Al-zawaaj wa l-talaag
1 Wa Isa gamma min al-bakaan da wa macha fi daar al-Yahuudiiya wa gataʼ bahar al-Urdun. Wa battaan naas katiiriin lammo foogah wa hu allamaahum misil fi aadtah. 2 Wa naas waahidiin min al-Fariiziyiin macho leyah wa dawwaro yakurbuuh fi chaan kalaamah al-yuguulah. Wa achaan da, saʼalooh wa gaalo : «Kan al-raajil yitallig martah, da halaal walla ?» 3 Wa Isa radda leehum wa gaal : «Wa Muusa amaraaku be chunu ?» 4 Wa gaalo : «Muusa anta izin le l-raajil achaan yaktib maktuub hana talaag wa yitallig martah.»
5 Wa Isa radda leehum wa gaal : «Muusa katab leeku al-wasiiye di achaan ruuseeku gawiyiin. 6 Wa laakin fi l-awwal, wakit Allah khalag al-ard, hu khalagaahum raajil wa mara. 7 Wa be sabab da, ayyi raajil yikhalli ammah wa abuuh wa yilimm maʼa martah 8 wa l-naaseen yabgo jisim waahid. Wa be misil da, humman ma naaseen battaan achaan bigo jisim waahid. 9 Allah bas rabataahum wa ma waajib al-insaan yifarrighum.»
10 Wa baʼadeen, Isa gaaʼid fi l-beet wa talaamiizah saʼalooh fi l-kalaam da. 11 Wa Isa gaal : «Ayyi naadum al-yitallig martah wa yaakhud mara aakhara yisawwi leeha khata wa gaaʼid yazna. 12 Wa battaan ayyi mara al-tallagat raajilha wa akhadat raajil aakhar, hi zaaniye.»
Al-Masiih baarak al-iyaal
13 Wa l-naas gaaʼidiin yiwaddu iyaalhum le Isa achaan hu yalmashum le yibaarikhum. Wa talaamiizah harajoohum. 14 Wa Isa simiʼ kalaamhum wa ziʼil. Wa hajja leehum wa gaal : «Khallu al-iyaal yaju leyi wa ma tadharoohum achaan mamlakat Allah hana l-naas al-misilhum. 15 Wa nuguul leeku al-hagg, naadum abadan ma yadkhul fi mamlakat Allah kan ma yakhbalha misil wileed sakhayyar.» 16 Wa hu hadanaahum le l-iyaal wa khatta iideenah fooghum wa baarakaahum.
Al-naadum al-khani
17 Wakit Isa gamma maachi fi derbah, naadum waahid jara leyah wa sajad giddaamah wa saʼalah wa gaal : «Ya l-muʼallim al-adiil ! Waajib nisawwi chunu achaan nalga al-haya al-abadiiye ?» 18 Wa Isa radda leyah wa gaal : «Maala tuguul ana adiil ? Waahid bas adiil wa hu Allah. 19 Akiid taʼarif al-wasaaya : <Ma taktul dimme wa ma tazna wa ma tasrig wa ma tachhad be kidib wa ma tukhuchch al-naas wa karrim ammak wa abuuk.>»
20 Wa l-naadum gaal : «Ya sayyidna, min wakit ana sakhayyar nitaabiʼ kulla l-wasaaya dool.» 21 Wa Isa chaafah adiil be mahabba wa gaal : «Chokhol waahid lissaaʼ gassar leek. Biiʼ kulla cheyy al-indak wa anti tamanah le l-masaakiin wa misil da, talgaah giddaamak. Wa taʼaal taabiʼni.»
22 Wa wakit al-khani simiʼ al-kalaam da, hu karab wijhah. Wa gamma min hinaak wa macha haznaan achaan hu indah maal katiir. 23 Wa Isa anlafat wa hajja le talaamiizah wa gaal : «Al-dakhuul fi mamlakat Allah yabga gaasi le l-naas al-induhum maal katiir.»
24 Wa talaamiizah ajjabo bilheen min kalaamah da. Wa Isa hajja leehum battaan wa gaal : «Ya iyaali, akiid al-dakhuul fi mamlakat Allah yabga gaasi. 25 Dakhuul al-jamal fi gadd al-ibre hayyin min dakhuul siid al-maal fi mamlakat Allah.»
26 Wa alʼajjabo marra waahid min kalaamah. Wa assaaʼalo ambeenaathum wa gaalo : «Kan misil da, yaatu yagdar yanja ?» 27 Wa Isa chaafaahum adiil wa gaal : «Da gaasi marra waahid le l-naas laakin ma gaasi le Allah achaan ma fi cheyy gaasi le Allah.»
28 Wa Butrus gamma yihajji wa gaal : «Wa aniina khalleena kulla cheyy al-indina achaan nitaabuʼuuk.» 29 Wa Isa gaal : «Nuguul leeku al-hagg, ayyi naadum al-gamma fi chaani wa fi chaan al-bichaara wa khalla beetah aw akhwaanah aw akhwaatah aw ammah aw abuuh aw iyaalah aw ziraaʼtah, 30 hu yalga fi l-wakit al-haali 100 marra buyuut wa akhwaan wa akhwaat wa ammahaat wa iyaal wa ziraaʼa wa maʼaahum diige chadiide. Wa fi l-aakhira, yalga al-haya al-abadiiye. 31 Wa laakin naas katiiriin al-gaaʼidiin wara, yabgo giddaam wa naas katiiriin al-gaaʼidiin giddaam kamaan, yabgo wara.»
Taalit marra al-Masiih hajja be mootah
32 Wa Isa wa talaamiizah maachiin fi derib hana Madiinat al-Khudus. Wa Isa raayikh giddaamhum wa talaamiizah gaaʼidiin yilʼajjabo foogah. Wa l-naas al-maachiin waraahum khaayfiin. Wa Isa tarraf al-talaamiiz al-atnaachar wa hajja leehum wiheedhum. Wa bada yihajji leehum be l-taʼab al-yaji foogah gariib. 33 Wa Isa gaal : «Asmaʼo. Aniina maachiin le Madiinat al-Khudus. Wa hinaak yisallumu Ibn al-Insaan le kubaaraat rujaal al-diin wa le l-ulama. Wa humman yahkumu leyah be l-moot wa yisallumuuh le l-ma muʼminiin. 34 Wa yichchammato leyah wa yibazzukhu foogah wa yajluduuh wa yaktuluuh. Wa laakin fi talaata yoom hu yabʼas.»
Talab Yaakhuub wa Yuuhanna
35 Wa Yaakhuub wa Yuuhanna awlaad Zabadi macho le Isa wa gaalo : «Sayyidna, nidooru inta tisawwi leena al-cheyy al-natulbuuh minnak.» 36 Wa Isa gaal leehum : «Tidooru nisawwi leeku chunu ?» 37 Wa raddo leyah wa gaalo : «Antiina izin achaan nahkumu maʼaak fi mamlakatak al-majiide, waahid minnina be iidak al-zeene wa waahid minnina be iidak al-isra.»
38 Wa Isa radda leehum wa gaal : «Intu ma fihimtu al-cheyy al-tidooruuh. Tagdaro tacharbo min kaas al-taʼab al-ana nachrab minnah walla ? Tahmalo al-khattisiin al-yikhattusuuni beyah walla ?» 39 Wa raddo leyah wa gaalo : «Aywa, nagdaro.» Wa Isa gaal leehum : «Khalaas, intu tacharbo min al-kaas al-ana akkid nachrab minnah. Wa yikhattusuuku be l-khattisiin al-yikhattusuuni beyah. 40 Laakin ana ma nagdar naʼazil al-naas al-yagoodu fi iidi al-zeene wa fi iidi al-isra. Allah jahhaz al-bakaanaat dool le l-naas al-hu bas azalaahum.»
41 Wa l-talaamiiz al-achara simʼo al-kalaam da wa ziʼilo min Yaakhuub wa Yuuhanna. 42 Wa Isa naada kulla talaamiizah wa gaal leehum : «Taʼarfu kadar ambeen al-naas al-ma muʼminiin, ayyi naadum al-jaʼalooh haakimhum yamluk be chidde fi chaʼabah. Wa kubaaraathum kula yitmallako fi l-naas. 43 Wa laakin intu ma waajib tabgo misilhum. Ayyi naadum minku al-yidoor yabga kabiir khalli yabga khaddaamku. 44 Wa ayyi naadum al-yidoor yabga kabiirku khalli yabga abidku. 45 Achaan ana Ibn al-Insaan, ana zaati ma jiit achaan al-naas yakhdumu leyi laakin achaan ana nakhdim le l-naas. Wa jiit achaan nafda naas katiiriin be ruuhi.»
Al-Masiih daawa naadum amyaan
46 Wa Isa wa talaamiizah wislo fi hillit Ariiha. Wakit Isa wa talaamiizah maargiin min Ariiha, naas katiiriin marra waahid jaayiin waraayah. Wa amyaan waahid gaaʼid tihit jamb al-chaariʼ achaan yasʼal sadakha min al-naas. Wa usmah Baartimaawi wileed Timaawi. 47 Wa hu simiʼ kadar Isa min al-Naasira maachi be l-chaariʼ da. Wa hu aat wa gaal : «Ya Isa ! Ya Ibn Dawuud ! Arhamni !» 48 Wa naas katiiriin harajooh wa gaalo leyah «Askut !» Laakin al-amyaan gamma yiʼiit be ziyaada wa yuguul : «Ya Ibn Dawuud, arhamni !»
49 Wa Isa wagaf wa gaal : «Naaduuh. Khalli yaji leyi.» Wa naado al-amyaan wa gaalo leyah : «Chidd heelak wa gumm foog. Hu gaaʼid yinaadiik.» 50 Wa l-amyaan rama khitaayah wa natta foog wa macha le Isa. 51 Wa Isa saʼalah wa gaal : «Tidoor nisawwi leek chunu ?» Wa l-amyaan gaal : «Sayyidna, nidoor nichiif.» 52 Wa Isa gaal : «Khalaas, chiif ! Inta ligiit al-aafe be sabab iimaanak.» Wa tawwaali uyuunah anfataho wa gamma yitaabiʼ Isa.
Ta gə́ Jeju ndoo dee wɔji dɔ tḭ-na̰ lə diŋgam gə dené
Mat 19.1-12, Lug 16.181 Jeju ḭ loo gə́ nee’g aw dɔ naŋg gə́ Jude gir baa gə́ Jurdɛ̰. Boo-dəwje mbo̰ dɔ na̰ rəa’g tɔɓəi ndá yeḛ un kudu ndoo dee ta, to gə́ nérea gə́ yeḛ ra ta-ta ya.
2 Parisiḛje rəm pər gə́ rəa’g dəjee ta gə mba kaḭ ne mée pana: See kar diŋgam tuba dené ləa see to né gə́ kəm ra wa.
3 Yeḛ tel ila dee keneŋ pana: See godndu Moyis gə́ yeḛ un ar sí lé yeḛ pa banwa.
4 Deḛ tel ndigi təa’g pana: Moyis lé un ndia ar dee mba kar dee ndaŋg maktub tḭ-na̰ tuba ne dené .
5 Jeju ila dee keneŋ pana: Meendər lə sí ɓa Moyis ndaŋg ne godndu neelé ar sí mba kar sí raje ne togə́bè. 6 Nɛ loo gə́ Ala unda naŋg nee kédé gə́ dɔtar lé yeḛ unda diŋgam ləm, gə dené ləm tɔ . 7 Gelee gə́ nee ɓa diŋgam a kya̰ bɔbeeje gə kea̰je mba kar dee-deḛ gə dené ləa d’ɔm na̰’d sad. 8 Bèe ɓa deḛ joo bɔr d’a tel to dara gə́ kára ba ɓó d’a to gə́ joo el . 9 Né gə́ Ala tɔ na̰’d lé maji kar dəw tḭ dee el ŋga.
10 Loo gə́ deḛ tel d’aw kəi mba̰ ndá njékwakiláje dəjee ta dɔ ta gə́ yeḛ ula dee’g lé. 11 Jeju ula dee pana: Yeḛ gə́ tuba dené ləa taa yeḛ gə́ raŋg ndá yeḛ ndal mɔdkaiya, to majel gə́ yeḛ ra gə dené ləa gə́ yeḛ tubá lé ya, 12 əsé ɓó lé dené uba ŋgabeeje yá̰ aw taa ŋgaw gə́ raŋg ndá yeḛ kara ndal mɔdkaiya tɔ .
Jeju tɔr ndia dɔ ŋganje’g
Mat 19.13-15, Lug 18.15-1713 Deḛ ree gə ŋganje rɔ Jeju’g gə mba karee ila jia dɔ dee’g. Nɛ njékwakiláje d’ḭ gə deḛ gə́ ree gə ŋganje neelé. 14 Loo gə́ Jeju oo togə́bè ndá yeḛ oso gə oŋg biriŋ, tɔɓəi ula dee pana: Ya̰je rəw arje ŋganje ree rɔm’g ɓó tuba deeje el, mbata ɓeeko̰ lə Ala lé to mba deḛ gə́ to tana sə dee bèe ya. 15 Ma m’ula sí təsərə, nana ɓa gə́ mée taa ɓeeko̰ lə Ala asəna gə mee ŋgon gə́ gɔ bèe el ndá yeḛ a kula dəa keneŋ wɔr nda̰ bèe el .
16 Yen ɓa yeḛ odo dee turu dee kag jia’g ila ne jia dɔ dee’g tɔr ne ndia dɔ dee’g.
Basa gə́ to gə́ bao
Mat 19.16-30, Lug 18.18-3017 To gə́ Jeju oso rəbə si aw ndá dəw kára aiŋgwɔd aw iŋgá rəm ɔs no̰ kəjee naŋg nea̰’g dəjee pana: Mbai gə́ maji, see ɗi ɓa m’a ra mba si ne gə kəmə gə́ gə no̰ lé wa.
18 Jeju ilá keneŋ pana: See ban ɓa i ɓarm dəw gə́ maji wa. Ala kára ba kiao ɓa to dəw gə́ maji ya. 19 I gər ta godnduje lai gə́ pana: I a ndal mɔdkaiya el ləm, i a tɔl dəw el ləm, i a ɓogo el ləm, i a təd taŋgɔm kunda ta mari’g el ləma, i a buguru mari el ləm tɔ, tədjekag bɔbije gə kɔinje .
20 Dəw neelé tel ilá keneŋ pana: Mbai, loo gə́ ma m’nai basa ɓəi lé ya, m’tɔs kəm goo néje gə́ neelé m’ra saar ɓasinè.
21 Jeju aa kəmee gərərə undá dan kəmee’g ndá ulá pana: Né kára lali ɓəi. Ɔd aw ndogo néje ləi lai ya̰ laree ar njéndooje ɓa i a kiŋga nébao ləi ɓee gə́ dara ɓəi. Tɔɓəi ɔd ree goom’g.
22 Loo gə́ dəw neelé oo ta neelé ndá yeḛ mi mbidi-mbidi, ɔd mbiriŋ, mbata yeḛ to gə́ njenébaoje gə́ tur dɔ loo.
23 Jeju aa kəm dee njal ɔr ndá ula njékwakiláje pana: Kar baoje d’aw mee ɓeeko̰’g lə Ala lé a to né gə́ lé a kuba mu el!
24 Njékwakiláje lé kaar dee wa dee paḭ dɔ ta gə́ Jeju pa togə́bè. Yeḛ un ta ula dee tɔɓəi pana: Ŋganəmje, deḛ gə́ d’ɔm meḛ dee dɔ nébaoje’g lə dee lé kaw ɓeeko̰’g lə Ala lé lée a kuba mu dɔ dee’g el! 25 Kar jambal andə kəmbolè libiri’g teḛ raga lé to né gə́ kədərə el ɓəi, nɛ kar bao andə aw mee ɓeeko̰’g lə Ala lé lée a to kədərə gə́ ndam godo.
26 Kaar njékwakiláje lé wa dee paḭ-paḭ unda njé gə́ kédé ndá deḛ dəji na̰ ta wédé-wédé pana: Bèe ŋga see na̰ ɓa askəm kaji wa.
27 Jeju aa kəm dee gərərə ndá ula dee pana: Né gə́ bèe lé dəwje ɓa a dum dee ɓó a dum Ala nda̰ bèe el, mbata Ala lé né kára gə́ njedumee godo.
28 Piɛrə un ta ulá pana: Aa oo, jeḛ lé j’uba néje lə sí lai j’ya̰, j’un rəw gooi’g.
29 Jeju ilá keneŋ pana: Ma m’ula sí təsərə, nana ɓa gə́ uba kəi ləa əsé ŋgakea̰je əsé kɔnaneeje əsé kea̰je əsé gə bɔbeeje əsé ŋganeeje əsé do̰dubaje ləa ya̰ dee gə mbam ləm, gə mba tagə́maji ləm tɔ 30 ndá a kiŋga dee tɔl-tɔl gogo wəl nee ləm, a kiŋga kəije gə ŋgakea̰je gə kɔnaneeje gə kea̰je gə ŋganeeje gə do̰dubaje ləa tɔ, nɛ a kiŋga néurti keneŋ ya. Nɛ ləbje gə́ raŋg gə́ d’a gə ree lé yeḛ a si gə kəməgə́ gə no̰. 31 Deḛ gə́ bula gə́ to gə́ ŋgaw ta dee kédé lé d’a tel nai gə́ rudu deeje ləm, deḛ gə́ bula gə́ nai gə́ rudu deeje lé d’a tel to gə́ ŋgaw ta deeje kédé ləm tɔ .
Jeju pata kwəi ləa gə ta kunda loo teḛ ləa
Mat 20.17-19, Lug 18.31-3432 D’un rəw d’isi d’aw gə́ Jerusalem, Jeju ɓa njaa no̰ dee gə́ kédé. Njékwakiláje lé meḛ dee to kərm ar dee d’orè gée gə ɓəl. Jeju ɔr dee dɔg-gir-dee-joo njɔl tɔɓəi aw un ta ula dee ne loo né gə́ a teḛ dəa’g lé pana: 33 Aa ooje, j’isi j’aw gə́ Jerusalem ŋga ndá d’a gə kula Ŋgon-dəw lé ji mbai dɔ njékinjanéməsje-je’g gə ji njéndaji-maktubje’g tɔ. D’a kɔr ta yoo kɔm dəa’g ndá d’a kulá ji njépole-magəje’g tɔ. 34 Deḛje neelé d’a ndaji ndia kogo ne ləm, d’a tibi yiro kəmee’g ləm, d’a kundá gə ndəi-kɔb ləma, d’a tɔlee karee wəi ləm tɔ. Nɛ ndɔ gə́ njekɔm’g munda ləa lé ndá yeḛ a kunda loo teḛ dan njé gə́ d’wəi’g ya.
Ŋgalə Jebede kwɔi Jeju loo-si dee
Mat 20.20-2835 Yen ŋga, Jak gə Ja̰ gə́ to ŋgalə Jebede lé rəm pər gə́ rɔ Jeju’g d’ulá pana: Mbai, né gə́ j’a gə kwɔii neelé jeḛ ndigi kari ar sí née ya.
36 Jeju tel dəji dee pana: See ɗi ɓa seḭ ndigije karmje m’ra m’ar sí wa.
37 Deḛ tel ndigi təa’g pana: Loo gə́ i a si loo-ronduba’g ləi lé ndá ar sí j’isi səi keneŋ tɔ, dəw kára a si dɔ jikɔli’g ləm, dəw kára a sí dɔ jigeli’g ləm tɔ.
38 Jeju tel ila dee keneŋ pana: Né gə́ seḭ kwɔimje lé seḭ gərje rəbee el. See ŋgo-kai-mán gə́ m’a gə kai lé see seḭ asjekəm kaije wa. Esé see batɛm gə́ d’a gə ram lé see seḭ asjekəm kar dee ra sí ya to wa .
39 Deḛ atel d’ilá keneŋ pana: Jeḛ j’askəm ra togə́bè ya.
Jeju tel ula dee pana: Tɔgərɔ ya, né gə́ mee ŋgo-kai-mán gə́ m’a gə kai lé seḭ a kaije ləm, batɛm gə́ d’a gə ram lé kara d’a ra sí ya ləm tɔ. 40 Nɛ ka̰ si dɔ jikɔlm’g gə dɔ jigelm’g ɓa yḛ̀, ma ɓa gə́ njekwɔji rəbee el. Loo neelé d’unda gə kəmee d’wɔji ne dɔ deḛ gə́ d’a gə kiŋga lé ya.
41 Mar deeje gə́ dɔg lé loo gə́ deḛ d’oo ta lə Jak gə Ja̰ gə́ dəjee lé ndá meḛ dee ḭ sə dee pu dɔ dee’g. 42 Jeju ɓar dee ula dee pana: Seḭ ooje gao, deḛ gə́ d’oo dee gə́ mbai dɔ ginkoji dəwje gə raŋg lé d’o̰ dəwje lə dee d’ula ne kəm dee ndòo ləm, dəwje gə́ boi lé deḛ kara to gə́ dəw dɔ deeje ləm tɔ. 43 Seḭ lé maji kar sí raje togə́bè mbuna na̰’d el. Nɛ nana ɓa mbuna sí’g gə́ wa rəa gə dəw gə́ boo lə sí ndá maji karee tel rəa gə́ kura lə sí ɓa . 44 Tɔɓəi nana ɓa gə́ ndigi to gə́ ŋgaw ta sí kédé lé ndá maji karee ra rəa gə́ ɓər lə sí ləm tɔ . 45 Mbata Ŋgon-dəw lé ree gə mba kar dəwje ɓa ra né d’aree el nɛ yeḛ ree gə mba ra né kar dee ləm, gə mba kya̰ rəa karee to gə́ nékoga-dɔ-dəwje bula ləm tɔ.
Jeju aji njekəmtɔ gə́ ria lə Bartime
Mat 20.29-34, Lug 18.35-4346 Deḛ teḛ Jeriko. Loo gə́ Jeju unda loo mee ɓee gə́ Jeriko teḛ gə njékwakiláje gə boo-dəwje gə́ bula lam gə́ d’ɔm na̰ gée’g na̰’d lé ndá njekəmtɔ gə́ to ŋgolə Time gə́ ria lə Bartime lé si naŋg mbɔr rəbə sí kwɔi dəwje né gə kəmndoo. 47 Loo gə́ yeḛ oo to gə́ Jeju gə́ Najaret ɓa si dəs ndá yeḛ ila boo-ndia naŋg ra ne né wəl pana: Jeju, Ŋgon Dabid, oo kəm lootondoo’g ya kari.
48 Njé gə́ na̰je bula d’ḭ səa gə mba karee wa təa. Nɛ yeḛ ila boo-ndia naŋg ra ne né wəl unda njé gə́ kédé pana: Ŋgon Dabid, oo kəm lootondoo’g ya kari.
49 Jeju rəm aar naŋg ula dee pana, Maji kar sí ɓareeje.
Yen ŋga, deḛ ɓar njekəmtɔ lé d’ulá pana: Ar məəi oso naŋg po̰ ndá uba naŋg ḭta aw iŋgá mbata yeḛ nja ɓari.
50 Njekəmtɔ lé ɔr kubu ləa gə́ boi yul lé ila naŋg ndá uba naŋg ja̰gjaŋ ḭta aw rɔ Jeju’g. 51 Jeju un ta dəjee pana: See ɗi ɓa i ndigi karm m’ra m’ari wa. Njekəmtɔ lé tel ndigi təa’g pana: Mbai, m’ndiŋga rɔm gə mba tel koo loo ya.
52 Jeju ilá keneŋ pana: Ɔd aw mbata meekun ləi ɓa taa né ari aji ne ya.
Léegəneeya, yeḛ oo loo ndá yeḛ un rəw si njaa goo Jeju’g.
