Kalaam Aguur
1 Daahu kalaam al-gaalah Aguur wileed Yaakha. Kalaam min Allah.
Al-raajil da hajja le Itiyiil, le Itiyiil wa le Ukaal wa gaal :
2 «Ana matmuus min kulla l-naas
wa ma indi al-fihim al-waajib le l-insaan.
3 Ana ma allamt al-hikma
wa ma indi maʼrafat al-Khudduus.
4 Yaatu al-talaʼ fi l-sama
wa nazal minnah ?
Wa yaatu al-karab al-riih
fi lubb iideenah ?
Wa yaatu al-sarra almi
fi lubb khalagah ?
Wa yaatu al-khalag al-ard
wa khatta huduudha ?
Wa hu usmah yaatu
wa yaatu usum wileedah ?
Guul leyi kan inta taʼarfah !»
5 Kulla kalaam al-Rabb saafi
wa indah damaan
wa hu misil daraga
yahmi al-yaljaʼo leyah.
6 Ma tiziid ayyi kilme fi kalaam Allah
achaan ma yuluumak wa yajʼalak kaddaab.
7 Ya Rabb, nasʼalak achya itneen,
antiihum leyi fi hayaati.
8 Baʼʼid al-kalaam al-baatil
wa l-kidib minni.
Wa la tisawwiini fagri wa la khani,
illa l-akil al-waajib leyi bas, antiini.
9 Achaan kan khiniit wa chibiʼt,
akuun nakfur wa nuguul :
«Allah da yaatu ?»
Aw kan figirt wa tiʼibt,
akuun nasrig wa nitallif usmak, ya Ilaahi.
Amsaal aakhariin
10 Ma tiʼayyir al-khaddaam giddaam siidah.
Akuun al-khaddaam yalʼanak
wa inta tabga khaati.
11 Fi naas waahidiin yalʼano abbahaathum
wa ma yibaaruku ammahaathum.
12 Fi naas waahidiin yahsubu nufuushum taahiriin
wa laakin ma khassalo al-najaasa min jisimhum.
13 Fi naas waahidiin nafishum aajbeehum
wa yahguru al-aakhariin.
14 Fi naas waahidiin fawaatirhum misil al-magass
wa duruushum misil al-sakaakiin
le yiwadduru al-masaakiin min al-ard
wa yikammulu al-daʼiifiin min ust al-naas.
15 Abungurdaan indah banaat itneen
wa usumhin Antuuni, Antuuni.
Fi talaata achya abadan ma yachbaʼo
wa l-raabiʼ ma buguul kafa !
16 Wa humman al-moot
wa l-mara al-aagre
wa l-ard al-atchaane
wa l-naar hi abadan ma tachbaʼ.
17 Al-een al-tahgir al-abu
wa ma titiiʼ al-amm,
khurbaat al-waadi yisilluuha
wa l-suguura yaakuluuha.
18 Fi talaata achya ma anfahamo leyi
wa l-raabiʼ kula ma iriftah.
19 Wa humman al-tariiga al-yitiir beeha al-sagur fi l-sama
wa l-tariiga al-yamchi beeha al-daabi fi l-hajar
wa l-tariiga al-tuʼuum beeha al-safiina fi l-bahar
wa tariigat al-mahabba been al-raajil wa l-mara.
20 Daahu haal al-mara al-zaaniye.
Hi taakul wa tuguchch gadduumha
wa tuguul : «Abadan da ma fasil !»
21 Talaata achya yijiibu al-barjaal fi l-ard
wa l-raabiʼ ma binhamil abadan.
22 Wa humman al-abid kan bigi malik
wa l-matmuus kan bigi khani
23 wa l-mara al-makruuha kan akhadat
wa l-khaadim kan chaalat bakaan sittaha.
24 Fi arbaʼa haywaanaat sukhaar fi l-ard
wa induhum ilim ziyaada.
25 Wa humman al-nimle,
humman jamaaʼa al-ma induhum gudra
wa laakin yakhzunu akilhum fi l-darat
26 wa tees al-hajar,
humman jamaaʼa al-ma gawiyiin
wa laakin yaskunu fi chuguug al-hajar
27 wa saar al-leel,
humman ma induhum khaayid
wa laakin yisiiru be majmuuʼaat wa be nizaam
28 wa abunchabach,
tagdar takurbah be iidak
wa laakin yiʼiich fi buyuut al-muluuk.
29 Talaata yamchu be khatwaat samhe
wa l-raabiʼ yamchi be kuluufiiye.
30 Wa humman al-duud,
fahal min kula al-haywaanaat
wa ma yajri min cheyy
31 wa l-diik
al-yuruukh fi lubb al-jidaad
wa l-tees
wa l-malik
al-ma yagdaro yugummu diddah.
32 Kan be nifaakh tachkur nafsak
aw tuguul tisawwi fasaaltak,
alzam lisaanak.
33 Achaan daggiin al-laban bijiib al-zibde
wa daggiin al-munkhar bijiib al-damm
wa gawwimiin al-zaʼal bijiib al-huraaj.
Fare sḭ ma ge Agur ne
1 Fare janna ge Agur ge Yake vya ne. Na ka̰l ge ne jya̰ Itiyel, ndwara go Itiyel ma ne Ukal no.
2 Mbi ndu ge ne waɗe dale ne naa dasana ma buwal zi ne,
mbi ne kwarra ge naa dasana ma ne to pet.
3 Mbi be ame zwama to,
mbi kwa Bage mbegeya uzi hini cat kwa.
4 A wuɗi ndé mbo digi ya ne ɗo, gwa̰ ya se no ɗaa?
A wuɗi wan saam na tok pul zi ne ɗaa?
A wuɗi zal mam na ba̰r ga̰l wak zi ne ɗaa?
A wuɗi e warbe ge suwar ne ne ɗaa?
Na dḭl gyana ɗaa? Na vya dḭl gyana ɗaa?
Mo kwa na kwa’a?
5 Fare ge Dok ne ma pet, a ɗyage ɗyage,
a ɓiyaar ne ne ndu ge ne woy tene na zi pe.
6 Ka̰ fare na fare janna ma pal to,
na kaage na mḛre mo ɗo, mo saŋge ndu ge hale to.
7 Mbi kaɗe mo kaŋ ma azi,
zḛ tek ge siya gale ne be ge wan mbi, ho̰ mbi nama.
8 Abe sone kerra ma ne hale kunna ne mbi ta uzi kaal,
ya̰ mbi kat a̰se ɗaɗa, ko gan njwanjway to,
ho̰ mbi kaŋzam mbyatɗa ɗeŋgo.
9 Na kaage huriya zi, mbi sḛ mo to,
ko mbi jya̰ go: «Bage ɗiŋnedin wuɗi ne de» to,
ko woɗegeya zi, mbi mbo syala ɗo,
mbi é mo dḭl vḛneya to.
10 Ò mo̰r na bageyal wak zi to,
na kaage na vḛne na wak mo pal ɗo, mo gá ne yál mo pal to.
11 Naa a̰me ma vḛne bama wak bama bá ma pal,
a e wak busu bama ná ma pal to.
12 Naa a̰me ma ndil ta kwaya̰l,
e no ɗe, a be usi bama sḛ pisil ma uzi to.
13 Naa a̰me ma pala ga̰l waɗeya,
a ndil naa ge may ma senna.
14 Naa a̰me ma kiya̰r dimma ne kasagar go,
nama kiya̰r-gú ma dimma ne wa̰le go,
ndwara kacage naa ge a̰se ma ne suwal diŋ uzi,
ne naa ge woɗegeya ma ne suwal pal uzi.
Fare sḭ ge kaŋ ma isiya ne
15 Po̰me da ne vya gwale ma azi, a jan go: «Ho̰ ya, ho̰ ya.»
Kaŋ ma ya go ataa, a huri to,
kaŋ ma ya go anda, a jan go: «Mbyat ya go!» To.
16 A taal ge siya ma ne, gwale ge ne ba̰ gisil,
kyasap, ol, na ge ne jan go: «Mbyat ya go!» To.
17 Ndu ge ne cot na bá, ge ne gwan ne na pala na ná pe se to,
ga̰a̰ ge ne maŋgaɗam wak go ma mbo ɓa nama ndwara ma,
Kya̰le ma mbo zam nama.
18 Kaŋ ma ya go ataa ge nama fare ne waɗe mbi pal,
ko anda ge mbi ne wan nama pe to:
19 A viya̰ pul ge gegelo ne pḭr zi,
a viya̰ pul ge bom ne njal pal,
a viya̰ pul ge fak ga̰l ne maŋgaɗam ga̰l yuwam pul go,
a viya̰ ge ndu son ne her mbo gwale pe zi.
20 No a hal ge gwale kaya ne ne:
Ker fare ne ɓà, jan go, na be ke a̰me to.
dimma ne ndu ne zam kaŋ tigɗi na wak uzi go.
21 Kaŋ ma ya go ataa ge ne e suwar iigiya,
ko anda ge ne waɗe naa pal:
22 Mo̰r ge ne ame gan,
ndu ge daal ge ne zam kaŋzam gḛ,
23 yàl katɗa ge gwale ge naa ne sen na ne
ne kale ge ne ame na ná ge yál byalam.
24 Ge suwar pal, kaŋ ma ya go anda, a jyale cecḛ
amma nama zwama waɗe waɗe:
25 Naŋgurum ma, nama pool to,
amma a kote kaŋzam digi ne ta pe somor.
26 Mbíí ma, nama pool to me,
amma a mbo al bama tuul njal zi.
27 Tere baktar, nama gan to,
amma a ɗage ta pe go.
28 Kokot, na ge ndu ne wan na ne na tok baŋ,
amma mbo ɗiŋ mbo wat gan ma zok zi.
29 Kaŋ ma ya go ataa, ko anda,
a mbo viya̰ dore ge be to:
30 Sonne, na ge pool gḛ waɗe kavaar ma,
gwan ne go̰r kaŋ a̰me ndwara zḛ to bat.
31 Koko̰re na ge ne abe tene digi mḛya na koo ma pal,
ko bemjere, ko gan, na ge ne mḛ na asagar ma ndwara zḛ.
32 Kadɗa mo ke dale, mo jegre no,
kadɗa mo dwat ya, dibi mo tok mo wak go.
33 Pam potɗa hon pula,
vo̰r Potɗa hal swama,
Fare ɓyareya tol gool.
