Yaakhuub arrad min beet Laabaan
1 Wa baʼad da, Yaakhuub simiʼ kalaam awlaad Laabaan al-buguul : «Yaakhuub chaal kulla maal abuuna wa be maal abuuna bas, hu bigi khani.» 2 Wa Yaakhuub chaaf haal Laabaan alkhayyarat leyah, ma misil awwal. 3 Wa khalaas, Allah gaal le Yaakhuub : «Gabbil balad abbahaatak, bakaan ahalak. Wa ana nukuun daayman maʼaak.»
4 Wa Yaakhuub rassal le awiinah Raahiil wa Leeya yamchan yalgannah fi l-kadaade, bakaan khanamah. 5 Wa gaal leehin : «Ana chift haal abuukan khayyarat leyi, ma misil awwal. Laakin Allah Rabb abuuyi kaan maʼaayi. 6 Wa intan zaatkan taʼarfan kadar ana khadamt le abuukan be niiye waahide. 7 Wa be da kula, abuukan khachchaani wa khayyar maahiiyti achara marraat. Wa laakin al-Rabb daharah ma yisawwi leyi cheyy fasil. 8 Wa kan abuukan gaal : ‹Al-duroʼ yabgo maahiiytak, kulla l-khanam yaldo iyaal duroʼ.› Wa kan gaal : ‹Al-rugut yabgo maahiiytak, kulla l-khanam yaldo iyaal rugut.› 9 Wa be da bas, al-Rabb chaal bahaayim abuukan wa antaahum leyi ana. 10 Wa fi wakit al-khanam gaaʼidiin yiʼachchuru foogah da, ana riʼiit wa fi l-ruʼya di, rafaʼt raasi wa chift tuyuus gaaʼidiin yiʼachchuru al-khanam al-rugut al-induhum daraaʼ wa siihaan.
11 «Wa malak Allah gaal leyi fi l-ruʼya : ‹Yaakhuub !› Wa ana gult : ‹Naʼam !› 12 Wa gaal leyi : ‹Arfaʼ raasak wa chiif adiil, kulla l-tuyuus al-gaaʼidiin yiʼachchuru al-khanam, humman rugut wa induhum daraaʼ wa siihaan. Achaan ana chift kulla l-cheyy al-Laabaan gaaʼid yisawwi leek. 13 Wa ana Ilaah Beet Iil, bakaan al-inta khazzeet leyi foogah hajar wa sabbeet foogah dihin wa sawweet leyi nazir. Hassaʼ da, gumm ! Amrug min al-balad di wa amchi balad abbahaatak.›»
14 Wa Raahiil wa Leeya gaalan leyah : «Hal faddal leena gisim wa warasa min maal abuuna walla ? 15 Aywa, maala hu jaʼalaana misil ajnabiiyaat wa baaʼaana wa akal kulla tamanna ? 16 Wa fi chaan da, kulla l-maal al-chaalah al-Rabb min abuuna da, bigi leena wa le iyaalna. Wa inta, ya Yaakhuub, sawwi kulla cheyy al-Rabb amarak beyah.»
17 Wa khalaas, Yaakhuub gamma chaal iyaalah wa awiinah wa rakkabaahum fi jumaal. 18 Wa chaal kulla l-bahaayim wa kulla l-maal al-ligaah fi Faddaan Araam wa gamma maachi le abuuh Ishaakh fi balad Kanʼaan. 19 Wa fi l-wakit daak, Laabaan ma fiih, macha yagtaʼ suuf khanamah. Wa wakit humman maachiin, Raahiil sirgat asnaam abuuha. 20 Wa Yaakhuub khachchaah le Laabaan al-Araami, jara minnah ma khabbarah. 21 Wa jara be kulla cheyy al-indah wa chagga bahar al-Furaat wa wajjah ale jibaal Gilʼaad.
22 Wa fi l-yoom al-taalit, gaalo le Laabaan : «Yaakhuub arrad !» 23 Wa khalaas, Laabaan chaal akhwaanah wa jara wara Yaakhuub. Wa baʼad sabʼa yoom hana ruwaakha, lihigah fi jibaal Gilʼaad. 24 Laakin be l-leel, al-Rabb baan le Laabaan al-Araami fi ruʼya wa gaal leyah : «Angariʼ ! Ma tikallim le Yaakhuub wa la be kheer wa la be charr !»
25 Wa Laabaan lihig Yaakhuub fi l-bakaan al-bana foogah kheemtah fi raas al-jabal. Wa Laabaan wa akhwaanah kula bano kheemithum fi jibaal Gilʼaad. 26 Wa Laabaan gaal le Yaakhuub : «Da chunu al-sawweetah leyi da ? Maala khachcheetni ? Inta khataft banaati misil masjuunaat al-harib ! 27 Maala arradt minni ? Wa allabbadt minni wa ma ooreetni ? Kan awwal ooreetni, ana niʼaddiik be farha wa be khine wa nagaagiir wa jigindiiye. 28 Wa inta ma khalleetni habbeet iyaal banaati wa ammahaathum. Inta sawweet al-cheyy da bala fikir. 29 Ana nagdar nisawwi leeku cheyy fasil laakin Allah Rabb abuuk gaal leyi fi l-leele al-faatat : ‹Angariʼ ! Ma tikallim le Yaakhuub wa la be kheer wa la be charr.› 30 Wa hassaʼ inta maachi achaan inta girimt le beet abuuk. Wa laakin maala sirigt asnaami ?»
31 Wa Yaakhuub radda le Laabaan wa gaal : «Ana arradt minnak da achaan ana khaayif inta taglaʼ banaatak minni. 32 Wa l-naadum al-inta ligiit fi bakaanah asnaamak, khalli yaktuluuh ! Inta zaatak fattich kulla khumaami giddaam kulla akhwaanna ! Wa kan ligiit cheyy hanaak, chiilah !» Laakin Yaakhuub ma irif kadar Raahiil bas sirgat al-asnaam.
33 Wa khalaas, Laabaan dakhal fi kheemat Yaakhuub wa kheemat Leeya wa kheemat al-khaddaamaat al-itneen wa ma ligi cheyy. Wa baʼadeen, marag min kheemat Leeya wa dakhal fi kheemat Raahiil. 34 Wa gabul da, Raahiil chaalat al-asnaam wa khattathum tihit al-baasuur hana l-jamal wa gaʼadat foogah. Wa Laabaan fattach al-kheema kullaha ke wa ma ligi cheyy. 35 Wa Raahiil gaalat le abuuha : «Khalli siidi ma yazʼal, kan ana ma gidirt gammeet giddaamah achaan indi aade.» Wa hu fattach battaan wa ma ligi al-asnaam.
36 Wa khalaas fi l-bakaan da, Yaakhuub ziʼil wa haraj le Laabaan wa gaal : «Ana ke jariimti chunu ? Wa chunu zanbi, lahaddi tajri waraayi be zaʼal misil da ? 37 Wakit inta fattacht kulla khumaami, ligiit chunu min khumaam beetak ? Hassaʼ da, wassif leyi ayyi cheyy al-inta ligiitah hini giddaam akhwaani wa akhwaanak. Wa khalli humman yahkumu ambeenaatna.
38 «Wa fi l-ichriin sana al-ana ichtuhum maʼaak, dawaaynak wa inzeek abadan ma taraho. Wa ana ma akalt min kubchaanak. 39 Wa kan haywaanaat al-kadaade katalo khanamaay kula, ana ma jibtaha leek. Ana bas chilt masʼuuliiyitha wa kaffeetha leek. Wa kan khanamaay sirgooha be l-leel walla be l-nahaar kula, inta talabt tamanha minni.
40 «Wa be l-nahaar, ana taʼbaan min al-sakhaana wa be l-leel, min al-bardaay. Wa l-noom aba eeni. 41 Wa be da kula, ana gaʼadt maʼaak 20 sana. Wa ana khadamt leek 14 sana achaan banaatak al-itneen. Wa sitte sana battaan achaan nalga minnak bahaayim. Wa be da kula, inta khayyart maahiiyti achara marraat. 42 Wa Allah Rabb abuuyi Ishaakh wa Rabb jiddi Ibraahiim wa hu al-Rabb al-Ishaakh khaayif minnah, kaan maʼaayi. Laakin kan hu ma kaan maʼaayi, inta tikhalliini namchi iideeni yaabsiin. Laakin al-Rabb chaaf taʼabi wa khidmit iideeni wa fi l-leele al-faatat, hu hakam ambeenaatna.»
Muʼaahadat Yaakhuub wa Laabaan
43 Wa tawwaali Laabaan radda le Yaakhuub wa gaal leyah : «Al-banaat banaati, al-awlaad awlaadi, al-khanam khanami wa kulla l-achya al-inta gaaʼid tichiifhum dool hineeyi. Wa laakin ana nagdar nisawwi chunu al-yoom le banaati wa le iyaalhin al-wildanhum ? 44 Hassaʼ da, taʼaal. Ana wa inta nisawwu muʼaahada ambeenaatna. Wa nukhuttu alaama al-tachhad beeni wa beenak.»
45 Wa fi l-bakaan da, Yaakhuub chaal hajar wa khazzaah. 46 Wa gaal le akhwaanah : «Laggutu hujaar wa limmuuhum leena hini.» Wa humman laggato hujaar wa lammoohum koom waahid. Wa akalo jamb al-koom da. 47 Wa Laabaan sammaah al-bakaan da Yagar Sahduusa (maʼanaatah al-koom al-yachhad). Wa Yaakhuub sammaah Galʼiid (wa da kula maʼanaatah al-koom al-yachhad).
48 Wa Laabaan gaal : «Al-koom da yukuun chahaadat al-muʼaahada beeni wa beenak al-yoom.» Achaan da, sammooh al-koom Galʼiid (maʼanaatah al-koom al-yifakkirna fi l-muʼaahada). 49 Wa sammooh battaan Misfa (maʼanaatah yiraakhib) achaan Laabaan gaal : «Allah yiraakhibna wakit nilfaarago. 50 Wa kan inta tiʼazzib banaati walla taakhud awiin aakhariin fooghum wa kan naadum al-yachhad ambeenaatna ma fiih, khalaas al-Rabb bas yachhad beeni wa beenak.»
51 Wa Laabaan gaal battaan le Yaakhuub : «Daahu al-koom wa daahu al-hajar al-ana khazzeetah beeni wa beenak. 52 Al-koom hana l-hajar da chaahid wa l-hajar al-inta khazzeetah da, kula chaahid. Achaan ana ma nazhaf aleek khaadi min al-koom da wa inta kula ma tazhaf aleyi jaayi min al-hajar da, le ma nisawwu ambeenaatna cheyy fasil. 53 Wa Allah Rabb jiddak Ibraahiim wa jiddi Naahuur, hu bas al-yahkim ambeenaatna.»
Wa Yaakhuub halaf be Allah al-Ishaakh khaayif minnah. 54 Wa khalaas, dabah dahiiye le l-Rabb fi raas al-jabal. Wa azam akhwaanah le l-acha wa humman akalo sawa wa naamo fi raas al-jabal. 55 Wa Laabaan gamma be fajur badri ja salaam banaatah wa iyaalhum wa baarakaahum wa gabbal baladah.
Yakub sya Laban ndwara zḛ gwan mbo na suwal
1 Yakub za̰ wak orra ge Laban vya ma ne go: «Yakub abe nee bá kaŋ gan ma ya mwaɗak, ne nama ta saŋge ndu ge ɓol kaŋ no.» 2 Yakub kwa uwale go, Laban sḛ be gwan gá tuli na ta dimma ne ge dḛ zaŋgal go to. 3 Bage ɗiŋnedin jan na go: «Gwa̰ suwal ge mo bá ma ne ya, mo sele ma buwal zi ya. Mbi mbo kat poseya ne mo.»
4 Yakub e temel tol Rachel ma ne Lea ya na ta ful zi, na swaga koy gii ma go. 5 Jan nama go: «Mbi saare go, aŋ bá sḛ be gwan gá tuli mbi ta dimma ne ge dḛ zaŋgal go to. Go no puy ɗe, Dok ge mbi bá ne, a poseya ne mbi. 6 Aŋ sḛ ma kwa kwa go, mbi ke temel hon aŋ bá da ne dulwak ɗu. 7 Go no puy ɗe, aŋ bá ka boge mbi, er mbi vaswa ndwara wol, amma Dok be ya̰ na ke mbi sone to. 8 Swaga ge ne jan go, ge ndabcar ma, a mbi vaswa ma ne ɗe, kavaar ma gá tol ta ndabcar, swaga ge ne janna go, ge sḛ ba̰a̰l a mbi vaswa ne ɗe, kavaar ma gá tol ta sḛ ba̰a̰l njet. 9 A Dok sḛ maŋge aŋ bá kavaar ma hon mbi ne. 10 Za̰ me kiya̰r ge ne jya̰ mbi no: Swaga ge gii ma ne ɗage ndwar ta ɗe, ge pool ge ne ndwar ge gwale ma kat ndabcar, ko ba̰a̰l. 11 Maleka ge Dok ne tol mbi kiya̰r zi: ‹Yakub!› Mbi vin na: ‹mbi né!› 12 Na sḛ jan mbi go: ‹Ndi gii pool ma mwaɗak ge ne ndwar ge gwale ma, a ndabcar ko ba̰a̰l. Ago mbi kwa yál ge Laban ne ke mo. 13 Mbi Dok ge ne dya̰ tene mo ta Betel go ne, ge swaga ge mo ne dusi njal digi, mo ka̰ num na pal no, mo ke wak tuli ne mbi no me. Se no, ya̰ suwal mbe no, gwa̰ mbo mo suwal tolla ya›.» 14 Rachel ma ne Lea jan na go: «I joo a̰me be gwan gá ne i bá ta to. 15 Te be ndil i dimma ne naa ge pe ɗogle ma go to’a? Ne jo̰ yá i uzi, zá i bware ma no. 16 Kaŋ ma ge Dok ne maŋge nama ne i bá tok go, a i ne i vya ma ne ne, ke dimma ne Dok ne jya̰ mo go.»
17 Yakub nṵsi tene mborra, é na vya ma ne na gwale ma jambal ma pal. 18 Gwan ne kavaar ma ne kaŋ ma ge na ne ɓó ge suwal Paddan-Aram go ma mwaɗak, mbo na bá Isaku ta suwal Kanan ya. 19 Swaga mbe go, Laban mbo ya mbo kot na tame ma susu. Rachel sel na bá kaŋ sḭḭm cerra. 20 Yakub boge Laban, ndu ge Arameya, ɗage sèlè jyan, mbo be ge waage na pal. 21 Sel tene syaya, ne na kaŋ ma mwaɗak, har tene digi mbo har maŋgaɗam Efrat pul, her viya̰ mbo le njal ge Galaad ne ya.
22 Dam ataa go̰r go, a waage Laban go Yakub sya ya ya. 23 Laban abe na sele ma na pe go, a yan nama pe, a mbo ɓol nama dam ge ɓyalar go ge njal ge Galaad pe go. 24 Ago Dok dya̰ tene Laban, ndu ge suwal Aram ta kiya̰r zi, go: «Ke haŋgal, kaage mo jan Yakub fare a̰me to, ko kwaɗa, ko sone.»
25 Swaga ge Laban ne dé ya Yakub ta, Yakub ɗur na gur ya njal ge Galaad ne pala digi, Laban ma ne na naa ma ɗur bama gur njal ge Galaad ne pal me. 26 Laban jan Yakub go: «Mo te ke da go! Kyaɗa mo ba boge mbi, mo ba abe mbi vya ge gwale ma ya mo pe go dimma ne mo ne pá nama ya pál go ɗaa? 27 Kyaɗa mo ba woy tene syaya, mo ba boge mbi go ɗaa? Mo te jya̰ mbi jan pal ɗe, mbi te ya ɗame mo ne laar saal ne kaŋ mballa ma, ne gaŋga ma ne biliŋ ma. 28 Mo be ya̰ mbi viya̰ ge komre mbi vya ma ne mbi báŋ ma to! Kerra go mbe no, a dimma ne naa ge daal ma kaŋ kerra go. 29 Se no, mbi da ne pool ge ke mo sone, amma Dok ge aŋ bá ma ne, jya̰ mbi dana go: ‹Kaage mo jan Yakub a̰me to, ko kwaɗa, ko sone›. 30 Se no, mo há tene mborra ndwara go mo da ne ene ge mbo mo bá suwal ne. Kyaɗa mo ba sel mbi dok ma ya ɗaa?» 31 Yakub jan Laban go: «Mbi sya vo go, mo ma̰ hat maŋge mo vya ge gwale ma ne mbi tok go. 32 Se no, kadɗa mo ma̰ ɓol mo dok ma ya ne mbi ndu a̰me tok go, ago na su dedet. Ge nee naa ma ndwara go, ɓyare mo kaŋ ma ge mbi kaŋ ma buwal zi, mo abe nama.» Amma Yakub be kwar go Rachel sé nama ya go to.
33 Laban wat gur ge Yakub ne zi, gur ge Lea ne zi, ne gur ge na kale ma ne zi jwak me, ɓol a̰me to. Wat ne gur ge Lea ne zi ya, mbo wat gur ge Rachel ne zi. 34 Dasene no ɗe, Rachel sé dok mbe ma ya go, mbo par nama hool ge jambal ne pe se, kat na pe na pal. Laban ɓyare gur pul lelet, ɓol a̰me to. 35 Rachel jan na bá go: «Báá, kaage mo hot mo laar mbi pal to! Mbi ne day ɗage mo ndwara digi to no ɗe, ago mbi da ne swama ne mbi ta.»
Laban ɓyare swaga ma lelet, ɓol na dok ma to.
36 Yakub saŋge pore, gace Laban fare janna go: «Mbi ya̰l mbe ya le da ɗaa? Mbi ke mo ma sone pe ɗo, mo ba ka á tene yan mbi pe go ɗaa? 37 Swaga ge mo ne ɓyare mbi kaŋ ma pet ɗe, mo ɓó mo kaŋ a̰me ne mbi kaŋ ma buwal zi ɗaa? Ŋgay nama mbi naa ma ne ge mo ne ma ndwara go, nama kṵ nee ne mo fare buwal. 38 Ndi, mbi ke mo ta del wara azi, mo tame ma, ko mo ɓiya̰ be tware ɗu to bat, mbi be hun mo gamla ne gii ma buwal zi ɗu zamma to bat me. 39 Mbi be gene gii ge kavaar ne wa̰ na ya hon mo to, mbi gá in na dṵṵl ne. Mo ka é mbi pot kavaar ge a ne sel nama gyala, ko ɗaal ma. 40 Gyala, mbi ka njot yál ne gyala tilla, ɗaal me, mbi ka za̰ yál ne iyalam, mbi kwar dam mbi ndwara go to. 41 Ndi, mbi ke del wara azi mo yadiŋ, mbi ke mo temel del wol para anda ne mo vya ge gwale ge azi ma pe sanna, del myanaŋgal swaga koy mo gii ma go, amma mo è mbi vaswa ma ndwara wol. 42 Te go Dok ge mbi bá ne, Dok ge Abraham ne, na ge Isaku ne sya na vo, te ka ne mbi to, mo te ya ya̰ mbi mborra tok baŋ kakala. Dok kwa njoyya ge mbi ne, ne temel yál ge mbi ne ka kerra, da ne pe no, mḛre mo dana ɗaal zi no.»
43 Laban jan Yakub go: «Naa zaab mbe ma no, a mbi vya ma ne, nama vya ma, a mbi vya ma ne, gii mbe ma no, a mbi gii ma ne, kaŋ ge ne mo ndwara go mbe ma no pet, a mbi ne ma ne. Ne ma̰ no mbo zḛ, mbi gwan ke ma kaŋ ne mbi vya ma, ne bama vya ma ɗaa? 44 Mbo ya, nee ke wak tuli ta buwal zi, kaŋ a̰me na ka kaŋ ŋgayya nee buwal zi.»
45 Yakub her njal, dusi na digi. 46 Yakub jan na naa ma go, nama abe njal ma ya. Nama sḛ ma abe njal ma ya, a toge nama digi jom, a zam kaŋ na pal. 47 Laban hon na dḭl Yegar-sahaduta , Yakub hon na dḭl Galed me. 48 Laban jan go: «Njal ge ne kote jom mbe no na ka kaŋ ŋgayya nee ne mo buwal zi.» Da ne pe no, tó na dḭl no Galed «Kaŋ ŋgayya.» 49 A hon na dḭl Mispa me, ne da pe Laban jya̰ go: «Bage ɗiŋnedin na dó na ndwara nee ne mo pal, swaga ge nee ne mbo varse ta ya go. 50 Kadɗa mo ke mbi vya ma sone ya, mo gwan mbo san gwale ge ɗogle ma ya nama pala diŋ, ke haŋgal, a be ndu dasana kaŋ ŋgayya ne nee buwal zi ne to, amma a Dok sḛ ne nee buwal zi ne.»
51 Laban jan Yakub go: «Ndi njal ge ne kote jom mbe no, ne ge ne dusi mbe no, na ka kaŋ ŋgayya nee ne mo buwal zi. 52 Njal ge jom mbe no, na ka kaŋ ŋgayya, njal ge ne dusi mbe no na kaŋ ŋgayya me. Na kaage mbi yele njal ge jom mbe no pala mbo ke mo yál to, mo me na kaage mo yele njal ge ne dusi mbe no pala mbo ke mbi yál to me. 53 Dok ge Abraham ne, ma ne dok ge Nahor ne, dok ge nama bá ne, na ka bage kun nee fare buwal ne.»
Yakub guni tene ne dḭl ge Bage ne hon naa vo ge Isaku ne me 54 Yakub tyare tuwaleya ge njal pal, tol na naa ma ya, a zam kaŋzam dagre ne ta, a dwam njal mbe pal.
