje ɓa gə mba kamje dɔ kó lə sí gə́ doŋgɔr el ləm, gə kul nduú lə sí gə́ doŋgɔr el ləm tɔ. Seḭ a kamje ŋgandər ŋgan síje gə́ diŋgam tɔ.
29 Seḭ a kamje ŋgandər maŋgje lə sí ləm, gə ka̰ badje lə sí ləm tɔ, deḛ d’a nai gel ko̰ deeje’g ya ndɔ siri, ndɔ gə́ njekɔm’g jinaijoo ndá seḭ a kam deeje ya.
30 Seḭ a toje dəwje ləm gə́ toje gə kəmee doi. Seḭ a sɔje dakas da gə́ maree wa tiee mbidi-mbidi el, seḭ a kɔmje kɔrɔ karje bisije ɓa tɔ .
