Al-siniin al-mukhassasiin
1 Wa Allah hajja le Muusa fi jabal Siinaaʼ wa gaal : 2 Hajji le Bani Israaʼiil wa guul leehum : «Wakit tadkhulu fi l-balad al-nantiiha leeku, khallu al-ard tinjamma wa da sabt le Allah. 3 Wa fi muddit sitte sana, teerubu ziraaʼitku wa akhdumu jineenaat inabku wa agtaʼo intaajku. 4 Wa laakin fi l-sana al-saabʼe, khallu al-ard tinjamma wa di sana hint sabt le Allah. Wa fi l-sana di, ma titeerubu ziraaʼitku wa ma takhdumu jineenaat inabku. 5 Wa ma tisawwu nafiir le tagtaʼo intaaj al-bandar wa ma tilaggutu al-inab hana l-jineene al-intu ma addaltuuha. Wa di tukuun sana hana sabt le l-ard. 6 Wa be da kula fi sabt al-ard di, talgo akil, inta wa abdak wa khaadmak wa l-muʼajjar wa l-deef wa kulla l-gaaʼidiin maʼaak. 7 Wa kan le bahaaymak wa haywaanaat al-kadaade hana baladak, humman yiʼiichu be kulla cheyy al-tigawwimah al-ard.
Sanit al-Hurriiye
8 «Wa ahsubu 7 usbuuʼ fi l-siniin wa da 7 siniin 7 marraat wa kulla ke yabga 49 sana. 9 Wa fi l-yoom al-aachir hana l-chahar al-saabiʼ, adurbu al-buug le l-munaada wa fi yoom al-Kaffaara adurbu al-buug fi kulla baladku. 10 Wa khassusu al-sana al-khamsiin wa aalano al-hurriiye fi l-balad le kulla sukkaanha. Wa di tabga leeku sanit al-Hurriiye wa ayyi waahid minku yigabbil le ard warasatah wa ayyi waahid minku yigabbil le ahalah. 11 Wa l-sana al-khamsiin tabga leeku sanit al-Hurriiye. Wa fi l-sana di, ma tisawwu nafiir le titeerubu ziraaʼitku wa la tagtaʼo al-yugumm bandar fi l-ziraaʼa wa la tilaggutu al-inab hana l-jineene al-intu ma addaltuuha. 12 Wa di tabga leeku sanit al-Hurriiye wa l-sana di mukhassasa. Wa taakulu al-yugumm fi l-ziraaʼa. 13 Wa fi sanit al-Hurriiye, ayyi waahid minku yigabbil le ard warasatah.
14 «Wa kan tibiiʼ cheyy le akhuuk aw tachri minnah cheyy, khalli ayyi waahid minku ma yazlum akhuuh. 15 Achri min akhuuk hasab adad al-siniin baʼad sanit al-Hurriiye wa hu yibiiʼ leek hasab adad al-siniin al-yilimmu fooghum al-intaaj. 16 Wa kan al-siniin zaado, al-taman yiziid wa kan al-siniin nagaso, al-taman yangus achaan hu gaaʼid yibiiʼ leek hasab adad al-intaaj. 17 Wa khalli ayyi waahid minku ma yazlum akhuuh. Wa be da, tiwassif khoofak minni ana Ilaahak. Achaan ana bas Allah Ilaahku.
18 «Tabbugu churuuti wa ahfado gawaaniini wa tabbuguuhum le taskunu fi l-balad be amaan. 19 Wa l-balad tanti intaajha wa intu taakulu wa tachbaʼo wa taskunu be amaan, 20 Wa kan gultu : ‹Naakulu chunu fi l-sana al-saabʼe achaan aniina ma gaaʼidiin nazraʼo wa la gaaʼidiin nilimmu intaajna ?› 21 Khalaas ana ninazzil rahmati foogku fi l-sana al-saadse wa hi tantiiku intaaj al-waajib leeku le talaata sana. 22 Wa fi l-sana al-taamne, intu tazraʼo wa laakin taakulu min intaaj al-sana al-faatat lahaddi l-sana al-taasʼe intaajha yitimm wa intu taakulu intaaj hana l-sana al-faatat.
23 «Wa ard al-balad di ma tinbaaʼ marra waahid achaan al-balad hinti ana wa intu gaaʼidiin fi bakaani misil ajaanib wa diifaan. 24 Wa fi kulla l-balad al-tabga ard warasatku, sawwu gawaaniin al-yakhbalo gabbiliin al-ard. 25 Wa kan akhuuk indah deen wa baaʼ ard warasatah, khalli al-gariib al-indah foogah hagg yigabbil al-ard le akhuuh al-baaʼha. 26 Wa kan naadum ma indah gariib al-indah foogah hagg al-yigabbil al-ard di, mumkin hu zaatah yifattich tariiga le yigabbil ardah. 27 Hu yahsib al-siniin al-faato min sanit al-beeʼ wa yigabbil al-faraga le l-muchtari. Wa baʼad da, yigabbil fi ard warasatah. 28 Wa laakin kan hu ma ligi tariiga yigabbil al-maal le l-muchtari, al-ard al-baaʼooha di tagood fi iid al-muchtari lahaddi sanit al-Hurriiye. Wa fi sanit al-Hurriiye, siid al-ard yigabbil fi ard warasatah.
29 «Wa kan naadum baaʼ beet al-gaaʼid fi madiina gawiiye, hagg al-gabbiliin da yagood lahaddi kumaalit sanit al-beeʼ. Wa hagg al-gabbiliin da ma yagood ziyaada min sana. 30 Wa laakin kan al-beet da ma gabbalooh lahaddi mudda hana sana kaamile, al-beet al-gaaʼid fi l-madiina al-gawiiye da yagood le l-muchtari wa le zurriiytah. Wa fi sanit al-Hurriiye kula, ma yamrug min iideenah. 31 Wa l-buyuut al-gaaʼidiin fi l-mudun al-ma gawiyiin, yajʼaloohum misil ziraaʼa hana l-balad wa yagdaro yigabbuluuhum aw yamurgu minhum fi sanit al-Hurriiye.
32 «Wa l-Laawiyiin induhum daayman hagg al-gabbiliin fi mudun al-Laawiyiin wa fi buyuut hana mudun warasathum. 33 Wa kan waahid min al-Laawiyiin baaʼ beetah, fi sanit al-Hurriiye beetah yigabbil leyah achaan al-buyuut dool warasathum fi mudun al-Laawiyiin fi usut Bani Israaʼiil. 34 Wa kan le l-ziraaʼa al-fi hawaale mudunhum, ma mumkin tinbaaʼ achaan di ard warasathum al-daayme leehum.
35 «Wa kan akhuuk fagri wa ma indah cheyy, saaʼidah achaan yagdar yiʼiich jambak hatta kan hu ajnabi aw deef kula. 36 Ma tichiil faayde wa la riba min akhuuk. Wa be da, tiwassif khoofak minni ana Ilaahak wa tikhalli akhuuk yiʼiich jambak. 37 Wa kan dayyant akhuuk gurus, ma tidayyinah be riba. Wa kan anteetah maʼaach, ma tichiilah minnah be faayde. 38 Wa ana Allah Ilaahku bas al-maragtuku min balad Masir le nantuuku balad Kanʼaan achaan nabga Ilaahku.
39 «Wa kan akhuuk indah deen wa baaʼ nafsah leek, ma tikhaddimah misil abid. 40 Wa aamilah misil muʼajjar aw deef wa hu yabga leek khaddaam lahaddi sanit al-Hurriiye. 41 Wa khalaas fi l-sana di, hu yamrug minnak be iyaalah wa yamchi le gabiiltah fi ard warasa hana juduudah. 42 Achaan al-naas al-ana maragtuhum min balad Masir, humman abiidi. Ma waajib yibiiʼuuhum misil abiid. 43 Wa ma waajib tamluk foogah be unuf. Wa be da, tiwassif khoofak minni ana Ilaahak.
44 «Wa kan tidooru abiid wa khadiim al-yakhdumu leeku, intu achruuhum min al-umam al-muhawwigiinku. 45 Wa battaan tagdaro tachru abiid min iyaal al-diifaan al-jo fi baladku aw min iyaal al-ajaanib al-wildoohum fi baladku. Humman dool yabgo abiidku halaalku. 46 Wa tikhalluuhum warasa le zurriiyitku min baʼadku achaan humman yabgo hagguhum halaalhum wa yiʼabbuduuhum ila l-abad. Wa laakin kan le akhwaanku Bani Israaʼiil kamaan, ma fi ayyi waahid minhum yamluk fi l-aakhar be l-unuf.
47 «Akuun ajnabi aw deef gaaʼid maʼaak wa indah gurus. Wa kan waahid min akhwaanak dayyan minnah wa yidoor yibiiʼ nafsah leyah aw le waahid min zurriiyit al-ajnabi da, 48 khalaas akhuuk da indah hagg le yafdooh hatta baʼad al-beeʼ kula. Wa waahid min akhwaanah yagdar yafdaah. 49 Aw immah aw wileed immah aw waahid min gariibiinah min gabiiltah kula yagdar yafdaah. Aw hu zaatah yagdar yifattich tariiga al-beeha yafda nafsah. 50 Wa fi l-haala di, hu yistafig maʼa l-naadum al-charaah wa yahsib adad al-siniin ambeen al-sana al-baaʼ foogah nafsah wa sanit al-Hurriiye. Wa be da, taman al-beeʼ yukuun hasab adad al-siniin wa hasab taman al-ujra al-yoomiiye. 51 Wa kan al-siniin al-faddalo katiiriin, hu yikaffi al-katiir min al-taman al-baaʼ beyah nafsah le yafdaaha wa yabga hurr. 52 Wa kan al-siniin al-faddalo chiyya le yalhago sanit al-Hurriiye, hu yihaasibhum wa yigabbil al-taman hana l-fadayaanah hasab al-siniin. 53 Wa min sana le sana hu yagood misil muʼajjar le siidah al-charaah. Wa laakin al-naadum al-charaah da ma yistaʼmalah be unuf. 54 Wa kan fi kulla l-haalaat dool ma fadooh, hu yagood lahaddi sanit al-Hurriiye. Wa khalaas hu wa iyaalah yalgo al-hurriiye.
55 «Achaan Bani Israaʼiil humman abiidi. Humman abiidi al-ana maragtuhum min balad Masir. Wa ana bas Allah Ilaahku.»
Del ge ɗigli suwar
1 Bage ɗiŋnedin jan Musa fare ge njal Sinay pala digi go, 2 na jya̰ Israyela vya ma go: Swaga ge aŋ ne mbo det dḛ ja ge suwal ge mbi ne ho̰ aŋ na go, aŋ mbo ya̰ suwar ɗigliya ne Bage ɗiŋnedin pe. 3 Aŋ mbo zare kaŋ hir aŋ gaaso ma zi ɗiŋ del myanaŋgal, ɗiŋ del myanaŋgal aŋ mbo ka ɗaɗe aŋ oyo̰r tok ma, aŋ mbo ka kote aŋ kaŋ siyal ma digi me. 4 Del ge ɓyalar mbo kat del ɗigliya, del ge suwar ɓol ɗigliya, a del ɗigliya ne Bage ɗiŋnedin pe ne, aŋ mbo zare kaŋ hir aŋ gaaso ma zi to, aŋ mbo ɗaɗe aŋ oyo̰r tok ma to me. 5 Aŋ mbo syat aŋ kaŋ bagar ma to, aŋ mbo yel aŋ oyo̰r bagar ma to me, mbo kat del ɗigliya ne suwal pe. 6 Kaŋ bagar ge ne mbo don ya del ɗigliya ge suwar ne go ma mbo wal aŋ ne aŋ dore ma, ne aŋ kale ma, ne aŋ naa ge temel ma, ne aŋ gwasal ma, 7 ne aŋ kavaar ma, ne kavaar ge ful zi ge ge ne aŋ suwal go ma, mbo kat nama kaŋzam.
Del tṵ sunna ge ga̰l
8 Aŋ mbo isi del ɗigliya ma ɓyalar ndwara ɓyalar, ndwara go del wara anda para lamaɗo. 9 Dam wol ge saba ge ɓyalar ne go, aŋ mbo sun tṵ digi ne ka̰l ndaar. Dam poreya ge ga̰l go, aŋ mbo sun tṵ digi aŋ suwal ma go mwaɗak. 10 Aŋ mbo mbege del ge wara anuwa̰y ne Dok pe, aŋ mbo oy digi ne ya̰ naa ge ne suwal go ma pet digi suli pe. Mbo kat tṵ sunna ge ga̰l ne aŋ pe, ndu ge daage mbo gwan’a na joo go, ndu ge daage mbo gwan’a na hir ma buwal zi. 11 Del ge wara anuwa̰y mbe, mbo kat del tṵ sunna ge ga̰l ne aŋ pe. Aŋ mbo zare a̰me to, aŋ mbo syat kaŋ ge bagar ma to, aŋ mbo yel oyo̰r ge bagar ma to me. 12 Ago a del tṵ sunna ge ga̰l ne, mbo kat mbegeya ne aŋ pe, aŋ mbo zam kaŋ ge bagar ma.
13 Ge del ge tṵ sunna ge ga̰l mbe go, ndu ge daage mbo gwan’a na swaga joo go. 14 Kadɗa aŋ ɓyare yat kaŋ a̰me uzi aŋ kon tok go, ko aŋ ɓyare kaŋ yatɗa, na kaage aŋ mbuɗi ta ndwara to. 15 Swaga ge aŋ ne ɓyare yat swaga ne aŋ kon tok go, isi me del ma ne del tṵ sunna ge ga̰l ya day, uwale, ndu ge ne ɓyare yat na swaga uzi, na isi del ge siyal ne ge ne gá ne zḛ ma pal me. 16 Kadɗa del ma ga gḛ, na yé mbo kat gḛ, amma kadɗa del ma ga woɗege, na yé mbo gwan’a ndwara zi gwa. Ago, da ne del ge siyal ge ne gá ne zḛ ma ta, aŋ ba hal na yé. 17 Ndu a̰me na mbuɗi na kon ndwara to bat, amma sya me Dok vo. Ago mbi Bage ɗiŋnedin mbi Dok ge aŋ ne ne. 18 Ke me mborra mbi eya ma pal, koy me mbi wak yuwaleya ma, ke me mborra nama pal, go no aŋ mbo kat halas suwal mbe go. 19 Suwal mbo hon aŋ na kaŋzam ma, aŋ mbo zam, aŋ huri, aŋ kat halas na go. 20 Tamekyala aŋ ele ta ne go go: «I mbo zam dḛ da del ge ɓyalar mbe go ɗaa? Ne jo̰ i be zare a̰me to, i be syat a̰me to me.» 21 Del ge myanaŋgal pul zi, mbi mbo é wak busu aŋ pal go, del mbe hon aŋ kaŋzam ge zamma ndwara del ataa. 22 Del ge tiimal go, aŋ mbo zare kaŋ se, aŋ mbo zam kaŋ ge puuri ma ɗiŋ aŋ wat del ge lamaɗo zi, ɗiŋ det ya siyal wak go, aŋ mbo ka zam kaŋzam ge puuri ma gale.
Eya ne zurra ge swaga joo ma ne pe
23 Ndu mbo yat swaga uzi ne ndwara dedet to, ago suwar a mbi ne ne, aŋ dimma ne gwasal ma, ko ne naa ge ne ka kat mbay ma go baŋ mbi suwal go. 24 Ge suwal ge aŋ ne ame na joo mbe no go mwaɗak, aŋ mbo é eya ma ne swaga zurra pe.
25 Kadɗa aŋ ná vya a̰me detɗa a̰se zi, yat na swaga joo le ɗu uzi, a na sele ge peɗet, ge ne mbya zur na, mbo mbo ya zur swaga ge na ná vya ne yá na uzi mbe digi ne. 26 Kadɗa ndu a̰me ne ndu ge ne mbya zur na to, amma kadɗa na ɓol a̰me ge ne mbya zur na swaga ya digi, 27 na sḛ mbo isi del ma ne swaga ge na ne yá na swaga uzi ya day, mbo pot bage ne yá swaga bware del ge ne gá ne zḛ ma pal, mbo gwan’a na swaga joo go. 28 Kadɗa be ɓol kaŋ mbyatɗa ge zur na swaga mbe digi to, mbo ya̰ na swaga mbe bage ne yá na tok go ɗiŋ mbo del tṵ sunna ge ga̰l ya, del mbe go, bage ne yá swaga mbe mbo ndage digi, bage swaga mbo gwan’a na swaga joo go. 29 Kadɗa ndu a̰me yat na yàl ge ne suwal ge ne ve se ne gulum ga̰l diŋ ya uzi, na zurra del mbe pul zi, isiya ne dam ge a ne yá yàl mbe uzi go. 30 Kadɗa be zur na del mbe pul zi to, zok mbe mbo gá ge bage ne yá swaga mbe ma ne na vya ma ne ɗiŋnedin. Ndu mbe Mbo gwan ne na digi del tṵ sunna ge ga̰l go to. 31 Amma yàl ge ne suwal ge ne ve se ne gulum ga̰l diŋ ma to, aŋ mbo ndil nama dimma ne swaga gaaso ma go, aŋ da ne pool ge zur nama, bage ge ne yá na mbo gwan ne na digi del tṵ sunna ge ga̰l go.
32 Kadɗa ne yàl ge Levi vya ma ne ge ne nama suwal ma diŋ, ko ne nama swaga joo ma ɗe, a mbo ka zur nama digi ɗiŋnedin. 33 Ko na ka Levi vya yá yàl ge ne suwal ge Levi vya ma ne go ne, bage swaga mbo ame na swaga digi del tṵ sunna ge ga̰l go. Ago yàl ge ne suwal ge Levi vya ma ne go, a nama joo ne ge Israyela vya ma buwal zi. 34 Levi vya ma gaaso ma ge ne nama suwal go̰r zum ma, a mbo yat nama uzi to bat, a nama joo ma ne ɗiŋnedin.
Eya ne a̰se ma pe
35 Kadɗa aŋ ná vya a̰me detɗa a̰se zi, na tok woɗege, aŋ mbo mbyale na digi, ne da pe, na ka dagre ne aŋ. Aŋ mbo ke go no me ne vya gwasal, ko ne ndu ge ne ka mbay ne aŋ buwal zi. 36 Na kaage aŋ ame kaŋ mam ne na tok go to, sya me Dok ge aŋ ne vo, ya̰ me aŋ ná vya kat dagre ne aŋ. 37 Aŋ mbo gobe na bware ne ame mam pal to, aŋ mbo hon na gobso to bat. 38 Mbi Bage ɗiŋnedin, Dok ge aŋ ne ge ne ndage aŋ ne suwal Masar diŋ ya zum ndwara hon aŋ suwal Kanan ne, ndwara go, mbi ka Dok ge aŋ ne.
Eya ne zurra ge naa dasana ma ne pe
39 Kadɗa aŋ ná vya a̰me detɗa a̰se zi, yat tene uzi aŋ tok go, aŋ mbo ke na mo̰r to bat. 40 Aŋ mbo ke na dimma ne ndu ge temel, ko dimma ne ndu ge ne ka mbay ne aŋ buwal zi go, ɗiŋ mbo del tṵ sunna ge ga̰l ya, mbo ka ke aŋ temel ma. 41 Swaga mbe go no, na sḛ poseya ne na vya ma, a mbo ndage ya zum, a mbo gwan bama kaam ma buwal zi ya, bama bá ma joo ya. 42 Ago naa ge mbi ne ndage nama ne suwal Masar diŋ ya zum ma a mbi mo̰r ma ne, a mbo yat nama uzi dimma ne mo̰r ma go to. 43 Aŋ mbo e temel ge ndaar nama pal to, sya me Dok ge aŋ ne vo. 44 Kadɗa aŋ ɓyare mo̰r ma ne kale ma, aŋ mbo yat nama da ne pehir ge ɗogle ge a ne ve aŋ se ma buwal zi, a mbo gá ge aŋ ne ma dedet. 45 Uwale, aŋ da ne pool ge yat vya gwasal ge ne ka ne aŋ buwal zi ma vya ma, ko ne nama hir ge a ne tó nama aŋ suwal go ma, a mbo gá ge aŋ ne ma dedet. 46 Aŋ mbo ya̰ nama kaŋ joo hon aŋ vya ma dimma ne kaŋ ɓolla ma go. A mbo gá aŋ mo̰r ɗiŋnedin. Amma kadɗa ne aŋ ná vya Israyela vya ma ɗe, na kaage ndu a̰me ɗu ne aŋ buwal zi na e temel ge ndaar nama pal to bat.
47 Kadɗa vya gwasal, ko ndu ge ne ka mbay ne aŋ buwal zi saŋgeya ndu ge tok pool, kadɗa aŋ ná vya a̰me detɗa a̰se zi, yat tene uzi na tok go, ko ne ndu a̰me ge ne na vuwal pe go tok go, 48 mbo kat ne viya̰ ge zur tene swaga ge ne yá tene uzi go. Na ná vya a̰me da ne pool ge zur na digi. 49 Na sá, ko na bá vya, ko na pehir ge peɗet a̰me ɗu da ne pool ge zur na digi. Amma kadɗa na sḛ ɓol a̰me ya na tok go, na sḛ ne na pala da ne pool ge zur tene digi. 50 Na sḛ ɓanna dagre ne na bageyal, a mbo isi del ma, ne del ge na ne yá tene uzi ya day ɗiŋ mbo del tṵ sunna ge ga̰l ya. Bware potɗa mbo kat del isiya ma pal tem, a mbo isi nama dimma ne bware potɗa ge ndu ge temel ne dam ge daage pal go. 51 Kadɗa del ge mbo del tṵ sunna ge ga̰l wak zi gá ne zḛ gḛ ɗe, na bware potɗa ne zurra ge na ne pe mbo kat gḛ me. 52 Kadɗa del ma gá woɗege gwa ge det ya del tṵ sunna ge ga̰l go, mbo isi na mbo del mbe wak ya, mbo pot na bware zurra mbyatɗa tem ge del mbe ma pal go. 53 Del ma ne del ma, mbo kat na bageyal tok go dimma ne ndu ge ke temel go. Aŋ mbo ya̰ na bageyal é na ke temel ge ndaar ma aŋ ndwara go to bat. 54 Kadɗa be ɓol viya̰ zurra ne viya̰ mbe ma no go to, mbo ndage zum suli del tṵ sunna ge ga̰l go, na sḛ poseya ne na vya ma pet.
55 Ago Israyela vya ma mbi mo̰r ma ne, a mbi mo̰r ge mbi ne ndage nama ne suwal Masar diŋ ya zum ma ne, mbi Bage ɗiŋnedin Dok ge nama ne ne.
