Al-Masiih saʼalooh yaatu al-antaah izin
1 Wa yoom waahid, Isa gaaʼid yiʼallim al-naas fi fadaayit beet Allah wa yiballikh leehum al-bichaara. Wa fi l-bakaan da, kubaaraat rujaal al-diin wa l-ulama wa l-chuyuukh jo leyah. 2 Wa gaalo : «Guul leena min ween ligiit izin achaan tisawwi al-khidme di. Walla yaatu al-antaak al-izin da ?»
3 Wa Isa radda leehum wa gaal : «Ana kula indi suʼaal nidoor nasʼalku. Ooruuni, 4 Yahya khattas al-naas be izin Allah walla be izin al-naas ?» 5 Wa achchaawaro ambeenaathum wa gaalo : «Kan gulna Yahya indah izin min Allah, Isa yuguul leena : ‹Maala ma aamantu beyah ?› 6 Wa kan gulna Yahya indah izin min al-naas bas, al-naas yarjumuuna. Achaan fi fikirhum, akiid Yahya nabi.»
7 Wa raddo le Isa wa gaalo : «Aniina ma naʼarfu yaatu al-antaah izin.» 8 Wa Isa radda leehum wa gaal : «Khalaas, ana kula ma niʼooriiku be izin yaatu nisawwi al-cheyy da.»
Masal al-harraatiin al-fasliin
9 Wa Isa gamma hajja le l-naas be masal wa gaal : «Naadum waahid maggan inab fi jineene. Wa hu ajjar harraatiin achaan yakhdumu foogha. Wa hu zaatah khatar wa macha fi balad aakhara. Wa tawwal ma gabbal. 10 Wa fi wakit hana lammiin al-inab, hu rassal abid waahid le l-harraatiin achaan yichiil al-inab al-waajib leyah. Laakin al-harraatiin daggooh wa gabbalooh le siidah iideenah yaabsiin.
11 «Wa rassal leehum abid taani. Wa hu kula daggooh wa ayyarooh wa gabbalooh iideenah yaabsiin. 12 Wa rassal leehum battaan abid taalit wa l-abid da jarahooh wa zagalooh barra min al-jineene. 13 Wa siid al-jineene gaal : ‹Nisawwi chunu ? Khalaas, nirassil wileedi al-nihibbah. Akuun leyah hu da, yikarrumuuh.›
14 «Wa l-harraatiin chaafo wileed siid al-jineene wa hajjo ambeenaathum wa gaalo : ‹Daahu al-yawris al-jineene. Khalli naktuluuh achaan al-warasa tabga hintina.› 15 Wa maragooh barra min al-jineene wa katalooh.»
Wa Isa gaal : «Hassaʼ nasʼalku. Siid al-jineene yisawwi fooghum chunu ? 16 Akiid, hu yaji wa yikattilhum le l-harraatiin dool wa khalaas yanti al-jineene le naas aakhariin.» Wa wakit al-naas simʼo al-kalaam da gaalo : «Khalli Allah yadharah !» 17 Wa Isa chaafaahum adiil wa gaal : «Wa kan da ma yabga, chunu maʼana hana l-kalaam al-maktuub fi l-Kitaab al-yuguul :
<Al-hajar al-bannaayiin al-beet awwal ma dawwarooh
bigi al-hajar al-muhimm fi buna al-beet.>
18 Wa kulla naadum al-yagaʼ foog al-hajar da, yinkasir marra waahid wa kan al-hajar da yagaʼ foog naadum, yarhakah misil al-dagiig.»
Al-suʼaal fi l-miiri
19 Wa fi l-yoom da zaatah, al-ulama wa kubaaraat rujaal al-diin dawwaro yakurbuuh achaan fihmo kadar be l-masal da Isa hajja fooghum laakin humman khaayfiin min al-naas. 20 Wa achaan da, gammo yukhuttu baalhum foogah. Wa bado yirassulu leyah jawaasiis al-sawwo nufuushum misil naas saalihiin achaan yalgo fursa yarmuuh be kalaamah. Wa dawwaro yiwadduuh fi mahkamat al-waali al-Roomaani. 21 Wa l-jawaasiis gaalo : «Sayyidna, naʼarfu kalaamak wa taʼliimak sahiih. Wa inta ma takhaaf min een al-naas. Wa tiʼallim al-naas derib Allah al-sahiih. 22 Khalaas guul leena, hasab al-Tawraat, waajib leena nikaffu al-miiri le sultaan al-Roomaaniyiin walla ma waajib ?»
23 Wa Isa irif najaadithum. Wa gaal leehum : 24 «Wassufuuni diinaar waahid. Al-suura wa l-usum al-gaaʼidiin foogah hana yaatu ?» Wa raddo leyah wa gaalo : «Hana sultaan al-Roomaaniyiin.» 25 Wa Isa gaal leehum : «Khalaas, hana l-sultaan, antuuh le l-sultaan wa hana Allah, antuuh le Allah.» 26 Wa ma gidro yarmuuh be kalaamah giddaam al-naas. Wa alʼajjabo marra waahid fi l-radd al-raddaah leehum wa khalaas sakato.
Al-suʼaal al-bukhuss al-buʼaas
27 Wa Sadduukhiyiin waahidiin jo le Isa. Wa l-Sadduukhiyiin ma muʼminiin be l-buʼaas. 28 Wa saʼalooh wa gaalo : «Ya l-sayyid, nidooru nihajju leek be l-kalaam al-Muusa katabah leena fi l-Tawraat. Hu gaal kan raajil waahid maat wa indah mara wa laakin ma indah iyaal, akhu al-raajil da waajib yaakhud al-mara wa yalda minha zurriiye le akhuuh al-marhuum. 29 Zeen. Awwal fi sabʼa akhwaan. Wa l-kabiir minhum akhad mara wa baʼad wakit, hu maat. Wa ma jaab minha iyaal. 30 Wa l-taani akhadha wa nafs al-cheyy bigi leyah. 31 Wa l-taalit akhadha wa l-akhwaan al-sabʼa kulluhum akhadooha wa ma jaabo minha iyaal wa maato. 32 Wa fi l-akhiir al-mara zaatha maatat. 33 Wa khalaas, wakit al-maytiin yabʼaso, hi tabga marit yaatu minhum ? Achaan kulluhum al-sabʼa akhadooha.»
34 Wa Isa radda leehum wa gaal : «Sahiih, fi l-zaman al-haadir, al-rujaal yaakhudu awiin wa l-awiin yantuuhin le l-rujaal. 35 Laakin al-naas al-induhum hagg fi l-zaman al-jaayi wa yabʼaso min ust al-maytiin, humman battaan ma yaakhudu awiin wa l-awiin ma yaakhudan rujaal. 36 Humman ma yumuutu battaan, yabgo misil al-malaaʼika. Wa yabgo iyaal Allah achaan baʼasaahum min al-moot.
37 «Wa fi l-cheyy al-bukhuss al-buʼaas, Muusa zaatah wassafaaku kadar al-maytiin yabʼaso. Fakkuru fi kalaam Muusa al-bukhuss al-chideere al-gammat foogha naar wakit hu gaal kadar Allah hu Rabb juduudku Ibraahiim wa Ishaakh wa Yaakhuub. 38 Wa hu Rabb al-hayyiin wa ma Rabb al-maytiin achaan leyah hu kulla l-naas aaychiin.»
Suʼaal al-Masiih al-bukhuss Ibn Dawuud
39 Wa ulama waahidiin gaalo : «Mabruuk, sayyidna. Kalaamak adiil.» 40 Wa ma dawwaro battaan yasʼalooh ayyi suʼaal. 41 Laakin Isa saʼalaahum le l-ulama wa gaal : «Kikkeef yuguulu kadar al-Masiih hu Ibn Dawuud ? 42 Nasʼalku achaan fi kitaab al-Zabuur, Dawuud zaatah gaal : ‹Allah hajja le siidi al-malik wa gaal : <Agood be nussi al-zeenaay 43 lahaddi nukhutt udwaanak tihit rijileenak.>› 44 Wa misil da, Dawuud gaal al-Masiih hu siidah. Wa be misil da, kikkeef al-Masiih yabga wileedah ?»
45 Wa kulla l-naas gaaʼidiin yasmaʼo kalaamah. Wa Isa hajja le talaamiizah wa gaal : 46 «Awʼu baalku min al-ulama. Humman yiriidu yalbaso jalaaliib tuwaal wa yuruukhu fi ust al-naas wa yiriidu salaam al-naas fi l-suug wa l-saff al-awwal fi beet al-sala wa bakaan al-kubaaraat fi kulli aazuuma. 47 Wa laakin humman yaakulu buyuut al-araamil wa yugummu yisallu sala tawiile achaan al-naas yichiifuuhum. Wa khalaas al-azaab al-yarjaahum yabga chadiid ziyaada.»
Gin siŋgamoŋ lə Jeju lé
Mat 21.23-27, Mar 11.27-331 Ndɔ kára bèe loo gə́ Jeju si ndoo koso-dəwje ta mee kəi-Ala’g ləm, yeḛ ɔr goo tagə́maji ar dee ləm tɔ ndá mbai dɔ njékinjanéməsje-je ləm, gə njéndaji-maktubje ləma, gə ŋgatɔgje ləm tɔ lé rəm pər gə́ rəa’g 2 ndá deḛ dəjee pana: Ula sí ar sí j’oo səi, see torndu na̰ ɓa i ra ne néje gə́ togə́bè wa. Esé see na̰ ɓa un ndia ari gə mba kari ra ne néje gə́ togə́bè lé wa.
3 Yeḛ tel ila dee keneŋ pana: Ma kara m’a dəji sí ta kára koo tɔ. 4 Batɛm lə Ja̰ lé see ḭ dara əsé ḭ rɔ dəwje’g wa. Ilamje’g amje m’oo ɓa.
5 Deḛ jém ta gə na̰ pana: Ɓó lé j’a kilá keneŋ pana: Ḭ dara ndá yeḛ a kila sí’g pana: Bèe ŋga see ban ɓa jeḛ j’ɔm meḛ sí dəa’g el wa. 6 Nɛ ɓó lé j’a kilá keneŋ pana: Batɛm lə Ja̰ lé ḭ rɔ dəwje’g ndá kara koso-dəwje lai neelé d’a tila sí gə kɔri-ər mbata deḛ lé d’oo Ja̰ gə́ njetegginta gə́ gəd ya.
7 Yen ŋga deḛ d’ila Jeju’g pana: Jeḛ n’gər loo gə́ batɛm lə Ja̰ lé ḭ keneŋ el. 8 Togə́bè Jeju tel ila dee keneŋ pana: Ma kara m’a kula sí ri yeḛ gə́ njekun ndia karm m’ra ne néje neelé el tɔ.
Gosɔta lə njéndɔ-nduúje gə́ meḛ dee yèr lé
Mat 21.33-46, Mar 12.1-129 Jeju un gosota nee si ndoo koso-dəwje pana: Dəw kára bèe wa ndɔ ma̰a nduú keneŋ, ɓa yeḛ wa ndɔ-nduú lé ula ji njéndəaje’g, ɔd par aw uru ɓee gə́ raŋg’d si keneŋ kuree əw . 10 Naḭ ra kandə nduú lé ndá yeḛ ula kura ləa rɔ njéndɔ-nduúje’g gə mba karee taa kandə nduú kea̰ gə́ d’a gə karee lé. Njéndɔ-nduúje lé d’ḭ d’ur dɔ kura’g lé kundá d’aree rəm gə jia kari ba. 11 Tɔɓəi yeḛ ula kura ləa gə́ raŋg rɔ dee’g, nɛ deḛ kundá d’ula ne sul dəa’g d’aree rəm jia kari ba ya aw tɔ. 12 Tɔɓəi yeḛ ula kura ləa gə́ raŋg rɔ dee’g ɔm gə́ gɔl munda, nɛ deḛ kundá d’aree doo d’unee tubá d’aree aw. 13 Mbai gə́ njendɔ-nduú lé pana: See m’a ra banwa. Ŋgon məəm gə́ m’ndigee m’undá dan kəm’g lé ya m’a kulá rɔ dee’g, banelə d’a ɓəl kəmee ya. 14 Nɛ loo gə́ njéndɔ-nduúje lé d’aa loo d’oo ŋgon lé ndá d’ula njuma̰ meḛ na̰’d pana: Aa ooje, ŋgon gə́ njekwa-nénduba lé ŋga si aw gə́ nee aw’n. Ar sí n’tɔleeje j’ya̰je loo n’taaje ne nénduba ləa ŋga. 15 Yen ŋga d’ubá d’wá ndɔree jol-jol d’uru səa ŋgaŋloo ndɔ-nduú’g tugá keneŋ jag-jag tɔlee.
Ɓasinè lé see mbai gə́ njendɔ-nduú lé see ri ɓa a ra sə dee ɓəi wa. 16 Yeḛ a kḭ ree kar njéndəaje lé d’udu guduru ndá a kwa ndɔ-nduú lé gə mba kar njé gə́ raŋg ndɔ keneŋ.
Loo gə́ deḛ d’oo ta neelé mba̰ ndá deḛ pana: Maji kar Ala ar né gə́ togə́bè lé teḛ el nja.
17 Nɛ Jeju aa kəm dee njal ɔr ula dee pana: See ta gə́ deḛ ndaŋg mee maktub’g lé see ginee to gə́ ban ɓəi wa.
Pil mbal gə́ njékṵdakəije mbad d’ila kɔrɔ lé
Yee nja tel to mbal kunda dɔ kum kəi gə́ gəd tɔ .
18 Nana ɓa gə́ a koso dɔ pil mbal’g neelé ndá a təd njigi-njigi, nɛ dəw gə́ rara ɓa gə́ pil mbal neelé oso dəa’g ndá a rədee naŋg mbə̰ji-mbə̰ji ya.
Nékar Ala gə né gə́ kəm kar njéko̰ɓeeje
Mat 22.15-22, Mar 12.13-1719 Mee kàree’g neelé mbai dɔ njékinjanéməsje-je gə njéndaji-maktubje ndiŋga rɔ dee gə mba kwá gə ji dee peb nɛ deḛ ɓəl koso-dəwje. Mbata deḛ gər gao, Jeju pa gosota neelé wɔji ne dɔ dee-deḛ ya.
20 Deḛ d’unda kəm dee goo Jeju’g lér-lér, d’ula dəwje rəa’g gə mba kar dee su kəmee asəna gə njémeekarabasurje bèe, ra ne goso ɓó gə koo ne ta gə́ gəd təa’g mba kubá ne kwá kulá ne ji mbai dɔ njégaŋ-rəwtaje’g ləm, gə njeguburuɓee’g ləm tɔ. 21 Dəwje neelé d’un ta dəji Jeju pana: Mbai, jeḛ n’gər gao tapai gə ta gə́ i ndoo dee lé to danasur ya, i ɔr kankəmta ya ndoo dee ne rəw lə Ala ɓó ɔr kəm dəw kára el. 22 See kar sí j’ugaje lar-gədɓee gə Sesar lé see to né gə́ kəm ra əsé to né gə́ kəm ra el wa.
23 Jeju gər goso lə dee gao ndá yeḛ ila dee keneŋ pana: Tɔjimje lar gə́ seḭ ugaje ne lar-gədɓee lé amje m’oo sə sí. 24 See dɔ na̰ əsé ri na̰ ɓa d’unda keneŋ nee ɓəi wa.
Deḛ ndigi təa’g pana: To ka̰ Sesar.
25 Yen ŋga yeḛ ila dee keneŋ pana: Né gə́ wɔji dɔ Sesar ndá arje Sesar ya, ɓó yee gə́ to ka̰ Ala ndá arje Ala tɔ.
26 Deḛ d’oo ta kára kara gə mba kḭ ne səa no̰ koso-dəwje’g neelé el, nɛ ta gə́ yeḛ ila dee keneŋ lé ar kaar dee wa dee paḭ ar dee d’isi ne gə ta dee mundu guu.
Tadəji gə́ wɔji dɔ teḛ loo-yoo lé
Mat 22.23-33, Mar 12.18-2727 Saduseḛje gə́ na̰je gə́ to njémaḭta teḛ loo-yoo’g lə dəwje lé rəm wɔr gə́ rɔ Jeju’g dəjee pana : 28 Mbai, Moyis ndaŋg ta nee ar sí pana: Ɓó lé ŋgoko̰ dəw wəi ɓa ya̰ dené ləa lal koji ne ŋgon ndá maji kar ŋgoko̰ debee neelé taa dené-nduba ləa oji ne ŋgon tor nojee’g lé mba kunda ne kó ŋgokea̰ . 29 Njé goo na̰je’g deḛ siri d’isi gən. Yeḛ gə́ dɔtar taa dené, nɛ yeḛ wəi galao lal koji ne ŋgon. 30 Njekɔm gə́ joo gə njekɔm’g munda kara taa dené lə ŋgoko̰ dee ɓa d’wəi ɓəi tɔ. 31 Ar deḛ lai to dəwje siri ra togə́bè lal koji ne ŋgon ya lai. 32 Gée gə́ gogo ndá dené lé oso wəi tɔ. 33 Togə́bè ŋga see ndɔ gə́ dəwje d’a gə teḛ loo-yoo’g lé ndá see dené neelé a to ka̰ na̰ ŋga ɓa mbuna deḛ gə́ siri’g neelé wa. Mbata deḛ siri lai lé təa gə́ dené lə dee ya.
34 Jeju ila dee keneŋ pana: Dəwje gə́ d’isi dɔ naŋg nee ɓasinè lé deḛ taa denéje ləm, deḛ denéje kara taa ŋgaw ləm tɔ, 35 nɛ deḛ gə́ d’oo dee gə́ d’askəm kiŋga loo mee ləb gə́ a gə ree gə́ d’a teḛ loo-yoo’g lé ndá d’a taa denéje el ləm, denéje kara d’a taa ŋgaw el ləm tɔ. 36 Yoo a ɓar ri dee el ŋga mbata d’a to kasəna gə kuraje gə́ dara ləm, d’a to ŋgan-Alaje mbata to gə́ deḛ to ne ŋgan njéteḛ loo-yoo’gje ləm tɔ. 37 Ta gə́ wɔji dɔ kunda gə́ njé gə́ d’wəi d’a kunda loo teḛ loo-yoo’g lé Moyis ɓa gə́ njeriba dəa loo gə́ Ala teḛ ne dəa’g mbɔr ŋgon kag’d lé ndá yeḛ ɓar Mbaidɔmbaije lé Ala lə Abrakam ləm, gə Ala lə Isaak ləma, gə Ala lə Jakob ləm tɔ . 38 Bèe ndá Ala lé to ka̰ njé gə́ d’aw kəmba ɓó to ka̰ njé gə́ d’wəi ɓa el, mbata yeḛ oo dəwje lai gə́ njé gə́ d’isi kəmba ya.
39 Njéndaji-maktubje gə́ na̰je d’un ta d’ulá pana: Mbai, i pata maji boi.
40 Ndá dəw kára kara oo loo gə mba kila ɗigi kaaree’g dəjee ne ta gogo el ŋga.
See Kristi to ŋgon Dabid wa
Mat 22.41-46, Mar 12.35-3741 Jeju dəji dee pana: See ban ɓa deḛ pana: Kristi to gə́ ŋgon Dabid wa. 42 Dabid nja pata mee maktub Pakɔs’g pana:
Mbaidɔmbaije lé ula Mbai ləm pana:
Si dɔ jikɔlm’g
43 Saar mba karm m’ar njéba̰je ləi
Tel to nétura-gɔl-kɔm ləi lé .
44 Loo gə́ Dabid ɓaree Mbaidɔmbaije ləa ndá ŋga see a to gə́ ŋgonee gə́ ban tɔɓəi wa.
Meḛ sí dɔ rɔ sí’g mbata lə njéndaji-maktubje lé
Mat 23.1-36, Mar 12.38-4045 Loo gə́ koso-dəwje lai d’isi d’oo ta gə́ yeḛ ndoo dee lé ndá yeḛ tel ula njékwakiláje pana: 46 Meḛ sí dɔ rɔ sí’g mbata njéndaji-maktubje gə́ ndigi njaa gə kubu gə́ ŋgal yududu rɔ dee’g ləm, gə mba kar dəwje ra dee ne lapia loo-nadaje’g ləm tɔ, deḛ ndigi loo gə́ kédé gə mba si keneŋ mee kəi-kwa-dɔ-na̰’gje ləm, gə loo naḭje’g ləm tɔ, 47 deḛ to gə́ njerum né kəi lə njékəisiŋgaje rum-rum ləm, deḛ ra tamaji lé kur dee əw rab ne rɔ dee kəm dəwje’g ləm tɔ. Deḛje neelé ta gə́ d’a kɔr kila dɔ dee’g lé a kur dɔ ka̰ mar deeje’g sula.
