Masal al-aazuuma wa l-diifaan
1 Wa battaan Isa hajja leehum be amsaal wa gaal : 2 «Mamlakat Allah hi misil malik waahid al-sawwa aazuuma fi iris wileedah. 3 Wa rassal abiidah achaan yinaadu al-naas al-maʼzuumiin fi l-aazuuma wa laakin al-maʼzuumiin abo ma yaju. 4 Wa l-malik rassal abiid aakhariin wa gaal leehum : ‹Guulu le l-naas al-azamtuhum : “Daahu, ana jahhazt al-akil khalaas. Tiiraani wa ajjaali al-adiiliin dabahtuhum wa kulla cheyy jaahiz. Taʼaalu le l-aazuuma.”›
5 «Wa laakin al-naas al-azamaahum abo ma yaju. Al-waahid macha fi l-zereʼ wa l-aakhar macha yisaawig. 6 Wa l-aakhariin karabo abiid al-malik wa ayyaroohum wa kataloohum. 7 Wa l-malik ziʼil marra waahid wa rassal askarah wa katalo al-kattaaliin dool wa tachcho hillithum.
8 «Wa gaal le abiidah : ‹Akil al-aazuuma haasil wa laakin al-naas al-azamtuhum ma waajib leehum. 9 Khalaas, amchu fi kulli mawgaf wa ayyi naadum al-ligiituuh naaduuh fi l-aazuuma !› 10 Wa l-abiid marago wa macho fi l-chawaariʼ wa lammo kulla l-naas al-ligoohum. Wa lammo al-fasliin maʼa l-adiiliin sawa wa beet al-iris anmala diifaan.
11 «Wa l-malik andassa fi lubb al-beet achaan yisallim al-diifaan wa chaaf naadum waahid ma laabis khalag hana l-iris. 12 Wa l-malik gaal : ‹Akhuuyi, kikkeef dakhalt wa ma libist al-khalag al-anteetah le l-diifaan ?› Wa l-naadum da ma radda leyah kalaam. 13 Wa l-malik amar abiidah wa gaal : ‹Arbutu rijileenah wa iideenah wa azguluuh fi l-dalaam al-barraani. Hinaak naas yabku wa yiʼaddu sunuunhum min al-azaab.›
14 «Achaan Allah yinaadi naas katiiriin wa laakin yaʼazil naas chiyya.»
Al-suʼaal fi chaan al-miiri
15 Wa l-Fariiziyiin macho achchaawaro achaan yukhuchchu Isa wa yarmuuh be kalaamah. 16 Wa rassalo le Isa waahidiin min talaamiizhum maʼa naas min hizib Hiruudus. Wa gaalo leyah : «Ya muʼallim, naʼarfu kadar kalaamak hagg wa tiʼallim al-naas fi derib Allah be kalaam sahiih wa inta ma khaayif min ayyi naadum wa ma takhaaf min wijih al-naas. 17 Khalaas, guul leena fikrak. Hasab al-Tawraat, waajib leena nikaffu al-miiri le sultaan al-Roomaaniyiin walla ma waajib ?»
18 Wa Isa irif niiyithum cheene wa gaal leehum : «Ya munaafikhiin. Maala tidooru tijarrubuuni ? 19 Wassufuuni al-sile al-tikaffu beyah al-miiri.» Wa antooh diinaar waahid. 20 Wa saʼalaahum wa gaal : «Al-suura wa l-usum al-gaaʼidiin foogah dool, hana yaatu ?» 21 Wa raddo leyah wa gaalo : «Hana sultaan al-Roomaaniyiin.» Wa gaal leehum : «Khalaas. Hana l-sultaan, antuuh le l-sultaan wa hana Allah, antuuh le Allah.» 22 Wa alʼajjabo marra waahid fi kalaamah wa faato khallooh.
Al-suʼaal al-bukhuss al-buʼaas
23 Wa fi l-yoom da, Sadduukhiyiin waahidiin jo le Isa. Wa l-Sadduukhiyiin, humman ma muʼminiin be l-buʼaas. Wa saʼalooh 24 wa gaalo : «Ya l-sayyid, fi l-Tawraat, Muusa gaal kan raajil maat wa ma indah iyaal, akhu al-raajil da waajib yaakhud al-mara wa yalda minha zurriiye le akhuuh al-marhuum. 25 Zeen. Awwal sabʼa akhwaan gaaʼidiin ambeenaatna. Wa l-kabiir minhum akhad mara wa baʼad wakit, maat wa ma indah minha zurriiye. Wa achaan da, waajib le akhuuh yaakhudha. 26 Wa l-akhu al-taani kula akhad al-mara wa maat. Wa baʼad da, al-akhu al-taalit wa kulluhum lahaddi l-saabiʼ akhadooha wa maato. 27 Wa baʼad kulla l-akhwaan maato, al-mara kula maatat. 28 Wa khalaas wakit al-maytiin yabʼaso, hi tabga marit yaatu min al-akhwaan al-sabʼa ? Achaan kulluhum akhadooha.»
29 Wa Isa radda leehum wa gaal : «Intu muwaddiriin achaan ma taʼarfu wa la Kitaab Allah wa la gudrat Allah. 30 Achaan wakit al-naas yabʼaso, al-rujaal ma yaakhudu awiin wa l-awiin ma yaakhudan rujaal wa yabgo misil malaaʼikat Allah fi l-samaawaat al-ambeenaathum akhiide ma fi. 31 Wa fi l-cheyy al-bukhuss al-buʼaas, hal nisiitu al-kalaam al-gareetuuh al-gaalah leeku Allah walla ? 32 Hu gaal : <Ana Allah Rabb juduudku Ibraahiim wa Ishaakh wa Yaakhuub.> Wa be da, hu Rabb al-hayyiin wa ma Rabb al-maytiin.»
33 Wa l-naas simʼo taʼliimah wa alʼajjabo bilheen.
Al-wasiiye al-akbar
34 Wa wakit al-Fariiziyiin simʼo kadar Isa sakkat al-Sadduukhiyiin, khalaas humman lammo achaan yasʼalooh. 35 Wa naadum waahid minhum aalim fi l-Tawraat wa dawwar yasʼalah achaan yijarribah. 36 Wa saʼalah wa gaal : «Ya l-sayyid, min kulla l-wasaaya al-fi l-Tawraat, weeni al-wasiiye al-akbar ?» 37 Wa Isa radda leyah wa gaal : «<Hibb Rabbak Allah be kulla galbak wa be kulla nafsak wa be kulla fikrak.> 38 Di hi al-wasiiye al-akbar wa ma fi wasiiye akbar minha. 39 Wa l-wasiiye al-taaniye tichaabihha wa di hi : <Hibb akhuuk misil tihibb nafsak.> 40 Wa l-wasaaya al-itneen dool, humman amm al-Tawraat wa kutub al-anbiya kulluhum.»
Al-Masiih Ibn Dawuud walla ?
41 Wa wakit al-Fariiziyiin gaaʼidiin maʼa Isa, hu saʼalaahum wa gaal : 42 «Chunu fikirku fi l-Masiih ? Al-Masiih yabga ibn yaatu ?» Wa raddo leyah wa gaalo : «Al-Masiih Ibn Dawuud.» 43 Wa saʼalaahum wa gaal : «Kan kalaamku sahiih, kikkeef Dawuud gaal al-Masiih hu siidah wakit gaaʼid yikallim be gudrat al-Ruuh al-Khudduus wa gaal : 44 ‹Allah hajja le siidi al-malik wa gaal : <Agood be nussi al-zeenaay lahaddi nukhutt udwaanak tihit rijileenak.>› 45 Kan Dawuud gaal al-Masiih siidah, kikkeef al-Masiih yabga wileedah ?»
46 Wa ma gidro yuruddu leyah kalaam. Wa min al-yoom da, naadum waahid ma saʼalah ayyi suʼaal.
Gosɔta gə́ wɔji dɔ mbai gə́ ra muru gad kunda dené kəi-ŋgaw’g
Lug 14.15-241 Jeju un ta gə́ raŋg ula dee gə gosota pana: 2 Ɓeeko̰ gə́ dara lé to asəna gə mbai gə́ ra muru gad kunda dené lə ŋgonee kəi-ŋgaw’g. 3 Yeḛ ula kuraje ləa mba kar dee d’aw ɓar kuramareeje nɛ deḛ ndigi ree el. 4 Yeḛ ula kuraje ləa gə́ raŋg tɔɓəi pana: Ulaje kuramarmje lé pajena: Ma m’wa dɔ gɔl né ra naḭ lé jəb mba̰, maŋgje ləm, gə nékulje gə́ d’ər ndɔl-ndɔl ya ləm tɔ ndá m’tɔl dee m’wa dɔ gɔl néje lai jəb mba̰ tɔ. Gə́ reeje loo-naḭ’g lé ŋga. 5 Nɛ kuramareeje neelé dɔ dee to̰ keneŋ kəw el ar dee d’ɔd d’aw, yeḛ gə́ nee ɔd aw loo-ndɔ’g ləa ləm, yeḛ gə́ kən ɔd aw loo-tel-kəm-larje’g ləa ləma, 6 njé gə́ raŋg twa kuraje ləa neelé d’ula sul dɔ dee’g ləm, tɔl dee ləm tɔ. 7 Mbai lé oo ndá mée ḭ səa pu aree ɔr njérɔje ləa ar dee d’aw mba kar njétɔl dəwje neelé d’udu ləm, gə roo ɓee lə dee dula-dula ləm tɔ. 8 Yen ɓa yeḛ ula kuraje ləa pana: M’wa dɔ gɔl né ra naḭ lé jəb mba̰, nɛ deḛ gə́ m’ɓar dee kuramarmje lé néra dee wa bea el. 9 Togə́bè ndá awje gə tɔ-rəwje mba ɓar deḛ lai gə́ seḭ a kiŋga deeje lé mba kar dee ree loo-naḭ’g neelé ya. 10 Kuraje neelé taa kila-rəwje yéŋgé-yéŋgé mbo̰ deḛ gə́ d’iŋga dee lé njé gə́ majel gə njé gə́ maji deḛ bula yaa̰, taa loo-naḭ lə mbai lé pəl-pəl tɔ.
11 Mbai lé andə aw kəi mba koo deḛ gə́ d’isi ta ka-nésɔ’g lé nɛ yeḛ oo diŋgam kára si keneŋ gə́ yeḛ ula kubu-naḭ rəa’g el. 12 Mbai lé dəjee pana: Kuramarm, see ban ɓa aw gə́ loo-naḭ’g nee ndá lal kula kubu-naḭ rɔi’g wa. Diŋgam neelé ta igee sel aree si jim. 13 Yen ŋga mbai lé ula kuraje ləa pana: Wáje tɔje jia gə gɔlee ṵdáje iláje raga dan loondul gə́ ndul njudu-njudu’g loo gə́ d’a no̰ gə mán-no̰ kəm dee’g ləm, d’a sɔ ŋgaŋ dee keneŋ pəgərə-pəgərə ləm tɔ . 14 Mbata d’a ɓar dee bula nɛ d’a taa dee jebəre bèe.
Né ka̰ Ala lé aree ya
Mar 12.13-17, Lug 20.20-2615 Yen ŋga Parisiḛje d’ula njuma̰ meḛ na̰’d gə mba kaw goso Jeju ɓó gə mba kiŋga ne ta gə́ gəd təa’g. 16 Deḛ d’ula njékwakila deeje ləm, gə herodiḛje ləm tɔ rəa’g d’ar dee d’ulá pana: Mbai, jeḛ n’gər gao to gə́ i lé to kankəm dəw ya ləm, i ndoo dəwje kankəmta lə Ala gə goo rəbee, ɓəl ne kəm dəw kára el ləm tɔ mbata i lé rɔ dəwje gə́ raga ɓa kəmi wəi dɔ’g el. 17 Ta gə́ to neelé maji kar i ula sí woḭ ya. See kuga lar-gədɓee gə Sesar lé see to né gə́ kəm ra əsé to né gə́ kəm ra el wa.
18 Jeju gər goso lə dee gao aree ila dee keneŋ pana: Seḭ njéhulaije, see ban ɓa seḭ sɔmje bèe wa. 19 Tɔjimje lar gə́ seḭ ugaje ne lar-gədɓee lé amje m’oo sə sí.
Deḛ ree gə ŋgon larnda kára d’aree oo sə dee tɔ 20 ndá yeḛ dəji dee pana: See dɔ na̰ əsé gə ri na̰ ɓa d’unda keneŋ nee ɓəi wa.
21 Deḛ ndigi təa’g pana: To ka̰ Sesar.
Yen ŋga yeḛ ula dee pana: Né gə́ wɔji dɔ Sesar ndá arje Sesar ɓó né gə́ to ka̰ Ala lé ndá arje Ala ya tɔ.
22 Ta gə́ yeḛ ula dee lé ar kaar dee wa dee paḭ-paḭ ndá d’ubá d’yá̰ d’ɔd gə́ kɔd yɔroŋ-yɔroŋ d’aw.
Ta gə́ wɔji dɔ teḛ loo-yoo
Mar 12.18-27, Lug 20.27-4023 Mee ndəa’g neelé Saduseḛje gə́ njémaḭta teḛ dɔkumbwa’g lə dəwje, rəm wɔr gə́ rɔ Jeju’g dəjee pana : 24 Mbai, Moyis ndaŋg ta nee ar sí pana: Ɓó lé dəw wəi ɓa lal ŋgon ndá maji kar ŋgoko̰ dəw neelé taa dené-nduba ləa oji ne ŋgon tor nojee’d gə mba kunda ne kó ŋgokea̰ lé . 25 Ləw ɓa njégoo na̰je’g deḛ siri d’isi mbuna sí’g. Yeḛ gə́ doŋgɔr taa dené, yeḛ wəi galao lal koji ne ŋgon, yeḛ ya̰ dené neelé nduba ar njegée’g. 26 Njekɔm gə́ joo neelé ra togə́bè ləm, njekɔm’g munda kara ra togə́bè ləm tɔ ar deḛ lai gə́ to dəwje siri ra togə́bè lal koji ne ŋgon nja lai. 27 Gée gə́ gogo ndá dené lé kara wəi udu ta dee jigi ya ləm tɔ. 28 Togə́bè ŋga see ndɔ gə́ dəwje d’a teḛ dɔkumbwa’g lé ndá see dené neelé a to gə́ dené lə na̰ ŋga ɓa mbuna deḛ gə́ siri’g neelé wa. Mbata deḛ gə́ siri nee lai lé təa gə́ dené lə dee.
29 Jeju ila dee keneŋ pana: Takə̰ji lə sí lé ur sí wala mbata seḭ gərje gin maktub gə́ to gə kəmee lé el ləm, seḭ gərje siŋgamoŋ lə Ala lé el ləm tɔ. 30 Mbata ndɔ teḛ dɔkumbwa’g lə dəwje lé ndá diŋgamje d’a taa denéje el ləm, denéje d’a taa ŋgaw el ləm tɔ, nɛ dəwje lai d’a si asəna gə kuraje lə Ala lé gə́ dara ya. 31 Ta gə́ wɔji dɔ teḛ dɔkumbwa’g lə dəwje lé see seḭ turaje ta nee gə́ Ala ula sí mee maktub’g lé el wa. Mbata yeḛ pana: 32 Ma m’to Ala lé lə Abrakam ləm, gə Ala lé lə Isaak ləma, gə Ala lé lə Jakob ləm tɔ. Bèe ndá Ala lé to ka̰ njé gə́ d’isi kəmba lé ɓó to ka̰ njé gə́ d’wəi lé el .
33 Ta gə́ Jeju ndoo dee lé ɓar mḭ yaa̰ dum dɔ boo-dəwje neelé təs.
Godndu gə́ ur dɔ mareeje
Mar 12.28-34, Lug 10.25-2834 Loo gə́ Parisiḛje d’oo to gə́ Jeju tɔ ta Saduseḛje gə ta ká ndá deḛ d’aḭ ŋgaŋ na̰ gɔl rɔ dee yəg tɔ. 35 Dəw kára mbuna dee’g to gə́ njeteggin godndu. Yeḛ ree pər gə́ rɔ Jeju’g un ta dəjee gə mba kaḭ ne mée pana : 36 Mbai, see godndu gə́ ra ɓa to boi unda mareeje gə́ to mee maktub godndu’g lé wa.
37 Jeju ilá keneŋ pana: Mbaidɔmbaije Ala ləi lé i a kundá dan kəmi’g ndigee dɔɓəŋgəri’g ləm, gə ŋgaw məəi bura ləma, gə takə̰ji ləi bura ləm tɔ . 38 Yee ɓa gə́ godndu gə́ doŋgɔr gə́ ur dɔ mareeje’g. 39 Aa oo, yeḛ gə́ njekɔm’g joo lé as səa tɔ. I a kunda mari dan kəmi’g to gə́ i ra gə darɔi bèe tɔ . 40 Dan godnduje gə́ joo neelé gin godnduje lai gə gin ka̰ njéteggintaje lai ləm d’ḭ keneŋ ləm tɔ.
Kristi, Ŋgon-Ala gə Dabid
Mar 12.35-37, Lug 20.41-4441 Loo gə́ Parisiḛje mbo̰ dɔ na̰ ndá Jeju dəji dee pana: See ɗi ɓa seḭ ə̰jije dɔ Kristi’g wa. 42 See yeḛ lé to gə́ ŋgon nawa.
Deḛ tel d’ilá keneŋ pana: Yeḛ to ŋgon Dabid ya.
43 Jeju tel dəji dee pana: Bèe ŋga see ban ɓəi ɓa Dabid ɓaree Mbaidɔmbaije loo gə́ Ndil ula ta mée’g aree pana:
44 Mbaidɔmbaije lé ula Mbai ləm pana:
Si dɔ jikɔlm’g saar
Mba karm m’ar njéba̰je ləi tel to nétura-gɔl-kɔm ləi lé .
45 Ɓó lé Dabid ɓaree Mbaidɔmbaije ləa ndá ŋga see a to gə́ ŋgonee gə́ ban tɔɓəi wa.
46 Dəw kára kara as teḛ təa ja̰ kila ta gə́ yeḛ dəji dee neelé el nja saar. Un kudee mee ndəa’g neelé dəw kára kara ila ɗigi kaaree’g dəjee ne ta el ŋga.
