Suleymaan marag min derib Allah
1 Wa l-malik Suleymaan habba awiin katiiraat ajnabiiyaat bala bineeyit Firʼoon. Hu habba awiin min balad Muwaab wa Ammuun wa Adoom wa Seeda wa min balad al-Hittiyiin. 2 Wa l-awiin deel min al-umam al-Allah gaal le Bani Israaʼiil : «Angarʼu ma taakhudu min al-umam dool wa humman kula ma yaakhudu minku achaan yamurguuku min al-derib wa taʼabudu ilaahaathum.» Wa laakin al-malik Suleymaan habba awiin min al-umam dool wa anrabat maʼaahum. 3 Wa hu akhad 700 awiin mayaarim wa chaal 300 sirriiyaat kula. Wa l-awiin deel maragannah min al-derib.
4 Wa wakit Suleymaan chayyab marra waahid, al-awiin deel maragannah min al-derib wa hu abad ilaahaat aakhariin. Wa be sabab da, hu ma abad Allah Ilaahah be galib mukhlis misil abuuh Dawuud. 5 Wa l-malik Suleymaan abad Achtaruut ilaahat naas balad Seeda wa Milkuum al-sanam al-muharram hana Bani Ammuun. 6 Wa Suleymaan sawwa al-fasaala giddaam Allah wa hu ma taabaʼ Allah misil abuuh Dawuud. 7 Wa fi l-wakit da, Suleymaan addal bakaan aali fi raas al-jabal al-mugaabil Madiinat al-Khudus le Kamuuch al-sanam al-muharram hana naas Muwaab wa le Muulak al-sanam al-muharram hana Bani Ammuun. 8 Wa hu sawwa misil da le ilaahaat hana kulla awiinah al-ajnabiiyaat. Wa hinna yiharrigan bakhuur wa yigaddiman dahaaya muharragiin le ilaahaathin.
Natiijat al-khata hana Suleymaan
9 Wa Allah khidib didd Suleymaan achaan hu aba ma taabaʼ al-derib hana Allah Ilaah Bani Israaʼiil al-baan leyah marrateen. 10 Wa amarah ma yitaabiʼ ilaahaat aakhariin. Wa laakin Suleymaan ma tabbag amur Allah. 11 Wa fi chaan da, Allah gaal le Suleymaan : «Inta ma hafadt muʼaahadati wa churuuti al-ana amartak beehum. Khalaas, ana naglaʼ minnak mulkak wa nanti le waahid min khaddaamiinak. 12 Wa ana ma naglaʼah fi hayaatak fi chaan abuuk Dawuud. Laakin naglaʼ al-muluk da min iid wileedak. 13 Wa ana ma naglaʼ kulla l-mamlaka di min wileedak. Laakin nikhalliih yahkim fi gabiila waahide bas. Wa da fi chaan Dawuud abdi wa fi chaan Madiinat al-Khudus al-madiina al-ana azaltaha.»
Udwaan Suleymaan
14 Wa khalaas, Allah gawwam adu le Suleymaan. Wa hu Haddaad al-Adoomi min zurriiyit malik al-Adoomiyiin. 15 Zamaan, Dawuud haarab mamlakat Adoom. Wa wakit Yuwaab khaayid deechah macha dafan kulla janaazaat al-naas al-maato fi l-harib, hu katal kulla naas balad Adoom al-dukuura. 16 Wa Yuwaab wa kulla Bani Israaʼiil gaʼado hinaak sitte chahar lahaddi kammalo kulla l-dukuura min balad Adoom.
17 Wa fi l-wakit da, Haddaad lissaaʼ sabi. Wa hu arrad macha Masir maʼa waahidiin min naas balad Adoom min khaddaamiin abuuh. 18 Wa humman gammo min Midyaan wa macho Faaraan wa chaalo maʼaahum naas min Faaraan. Wa baʼad da, macho Masir bakaan Firʼoon malik Masir. Wa hu antaah le Haddaad beet wa maʼaach wa ard. 19 Wa Haddaad ligi rida min Firʼoon wa jawwazah hamaatah akhut martah Tahfaniis al-meeram. 20 Wa akhut Tahfaniis wildat wa jaabat wileed le Haddaad wa sammaah Ganuubat. Wa Tahfaniis faradatah wa chaalatah fi beet Firʼoon wa Ganuubat kibir hinaak maʼa awlaad Firʼoon.
21 Wa wakit Haddaad fi Masir simiʼ kadar Dawuud maat wa lihig abbahaatah wa Yuwaab khaayid al-deech kula maat, khalaas Haddaad gaal le Firʼoon : «Khalliini namchi baladi.» 22 Wa Firʼoon gaal leyah : «Min inta gaaʼid maʼaayi da, chunu gassar leek ? Maala tidoor tamchi baladak ?» Wa Haddaad radda leyah wa gaal : «Cheyy ma gassar leyi laakin khalliini namchi bas.»
23 Wa l-Rabb gawwam adu aakhar le Suleymaan, usmah Rizuun wileed Aliyaadaʼ al-arrad min beet siidah Hadadʼaazar malik Suuba. 24 Wa Rizuun lamma majmuuʼa hana rujaal haraamiyiin wa bigi kabiirhum. Wa wakit Dawuud gamma katal naas Hadadʼaazar, Rizuun wa naasah macho madiinat Dimachkh wa gaʼado hinaak wa hakamo foogha. 25 Wa Rizuun bigi adu le Bani Israaʼiil fi kulla muddit hayaat Suleymaan. Wa hu kirih Bani Israaʼiil ziyaada min al-fasaala al-sawwaah Haddaad. Wa Rizuun hakam fi balad Araam.
Yarubaʼaam atmarrad didd Suleymaan
26 Wa fiyah raajil waahid usmah Yarubaʼaam wileed Nabaat min gabiilat Afraayim wa hu min hillit Sariida. Wa ammah usumha Saruuʼa wa hi armala. Wa Yarubaʼaam da hu awwal waahid min khaddaamiin Suleymaan wa baʼadeen, gamma atmarrad diddah. 27 Wa daahu al-sabab al-gawwam Yarubaʼaam le yitmarrad. Da fi wakit al-Suleymaan gaaʼid yabni durdur al-difaaʼ al-sammooh Millu wa yikaddik al-khurma al-fi durdur madiinat Dawuud abuuh. 28 Wa Yarubaʼaam da hu raajil faaris. Wa Suleymaan chaaf al-sabi da wakit gaaʼid yakhdim wa hu kallafah le yiraakhib al-khidme al-ijbaariiye hana zurriiyit Yuusuf.
29 Wa yoom waahid, Yarubaʼaam marag min Madiinat al-Khudus wa fi l-derib lamma maʼa l-nabi Akhiiya hana hillit Chiilooh. Wa Akhiiya da laabis jard jadiid wa humman lammo itneen bas fi l-kadaade. 30 Wa Akhiiya chaal al-jard al-jadiid al-laabsah da wa charratah atnaachar gitʼe. 31 Wa gaal le Yarubaʼaam : «Chiil al-achara gitʼe dool le nafsak achaan daahu Allah Ilaah Bani Israaʼiil gaal : ‹Ana naglaʼ al-muluk min iid Suleymaan wa nantiik inta al-achara gabaayil dool. 32 Wa gabiila waahide bas tifaddil leyah wa da fi chaan abdi Dawuud wa fi chaan Madiinat al-Khudus al-ana azaltaha min kulla gabaayil Bani Israaʼiil. 33 Wa nisawwi misil da achaan humman abooni wa sajado le Achtaruut ilaahat naas balad Seeda wa le Kamuuch sanam naas balad Muwaab wa le Milkuum sanam Bani Ammuun. Wa humman ma taabaʼo derbi wa la sawwo al-adiil giddaami wa la tabbago churuuti wa gawaaniini misil Dawuud abu Suleymaan. 34 Wa abdi Dawuud al-ana azaltah, hu hafad wasiiyaati wa churuuti. Wa be sabab da, ana ma naglaʼ al-muluk min iid Suleymaan. Nikhalli yamluk fi kulla muddit hayaatah. 35 Laakin ana naglaʼ al-muluk min iid wileed Suleymaan wa l-achara gabaayil dool nantiihum leek inta. 36 Wa ana nikhalli gabiila waahide le wileed Suleymaan fi chaan abdi Dawuud. Waajib daayman yukuun naadum waahid min zurriiytah fi l-muluk fi Madiinat al-Khudus al-ana azaltaha le nukhutt foogha usmi.
37 «‹Wa kan leek inta kamaan, ana bas azaltak wa tagdar tamluk misil galbak yidoorah. Wa tabga malik fi Bani Israaʼiil. 38 Wa kan inta tasmaʼ kulla cheyy al-amartak wa titaabiʼ derbi adiil wa tisawwi al-adiil giddaami wa titabbig churuuti wa wasiiyaati misil Dawuud abdi tabbagaahum, ana nukuun maʼaak wa nisabbit mulkak misil sabbatt muluk Dawuud. Wa nantiik al-achara gabaayil hana Bani Israaʼiil. 39 Wa be misil da, ana nijiib al-ihaana fi zurriiyit Dawuud wa laakin al-ihaana di ma tagood fooghum daayman.›»
40 Wa baʼad da, Suleymaan fattachah le Yarubaʼaam achaan yaktulah. Wa laakin Yarubaʼaam arrad macha bakaan Chiichakh malik Masir wa hu gaʼad hinaak lahaddi Suleymaan maat.
Moot Suleymaan
41 Wa l-baagi min amal Suleymaan wa kulla cheyy al-sawwaah wa hikmatah maktuubiin fi kitaab aʼmaal Suleymaan. 42 Wa Suleymaan hakam fi Madiinat al-Khudus wa fi kulla balad Israaʼiil muddit 40 sana. 43 Wa baʼad da, Suleymaan maat wa lihig abbahaatah wa dafanooh fi madiinat Dawuud abuuh. Wa wileedah Rahabʼaam hakam fi badalah.
Salomon gwale ma é na ke sḭḭm
(2Maa 11:18—12:1)1 Gan Salomon laar wa̰ naa zaab ge hir ge ɗogle ma gḛ ge be to, be san Faraon vya ge gwale ɗeŋgo to, amma sa̰ Mowab ma, ne Ammon ma, ne Edom ma, ne Sidon ma, ne Hittitiya ma vya gwale ma me. 2 A pehir ge ɗogle mbe ma no ge Bage ɗiŋnedin ne jya̰ Israyela vya ma go: «Aŋ mbo kat yàl ne nama vya ge gwale ma to, aŋ mbo hon nama aŋ vya ma kat yàl to me, na kaage nama e aŋ ke bama sḭḭm ma mo̰r to.» Salomon mbarge tene da ne naa zaab ge pehir ge ɗogle mbe ma no, na laar wa̰ nama gḛ. 3 Salomon sa̰ gwale kikis ɓyalar, kat ne gwale ge wanna digi ma kikis ataa me. Na gwale mbe ma e na saŋge na dulwak ne Dok pal uzi. 4 Swaga ge Salomon ne há sabar, na gwale mbe ma e na mbo sḭḭm zi. Na dulwak be kat Bage ɗiŋnedin, Dok ge na ne pal hatal dimma ne na bá ne go to. 5 Salomon gá ke Astarte, dok ge Sidon ma ne temel mo̰r, poseya ne Milkom, dok ge Amoriya ma ne temel mo̰r. 6 Salomon ke kaŋ ge sone ma Bage ɗiŋnedin ndwara se, be gwan kare Bage ɗiŋnedin pe ne na viya̰ go tem ne na bá Dawda ne ke go to. 7 Swaga mbe go, Salomon sin swaga njal pala digi Ursalima le ge sya ge go, ɗu ne sḭḭm Kemos pe, dok ge seŋgre ge Mowab ma ne, may ne Molok pe, dok ge seŋgre ge Ammon ma ne. 8 A go mbe no ge Salomon ne ke ne na gwale ge hir ge ɗogle ma ne pet, ne da pe, nama tyare kaŋ ge hur tuli ma, ne tuwaleya ma hon bama dok ma. 9 Bage ɗiŋnedin laar vḛne Salomon pal, ne na ne saŋge Bage ɗiŋnedin, Dok ge Israyela ne, na ge ne dya̰ tene na ta ndwara azi na go̰r pe. 10 Na sḛ ho̰ na, na wak go, na kaage na mbo dok ge ɗogle ma pe ya mbo ke nama temel mo̰r to. Amma Salomon be koy wak honna ge Bage ɗiŋnedin ne to. 11 Bage ɗiŋnedin jan Salomon go: «Ne jo̰ mo ke go mbe no ɗe, mo be koy mbi wak tuli ma ne mbi eya ma ge mbi ne ho̰ mo nama to, mbi mbo caɗe mo muluk se, mbi mbo he na hon mo mo̰r. 12 Go no puy ɗe, mbi mbo ke na tek ge mo gale ne ndwara to, ne hormo ge mo bá Dawda ne pe. A mo vya tok go gale mbi ba ame muluk no uzi. 13 Amma mbi mbo ame suwal ne na tok go uzi mwaɗak to, ne mbi dore Dawda pe, ne Ursalima, suwal ge mbi ne tá na pe me.»
Salomon naa ge ho̰l ma
14 Bage ɗiŋnedin ɗage ne ndu ge ho̰l ge Salomon ne ya digi: Ndwara go Hadad ndu ge suwal Edom ne, na sḛ ya hir gan ge suwal Edom ne zi. 15 Swaga ge Dawda ne ka mbal pore ne suwal Edom go ɗe, Yowab garlaŋ ge asagar ma ne, mbo mbul Israyela vya ma ge ne su pore zi ma, na sḛ hun naa sonmo ge ne suwal Edom go ma mwaɗak. 16 Ago Yowab ma ne na naa ma mwaɗak a ga katɗa suwal Edom go diŋ saba myanaŋgal, a á naa sonmo ma uzi hunna no kakaɗak. 17 Dam mbe ma pul zi, Hadad, gale ne bool baŋ, sya baale poseya ne Edom ge na bá dore ma mbo suwal Masar ya. 18 A ɗage ne suwal Madiyan go, a he viya̰ mbo suwal Paran ya no, a abe naa ge ne suwal Paran diŋ ma gene mbo suwal Masar bama pe ya no, ge gan Faraon ta ya. Faraon ho̰ Hadad zok no, ka hon na kaŋzam no, ho̰ na swaga ma no me. 19 Faraon ke Hadad kwaɗa gḛ, ɗiŋ mbo ya hon na na gwale ge ga̰l Tapenes ná vya kat yàl. 20 Tapenes ná vya tol na vya son ɗu, a hon na dḭl Genubat. Tapenes ga wal na poseya ne Faraon vya ma dagre, ge Faraon yadiŋ. 21 Swaga ge Hadad ne za̰ suwal Masar ya go, Dawda ma ne Yowab garlaŋ ge asagar ma ne su go ɗe, na sḛ jan Faraon go, na ya̰ na gwan mbo na suwal ya. 22 Faraon jan na go: «A ma kaŋ woɗege mo ne mbi ta ne ɗo, mo ba ɓyare go mo mbo gwan mbo mo suwal ya ɗaa?» Na sḛ gwan ne na janna go: «A̰me to, ya̰ mbi gwanna.» 23 Dok gwan ɗage ne ndu ge ho̰l ge Salomon ne ge ɗogle digi: Ndwara go Rezon ge Elyada vya, na ge ne ya̰ na bageyal Hadadezer gan ge suwal Soba ne, sya na pe so no. 24 Swaga ge Dawda ne hṵ na bageyal Hadadezer naa ma go ɗe, na sḛ kote naa ya na pe go, ka ga̰l nama ndwara zḛ no. Nama sḛ ma mbo kat suwal Damas ya no, a ame gan ge suwal Damas ne no. 25 Na sḛ ga ndu ge ho̰l ge Israyela ne, swaga ge Salomon ne ka gan zi go, dimma ne Hadad go me, ka ke naa yál. Swaga ge na sḛ ne ka gan ge suwal Siriya go, kwane Israyela vya ma gḛ ge be to.
Ho̰l ge Yerobowam ne
(2Maa 9:29-31)26 Yerobowam ge Nebat vya, na ge ne hir ge Efrayim ne zi, a ndu ge suwal Sereda ne ne. Na ná gwale kumur ne, a tol na dḭl Seruya. 27 Na sḛ ka bage ke Salomon temel, ɗage ne ho̰l digi ne gan. Kaŋ ge ne e na ke ho̰l ne gan no: Salomon ya swaga tor dig ge a ne tol na Millo go, ne sin gulum ga̰l ge ndwala pul ge na bá Dawda ne swaga ge ne gu ma digi, 28 ne jo̰ Yerobowam ka pool, a ndu son ge temel ne me ɗe, swaga ge Salomon ne kwa na temel kerra, wan na, e na go na do na ndwara ge naa ge ke temel ge ne hir ge Yusuf ne zi ma pal. 29 Dam a̰me ɗu, Yerobowam wat ne Ursalima diŋ ya zum, ɓan ne anabi Ahiya ge ne suwal Silo go, ge viya̰ go, na sḛ ka̰ ba̰r ga̰l giya̰l na ta. Nama sḛ ma jwak a ka ful zi, ndu a̰me ɗu be kat nama ziyar go to. 30 Ahiya wan na ba̰r ga̰l, taabe na se pe wol para azi. 31 Jan Yerobowam go: «Abe ba̰r wak ma wol! Bage ɗiŋnedin Dok ge Israyela ne jan go: ‹Ndi, mbi mbo ame gan ne Salomon tok go, Mbi mbo hon mo pehir ma wol. 32 Amma pehir mbo gá na ɗu kikit ne hormo ge mbi dore Dawda ne pe, ne suwal Ursalima ge mbi ne tá na ne suwal ge Israyela ne ma buwal zi pe me. 33 Ne da pe, a kuri mbi, a mbo ke temel mo̰r hon Astarte dok ge sidon ma ne, ne Kemos dok ge Mowab ma ne, ne Milkom dok ge Amoriya ma ne me. Ago, a be ke mborra mbi viya̰ ma pal to, a be ke kaŋ ge dosol mbi ndwara se to, a be koy mbi wak yuwaleya ma ne mbi wak honna ma dimma ne Dawda ge Salomon bá ne ke go to. 34 Mbi mbo ame muluk ne na tok go. Mbi mbo koy na, na ka gan mbi naa ma pal na dam ma ge na sḛ gale ne ndwara go, ne mbi dore Dawda ge mbi ne tá na pe, na ge ne koy mbi wak honna ma, ne mbi eya ma. 35 Amma mbi mbo ame gan ne na vya tok go, mo Yerobowam, mbi mbo hon mo pehir ma wol. 36 Mbi mbo ya̰ pehir ɗu hon na vya, ne da pe, mbi dore Dawda hir a̰me na ka kat gan mbi ndwara se Ursalima go, suwal ge mbi ne tá na go, mbi dḭl na ka tol go. 37 Amma mo Yerobowam, Mbi hon mo gan dimma ne mo ne ɓyare go, mo mbo ke muluk ge pehir ge wol ge Israyela ne ma pal. 38 Kadɗa mo za̰ mbi wak honna ma ya, mo ke mborra mbi koo pul go, kadɗa mo ke fare ge dosol ma mbi ndwara se, ne ke mborra mbi eya ma ne mbi wak honna ma pal dimma ne mbi dore Dawda ne ke go, mbi mbo kat ne mo, mo hir ma mbo ka katɗa hool gan pal ɗaɗak, dimma ne Dawda hir ma go. Mbi mbo hon mo Israyela. 39 Go mbe no, mbi mbo gwan ne hir ge Dawda ne pala se, amma mbo kat ɗiŋnedin to›.»
40 Salomon ɓyare viya̰ go na hun Yerobowam uzi, go no Yerobowam so mbo Chichak, gan ge suwal Masar ne ta ya no, ga kat suwal Masar ya ɗiŋ Salomon su.
41 Maana ge Salomon ne ge may ma, ne na kaŋ ge ne ke ma mwaɗak, ne ɗalla ge na ne ma, a njaŋge nama ya maktub temel kerra ge Salomon ne zi. 42 Salomon za gan Ursalima diŋ ge suwal Israyela pal pet del wara anda. 43 Salomon jyat na bá ma pe ya, a mbul na ge na bá Dawda ndwala pul go. Na vya Robowam ame gan na byalam go.
