Hukum Midyaan bigi chadiid
1 Wa Bani Israaʼiil gammo battaan sawwo al-fasaala giddaam Allah. Wa Allah sallamaahum le balad Midyaan le muddit sabʼa siniin. 2 Wa hukum Midyaan bigi chadiid fi Bani Israaʼiil wa be sabab da, Bani Israaʼiil sawwo bakaanaat hana maljaʼ fi karaakiir al-jibaal wa fi waʼar al-hajar.
3 Wa wakit Bani Israaʼiil teerabo ziraaʼithum, al-Midyaaniyiin wa l-Amaalikh wa gabaayil aakhariin min al-sabaah gammo hajamoohum. 4 Wa humman nazalo jamb Bani Israaʼiil wa dammaro intaaj al-ziraaʼa hana l-balad lahaddi Khazza. Wa ma khallo cheyy le Bani Israaʼiil yiʼiichu beyah wa la khanamaay wa la bagara wa la humaar. 5 Wakit jo, jo katiiriin misil saar al-leel, humman be khiyamhum wa maalhum. Jo be jumaalhum bala adad wa be da, dammaro al-balad. 6 Wa Bani Israaʼiil tiʼibo ziyaada be sabab al-Midyaaniyiin wa koorako le Allah.
7 Wa wakit Bani Israaʼiil koorako le Allah wa dawwaro al-fazaʼ min al-Midyaaniyiin, 8 khalaas Allah rassal nabi le Bani Israaʼiil. Wa hu gaal leehum : «Daahu Allah gaal : ‹Ana Allah Ilaah Bani Israaʼiil, al-maragtuku min Masir balad al-ubuudiiye. 9 Ana najjeetku min iid al-Masriyiin wa min kulla l-naas al-zalamooku wa taradtuhum giddaamku wa anteetku baladhum. 10 Wa gult leeku : “Ana Allah Ilaahku. Ma takhaafo min ilaahaat al-Amuuriyiin al-intu saakniin fi baladhum.” Wa laakin intu ma simiʼtu kalaami.›»
Malak Allah kallam le Gidʼuun
11 Wa baʼad da, malak Allah ja wa gaʼad tihit al-chadarat al-kabiire fi hillit Ufra, hint Yuwaach al-min khachum beet Abiʼaazar. Wa wileedah Gidʼuun gaaʼid yudugg gameh fi assaarat al-inab achaan al-Midyaaniyiin ma yichiifuuh.
12 Wa malak Allah baan leyah wa gaal : «Allah gaaʼid maʼaak, ya l-raajil al-faaris.» 13 Wa Gidʼuun gaal leyah : «Min fadlak ya siidi, kan Allah gaaʼid maʼaana, maala kulla l-taʼab da ja foogna ? Wa ween al-ajaayib al-hajjo beehum juduudna wakit ooroona kikkeef Allah maragaahum min Masir ? Wa hassaʼ da, Allah abaana wa sallamna le l-Midyaaniyiin.»
14 Wa khalaas, Allah wajjah aleyah wa gaal : «Amchi be l-gudra al-indak wa najji Bani Israaʼiil min al-Midyaaniyiin. Ana bas rassaltak !» 15 Wa laakin Gidʼuun gaal leyah : «Ya siidi, saamihni ! Kikkeef ana nagdar ninajji Bani Israaʼiil ? Khachum beeti aakhir khachum beet fi gabiilat Manassa wa ana kula aakhar naadum fi aayilat abuuyi.» 16 Wa Allah radda leyah wa gaal : «Ana nukuun maʼaak wa be da, taktul kulla l-Midyaaniyiin misil naadum waahid.» 17 Wa Gidʼuun gaal : «Kan inta ridiit leyi, wassif leyi alaama kadar da inta bas al-gaaʼid tihajji leyi. 18 Min fadlak, ma tamchi min hini lahaddi nigabbil leek wa nukhutt giddaamak hadiiyti.» Wa Allah gaal : «Ana nagood lahaddi inta tigabbil.»
19 Wa Gidʼuun macha wa jahhaz sakhal maʼa 10 kooro hana dagiig wa sawwa khubza bala tawwaara. Wa khatta al-laham fi guffa wa l-mulaah fi burma. Wa waddaah wa gaddamah leyah tihit al-chadarat al-kabiire. 20 Wa malak Allah gaal leyah : «Chiil al-laham wa l-khubza bala tawwaara wa khuttuhum fi l-hajar da wa ruchch al-mulaah.» Wa Gidʼuun tabbag kulla l-kalaam da. 21 Wa malak Allah matta al-asa al-fi iideenah wa limis beeha al-laham wa l-khubza bala tawwaara. Wa l-naar gammat min al-hajar wa akalat al-laham wa l-khubza bala tawwaara. Wa khalaas, malak Allah bigi ma fiih.
22 Wa wakit Gidʼuun irif kadar da malak Allah, hu gaal : «Ya Allah Rabbi, ana gaabalt malak Allah wijih be wijih !» 23 Wa Allah gaal leyah : «Al-salaam maʼaak ! Ma takhaaf, inta ma tumuut.» 24 Wa fi l-bakaan da, Gidʼuun bana madbah le Allah wa sammaah Allah Hu al-Salaam. Wa lahaddi l-yoom, al-madbah da gaaʼid fi hillit Ufra fi ard khachum beet Abiʼaazar.
Gidʼuun haddam madbah Baʼal
25 Wa fi l-leele di, Allah gaal le Gidʼuun : «Chiil al-toor al-taani hana abuuk al-hu wald sabʼa sana. Wa ahdim madbah Baʼal hana abuuk wa agtaʼ al-uud al-khazzooh le ibaadat Achiira al-gaaʼid jambah. 26 Wa abni madbah be nizaam le Allah Ilaahak fi raas al-bakaan al-gawi da. Wa chiil al-toor da wa gaddimah dahiiye muharraga be l-uud hana ibaadat Achiira al-inta gataʼtah.»
27 Wa Gidʼuun chaal achara raajil min abiidah wa tabbag amur Allah al-gaalah leyah. Wa laakin hu sawwa al-khidme di be l-leel achaan be l-nahaar, hu khaayif min aayiltah wa min naas al-hille. 28 Wa be fajur badri, naas al-hille gammo chaafo madbah Baʼal muhaddam wa l-uud al-khazzooh le ibaadat Achiira al-gaaʼid jambah magtuuʼ wa l-toor al-taani gaddamooh dahiiye muharraga fi l-madbah al-banooh. 29 Wa humman gaalo ambeenaathum : «Yaatu sawwa al-cheyy da ?» Wa saʼalo wa fattacho wa gaalo : «Da Gidʼuun wileed Yuwaach. Hu bas sawwa al-cheyy da.»
30 Wa naas al-hille gaalo le Yuwaach : «Jiib leena wileedak naktuluuh achaan hu bas al-haddam madbah Baʼal wa kassar al-uud hana ibaadat Achiira al-gaaʼid jambah.» 31 Wa Yuwaach gaal le kulla l-naas al-waagfiin jambah : «Hal intu bas al-tidaafuʼu le Baʼal walla ? Wa intu bas al-tafzaʼooh walla ? Ayyi naadum al-yidaafiʼ le Baʼal, waajib yumuut gabul al-harraay ma tatlaʼ. Wa kan Baʼal hu ilaah, khalli yidaafiʼ le nafsah kan naadum haddam madbahah.» 32 Wa fi l-yoom da, sammo Gidʼuun Yarbaʼal wa gaalo : «Khalli Baʼal yidaafiʼ le nafsah minnah achaan hu haddam madbahah.»
Gidʼuun dawwar yaʼarif kharaar Allah
33 Wa baʼad da, kulla l-Midyaaniyiin wa l-Amaalikh wa gabaayil al-sabaah lammo kalaamhum sawa wa gataʼo bahar al-Urdun wa nazalo fi waadi Yazraʼiil. 34 Wa Ruuh Allah nazal fi Gidʼuun wa hu darab al-buug wa khachum beet Abiʼaazar macho waraayah. 35 Wa hu rassal naas yiʼooru kulla gabiilat Manassa achaan yitaabuʼuuh. Wa battaan rassal naas le gabaayil Achiir wa Zabuluun wa Naftaali achaan humman kula yindammo leyah.
36 Wa Gidʼuun gaal le l-Rabb : «Kan tidoor tinajji Bani Israaʼiil beyi ana misil inta gultah, 37 daahu ana nukhutt farwa be suufha fi l-madagg. Wa kan al-karany yanzil fi l-suuf da wa ma yibill al-nagaʼa, khalaas ana naʼarif kadar inta tinajji Bani Israaʼiil be iidi ana.» 38 Wa bigi misil da. Wa wakit ambaakir Gidʼuun gamma, macha asar al-suuf wa almi marag minnah malyit kooro.
39 Wa khalaas, Gidʼuun gaal le l-Rabb : «Ya Ilaahi, ma takhdab leyi kan nikallim battaan. Khalliini nijarrib al-suuf da battaan. Wa fi l-marra di, khalli al-suuf yagood yaabis wa l-nagaʼa kamaan tinballa be l-karany.» 40 Wa l-Rabb sawwa misil da fi l-leele di. Al-suuf gaʼad yaabis wa l-nagaʼa anballat.
Gedeyon
Yál njotɗa ge Israyela vya ma ne Madiyan ma tok go
1 Israyela vya ma ke kaŋ ge sone Bage ɗiŋnedin ndwara se, Bage ɗiŋnedin ɓyan nama Madiyan ma tok go del ɓyalar. 2 Madiyan ma ke Israyela vya ma yál ge be to. Ne woy ta Madiyan ma ndwara zḛ pe, Israyela vya ma nṵsi swaga ma njal pṵṵl ma zi no. 3 Swaga ge Israyela vya ma ne dol kaŋ ya suwar se, Madiyan ma ne Amalek ma, ne naa ge ne le ham ma, a ka mbo ya det nama. 4 A ka mbo kat nama suwal ma go, a ka vḛne nama kaŋ kyarga ma ɗiŋ mbo det suwal Gaza wak zi ya. A be ka yá̰ nama a̰me zam to, ko nama gii ma, ne nday ma, ne kwara ma a ka hun nama uzi. 5 Ago a ka mbo ya da ne bama kavaar ma, ne bama gúr ma. A ka ɓase gḛ ge be to dimma ne tere baktar ma go. A ne bama jambal ma ka ɓase gḛ ge be ge ndu day isi nama to. A mbo ya suwal diŋ ndwara vḛne na. 6 Israyela vya hat a̰se Madiyan ma tok go. A ɗage fyalla Bage ɗiŋnedin pal.
7 Swaga ge Israyela vya ma ne fya Bage ɗiŋnedin pal ne Madiyan ma pe ɗe, 8 Bage ɗiŋnedin teme Israyela vya ma anabi a̰me ya, jan nama go: «Bage ɗiŋnedin, Dok ge Israyela ne jan go: Mbi abe aŋ ne suwal Masar diŋ ya ne, ne swaga mo̰r zi ya zum ne. 9 Mbi zu aŋ ne masar ma tok zi ya ne, ne naa ge a ne ka ke aŋ yál ma tok zi ya ne. Mbi ya̰ aŋ naa ge ho̰l ma aŋ ndwara zḛ, mbi ho̰ aŋ nama suwal ma no. 10 Mbi jya̰ aŋ go: ‹Mbi Bage ɗiŋnedin, Dok ge aŋ ne, aŋ mbo sya dok ge Amoriya ma, nama ge aŋ ne ka ne nama suwal go vo to bat›. Amma aŋ be za̰ mbi wak to bat.»
Tolla ge Gedeyon ne ne zur Israyela vya ma pe
11 Maleka ge Bage ɗiŋnedin ne mbo ya kat baŋre ge suwal Ofra ne pe zi. Baŋre mbe a Yowas ge ne vuwal pe ge Abiyezer ne zi ne ne. Yowas vya Gedeyon ka pot gḛme tuul ɓerse oyo̰r se ndwara woy na Madiyan ma ndwara zḛ.Gḛme 12 Maleka ge Bage ɗiŋnedin ne dyan tene na ta, jan na go: «Ndu ge pateya, Bage ɗiŋnedin a dagre ne mo!» 13 Gedeyon jan na go: «Mbi bageyal, ne mbi ya! Te go Bage ɗiŋnedin da ne i ɗe, kyaɗa kaŋ mbe ma no pet a ba det i pal ɗaa? Na kaŋ ajab ma ge ne ke, ge i bá ma ne ka wan i nama pe go, na abe bama ne suwal Masar diŋ ya zum ne, ma ya da ɗaa? Se no Bage ɗiŋnedin saŋge i na go̰r, sot i ya Madiyan ma tok go.»
14 Bage ɗiŋnedin saŋge tene na ta, jan na go: «Mbo ne pool mbe ge mo ne na no, mo ba zur Israyela vya ma ne Madiyan ma tok go, te be mbi teme mo ne to’a?» 15 Na sḛ jan na: «Mbi Bageyal, ne mbi sḛ ya! Mbi zur Israyela da ne da ɗaa? Ne pehir ge Manasa ne zi, i vuwal pe woɗege ne, ne mbi bá pe go, mbi gá jyale ne.» 16 Bage ɗiŋnedin jan na go: «Mbi mbo kat dagre ne mo, mo mbo hál Madiyan ma dimma ne ndu ɗu baŋ go.» 17 Gedeyon jan na go: «Kadɗa mbi dé mo ndwara zi, mbi kaɗe mo, ŋgay mbi kaŋ ge ne ŋgay go, a mo Bage ɗiŋnedin mo jan mbi fare ne. 18 Mbi kaɗe mo, mbo to, da̰re mbi ɗiŋ mbi gwan’a ɓol mo, mbi gene mo mbi bobo ma ya mo ndwara se ɓya.» Na sḛ jan na go: «Mbi kat go go ɗiŋ mo gwan’a.»
19 Gedeyon mbo, vyan ɓiya̰ vya, abe swama kilo tapolɗu, ke katugum ge be jiya̰l hore, kan duur ge gum go, oyo̰r jiya̰l ge tool zi me, mbo ne nama ya hon na ge baŋre pe zi. 20 Maleka ge Dok ne jan na go: «He duur ma ne katugum ge be jiya̰l hore, é nama njal mbe no pal, ka̰ oyo̰r-jiya̰l nama pal.» Na sḛ ke mbe go. 21 Maleka ge Bage ɗiŋnedin ne tyare calaŋ ge ne na tok go wak, tat duur ma ne katugum ge be jiya̰l hore. Ol fot digi ne njal zi ya, til duur ma ne katugum ge be jiya̰l hore uzi. Maleka ge Bage ɗiŋnedin fat swaga ne na ndwara zi. 22 Gedeyon kwar tyatyat go, na maleka ge Bage ɗiŋnedin ne ne. Gedeyon jan go: «Woo ge mbi ne! Bageyal, Bage ɗiŋnedin, ago mbi kwa maleka ge Bage ɗiŋnedin ne ne mbi ndwara.» 23 Bage ɗiŋnedin jan na go: «E mo haŋgal se, sya vo to, mo su to.» 24 Swaga mbe go, Gedeyon sin twal tuwaleya ne Bage ɗiŋnedin pe, hon na dḭl «Bage ɗiŋnedin hon halas ne». Twal tuwaleya mbe ya go ɗiŋ ma̰ no ge suwal Ofra ge Abiyezer vuwal pe ne go.
Gedeyon gul twal tuwaleya ge dok Baal ne
25 Na ɗaal mbe zi, Bage ɗiŋnedin jan na go: «Wa̰ nday pool digli ge mo bá ne, mo gwan wan nday ge del ɓyalar. Gu mo bá twal tuwaleya ge Baal ne uzi, mo syal uwara ɗurra ge sḭḭm Achera ne uzi me. 26 Mo sin twal tuwaleya ge Bage ɗiŋnedin, Dok ge mo ne ge haal pala mbe digi, ge eya pal, mo wan nday digli ge azi mbe, mo tyare na tuwaleya ge tilla uzi ne uwara ge sḭḭm Achera ne, na ge mo ne syá na se mbe.» 27 Gedeyon abe naa sonmo ma wol ne na dore ma buwal zi, ke kaŋ ge Bage ɗiŋnedin ne jya̰ na. Ne jo̰, ka sya na bá hir ma vo, ne naa ge ne suwal diŋ ma vo ɗe, be ke na gyala to, ke na ɗaal. 28 Swaga ge naa ge ne suwal diŋ ma ne kore ne se digi cya̰wak vḛ ɗe, a kwa twal tuwaleya ge Baal ne gulla se, uwara ge sḭḭm Achera ne ge ne ka na ziyar go syalla se me, nday digli ge azi mbe, a tyare na ya tuwaleya ge tilla uzi ge twal tuwaleya ge a ne sḭ na giya̰l pal. 29 A ka ele ta go: «A wuɗi ke kaŋ hir ge go mbe ne ɗaa?» Swaga ge a ne hale fare pe, a ɓol go, na Gedeyon ge Yowas vya ke kaŋ mbe ne. 30 Naa ge suwal diŋ ma jan Yowas go: «Wa̰ mo vya ya zum, a hṵ na, ago gu twal tuwaleya ge dok Baal ne, sya uwara ge sḭḭm ne ge ne na ziyar go uzi no me.» 31 Yowas jan nama ge ne mḛ na ziyar go ma go: «Aŋ ɗaŋge dok Baal pe ne ɗaa? Aŋ má na ne ɗaa? Ndu ge daage pet ge ne ɗaŋge Baal pe, a hṵ na be ge swaga ko̰yya. Kadɗa Baal dok ne ɗe, na ɗaŋge tene pe, ne jo̰ a gu na twal tuwaleya.» 32 Dam mbe go, a syal Gedeyon dḭl Yerub-Baal, ndwara janna go: «Baal ɗaŋge tene pe», ne jo̰ gu na twal tuwaleya.
Gedeyon ɓyare kwar pe ne Dok ta
33 Madiyan ma pet, ne Amalek ma, ne naa ge ham ge ma, a kote ta ya, a har maŋgaɗam Urdun ya, a mbo ya goɗe katɗa baal pul ge Jizreel ne go. 34 O̰yom ge Bage ɗiŋnedin ne wi Gedeyon, sun tṵ digi tol vuwal pe ge Abiyezer ne, na pe go. 35 Teme naa mbo suwal ge Manasa ne go pet, hál nama goŋle, gwan teme naa mbo suwal ge Aser ne go, ne suwal ge Zabulon ne go, ne suwal ge Neftali ne go, a mbo ya na pe mwaɗak.
36 Gedeyon jan Dok go: «Kadɗa mo ɓyare é mbi zur Israyela vya ma, dimma ne mo ne jya̰ mbi go ɗe, 37 ndi, mbi zen ba̰r tame susu ge twal pal, kadɗa mbyar ma̰ lwaɗe ba̰r ya ɗeŋgo, suwar gá fiya̰l ɗe, mbi ma̰ kwar go, mo mbo é mbi zur Israyela vya ma, dimma ne mo ne jya̰ go.» 38 Ke mbe go tem. Kwap cya̰wak, ɗage digi cya̰wak vḛ, ɓerse ba̰r tame susu mbe, mam sore se wi seɗe vya ɗu. 39 Gedeyon jan Dok go: «Kaage mo laar na ho mbi pal to, mbi gwan kugi mo ta ɗu: Ya̰ ba̰r ɗeŋgo na ka fiya̰l, mbyar lwaɗe suwar na ziyar ma go pet.» 40 Dok ke mbe go tem, ɗaal mbe zi. Ba̰r ɗeŋgo gá fiya̰l, mbyar lwaɗe suwar ne na ziyar ma go mwaɗak.
